Opština Leposavić:
Bare, Belo Brdo, Beluće, Berberište, Bistrica, Borova, Borčane, Brzance, Vitanoviće, Vračevo (i zaseok Vrba), Vuča, Gnježdane, Gornji Krnjin, Graničane, Grkaje, Guvnište, Gulije, Desetak, Dobrava, Donje Isevo (do 1975. godine Isevo), Donji Krnjin, Dren, Duboka, Zabrđe, Zavrata, Zemanica, Zrnosek, Ibarsko Postenje (do 1975. godine Postenje), Jarinje, Jelakce, Jošanica, Kajkovo, Kamenica, Kijevčiće, Koporiće (do 1965. godine Kopuriće), Kostin Potok, Košutica (do 1975. godine deo Jarinja), Košutovo, Kruševo, Kruščica, Kutnje, Lazine (do 1980. godine Lazina), Leposavić, Lešak, Lozno, Majdevo, Mekiniće (do 1975. godine Mekinjić), Miokoviće, Mioliće (do 1975. godine Miolić), Mošnica, Ostraće, Plakaonica, Planinica, Popovce, Potkomlje (do 1975. godine Potkomnje), Pridvorica, Rvatska, Rodelj, Rucmance, Seoce, Slatina, Sočanica, Tvrđan (do 1975. godine Tvrđane), Trebiće, Trikose, Ćirkoviće (do 1975. godine Ćirkovići), Ulije, Ceranja, Crveni, Crnatovo, Šaljska Bistrica i Šarpelj.
11. april 2017. u 17:25
Ja
Poreklo Simonovića iz Leška,sa Strmca,slava Mitrovdan ?
15. februar 2018. u 00:25
Poreklo
Postovani interesuje me poreklo prezimena Tanaskovic selo Crnatovo mesna zajednica Belo Brdo opstina Leposavic
26. april 2018. u 16:07
Milan Ilić
Borčane i zaselak Rusmance
Selo je na kosama Brežina i Dela, a zaselak Rusmance je južno od sela, na Borju Rusmanačkom. Rečice i potoci su: Ržanska reka, Medveđak, Konštica, Sedrava, Bistrica, Mutnička reka, Koritski potok, Slatinski potok, Skrk, Bojetinska reka, Borčanska reka, Kulin potok, a vode: Izvor na Grebenu, Izvor pod Glamaju, Izvor u Borju. U Katunu (u planini) je jak hladan izvor Katunska voda. Topografski nazivi za njive i livade su: Selište, Beganska zemlja, Košarište, Resovac, Markovac, Dimilje, Rosulje, drugo Selište, Katunsko selište na Lepčinjaku i nad Katunom, Urvište, Pođelje, Crkvište, Glavica, Medveđak, Radunoviće, Lokve; za ispaše i šume: Čiker, Velika i Mala kita, Borčanske glave. Zabrani su na Kokošaru i Koščici – Kočici, a zimovnici za stoku su u Katunu.
Do oslobođenja (u ratu 1912. godine) selo je bilo zbijenog tipa. Jedina kućna grupa je na stranama Potoka. Ovakav tip naselja bio je uslovljen opštom nesigurnošću za turske vladavine. Posle oslobođenja ovih krajeva pojedine porodice izmeštaju se s kućama na svoja imanja, na kosama okolnih brda, selo brzo narasta po obodu i postaje veoma razbijeno. Postoje podele sela na mahale: Gornju malu ili Gornje Borčane na Brežinama i Donju malu, Borčane ili selo, oko crkve i škole. Groblje je u Bugarskom dolu, a groblje zaseoka Rusmanca je na Brdu.
Borčani su po Svetostefanskoj hrisovulji mesto u međama sela Sočanice. Godine 1170. selo Borčane i Rucmance su u pokrajini Kopaoniku, u nuriji popa Mateja. Godine 1921. po zvaničnom popisu 31. decembra, u Borčanu su 42 domaćinstva sa 236 članova, a u Rusmancu 7 domaćinstva sa 40 članova. Godine 1948. u Borčanu su 46 domaćinstva sa 402 člana, a u Rusmancu 13 domaćinstava sa 130 članova.
U selu, kao i u zaseoku, ima tragova starih rudarskih radova. U seoskom groblju, na nekim starim grobovima, položeni su veliki blokovi stena. Ima predanje da su u selu nekad živeli „Jeti“ i da su njihovi grobovi – „jetimški grobovi“, U Selištu oko crkve su ulegnuća i ostaci temelja nekih građevina. Crkva posvećena Pokrovu Bogorodice, nedavno je obnovljena na mestu stare crkvine. Nad zgradom Osnovne škole su Zidine. Ovde su danas samo kamenolomi trahita. Na Beganskoj zemlji nedavno je iskopano trozubolovačko koplje (metalni deo). Pored koplja iskopane su velike „makaze od gvožća“. Toponimi: Gojčinovac, Dojčinovac i Vlajin grob ostali su bez ranijeg stanovništva.
Rodovi
U vreme opštih pokreta naših naroda u 17. veku, doselili su se preci današnjih Isailovića, Vrugića i Petrovića (18 kuća, Sv. Andrej Prvozvani, 30. novembra i Petrov dan). – U velikoj seobi ili na početku 18. veka doselili su se Moračani: Marisavljevići, Anđelkovići, Spasojevići (12 kuća, Sv. Arhanđeo u novembru i Sv. Arhanđeo „letnji“ 13. jula), iz Morače. – Skoro čitav vek posle Moračana u selu su se nastanili: Bušete – Radenkovići (6 kuća, Sv. Ap. Toma). Oni su od Bušeta iz Belasice u staroj Vrhovini, u pokrajini, na planini Kopaoniku. Svi rodovi su u Donjem Borčanu. U Gornjem Borčanu su: Savići i Radosavljevići (8 kuća, Sv. Vrači jesenji i letnji) su od „vračevaca“ iz susednog Brzanca. – U Rusmancu su: Stevići (7 kuća, Sv. Alimpije Stolpnik). Predak, stariji od pradeda izbegao je iz Vlahinje, zbog nasilja Arbanasa. – Gajići (4 kuće) nedavno su prešli iz Donjeg Borčana. Oni su od Moračana.
IZVOR: „Kopanik – Radoslav LJ. Pavlović, priredio Slobodan Simonović“, Brus 2012, strana 234, 235, 236.
26. maj 2018. u 12:43
Vojislav Ananić
GRANIČANE
Selo je na brdima Šupljaji i Brezovici (921). U međama sela su: Lisac, Stržinska – Graničanska reka, Kršanjak, Kovačevac, Crnalovo, Petkovica, Goveđi breg, Terzino guvno, Mišak. Potoci su: Radovac, Obrenovac, Graničanski i Kulin potok, a vode: Šljicica, Graničak, Izvor u Drenju, Izvor u Radovcu, Izvor u Jošju, Izvor u Obrenovcu. – Delovi seoskog atara imaju imena: Pasdolovo, Uzdoljica, Zelenika, Jagnjilo, Ravan, Jošje, Lanište, Livade u Bara, Njive i Livade kod Jezera, Njive kod Šljivice, Šeševica, Pobrnjica, Orlov kamen ili Orlov krš.
U selu se izdvajaju krajevi: Gornje Graničane, pod Šupljajom, i Donje Graničane, pod Brezovicom. Jedno groblje je na Ravni.
Selo Graničane zapisano je u Svetostefanskoj hrisovulji. U Devičkom katastihu 1770. godine zapisano je selo Graničane ili Graničani. Selo je na Kopaoniku i u parohiji popa Mateja. Po popisu od 1921. u Graničanima su 17 domaćinstava sa 70 članova. Godine 1948. Graničane (selo) imalo je 27 domaćinstava s 272 člana.
Na Kršanjku i na Kućištima su tragovi ranijeg naselja. Ima predanje da je na tim mestima bilo “staro” (srednjovekovno) Graničane. U Kulinom potoku su razvaline kule. Na Šupljaji su stara rudarska okna, “rupe” i potkopi. Na Ravni je razrušena Bogorodičina crkva. Pored crkve, hrama Uspenja Svete Bogorodice bila je podignuta škola. Obe građevine bile su podignute pred rat 1876. godine. Za vreme rata Arbanasi su zapalili i porušili sve građevine. U blizini crkvine, lored sadašnjeg je “starije seosko” srpsko groblje, groblje predaka starijeg stanovništva. Na grobovima su pobiveni veliki krstovi proste izrade. Na jednom takvom nadgrobniku video sam urezan znak, prost ravnokraki krst.
Rodovi. – U ratu 1876. godine iz sela prebegli su u Srbiju “ustaši” s porodicama: Vuksan Radičević, Margita, udovica Lazara N, Nestor u Cvetko Mladenović, Miladin Padivojević, Zdravko Stevanoaić, Miladin Petrović, Stanika, udovica Novice Rašića. Po završenom ratu 1877/78. turske vlasti izagnale su stanovništvo preko granice u Srbiju i ono se nastanilo u oslobođenoj Toplici. G. 1883. u selo, zapustelo posle odlaska srpskog stanovništva, turske upravne vlasti naselile su muhadžire “Bošnjake” Kolašince. U ratu 1912. izbegli su pred srpskom vojskom na Kosovo.
Posle rata 1912/13. godine u selu se nastanjuju Milutinovići (2 kuće, Sv. Ćirik, 11, maja). Iz Kičića na vučitrnskom Kosovu, zbog nasilja Arbanasa, iselili su se posle Velike seobe u Graničane. Posle rata 1877/78. iselili su ss u Blace u Toplici, a otud se kasnije vratili njihovi potomci. – Stevići, grana Milutinovića su izumrli. Pudići/Simići (3 kuće, Sv. Nikola) prešli su iz Koporića pre rata 1876. godine. Iselili su se u isto vreme i u mesto kad i Milutinovići. Ovde su potomci Pudićag povratnika iz Baca. – Njihovi srodnici su Anđelkovići u Valaču u Banjskoj “kraj Kosova”. – Grana Jašići je izumrla. – Vukojevići (3 kuće, Sv. Nikola i Sv. Agatonik) su od Vukojevića iz Jelakca. – Mijailovići i Đorovići (4 kuće, Sv. Andrija i Petrov dan) prešli su iz Jelakca. Daljem poreklom su od Andrijevštaka iz Borčana. Otud je prešao u Jelakce Đoro, praded današnjim ljudima. – Bušeta – Radojičić (1 kuća, Sv. ap. Toma) je od Bušeta iz Borčana. – Jevtići (3 kuće, Sv. Stevan) su od Jevtića u Jelakcu. – Kuzmanovići (2 kuće, Sv. Vračevi) su od vračevaca iz Boranca. – Moračanin – Gajić (1 kuća, Sv. Arhanđeo) je od Moračana iz Borčana. -Frušić/Radisavljević (1 kuća, Sv. Arhanđeo), iz Graca kod Blaževa “došao” (je) na devojku Moračanina Gajića.
Izvor: Radoslav LJ. Pavlović – KOPAONIK, Brus, 2012.
26. maj 2018. u 14:45
Vojislav Ananić
KOPORIĆE
Selo je ispod Duba, na zaravni nad stranama Vlasičke reke i Velike reke i na levoj strani doline Koporićke reke. Zemljišno područje Koporića zahvata prostor između naselja: Crešnjice na severu; Jelakca i Stržina na istoku; Graničana i Kijevčića na jugu; Rodelj, Kruščice, Majdeva i Kostinog Potoka na zapadu. U međama sela su: Ciganski grob (1474), na karti “Cigansko groblje”, Vlasić, Kula (1407), Solila, Trešnjica (1121), Modro melo, “Modromir” na karti; nastanjeno mesto, Oblik (1135), Protina njiva ili Kneževac, Zavratski breg, Rajetino guvno, Lisac (1298) i Stražnik (1349), na karti “Stražnjak”. Unutar granica su uzvišenja: Molitva, Rakiće, Veliki krst, Mali krst, Krš, Gradina, Zagradina, Laz, Bož(j)a glavica, Igrište, Ćićavica (1298), Sankova gora, Karadžinac, Metalica, Garine, Boljkovac, Boljedarica, Pobrđe. -Potoci su: Sečki potok, Litica i Vranjevac. Bare imaju nazive: Radeževa bara, Jelina voda, Bulina bara, Veliko jezero i Malo jezero. Vode su: Vodica ili Barice, Česma kod Direktorove kuće, Izvor u Dolovima, Izvor u podgori, Izvor u Solila, Izvor kod Rupa, Studenac, Toplik, Ranac, Kaloperova voda, Leskovita voda, Kladenac i Stublina. Njive i livade su na mestima: Pođelije, Rajina, Selište, Ravne grobnice, Staro Koporiće, Dolovi, Luke, a ispaše i šume na mestima: Veliko Brezje, Malo brezje, Veliko guvno, Malo guvno, Prisoje, Podgora, Paljotina, Dolovi, Suvi bor, Jelenja ravan, Ripa. Zimovnici za stoku su u Trgovištu.
Selo je s razbacanim kućama; jedva da su dve jedna kraj druge. Kuće su s malim brojem zgrada oko kuće, s livadama naokolo. Ovakav tip naselja bio je uslovljen načinom zaseljavanja posle ratova 1912/13. Doseljenici se vraćaju na stara mesta, ili se nastanjuju na kupljenom zemljištu. Doseljenici su na mestima: Soliocu, Brdiji, Kućištima, Grmenjači, Rosuljama, Lukama, Sopotima i Podubravama. Groblje je na Dubu kod crkvine, kraj starijeg seoskog groblja. “Tursko” groblje pomuhamedanjenih Srba “iz Kolašina” – “Kalašinaca” je kod Gradine.
Selo Koporiki i Modrvi Mvlv zapisani su u Svetostefanskoj hrisovulji 1346. Rudarsko naselje Coporich, s katoličkom crkvom, pominje se u pismu pape Klimentija VI kralju Srbije Stefanu Dušanu. Godine 1770. sela Koporići i Modri mehb spadaju u oblast Kopaonika i nuriju popa Mateja. Avr. Popović navodi da je Koporiće u vreme ustanka, 1804. imalo 4 kuće, a pred rat 1876 – 23 kuće. Selo Modro Melo 1877. imalo je 3 kuće, a iste godine, po deobi, bilo ih je 6. G. 1913, posle balkanskih ratova, u Koporiću su 123 stanovnika. Godine 1936. u Koporiću sam zabeležio 11 porodica, od 9 rodova, a u Modrom melu samo jednu porodicu, od jednoga roda.
Mnogobrojni su i raznovrsni tragovi starih rudarskih radova: kupišta troske – “šljaknje” – šlaknjišta, ostaci topionica, samokovi i samokovske vade, ostaci vodovoda, potkopi i “rupe” (okna). – U Kućištima vide se tragovi starog Koporićkog zaseoka Barana. Tragovi naselja starog Koporića vide se u Starom Koporiću, u Velikoj reci. Stara groblja na Dubu, Ravne grobnice na seoskoj međi, “tursko” groblje pomuhamedanjenih Kolašinaca. Crkvine su na Dubu i u Modrom Melu.
Rodovi. – Ratcho de Chopočfz! gočofca – Ratko iz Koporića, goroseča pominje se 7. februara 1470. godine u vezi nekog duga Radohni Radovčiću, trgovcu iz Belog Brda. – Godine 1876. iz sela su izbegli s porodicama “ustaši”: pop Miladin Popović, Lazar Simić, Sima Damnjanović, Jezdimir Ilić, Todor Miletić, Vukić Pantić, Grujica Jovanović, Despot Janićijević, Milisav Đorđević, Vučeta Jakšić, Jova Radovanović. Posle rata 1877/78. iz sela su se odselili: Popovići u Gornju Jošanicu, i Milutinovići u Nevade u Toplici. Po njihovom iseljenju u zapustelom selu turske vlasti naselile su 1883. godine pomuhamedanjene Srbe – Bošnjake” iz Gornjeg Kolašina: Bakoviće, Martinoviće i dr. G. 1912. “Kolašinci” su izbegli ispred srpske vojske na Kosovo, a otuda se najveći deo iselio “u Tursku” – Malu Aziju. Posle povlačenja Kolašinaca u selu se nastanjuju: Milanović (Sv. Nikola) iz Domiševine; Jovanović (1 kuća, Sv. Mina), od Jovanovića iz Radunja; Stevanović (1 kuća, Sv. Vračevi) iz Brzanca; Grujić (1 kuća, Sv. Arhanđeo, 8. novembra) iz Seljanca; Dimić (1 kuća, Sv. Petka) iz Novog Sela u Toplici; Bušete: Radosavljević i Radojičić (2 kuće, Sv. ap. Toma i Tomina nedelja) iz Belasice. Čukunded Paunku Radojičiću iz Belasice odselio se u Borčane, otud se preselio Paunko pa nastanio na zemljištu kupljenom od Avr. Popovića, direktora Gimnazije u Kosovskoj Mitrovici. Predak Radosavljevića odselio se iz Belasice u Čungulu u Toplici, a otud se vratio potomak. – Todići (2 kuće, Lazarev dan) doselili su se od Novopazarske Banje. – Popović (1 kuća, Đurđic, 3. novembar i Sv. Pantelejmon) je od Komatovića Popovića iz Brnjaka u Ibarskom Kolašinu. Presečanin – Miletić (1
kuća, Sv. Đurđe 23. aprila i Sv. pr. Ilija 20. jula) doselio se iz Preseke – Brnjaka. Presečanin – Radovanović, u susednom zaseoku Zavrati, je jedan rod s Presečaninom/Miletićem. – Stanovnik Modroga Mela godine 1878. bio je Mladenović Petar. Danas u Modrom Melu je samo kuća Lazara Topolića, novijeg doseljenika iz Bosne. Živi kao čifčija “na imanju” Sime Savića, penzionera iz Novog Pazara.
Izvor: Radoslav LJ. Pavlović – KOPAONIK, Brus, 2012.
23. jul 2018. u 16:33
Vlada Blažić
Dedovi su mi Blažići, rođaci su mi Prokići i Dolići, živeo sam u Selu Rataju u Aleksandrovačkoj Župi, na ovom sajtu se pominje da su mi preci poreklom iz Koporića, koliko je ta informacija verodostojna i mogže li se i na koji način saznati nešto više?
28. jun 2018. u 17:28
Vojislav Ananić
BELO BRDO
Položaj i tip. Selo se nalazi 19 km severno od Leposavića i 4 km južno od Pančićevog vrha (najpiši vrh Kopaonika 2017 m). Po geografskom položaju pripada tipu planinskih sela. U seoskom ataru nalaze se zaseoci grupisani po mahalama: Bazići (1983 m), Marušići (1268 m), Sandžak (1100 m), Leskova (953 m) i Baljača (865 m). Kuće su različito locirane, neke u pristrancima i stranama brda, a neke u malim ravnima. Grupisane su u nekoliko grupa međusobno udaljenih 300 do 500 metara. Jedino su Bazići izdvojeni više od kilometra. Oko naselja se uzdižu visovi Kopaonika. Na severu od sela su Vojetin (1558 m) i Koritska Čuka (1398 m), na istoku Debela Glava (1379 m) i Vlaška Ravan (1004 m), na jugu i jugoistoku Čuka (1076 m) i Orljak (1127 m), a na zapadu Sokolica (1158 m).
Topografski nazivi pojedinih delova atara sela su Baziće, Šuliće, Sastavci (pod Baljaču), Badaloviće, Vrla strana, Selište, Lebare i Trnovača. Stanovnici piju vodu sa izvora. Najpoznatija voda je Izvor u Selištu.
Srednja nadmorska visina sela je 1164 m.
Iako se selo nalazi na velikoj nadmorskoj visini ono nije van važnijih komunikacija. Do Belog Brda, preko Drena, vodi asfaltni put koji povezuje naselje sa glavnim saobraćajnim putevima koji prolaze Ibarskom dolinom. Lošim kolskim putem naselje je preko Ostraća, povezano sa Leškom. Do 1982. godine to je bio jedini put kojim su kamioni Rudnika “Belo Brdo” prevozili radnike, životne namirnice i materijal za rudnik. Žičarom preko Krstišta dugom 11.800 m transpotrovana je ruda od Belog Brda do utovarne stanice u Lešku.
Nazivi prošlost i starine. Po narodnom predanju Belo Brdo je dobilo naziv po belini snega koji se na njemu zadržavao tokom većeg dela godine. Geolozi naziv vezuju za geološki sastav tla (belo, beličasto). Područje Kopaonika na kojem se nalazi jama rudnika izgrađeno je od tamne i crvenkasto- mrke (skoro crvene) serije serpentina, kroz koje se probija andenzit. Usled površinskog raspadanja ona je dobila još izrazitiju bledo-belu i bledo- žućkastu boju, pa se ističe u odnosu na okolni teren svojom belinom. Ta karakteristična oznaka navela je narod da brdu da naziv Belo Brdo.
Kao srednjovekovni rudnik olova i srebra Belo Brdo prvi put ss pominje 1438. godine. Međutim, toponim “Stare rupe” (rudarska okna i jame), pominje se na Kopaoniku u Svetostefanskoj POVELJI IZ 1314. godine, koju je kralj Milutin darivao manastiru Svetog Stefana u Banjskoj.
Na stare rudarske jame (šahte) iz perioda antike i srednjeg veka nailazi se u jami rudnika i na Kopaoniku. U zaseoku Bazići nalazi se toponim Latinski do. Danas je to šuma sa putanjom. Latinsko groblje nalazi se ispred seoskog belobrdskog groblja. Tu se primećuju i zidine starog crkvišta zvanog sv. Trojica, a nešto niže nalaze se crkvene zidine zvane Petka. Toponim “Šljaknište” nalazi se na nekoliko mesta u Belom Brdu, ispod Vojetina kod Slanog izvora. Niže Latinskog groblja nalazi se toponim Stabar na kojem se pretpostavlja da je u srednjem veku bila tržnica belobrdska.
Na lokalitetu nazvanom Nebeske Stolice (1800 m) ekipa istraživača- arheologa Zavoda za zaštigu spomenika kulture u Kraljevu 1998. godine započela je istraživanja. Ovde je pronađena starohrišćanska bazilika građena lomljenim i tesanim kamenom sa krečnjačkim malterom kao vezivnim materijalom. Građevina je imala pod od mozaika i freske na zidovima što pokazuju pronađeni ostaci. Na osnovu mozaika sa sigurnošću se može reći da js bazilika građsna u V i VI veku.
Nedaleko od bazilike u jednom rimskom objektu, pronađeni su novac iz doba Dioklicijana i Konstantina i fragmenti antičkih keramičkih posuda. Posebnu pažnju zaslužuje deo mermernog reljefa izuzetne fine izrade na kojem je prikazan lik sa plaštom preko ramena.
Na osnovu onoga što je do sada otkriveno može se zaključiti da se na lokalitetu Nsbeske Stolice nalazio važan kulturni centar, a pet kilometara niže naselje koje su podigli rudari i vojnici. To potvrđuje da je Kopaonik u antičko doba, kao i u srednjem veku, bio poznat po rudnicima srebra i gvožđa.
Početkom XVI veka dubrovačka vlastela je bila stalno nastanjena u Belom Brdu, koje se kao rudarsko mesto beleži pod imenom Biello Berdo, Belo Berdo, Bilo Brdo, Belo Bardo.
U pomenicima XVI i XVII veka nalazimo beleške o župi Ibar u kojima se, osim sela Kajkovo, Kruščica i Miokoniće pominje i Belo Brdo. Po dolasku Turaka rudnik je radio do prve polovine XVI veka, kada nestaje i dubrovačka kolonija.
Godine 1927. Nikola Pašić predaje Belo Brdo engleskoj kompaniji “Selektion Trust” iz Londona, koja, posle obilnih istražnih radova, počinje sa eksploatacijom olovno-cinkane rude 1937. godine. Posle ratnih razaranja rudnik je obnovljen 1949. godine i danas radi.
Stanovništvo i rodovi. Godine 1878. u Belom Brdu je bilo 13 kuća sa 150 stanovnika.” Po popisu iz 1921. godine selo je imalo 31 domaćinsgvo i 194 stanovnika, a 1948. godine, 337 stanovnika i 43 domaćinstva. Po popisu iz 1953. selo je imalo 663 stanovnika i 132 domaćinstva, a 1961. 418 stanovnika i 229 domaćinstava, što je i najzeći broj koje je selo imalo. Po popisu iz 1971. godine u odnosu na 1961. broj stanovnika je smanjen za 265 (651), a broj domaćinstava za 147 (158). Od te godine broj stanovnika i domaćinstava stalno se smanjuje. Po popisu 1981. godine selo ima 86 domaćinstava i 365 stanovnika, a 1991. godine 265 stanovnika i 64 domaćinstva. Od 1961 – 1991. godine broj stanovnika je smanjen za 651 ili 71,07% a broj domaćinstava za 241 ili 46,23%.
Osim poljoprivredne funkcije naselje danas vrši nekoliko nepoljoprivrednih funkcija: rudarsku (Rudnik olova i cinka “Kopaonik”), administrativno-upravnu (Mesna kancelarija), trgovinsku (dve trgovinske radnje i jedna piljara), školsku (osnovna osmorazredna škola), zdravstvenu (zdravstvena stanica) i saobraćajnu (autobusko stajalište na linijama Leposavić – Belo Brdo i Lešak – Belo Brdo).
Period od 1960. do 1980. godine predstavlja zlatno doba Rudnika “Kopaonik” u Belom Brdu. U tom periodu osnovane su četiri stambene kolonije: “Logor” i “Banhaus” u Belom Brdu, Sandžak na domaku Belog Brda i u Zaplanini. U koloniji Logor nalaze se tri stambene zgrade koje su služile za kolektivne stanove radnika, sektorska ambulanta, osmorazredna osnovna škola i stambene zgrade za prosvetne radnike.
Današnje stanovništvo Belog Brda čine rodovi čiji su se preci doselili U drugoj polovini XIX veka, a neki i pre.
U zaseoku Bazići naselili su se Bazići (11 kuća) pre velike seobe iz Hercegovine od Bileća. Potomci su poznatog kirijdžije Tomaša Baze, po kome i nose prezime. Grana od roda Bazića su Šule – Šulići, a i Šulovići, koji su prešli u Ravnište – Zaplanina (danas ošitina Brus). Bazići slave sv. Jovana Krstitelja – Jovandan (20. januar). Posle Drugog svetskog rata veliki broj porodica od ovog roda iselilo u Karadak kod Raške (1 porodica), Rudnicu (1), Kraljevo (7), Kragujevac (4), Aranđelovac (2), Mladenovac (1), Beograd (5), Brus (2), Kruševac (2) i Toplicu (2).
Daničići (6 kuća), starinom su iz Crne Gore od plemena Pipera. Prvo su se doselili u selo Crnatovo odakle su, posle rata 1877. do 1978. godine prešli u Baziće. Po poreklu bliski su rod sa Milosapljevićima u Crantovu. Slavs cv. Nikolu – Nikoljdan (19. decsmbar). Iz ovog roda nekoliko porodica se iselilo posle Drugog svetskog rata, i to u Veliku Planu (1 porodica), Rašku (1), Kraljevo (1), Lešak (2), Kruševac (1) i Beograd (1).
Simići (2 kuće) ne znaju vreme i mesto doseljavanja, nepoznatog su porekla. Slave slavu sv. Jovana Krstitelja, pa su verovatno po poreklu rod sa Bazićima i Đurićima.
U selu su živeli Milići (4 kuće). Daleki su im preci iz Crne Gore, od ilemena Kuča. Prezime nose po starijem pretku Miliji. Posle Drugog svetskog rata iselili su se u Lešak (1), Kraljevo (2), Kragujevac (1) i Beograd (1). Slave sv. Stefana – Stovandan (9. januar). Po poreklu Milići su jedno rodstvo sa Krstojtojevićima koje je turski aga preselio u Lisinu na Kopaoniku.
U isto vreme kad i Bazići, u Belom Brdu su se naselili i preci današnjih Tomića (1 kuća). Došli su “od mora”, iz okoline Dubrovnika, a onamo su doseljeni od Prizrena, slave sv. Nikolu. Posle Drugog svstskog rata većinom su se iselili u Vrbu kod Kraljeva (5), Adrane kod Kraljeva (1), Kruševac (1) i Lešak (1).
Kuće u zaseoku Leskovi nalaze se na levoj strani lsskovačkog-ostruškog potoka, desne pritoke Belobrdske reke u podnožju Sokolice. Tu su rodovi: Gogići (6 kuća), predak se doselio kad i Tomići iz okoline Dubrovnika, a tamo su došli od Prizrena. Međutim, Jovan Erdeljanović navodi da su Gogići doseljeni iz sela Lutova u Bratonožićima. Gogići slave sv. Nikolu. Odseljenih porodica od roda Gogića danas ima u Kraljevu (1), Kruševcu (1), Raški (1), Begogradu (1), Negotinu (1), Kragujevcu (1), Lešku (2) i Leposaviću (1). U ovom zaseoku su i Milosavljevići (2 kuće) koji su prešli iz Belog Brda. Po poreklu rod su sa Tomićima i Gogićima i slave cv. Nikolu. Tu su i Vukadinovići (3 kuće) čiji je predak doseljen iz Građanovića kod Novog Pazara, “prizetio” se u kuću Đurića. Zadržao je prezime, ali je uzeo ženinu slavu sv. Jovana Krstitelja, jer po običaju “zemlja slavi slavu”.
Zaseok Đurići nosi ime po rodu Đurići (6 kuća), čiji su se dalski preci doselili kad i Bazići od Bileće u Hercegovinu. Slave sv. Jovana Krstitelja. Petko Đurić (1880 – 1950) je bio istaknuti domaćin, kmet i jedan od pismenih ljudi između dva svetska rata. Učestvovao je u balkanskim ratovima. Nosilac je Albanske spomsnice i Karađorđeve zvezde. Posle Drugog svstskog rata iz ovog roda se iselilo nekoliko porodica: Karadak u opštinu Raška (1), Kraljevo (1), Brus (1) i Kosovsku Mitrovicu (1). Milojević u Sandžaku (1 dom.), čiji je predak šezdesetih godina XX veka doseljen iz Varvarina kod Kruševca, slavi cv. Apostola Luku – Lučindan.
Kuće zaseoka Marušića su u izvorištu Marušićke reke, a groblje je niže. U ovom zaseoku žive: Markovići (2 kuće), čiji je predak doseljen iz Belog Brda od svetojovanaca, slave sv. Jovana Krstitelja. Odseljenih ima u Lešku (2). Radivojevići (2 kuće), čiji je predak doseljen iz Bazoljina, opština Brus, slave sv. Arhangela Mihaila – Aranđelovdan, a prislužuju Veliki Gospođindan.
U zaseoku Baljača su rodovi Simonovića (4 kuće). Oni su prešli poodavno iz Belog Brda, gde su ostavili srodnika Gogiće i Tomiće. Slave sv. Nikolu. Odseljenih iz ovog roda ima u Kruševacu (1), Rvatima kod Raške (1), Lešku (1) i Leposaviću (1).
Blagojevića (3 kuće) predak je doseljen iz Belog Brda, slave sv. Stefana Arhangela. Odseljenih ima u Raški (1), Tvrđan kod Leposavića (1) i Prahovu (1); Oraovčići (1), su doseljeni iz Banovića, zaseok Ćirkovića; predak se prizetio na ženino imanje, slavi sv. Vrače, jesenje i letnje.
Izvor: BLAGOJE PAVLOVIĆ – NASELJA I MIGRACIJE STANOVNIŠTVA OPŠTINE LEPOSAVIĆ, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA, LEPOSAVIĆ, 2003.
29. jun 2018. u 13:53
Vojislav Ananić
BISTRICA
Položaj i tip. Na 24 km severno od Leposavića, s obe strane Bistričke reke, desne pritoke Ibra, nalazi se selo Bistrica. Oko sela su granična naselja Mure i Novo Selo, (opština Raška) Ćirkoviće i Jarinje. Selo ima pravac pružanja severoistok – jugozapad. Oko sela uzdižu se brda: na severozapadu Stara karaula (757 m) i Resnik (818 m), a na istoku Golo Brdo (738 m). Sa zapadne strane je Milićko Polje (457 m). Srednja nadmorska visina je 527 m.
Naselje je razbijenog tipa. Većina kuća je locirana na stranama Bistričke reke, u podnožju brda Jarika i Klika, niže kojeg se nalazi zgrada osnovne četvororazredne škole i mesna kancelarija.
U odnosu na glavne puteve koji prolaze dolinom Ibra selo ima periferni položaj. Lošim seoskim putem povezano je sa važnim saobranajnicama.
Naziv, prošlost i starine. Naziv sela je hidronim; potiče od čiste, bistre i bele penušave reke koja prolazi kroz selo. Po Bistričkoj rcci selo js dobilo ime.
U Svetostefanskoj povelji zabeležena su dva sela pod ovim imenom i oba su sa desne strane Ibra. U odnosu na položaj toka reke Ibar dve Bristrice su Donja (severna) i Gornja (južna). Severna Bistrica je Dolja Bistrica iz Povelje. Nju nazivaju srpskom Bistricom. Zabeleženo je da je Donju Bistricu kralj Milutin dao vlastelinu Budoju. Na današnjem groblju vide se ostaci temelja stare crkve, pa se mesto zove Crkvine. Pored groblja je starije vrimsko groblje. U njemu su grobovi obeleženi velikim neobrađenim kamenjem i po nekim krstom.
Stanovništvo i rodovi. Po prvom nosleratnom popisu iz 1948. godine Bistrica je imala 21 domaćinstvo sa 122 stanovnika, a 1953. 116 stanovnika i 20 domaćinstava. Po popisu iz 1961. godine, broj stanovnika je povećan za 96 (212), a broj domaćinstava za 18 (38). Najveći broj stanovnika, 142, po domaćinstava, 38, selo je imalo po popisu 1981. godine. Popisima 1971. godine zabeleženo je da je u selu bilo 20 domaćinstava sa 69 stanovnika, a po poslednjem popisu 1991. 50 stanovnika i 18 domaćinstava. Prema tome, od 1961 do 1991. broj stanovnika je smanjen za 162 ili za 74,42%, a broj domaćinstava za 19 ili 50%. Nizak prirodni priraštaj i ekonomski razlozi (migracija selo – grad) osnovni su razlozi smanjenja broja stanovnika i domaćinstava.
Preci današnjeg stanovništva Bistrice doseljeni su iz raznih krajeva, poglavito u XIX i prvoj polovini XX veka, i to:
Milutinovići, zvani Mišutlići (5 kuća) ne znaju svoje poreklo, ali neki govore da su se doselili davno od nekuda, iz Crne Gore, pa se smatraju starinačkim rodom. Prezime nose po prstku Milutinu. Rođakaju se sa Kuzmanovićima i Milićima u susednom selu Jarinju. Moguće je da su Milutinovići, Milići i Kuzmanonići bili jedan rod, na šta upućuje ista slava i neorođavaju se. Slave sv. Ćorđa Alempija – Alemiijevdan (9. decembar).
Gašići (2 kuće), predak im se doselio u Drugoj polovini XVIII veka iz Kamena kod Leška gde su došli iz južnih krajeva Kosova ili Metohije. Gašića ima u selu Donje Vratare u Aleksandrovačkoj župi. Niko od njih ne zna da li su rod. Slave Đurđic, a prislužuju Đurđevdan.
Stanići (tri kuće), slave Đurđevdan. Predak je doseljen posle 1878. od Novog Pazara, a tamo su došli iz Crne Gore. Imaju bliske rođake u Građanoviću (opština Novi Pazar) i u selu Ljubince u Aleksandrovačkoj župi.
Janoševići (1 kuća). Njihov predak iz Jarinja 1927.godine “prizetio” se u Bistricu na ženino imanje. Zadržao je prezime i porodičnu slavu sv. Arhangela Mihaila – Aranđelovdan. Prema kazivanju Miodraga Janoševića (78) iz Bistrice, poreklom su iz Crne Gore (Moračani). Iz Crne Gore doseljeni su davno u Jarinje dva brata, Mijat i Janoš, pa se smatraju starincima.
Blagojevići (1 kuća), doseljeni su iz Guvništa na ženino imanje, “prizetio” se. Slavi sv. Stefana i ženinu slavu Đurđic, jer po običaju zemlja slavi slavu.
Karanovići ( 2 kuće). Predak je doseljen iz Rudnice od Karanovića, “prizetio” se u Gašiće. Starinom su iz Metohije, iz okoline Peći. Slave sv. Alempija i ženinu slavu Đurđic.
Posle Prvog i Drugog svetskog rata iz sela su se odselili Milutinovići (1 domaćinstvo) u Gornje Prekaze, u Drenici, kao kolonista, 1936. godine, Raška (3 domaćinstva) i Kraljevo (3 dom.); Gašići, Gornje Prekaze (1 dom.) kao kolonista odseljen 1936. godine, a danas živi u Kraljevu; Oganići, Baljevac (1 dom.) i Gornje Jarinje (1 dom.); Janoševići Lešak (1 domaćinstvo) i Raška (3 dom.).
Izvor: BLAGOJE PAVLOVIĆ – NASELJA I MIGRACIJE STANOVNIŠTVA OPŠTINE LEPOSAVIĆ, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA, LEPOSAVIĆ, 2003.
30. jun 2018. u 05:46
Vojislav Ananić
BRZANCE
Položaj i tip. Brzance je granično selo leposavske opštine prema opštini Kosovska Mitrovica. Nalazi se 15 km istočno od Sočanice, odnosno 25 km jugoistočio od Leposavića. Po geografskom položaju pripada grupi planinskih sela sa nadmorskom visinom od 1177 m i nalazi se na jugoistočnom delu Borčanske Visoravni. Sa istočne strane sela pruža se planinski venac Ladovo (1259 m), južno su Krst i Oštra Čuka (1240 m), a zapadno Kotlena (1148 m). Delovi atara sela se nazivaju Selište, Krst, Staro Brzance i Buče Pod Kotline. Koristi se voda iz izvora Brsnjača i Pod Kotlenom. Selo pripada grupi manjih naselja i van je svih komunikacionih puteva, izuzimajući slab seoski put koji vodi prema njemu. S obzirom da je udaljeno od važnijih puteva, a sa istočne strane planinom, može se reći da Brzance spada u zabačena sela.
U ataru sela ima brojnih ostataka starih rudarskih radova: rupa (okna), potkopa i zakopina. Na Rudinama se i danas raspoznaju tragovi starog rudarskog puta koji je vodio za Trepču. Jedno mesto u ovom ataru sela zove se Popova Glava. Po predanju ovde su Arbanasi ubili nekog popa i odsekli mu glavu. Selište i Staro Brzance odavno su zapusteli i tu nema traga bilo kakvog naselja.
Naziv, prošlost i starine. U nazivu sela je reč brz (brzak, brz tok vode, mesto gde je voda brza), pa bi se mogla prihvatiti pretpostavka da je Brzance dobilo naziv po brzom potoku, odnosno Brzanačkoj reci koja se uliva u Sedravu. Na reci je podignuto nskoliko vodenica (mlin koji pokreće voda) za mlevenje žita. Naziv sela je motivisan vodom i hidronimskog je porekla. Međutim, nije isključena mogućnost da naziv sela potiče od reči brzan (naziv kukuruza malog klipa, žute boje koji se i danas seje i rano stiže). Po tome naziv sela spada u fitonime, i motivisan je određenom vrstom biljke.
Današnji naziv je skorijeg vremena, jer se ne pominje u istorijskim izvorima (srpskim poveljama i turskim popisima). Po Katastigu manastira Devič u Drenici selo je zapisano 1770. i 1782. godine kao Brzance i 1771. i 1774. kao Brzanci i “bilo je u parohiji popa Mateje“.
Selo nema svoje groblje i mrtvi se sahranjuju u groblju u Borčane. U selu se nalazi staro crkvište.
Stanotšštvo i rodovi. Po Radoslavu LJ. Pavloviću, Brzance je 1913. godine imalo 117 stanovnika. Po popisu iz 1921. godine 14 domaćinstava sa 115 članova, a 1948. godine 206 stanovnika i 25 domaćinstava. Godine 1953. selo je imalo 242 stanonnika i 29 domaćinstava. Po popisu iz 1961. godine broj stanovnika povećao na 271, što je i najveći broj stanovnika koje je selo imalo. Po popisu iz 1971. godine u selu js bilo 33 domaćinstva i 220 stanovnika, a 1981. 121 stanovnika i 28 domaćinstva. Po poslednjem popisu Brzance je imalo 53 stanovnik i 22 domaćinstva, što je u odnosu na 1961. godinu manje za 218 stanovnika ili 80,44 %, a broj domaćinstava je povećan za 8 ili za 57,14 %.
U vremenu od 1690. do 1736. godine iz sela su se odselili Ljutići (slava sv. Jovana Krstitelja) u Lepenicu i tamo zasnovali selo Brzance.
Današnje stanovništvo čine rodovi starijih doseljenika:
Anđelkovići (1 dom.) su iz Borčana doseljeni pre 1912. godine. Neki govore da su starinom iz Crne Gore – Moračani. Slave sv. Arhangela Mihaila – Aranđelovdan. Od ovog roda 6 domaćinstva je odseljeno u Kragujevac.
Alsksići (2 dom.), doseljeni su iz Ibarskog Kolašina i po poreklu su rođaci sa Jankovićima, Janićijevićima i Milutinovićima. Slave sv. Vrače. Iz ovog roda 3 domaćinstva su odseljena u Smederevo, 2 u Kragujevac, 2 u Kosovsku Mitrovicu i 1 u Grabovac kod Zvečana.
Leventijevići (3 dom.), govore da su tu odavnina, pa su zaboravili mesto doseljenja, Slave sv. Vrače. Od ovog roda 10 domaćinstava se iselilo posle Drugog svstskog rata u Kragujevac (5), Pančevo (3), Beograd (1) i Kruševac (1).
Miladinovići (5 kuća), doseljsni su 1739. godine iz Žaže, odakle su pobegli zbog nasilja Arbanasa. U Žažu su došli iz Ibarskog Kolašina, a govore da su daljom starinom iz Crne Gore. Po poreklu su jedan rod sa Petrovićima. Slave sv. Nikolu – zimskog i letnjeg. Iz sela odseljeno je 17 domaćinstava, najviše u Kragujevac (10 dom.).
Milutinovići (1 dom.) su doseljeni iz Ibarskog Kolašina. Slave sv. Vrače i bliski su rođaci sa Aleksićima, Jankovićima i Janićijevićima.
Petrovići (3 dom.), doseljeni su iz Žaža, odakle su izbegli zbog nasilja Arbanasa. Rod su sa Miladinovićima. Slave sv. Nikolu. Iz sela je iseljeno 19 domaćinstava i to uglavnom u Kragujevac (18).
Stefanovići (6 dom ), doseljsni su iz Ibarskog Kolašina i slave sv. Vrače. Od Drugog svetskog rata deset domaćinstva je odseljeno u Kragujevac i Smederevo.
Janićijevići (1 dom.), doseljeni su iz Ibarskog Kolašina, rođaci su sa Aleksićima, Milutinovićima i Jankovićima. Slave sv. Vrače. U Kragujevac su se odselila 2 domaćinstva ovog roda, po jedno domaćinstvo u Smederevo, Kosovsku Mitrovicu i Leposavić.
Jankoiići (1 dom.), doseljeni su iz Ibarskog Kolašina, a po poreklu rođaci su sa Aleksićima, Janićijevićima i Milutinovićima u selu i slave sv. Vrače.
Izvor: BLAGOJE PAVLOVIĆ – NASELJA I MIGRACIJE STANOVNIŠTVA OPŠTINE LEPOSAVIĆ, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA, LEPOSAVIĆ, 2003.
30. jun 2018. u 06:08
Vojislav Ananić
VITANOVIĆE
Položaj i tip. Selo se nalazi s desne strane srednjeg goka Drenske reke, desne pritoke Ibra, i asfaltnog puta Dren – Belo Brdo. Od Lsposavića je udaljeno 11 km. Kuće su locirane na prisojnoj strani brda Buče i pod uticajem sunčevih zraka je od izlaska do zalaska sunca, tako da gotovo nišga ne sprečava insolaciju preko celog dana. Pošto je naselje u dolini Drenske reke, ono ima pravac pružanja severoistok – jugozapad i po gsografskom položaju kuća selo je razbijenog tipa. Kuće su grupisane po manjim grupama – mahalama ili cematima.
Granična sela su: na severoistoku Zemanica, a jugozapadno Mioliće i severu Simičište, zaselak Ostraća. Selo okružuju brda: sa istočne strane Krševi, na jugoistoku Žuta prlina i severu Buče. Sa zapadno strans je Msrćsz (924 m).
U saobraćajnom pogledu selo ima povoljan položaj, jer je asfaltnim putem, koji prolazi kroz selo, povezano sa važnim komunikacijama u dolinom Ibra.
Naziv, prošlost i starine. Po Jovanu Cvijiću, imena sela koja se završavaju vna – ći – će – ac – ci – ce neka i od onih na – ovi i – ovog izvedena su od ličnih imena i nadimaka ili porodičnih ili rodovskih naziva. Moguće je da naziv sela potiče od imena roda Vitanović (patronim), a može se tumačiti i kao antroponim od muškog imena Vita (vokativ Vito) hip. Vitomir, Nije isključena mogućnost da je selo dobilo ime po prvim doseljenicima koji su verovatno bili uopšte telesno dobro razvijeni i odlikovali su se vitkim, protegljastim stasom (?).
Po postanku selo spada u mlađa naselja, jer ga u pisanim izvorima pod ovim imenom nema. Pod današnjim imenom prvi put se pominje u Popisu bosanskih spahija iz 1711. godine. Vuk Karadžić je zabeležio selo pod imenom Vitanovići u Župi u Gornjem Ibru u novopazarskoj nahiji. Do 1912. godine u Vitanoviću je bila turska granična karaula.
Stanovništvo. Tokom srpsko-turskog rata 1876. godine Vitanoviće je sasvim zapustelo; stanovnici su izbegli preko granice u Srbiju. Ponovo naseljavanje sela izvršeno je 1878. godine dolaskom predaka današnjih Vasiljevića i Jovanovića.
Po popisu od 1921. godine u Vitanoviću je bilo 33 stanovnika i 5 domaćinstava, 1948. godine 11 domaćinstava i 57 stanovnika, 1953 64 stanovnika i 11 domaćinstava. Godine 1961. zabeleženo je da selo ima 76 stanovnika i 12 domaćinstava, a 1971. broj stanovnika se povećao na 87, a domaćinstava na 16.
Godine 1981. broj stanovnika je smanjen za 19, a domaćinstava je, zbog deobe porodica, povećan na 17. Po popisu iz 1991. godine selo je imalo 50 stanovnika i 14 domaćinstava. U periodu od 1961. do 1991. broj stanovnika je samanjen za 26 ili 34,21%, a domaćinstava je povećan za 2, ili 16,67 %.
Najbrojniji rod u selu danas čine Vasiljevići (10 dom.). Prezime nose po starijem pretku Vasilju doseljenom iz sela Bašče u Ibarskom Kolašinu, verovatno u prvoj polovini XIX veka. Vasilj vodi poreklo od bratstva Komatovića doseljenih u Brnjak osamdesetih godina XVIII veka, a poreklom iz Crne Gore, od plemsna Kuči.
Prema kazivanju Vasiljević Radosava, koji živi u Zvečanu, a koje je zabeležio od babe Srebre, očeve majke, Vasilj je imao osam sinova. Sa šest sinova (Jovan, Trivun, Miloje, Milojica, Pajo i Milun) doselio se u selo Viganoviće i od Vasiljevih potomaka su današnji Vasiljevići i Jovanovići. Dva Vasiljeva sina, Milan i Radoica, odselili su se u toplički kraj i o njihovim potomcima se danas ništa ne zna. Većina Vasiljevića imaju domaću slavu sv. Georgija. Međutim, dve porodice Vasiljevića slave sv. Nikolu. Naime, prema predanju, Vasiljev sin Milun oženio se ženom (ne zna joj se pravo ime, koju su zvali Veljovka, verovatno po imenu prvog muža, koji se zvao Veljo), koja je iz prvog braka dovela troje dece: Maru, Jovana i Vučetu, a koje je Milan prihvatio. Sa Veljovkom je Milun imao sina Vasilija. Jovan i Vučeta su prihvatili prezime svoga očuha, ali su uzeli očevu slavu sv. Nikolu. Verovatno da od ovih Vasiljevića vode poreklo Milutinovići (2 kuće, slava Sv. Nikola) u Blacu koji su se posle 1878. iselili iz Vitanovića.
Jovanovići (3 dom.), su po poreklu Vasiljevići, nose prezime po Jovanu, najstarijem Vasiljsvom sinu. Pretpostavlja se da je Jovan Vasiljev sin prve žene, pa zato njegovi potomci uzimaju prezime Jovanovići, ali im slava ostaje.
Jakovljevići (2 dom.), doseljeni su iz Kijevčića. Zarija Jakovljević oženio se Stanikom, ćerom Vasiljevog sina Paja i do 1956. godine su živeli u Kijevčiću. Iz Kijevčića prelaze u Vitanoviće, na ženino imanje, prizetio se, a istovremeno kupuju zemlju od Koste Vasiljević koji se odselio u Kraljevo. Jakovljevići slave domaću slavu sv. apostola Luku – Lučindan.
Iseljavanje stanovništva iz Vitanovića datira u novije vreme, posle Drugog svetskog rata. Prenaseljenost sela i težak život doprineli su da stanovništvo odlazi u gradove, za poslom. Odseljenih Vasiljevića ima u Zvečanu (1 dom.) Raški (1), Leposaviću (1), Nišu (1), Beogradu (1), Čačku (1), Lešku (1), Kruševcu (1), Smederevu (2), Kragujevacu (1), Novom Pazaru (1) i Kraljevu (1). Trbuhom za kruhom neki su stigli i do Amerike, država Indijana (3 domaćinstva) i Nemačke (1 dom.). Od roda Jovanovića odselili su se u Gornji Milanovac (1 dom.), Kragujevac (1), Beograd (1) i Kraljevo (1). Jedno domaćinstvo od roda Jakovljevića odselilo se u Sentu (Vojvodina).
Izvor: BLAGOJE PAVLOVIĆ – NASELJA I MIGRACIJE STANOVNIŠTVA OPŠTINE LEPOSAVIĆ, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA, LEPOSAVIĆ, 2003.
30. jun 2018. u 11:52
Vojislav Ananić
VRAČEVO
Položaj i tip. Uz Vračevsku reku severozapadno od Leposavića i zapadno od Leška, nalazi ss selo Vračevo. Od Leposavića je udaljeno 17, a od Leška 8 km.
Selo je razbijenog tipa, na severoistočnim ograncima Rogozne, između Bara, Trebića, Kaljina, zaseoka Rvatske, Odojevića, Jove, Građanovića i Jablanice (sva četiri sela su u opštini Novi Pazar). Kuće su po pristrancima i pored reka. Po međusobnom položaju i udaljenosti selo se deli na zaseoke: Rikovo (mahala Bogdanović i Krljaši), Zavada, Vrba, Dolac, Živodere i Manase. Sa zapadne strane zaseoka Rikovo, na granici sa opštinom Novi Pazar, uzdižu se visovi Grab (1.071 m) i Koviljača (1107 m), a iznad zaseoka Živodere sa severoistočne strane, je Goli Breg (759 m).
Srednja nadmorska visina je 569 metara.
Naziv, lrošlost i starine. Selo je dobilo naziv po crkvi Vračevi posvećenoj pravoslavnim svecima i lekarima Kuzmanu i Damjanu, pa svake godine, 14. novembra i 14. jula (po crkvenom kalendaru 1. novembra i 1. jula) crkva praznuje. Pomen im se čini dva puta godišnje, smatraju neki teolozi i crkveni istoričari, jer je jedan brat umro u julu, a drugi u novembru.
Po pouzdanim podacima, crkva je podignuta 1316. godine i spominje se kao Đurđeva crkva u Ibru. Kao manastir Vrači zapisana je u Sopoćanskom spomeniku krajem XIV veka. Crkva se nalazi u zaseoku Dolac. Posle Kosovske bitke 1389. Godine, istovrsmeno kao i manastir u Banjskoj, crkva je spaljena. U drugoj polovini XVI veka ona je obnovljena, ali je u XVII i XVIII veku bila ponovo rušena i paljena. Urezani natpis iznad vrata potvrđuje da je crkva 1860. godine ponovo podignuta. U crkvi nema fresaka, osim na svodu priprate, koji je radio neki neuki istoričar. U kopaoničkim zemljotresima crkva je pretrpela znatna oštećenja. Zakokom je zaštićena kao spomenik kulture i njena sanacija je izvršena 2002. godine.
Najstarija škola u ovom kraju bila je manastirska škola u Vračevu, koja je, prema tvrdnji najstarijih ljudi ovog kraja, otvorena za vreme Prvog srpskog ustanka 1806. godine. Da li ova tvrdnja ima osnova? Jagoš K. Đilas u knjizi Srpske škole na Kosovu i Metohiji od Nemanjića do 1912. godine navodi faktore koji su uticali na otvaranje ove škole. “Stvaranje slobodne teritorije u ovom kraju od 1806. do 1813. godine, koja je bila pod potpunom kontrolom ustaničkih četa, blizina srpske granice, uspon kulturnog života u Srbiji u odnosu na ove krajeve i češće prenošenje knjiga iz Srbije od strane sveštenika, monaha, trgovaca i drugih ljudi”. Prvi učitelji škole bili su sveštenici iz porodice Bačanin. Godine 1869. manastirska škola preuređuje se u svetovnu. Škola je 1888. godine imala i Rusat name (rešenje – dozvolu za rad) koje je glasilo na Marka Bačanina, sveštenika iz Vračeva. Školu su, osim đaka iz Vračeva, pohađala i deca iz okolnih sela: Trebića, Leška, Leposavića, Sočanice, Ibarske Slatine, a bilo je dece i iz Nikoljače, (Raška), Batnjika i Tušimlje (Novi Pazar).
Stanovništvo i rodovi. Po popisu stanovništva i domaćinsgava iz 1948. godine selo je sa zaseocima imalo 652 stanovnika i 82 domaćinstava, a pet godina kasnije, 689 stanovnika, što je bio i najveći broj stanovnika u selu i 89 domaćinstava. Po popisu iz 1961. godine selo je imalo 649 stanovnika i 99 domaćinstva. Pad stanovništva u odnosu na 1953. godinu nastao je zato što su neki zaseoci svidentirani kao posebne popisne jedinice.
U popisu 1971. godine Vračevo sa svim zaseocima ima 619 stanovnika i 125 domaćinstava, a 1981. godine 503 stanovnika i 116 domaćinstava. Po poslednjem popisu koji je vršen 1991. godine broj stanovnika u Vračevu je bio 261, a domaćinstava 106. Očigledno je da je i iz ovog sela bilo iseljavanja, a kao posledica toga kao i niske stope prirodnog priraštaja došlo je do velikog smanjenja broja stanovnika. Indeks smanjenja broja stanovnika 1991/1953 iznosi 37,88.
Prema opštem pregledu rodova i broja kuća Petra Ž. Petrovića, Vračevo je u vreme njegovog ispitivanja imalo 10 starinačkih rodona i 33 kuće. Najniše doseljenika js bilo u XVIII veku (34 roda i 159 kuća) i XIX veku (25 rodova i 72 kuće), a najmalje u prvoj polovini XX veka (6 rodova i 10 kuća). Prema tome, u vreme njegovog ispitivanja, Vračevo je imalo ukupno 75 rodova i 274 kuće. Najmanje ima starinačkih rodova koji čine 13,33% od ukupnog broja rodova i 12,04% kuća. Najviše rodova je doseljeno u XVIII
veku (45% rodova i 58,02% kuće), zatim u XIX veku (33,33 % rodova i 26,285 kuća) a najmanje u prvoj polovini XX veka (8% rodova i 3,65% kuća).
Doseljavanje rodova vršeno je iz dva pravca: iz zapadnih krajeva Crne Gore i njenih stalnih predela i središnje Hercegovine i njenih stalnih predela. Najveći broj doseljenog stanovništva činn dinarski rodovi (77 % kuća).
Preci današnjeg stanovništva Vračeva doseljeni su iz raznih krajeva:
Stanići (3 kuće), porekkom su iz Crne Gore, od Morače. U prvoj polonini XIX veka od šest Stojadinovih sinova u Oklacu trojica su se doselila u Ibarsku dolinu, od kojih su današnji Stanići u Vračevu. Prvobitno su se prezivali Todosijevići i pod tim prezimenom sahranjeni su u Vračevu Vasilije i njegova žena Petruša. Današnje prezime nose po Stani, koja je kao udovica sa tri sina došla u ovaj kraj. Prema porodičnom predanju, Stanići su poreklom jedan rod sa Bogdanovićima u Rikovu (kažu da su bila tri brata), na šta upućuje ista krsna slava. Stanići su najpre slavili Aranđelovdan, ali su, docnije, iz ozbnjljnih uzroka uzeli novu slavu tako da danas slave sv. Nikolu. Njihovih rođaka danas ima u Đakama kod Kuršumlije, Oklacu u Ibarskom Kolašinu i selu Izbice kod Novog Pazara. Ejup Mušović navodi da su Stanići u XVIII veku držali hanove na Rogozni.
Miladinovići (3 kuće), čiji je predak doseljen iz Brestova kod Novog Pazara, starinom su iz Crne Gore, od Kolašina. Slave sv. Đorđa.
Simovići (1 kuća), doseljeni iz Mrmonja (opština Raška) a poreklom su od tamošnjih Simovića. Slave Tomindan.
Đorđevići (3 kuće), doseljeni su iz Jarinja, slave sv. Đorđa – Đurđic i Đurđevdan.
Anisijevići (2 kuće), doseljeni su iz Rudnice, gde su došli iz Bosne. Slave sv. Vrače, jesenje i letnje.
Tanaskovići (2 dom.) čiji je predak doseljen iz Tabalija u Ibarskom Kolašinu, poreklom su od Tanaskovića u Dragaljicama. Prezime nose po pretku Tanasku koji se iz Dragaljica preselio u Tabalije. Daljim poreklom su od velikog bratstva Košana kojih i danas ima u selima Ibarskog Kolašina (Gazivode, Banja, Tušiće, Vukosavljeviće, Vitkoviće i Tabalije) ali su mnogi uzeli druga prezimena. Po etnologu Milosanu Lutovcu ovi Košani tvrde da su poreklom iz mesta Kos u Prekobrđu u Morači. Slave sv. Petku.
Pantovići (2 kuće), doseljeni su iz susednog sela Potkomlja. Jedno su rodstvo sa Pantovićima u ovom selu. Slave sv. Nikolu.
Bošnjovići (1 kuća), doseljeni su iz Rudnice, gde su došli iz Bosne. Slave sv. Nikolu.
Posle 1945. godine iz sela se iselilo nekoliko porodica: Stanići Kraljevo (2 dom.), Beograd (1 dom.) i Lešak (1 dom.); Miladinovićn. Vrnjačka Banja (1 dom.) i Raška (1 dom.); Đorđevići: Beograd (2 dom.), Kraljevo (1 dom.) i Raška ( 1 dom.); Anisijsvićn. Kraljevo (1 dom.) i Lešak (1 dom.); Bošnjovići Raška (2 dom.).
Zaselak Dolac po svom postanku spada u starija naselja. Prvi put se pominje 1363. godine u povelji Cara Uroša o zameni Župe Zvečan za Župu Brvenik između čelnika Muse i kneza Vojislava Vojinovića. U Povslji Dolac je obeležen imenom vlastelina Dubila i to kao posteljinačno naselje koje je za svoga gospodara obavljalo razne poslove: pređa vune, pletenje, štavljenje kože, krojenje tkanina za odela i drugo.
Danas u zaseoku žive sledeći rodovi:
Petronijevići (3 kuće), čiji je predak doseljen iz Pavlja kod Novog Pazara. Po pretku Petroniju, koji je imao Jovana i Jevrema, nose današnje prezime. Slave sv. Jovana Krstitelja.
Vasovići (2 kuće), doseljeni su iz Buđeva kod Duge Poljane na Pešteri. Starinom su iz Crne Gore, iz Ostroga. Slave Lazaricu – Vrbicu (27. april).
Perovići (6 kuća), prema kazivanju Žarka Perovića (75) iz Vračeva, poreklom su iz Morače u Crnoj Gori, od bratstva Perovića. U Dolac (Vračevo) su se doselile četiri porodice, a šest porodica je otišlo u Toplicu (okolina Kuršumlije). Kažu da su rod sa Sekulićima u Gornjem Krnjinu, na šta upućuje ista slava Pantelijevdan (9. avgust).
Đurovići (1 dom.) čiji je predak je doseljen iz sela Bašče u Ibarskom Kolašinu, se smatraju starinačkim rodom. Slave sv. Jovana Krstitelja.
Biševci – Kulize (1 kuća), poreklom su od Biševaca doseljenih iz sela Biševa kod Rožaja. Daljom starinom su iz Kuča u Crnoj Gori. Slave Mratindan (24. novembar).
Bačani (1 kuća), porekom su od Bačana u Trebiću, gde su došli iz sela Batke na Rogozni. Starinom su od Lopata u Vasojevića. Slave sv. Jovana Krstitelja. Iz ovog roda poznata je porodica Čeda Bačanina, sveštenika iz Vračeva koji je uhapšen od strane Nemaca novembra 1942. godine, a streljan u Kosovskoj Mitrovici 1943. Iz ove porodice su Gojko Bačanin i Stana Bačanin. Gojko Bačanin je rođen 11. novembra 1911. godine u selu Vračevu. Zbog ratova (Balkanski i Prvi svetski rat) Gojko je sa zakašnjenjem pošao u osnovnu školu, 1919. godine. Po završetku četiri razreda osnovne škole nastavio je školovanje u gimnaziji, prvo u Novom Pazaru, a zatim u Prizrenu gde je 1931. godine maturirao. Zatim se upisao na Pravni fakultet u Beogradu. Godine njegovih studija bile su i godine njegovog veoma aktivnog političkog života. Međutim, njegova politička aktivnost nije se ispoljavala samo u Bsogradu, već i u njegovom rodnom kraju. Po zapršetku studija 1936. godine odlazi na odslužsnje vojnog kadrovskog roka 1936. i 1937. Zbog svoje političke aktivnosti nije dobio čin rezervnog oficira, a iz istih razloga, posle odsluženja vojnog roka, iako je završio pravni fakultet nije mogao odmah da dobije službu. Tek krajem 1938. godine bio je postavljen za sudijskog pripravnika u Sudu u Nonom Pazaru gde je ostao sve do 1941. godine.
Po izbijanju rata, aprila 1941. godine Gojko Bačanin napušta Novi Pazar i odlazi u Vračevo gde su mu živeli roditelji, mlađa sestra Stana i brat Srđan. Od kraja 1941. godine pa sve do kraja 1943. Gojko Bačanin je boravio u Vračevu, živeći poluilegalno u svojoj kući, kod prijatelja i u susednim selima. Posle smrti njegove sstre Stane, po direktivi partijskog rukovodstva, Gojko Bačanin je prebačen kod takozvane kolašinske grupe u Ibarskom Kolašinu gde je ostao od decembra 1943. do jula 1944. godine. Ubrzo po formiranju Ibarskog partizanskog odreda avgusta 1944. Gojko Bačanin je prešao na Koaponik gde je imsnovan za člana štaba Ibarskog odreda. U Odredu js ostao do kraja novembra 1944. godine, odnosno do oslobođenja Ibarske doline, Raške i Novog Pazara. Po oslobođenju, novembra 1944. godine Gojko Bačanin je postavljen za prvog komandanta Novog Pazara, a zatim i za predsednika Narodnooslobodilačkog odbora sreza deževskog i na toj dužnosgi je ostao do pogibije. Ubijen je jupa 1945. godine kod Novozaparske banje vraćajući se iz Vračeva za Novi Pazar. Poginuo js u 35. godini života i neposredno pred njegov odlazak za Beograd gde je trebalo da pređe na novu dužnost. Sahranjen je na novopazarskom groblju. Danas Osnovna škola u Vračevu nosi njegovo ime.
Stana Bačanin rođena je 12. novembra 1912. godine u Vračevu. Četiri razreda osnonne škole završila je u Vračevu, nižu gimnaziju u Novom Pazaru, a učiteljsku školu u Skoplju. Po završetku učiteljske škole duže vrsme nije radila, jer nije mogla da dobije službu. Najpre je počela da radi u selu Kuzmičevu kod Novog Pazara, a pred Drugi svetski rat premeštena je u osnovnu školu u Vračevo. Radeći sa decom istovremeno je okupljala omladinu i žene ovih sela, opismenjavala ih i upućivala u život. Takva njena društvena aktivnost donela joj je veliku popularnost ne samo u ovim selima već i šire. U okupiranoj zemlji, u izuzetno teškim uslovima, nastavlja svoj društveni i politički rad ispunjava ga novim sadržajima i oblicima rada.
Kada je u dolini Ibra formiran partizanski odred „Todor Milićević“, Stana je zajedno sa braćom stupila u njegove redove. Po povlačenju odreda iz Ibarske doline Stana ostaje u Vračevu gde kao ilegalac u toku 1942. i 1943. godine radi na okupljanju omladine i žena. U toku 1943. godine Stana je bila aktivno uključena i angažovana u pripremama za formiranje novog partizanskog odreda u Ibarskoj dolini. Ostaje i dalje u Vračevu i radi kao ilegalac. Streljanje njenog oca Čeda 1943. godine u Kosovskoj Mitrovici još više je pogoršalo i onako teške uslove u kojima je radila. Već 4. decembra 1943. godine bila je uhapšena i ubijena u svojoj kući, tako da je treća žrtva u porodici Bačanin.
Stana Bačanin je bila učiteljica i borac i kao takva stekla je veliki ugled u narodu ovog kraja i uvrstila se u red najpoznatijih i najuglednijih žena
boraca tadašnjeg sreza Deževskog. U znak sećanja na nju Osnovna škola u Lešku i danas nosi njeno ime.
Posle Drugog svetskog raga iz ovog zaseoka iselilo se nekoliko porodica. Petronijevića. Bsograd (3 dom.) i Leposavić (1 dom.), Perovići: Kragujevac (3 dom.), Lazarevac (2 dom.) i Leposavić (1 dom.); Bačani: Kragujevac (1 dom.); Biševac. Lešak (1 dom.).
Zaseok Zavade nazvan je po mestu Zavadama, što je narodni naziv za navodnjavanje „vada” i “vaditi” – vada ili kanal za odvođenje vode. Pominje se prpi put u tuskom popisu Krajišta Isa-bega Ishakovića 1455. godine kao timar Isaka, hizmećara Isa-begova sa šest srpskih kuća, od kojih jedna udovička, a carski prihod od sela bio je 396 akči.
U zaseoku danas žive: Radosavljevići( 5 kuća), čiji je predak doseljen iz Donjeg Krnjina od Radosavljevića, a starinom su iz sela Trebaljeno u Crnogorskom Kolašinu. Prezime nose po pretku Radosavu. Spave sv. Apostola Luku; Dimitrijevići (1 kuća), poreklom su iz Crne Gore, Moračani. Slave Mitrovdan.
Iseljenici su Radosavljevići, Raška (1 dom.), Ušće (2 dom.) i Lešak (2 dom.) i Dimitrijevići. Lešak (2 dom.).
U turskom popisu Krajišta Isa-bega. Ishakovića 1455. godine pominje se i zaseok Živoder (Živodere) sa osam srpskih domova, a carski prihod sela iznosio js 532 akče.
Danas u ovom zaseoku žive rodovi: Radisavljevići (4 kuće), doseljeni iz Rikova i slave sv. Jovana Krstitelja. Nikolići (3 kuće), doseljeni iz sela Cokovića kod Novog Pazara, gde su došli iz Crne Gore. Slave sv. Stefana. Bačanin (1 dom.), doseljeni iz Trebića od Bačana. Slave sv. Jovana Krstigelja.
Iseljenici su Radisavljevići: Kraljevo (1 dom.) i Potkomlje (1 dom).
U pomenutom turskom popisu pominje se i zaseok Monah (Manase) sa 9 srpskih domova, od kojih neoženjeni jedan, a carski prihod sela je 864 akče. Zaseok se zvao i Duljevo (Žuljevo, Zoljevo).
U zaseoku žive rodovi:
Stanići (2 kuće) Jedno rodstvo su sa Stanićima u Vračevu. U prvoj polovini XIX veka jedan od tri brata doseljenih u Ibarskoj dolini naselio se u Manase i od njega su današnji Stanići. Rođakaju s Bogdanovićima u Rikovu. Slave sv. Nikolu. Drugi Stanići (1 kuća) po poreklu nisu nikakav rod sa Stanićima u selu. Potiču od Mirka i Krsmana čija se majka preudala u Staniće. Oni su uzeli prezime Stanića, ali su zadržali slavu sv. Jovana Krstitelja.
Perovići (2 kuće), po poreklu jedan su rod sa Perovićima u Docu. Slave sv. Pantelijevdan.
Dačovići (2 kuće), doseljeni su iz Ibarskog Kolašina a starinom su od Bjelopavlića u Crnoj Gori. Slave sv. Petku.
Vučetići (2 kuće), poreklom su iz Crne Gore – Moračani. Po poreklu blizak su rod sa Vučetićima u Gradištu na Kopaoniku. Slave sv. Jovana Krstitelja.
Zdravkovići (1 dom.), doseljeni su iz Pridvorice kod Sočanice, “prizetio” se u kuću Stanića. Slavi Đurđevdan i ženinu slavu sv. Jovana Krstitelja.
Posle Drugog svstskog rata iz ovog zaseoka iseljeno je nekoliko porodica. Stanići: Beograd (2 dom.) i Kragujevac (1 dom.); Perovići: Kragujevac (1 dom.); Dačovići: Novi Pazar (1 dom.) i Kragujevac (2 dom.).
Po šumskom drveću vrbi nosi naziv današnji zaseok Vračeva Vrba. Zaseok se nalazi u dolini Vrbljanskog potoka, koji se s desne strane uliva u Rikovsku reku. Pod ovim imenom unet je u popis Krajišta Isa-bega Ishakovića 1455. godine. Zaseok se deli na Gornji i Donji kraj. U Gornjem kraju, koji se naziva Poda, i danas se može naići na stabla borove šume. Od susednog sela Odojevića Vrbu odvaja Odojevićko Brdo, a od Kalšna Milečkino Brdo.
Pojedini delovi atara Vrbe imaju topografske nazive Bačište, Velike njive, Vrbljanske strane, Lozić i Dubovi. Pije se voda sa izvora i jednog bunara u Podima dubokog 14 metara. Poznati izvori su Studenica, Maksimova voda, Savina voda i Joše.
U zaseoku živi nacionalno mešovito stanovništvo. Muslimanski rodovi su:
Nuhovići – Mahmutovići (1 kuća), doseljeni su iz crnogorskog Kolašina. Prvo su se naselili u Trijebine, a odatle u Žitnici kod Sjenice, odakle su došli u Brestovo kod Novog Pazara, a odatle za vreme srpsko-turskog rata 1876 – 1878. prešli u Vrbu (Vračevo). Kao šire bratstvo poznati su kao Kolašinci. Današnje prezime nose po pretku Nuhu koji je za ženu imao hristjanku Milicu iz Zavade.
Jašarvići (2 kuće), ne znaju svoje poreklo. Govore da je njihov predak došao kao dete, pa su danas od njega današnji Jašarevići. Nije isključena mogućnost da su i oni za vreme srpsko-turskog rata doseljeni iz Brestova.
Škrijelji (1 kuća), čija je postojbina, po Ejupu Mušoviću, Škrelja Đ Malesija u Albaniji, kao staro albansko pleme pominje se još 1416. godine. Najviše ih ima na Pešteri, gde su poznati kao Rugovci. Verovatno od njih su Škrielji i u ovom zaseoku. Istina Škrijelja ima i u Bihoračkim selima Javorovo, Murovac i Dašča Rijeka. Škrijelji su došli kao katolici, pa su tokom vremena svi islamizirani.
Hodžići (2 kuće), doseljeni su 1882. iz Kuršumlije, prvo u Rvatsku, a odatle njihov predak je prešao u Vrbu. Godine 1934. neki su se odselili u Novi Pazar.
Bajraktarevići (1 kuća), potomci su almadara iz XVIII veka zbog pa ih zovu Almadarevići. Godine 1908. većina ih je odseljena u Novi Pazar.
Đsrleci (2 kuće), doseljeni su iz Drage kod Tutina. Postoji verzija da su islamizirani Klimente ili Kuči.
U zaseoku Vrbi od srpskih rodova žive: Stefanovići (2 kuće), doseljeni 1923. godine iz Beoca kod Raške, gde su došli iz okoline Peći. Slave sv. Đorđa.
Posle Drugog svetskog rata iz ovog zaseoka iselile su se porodice Nuhovića: Novi Pazar (3 dom.), Hodžića: Novi Pazar (4 dom.), Barjaktarevića: Novi Pazar (1 dom.) i Đerleka u Tursku (1 dom.).
Zaseok Rikovo nalazi se u izvorištu Rikovske reke, koja se kod Doca sastaje sa Manatskom rekom i grade Vračevsku reku. Granična sela i zaseoci su Bare, Građanoviće, Trstenik, Zavada, Dolac i Manase. Jovićevo brdo odvaja Rikovo od Zavade, a Crni kao od Trstenika. Pojedini delovi atara zaseoka imaju topografske nazive: Torine i Kućište. Krajevi zaseoka su: Bogdanovići i Krljaši. Zaseok Rikovo pominje se prvi put u turskom popisu Krajišta Isa- bega Ishakovića 1455. godine pod imenom Rakeva (Rikovo) sa 14 srpksih kuća, od kojih četiri neoženjenih i carskim prihodom od sela 1287 akči.
Preci canašnjeg stanovništva Rikova su doseljenici: Bogdanovići, (3 kuće), kažu da su poreklom od starog njeguškog bratstva Bogdanovića, iz sela Kopita u Crnoj Gori. Prezime nose po najstarijem pretku Bogdanu. Po njihovom kazivalju, prvo su došli u selo Kruševo kod Leposavića, a odatle u Rikovo. Rođakaju se sa Stanićima u Bračevu, ali ne znjaju zašto. Bogdanovića ima u Užicu, Kruševcu i Petrovom Selu, ali ne znaju da li su sa njima u srodstvu po poreklu. Bogdanovićima je oduvek krsno ime Nikoljdan (zimski, a prislužuju sv. Nikolu prolećnog, 22. maja).
Radisavljevići (3 kuće), čiji je predak doseljen krajem XIX veka iz Lopata u Vasojevićima, slave sv. Jovana Krstitelja.
Gašovići (2 kuće), čiji je predak doseljen iz Odojevića (opština Novi Pazar). Imaju bliske rođake u Orahovu kod Raške. Slave stz. Toma – Tomindan.
Posle Drugog svetskog rata iz zaseoka iselilo se nekoliko porodica Bogdanovića: Raška (2 dom.), Beograd (2 dom.), Baljevac (1 dom.), Lešak (1 dom.) i Leposavić (1 dom.), Radisavljevića: Bseograd (1 dom.) i Kragujevac (1 dom.), Gašovići: Novi Pazar (1 dom.), Kragujevac (1 dom.) i Lešak (1 dom.).
U zaseoku Krlje naselili su se Filipovići – Lopaćani (1 kuća), čiji je predak iz Lopata u Vasojevićima. Prpobitno su se prezivali Radosavljevići. Po porodičnom predanju bila su tri brata: Danilo, Radisav, a trećem koji se odselio u Toplicu, ns znaju ime. Od Danila su Filipovići, slave sv. Jovana Krstitelja.
Radosavljevići (3 kuće), mo poreklu su jedno rodstvo sa Filipovićima, ime nose po Radosavu, slave sv. Jovana Krstitelja. Po poreklu Filipovići i Radosavevljevići su rodstvo sa Rasidavljevićima u Rikovu.
Posle Drugog sietskog rata iz ovog zaseoka iselilo se nekoliko porodica Filipovića: Gornji Milanonac (1 dom.), Raška (3 dom.), Sinj u Hrvatskoj (1 dom) i Radosavljevića: Zrenjanin (1 dom.), Baljevac (3 dom.) i Novi Pazar (1 dom.).
Selo Vračevo, osim poljoprivredne funkcije vrši administrativno- upravnu funkciju preko Mesne kancelarije, školsku – osmorazredna osnovna škola pri kojoj je školske 1968/69. godine izgrađen bazen za plivanje dimenzija 12,5 h 5 m, pa je ova škola verovatno bila i jedina u Srbiji koja je, zahvaljujući učitelju Milanu Nikoliću, imala bazsn za plivanje, koji je danas zapušten. Korov u bazenu pokazuje da ovde ljudska ruka godinama nije ništa učinila.
Selo ima zdravstvenu ambulantu. Pre dvadeset godina lekar je dolazio dva puta dnevno, a svakog radnog dana radila je i medicinska sestra. Danas lekar dolazi jednom dnevno kao i medicinska sestra.
Do 1999. godine selo je četiri puta dnevno imalo autobuske linije na relaciji Lešak – Vračev. Danas organizovanog autobuskog prevoza građana nema.
U periodu od 1980. godine do danas iz sela i mesne zajednice iselilo se 78 porodica (Rvatska 21, Kaljin 10, Vračevo 13, Trebiće 11, Bare 14 i Kamenica 4).
Izvor: BLAGOJE PAVLOVIĆ – NASELJA I MIGRACIJE STANOVNIŠTVA OPŠTINE LEPOSAVIĆ, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA, LEPOSAVIĆ, 2003.