Laktaši i okolna sela

28 komentara

1. 23. septembar 2017. u 11:52

   vojislav ananić

   KRIŠKOVCI

   U Kriškovcima je postojala Zemljoradnička zadruga „Župa”, osnovana poslije raspada SRZ (1953), a radila je do 1995. godine. Bavila se otkupom svih vrsta poljoprivrednih proizvoda i šumskog voća, te po tome bila čuvena u cijeloj Župi i šire. Mještani Kriškovaca i okolnih sela mogli su da prodaju sve što su proizveli, a mogli su da kupe sve što im je bilo potrebno za domaćinstvo i poljoprivrednu proizvodnju.
   Od brda najpoznatija su Bojića (na kome je veliki bazen pitke vode), Gajića, Basalovo, Bundalovo, Vulinovo i Ćejića brdo (na kome je nekada bio turski čardak, a kasnije klepalo). Pored ovih poznatiji toponimi su: Lužani (Donji i Gornji lug), Donje i Gornje bare, Gložik, Rakitići, Orlović i Kukilovac.
   Stanovništvo Kriškovaca bavi se poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u Laktašima, Banjaluci i inostranstvu.
   Poznatiji zaseoci su: Gajić, Guduraš, Lužani, Skrobonje, Ćejići i Šikanje.
   Selo ima osnovnu školu „Ćirilo i Metodije” koja je područna škola OŠ „Mladen Stojanović”, Laktaši. Prva školska zgrada sagrađena je na Prauljama, septembra 1947. godine na kojoj je postavljena ploča koja o tome svjedoči. Prvi učitelj je bio Radosav Jovanović. Četvororazredna škola je radila do 1960. godine, kada je otvorena prva osmogodišnja škola na laktaškoj opštini. Nosila je naziv „Danko Mitrov”, a 1993. je priimenovana u Osnovnu školu „Ćirilo i Metodije”. Osveštana je 28. maja 1994. Sadašnja školska zgrada je sagrađena 1975, a u oktobru iste godine počinje izvođenje nastave.
   U Kriškovcima postoji Kapela Sv. Trojice, izgrađena 1976. godine na temeljima stare drvene crkve – ćelije, koja je danas prerađena u parohijalnu salu. Kriškovci su pripadali parohiji Drugovići do 2007. godine. Pored ćelije, 2003. godine započela je izgradnja Crkve Preobraženja Gospodnjeg, koja je završena 2010. Otvaranjem nove crkve oformljena je nova parohija sa centralnom crkvom u Kriškovcima kojoj pripadaju sela Šeškovci, Papažani i Milosavci. Tradicionalni narodni zbor (žitne molitve – masla) održava se kod crkve drugog dana Duhova. U selu 

   postoje četiri pravoslavna groblja: Basalovo, Gajića, Lužansko i Ćejića groblje.
   Selo ima poštu, društveni dom, područnu zdravstvenu am- bulantu, benzinsku pumpu, poljoprivrednu apoteku, dva kafića i prodavnicu mješovite robe.
   Poštanski saobraćaj u Kriškovcima postoji od 1963. go- dine, kada je otvorena zgrada pošte. Godine 1969. u mnogim kućama petrolejke su izbačene iz upotrebe, pošto je selo dobilo električnu energiju. Telefonski priključci su u upotrebi od 1992. godine, a savremeni vodovod je pušten u rad 28. juna 2011. Centar naselja je 1963. godine imao električnu struju koju je proizvodila dinamo mašina. Prvi telefonski priključak je uve- den u školu 1964. godine, a od 2007. godine centar naselja Kriš- kovci pokriven je javnom rasvjetom. Sanacija društvenog doma izvršena je 2008, a uređeno je i višenamjensko igralište 2007. godine. Kancelarija mjesne zajednice u Kriškovcima je postojala do 1997. godine. Selo je od 1962. godine autobuskom linijom povezano sa Banjalukom. U katastrofalnom zemljotresu 1969. godine republička komisija je pronašla 203 teško oštećene kuće.
   Poginuli u Drugom svjetskom ratu kao pripadnici NOV:
   Drago (1925-1944), Ostoja (1925-1945) i Milorad (1928-1944) Bukara; Branko Bundalo (1925-1944); Jakov (1927-1944) i Ilija (1927-1944) Ćustić; Ratomir Rajo Ćejić (1918-1944); Vojislav Gajić (1922-1944); Vojislav Jurišić (1926-1944); Dušan (1923- 1944) i Jovan (1904-1945) Knežević; Zdravko Lazić (1919-1944); Dragutin Rašić (1923-1944); Branko Sikimić (1926-1944); Borko Šikanja (1923-1944); Novak Vuksan (1920-1944), a kao aktivisti NOB: Stevo Ćustić (1905-1944) i Stevo Soldat (1904—1944). Žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša su bili: Ostoja V. (1918- 1941) i Risto M. (1915-1944) Dobrnjac; Slobodan Jovičić (1915- 1941); Mlađan Majstorović (1905-1941) i Ćorđo Savić (1907- 1941). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči ispred MZ Kriškovci, koja je otkrivena 27. jula 1988.
   Na spomen-ploči kod crkve, otkrivenoj 1997. godine, ispi- sana su imena boraca Kraljeve vojske (JVO), koji su poginuli od 1941. do 1947. To su: Ljubo O. (1914-1944), Veljko D. (1915-1945), 
   Milorad M. (1923-1944), Boško F. (1916-1945), Novica F. (1922- 1943) i Dragoljub J. Bundalo (1924-1944); Ljubo M. (1919-1944), Dragutin P. (1914-1946) i Petra V. Brkić (1920-1945); Spasoje Ž. Basalo (1922-1943); Mile M. Vuksan (1921-1947); Teodor J. Vučković (1914-1943); Veljko J. Gajić (1916-1943); Mile LJ. (1919-1943) i Vlado K. Guduraš (1913-1943); Mićo Ć. Blagojević (1923-1943); Milan S. (1916-1946), Vlajko S. (1923-1946) i Mile T. Đurić (1924-1943); Mitar Đ. Jelisavac (1912-1943); Strahinja I. Jurišić (1916-1945); Darinka P. Jovičić (1895-1946); Stevo J. Romić (1912-1943); Rajko S. Soldat (1926-1946); Milan J. Stanišljević (1912-1942); Dragoljub M. Savić (1924-1943); Rade J. (1917-1942) i Jovo J. Skrobonja (1920-1943); Vladimir Đ. (1918-1945) i Tomo D. Trivić (1926-1943); Milorad M. (1920-1943) i Veljko I. Ćejić (1927-1943) i Vukašin V. Šikanja (1918-1944).
   U ratu 1992-1995. poginulo je 12 boraca VRS: Miomir Bojić (1969-1992); Siniša (1974-1995) i Milorad (1973-1992) Bukara; Miro Gajić (1973-1992); Željko (1963-1995) i Zoran (1975-1995) Dragojević; Ljubo Sandić (1949-1992); Novo Skrobonja (1958-1994); Momčilo Soldat (1956-1993); Uglješa Stanišljević (1959-1995) i Jovo Jelisavac (1965-1995). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči ispred MZ Kriškovci, koja je otkrivena 11. oktobra 2001.
   Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i nazivu sela nema. U narodu su sačuvana i razna predanja. Tako su sela Martinac, Ilićani, Kriškovci i Šeškovci, po jednom predanju, nazvana po imenima četvorice braće: Martinu (koji je od oca dobio brda do Vrbasa – današnji Martinac), Iliji (brda i dolinu do Prosječke rijeke – Ilićani), Krišku (južni dio imanja – Kriškovci) i Šišku (staro kućište – Šeškovce. Drugo narodno predanje kaže da su mještani dobro krištali i da je selo po tome dobilo ime. Pretpostavlja se da je veći broj stanovnika za vrijeme turske vladavine doselio iz Visoke krajine. Naselje Kriškovci se prvi put pominje 1716. godine.
   Prema popisu 1879. godine Kriškovci su imali 64 kuće u kojima je živio 451 stanovnik (244 m. i 207 ž.) „grko iztočnjaka”. Godine 1885. u Kriškovcima je bilo 69 kuća i 392 istočno-pravoslavna” stanovnika (213 m. i 179 ž.). Prema popisima, Kriškovci su 1895. imali 76 kuća (dvije nenaseljene), sa 499 „istočno-pravoslavna” stanovnika (283 m. i 216 ž.); 1901. – 71 domaćinstvo, sa 450 stanovnika (263 m. i 187 ž.); 1910.-94 kuće (dvije nenaseljene) i 648 srpsko-pravoslavnih stanovnika (336 m. i 312 ž.); 1921. – 638 pravoslavnih stanovnika; 1931. – 126 domaćinstava i 818 stanovnika (418 m. i 400 ž.); 1948. – 173 doma- ćinstava i 1.047 stanovnika; 1953. – 1.092 stanovnika; 1961. – 996; 1971. – 966 (952 Srbina, jedan Hrvat, šest Jugoslovena, sedam iz reda ostalih); 1981.-881 (859 Srba, pet Hrvata, osam Jugoslo- vena, devet iz reda ostalih); 1991. – 219 kuća i 740 stanovnika (717 Srba, 13 Jugoslovena, dva Hrvata i osam iz reda ostalih).
   Krajem 2012. selo je imalo 200 domaćinstava, 308 kuća i vikendica, a u domaćinstvima je živjelo 555 stanovnika srpske nacionalnosti.
   Najbrojnije porodice su Guduraš (21 domaćinstvo, 24 kuće, 61 stanovnik), Ćejić (14,18 32), Dobrnjac (12, 18, 32), Brkić (9, 16, 27), Gajić (11, 16, 38), Skrobonja (10, 11, 31), Bundalo (7, 14, 27). Porodice Bundalo, Guduraš i Dobrnjac slave Jovanjdan; Gajić i Ćejić – Đurđevdan; Brkić – Ilindan; Skrobonje – Sv. Stefana.
   Porodice Adamović, Aulić, Vučenović, Vuksan, Jelisavac, Jurišić, Majstorović, Novković, Popadić, Radinković, dio Sikimića, Ćetojević i Šaula slave Đurđevdan; Bajić, Basalo, Burdelj, Veseljak, Đurić, Marjanović, Soldat, Sumrak, Ćustić i Šestak – Jovanjdan; Dragojević, Jakovljević, dio Sikimića, Stanišljević i Crnadak – Nikoljdan; Bojić – Sv. Vasilija Velikog; Bukara – Sv. Ignjatija; Đukić – Sv. Stefana; Kresojević – Tomindan; Lazić – Aranđelovdan; Perić i Rašić – Lazarevu subotu i Šikanje – Vidovdan.
   Poznatije ličnosti, rođene ili su živjele u Kriškovcima: Petra Dobrnjac (1922-2007), samouka pjesnikinja, Milorad Mile Šaula (1920-1987), dugogodišnji direktor zemljoradničke zadruge „Župa”, Željko i Nikola Ćejić, privrednici, Drago Crnadak, književnik i društvenopolitički radnik, Momo Gajić, društvenopolitički aktivista, te Milivoj Bundalo – monah Simeun u manastiru Zavala.
   Pored njih, u selu su (ili su bili) poznati i Drago Brkić, Rajko i Milivoj Dobrnjac, Mira i Dragutin Ćejić, Đorđo Aulić, Rade Jakovljević, Savo Ćejić, Savo Bukara…

   IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1931, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

   LITERATURA: Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941- 1945, Laktaši 1981; Mladen Desančić: 50 godina osnovne škole u Kriškovcima,
   Laktaši 2006; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, Laktaši 2007.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

   Odgovori

2. 23. septembar 2017. u 12:15

   vojislav ananić

   LJUBATOVCI

   Kroz selo prolazi asfaltni put dužine 5,5 km (četiri km izgrađena 1984, a 1,5 – 2002. godine. Ostali putevi do zaselaka su makadamski. Kuće su zbijenije na uskom pojasu pored rijeke Turjanice i oko glavne saobraćajnice, a raštrkane po brežuljcima. Okruženo je selima Aleksići, Devetina, Rajičevci, Ćetojevići (laktaška), Skakavci (prnjavorska) i Lađevci (čelinačka opština).
   Teren je pretežno brežuljkast, osim oko rijeka. Sredinom sela se prostire uzvišenje (brdo) između dva veća vodotoka – Turjanice, koja teče prema zapadu i Rijeke, koja teče prema istoku. Od Rijeke koja se spaja sa Jovinim vrelima nastaje Jelovac koji se uliva u Turjanicu.
   Na lijevoj obali Turjanice, u Kadinjanima, očuvan je toponim Turija. To ukazuje da je na tom mjestu bilo staro naselje i srednjovjekovno naselje Turija.
   Južnom stranom protiče rijeka Turjanica (na kojoj su bile četiri vodenice , postoje još dvije). Turjanica nastaje od dviju manjih rječica u Branešcima: Prekaje i Kurtovića rijeke. Pretpostavlja se da je rijeka dobila naziv po prastaroj životinji tur, koju su ljudi lovili za ishranu (izumrla vrsta divljeg goveda, posljednji evropski primjerak je živio do 1627. godine). To navodi na drugu pretpostavku da je područje oko Turjanice bilo naseljeno u prastara vremena.
   Za vrijeme seljačke radne zadruge kroz Jezerine je prokopan kanal koji je služio za navodnjavanje, a kasnije postao glavni tok Turjanice. 
   U selu su poznatija uzvišenja pod šumom: Nagrada, Dolo- vi, Duler, Vujića brdo, Osoje, Prisoje, Cerik… Područje je obraslo listopadnim šumama, koje su u prošlosti krčene, pa su znatne površine pod pašnjadima, livadama, voćnjacima (šljiva, jabuka, kruška, trešnja) i njivama (kukuruz, pšenica, zob). Dobro uspijeva i povrće: krompir, paprika, paradajz, kupus, mahune. Njive se zovu: Bara, Bujadljikovača, Daulija, Ivike, Karavlašište, Kolovrat, Krubljaš, Kuseljci, Luka, Lukovište, Pjeskulja, Poprekuša, Siga, Staništa, Stjepanka, Tukovi…
   U narodu su najpoznatiji lokaliteti: Dolovi, Nagrada, Jezerine (Jezerište), Crkvište.
   Na uzvišenju iznad Turjanice, na lokalitetu Gradina, pronađeni su gvozdeno koplje, strelice, prsten, srebrni novac i ostaci keramike, koji vjerovatno potiču iz kasnog srednjeg vijeka.
   Gotovo isključivo zanimanje stanovništva Ljubatovaca je poljoprivreda. Mještani se bavOe ratarstvom, povrtlarstvom, voćarstvom, a gaje i stoku. Manji dio je zaposlen u inostranstvu, najviše u Austriji, Švajcarskoj i Sloveniji.
   Zaseoci su: Babići, Vujići, Vukelići, Gamberi, Dragojevići, Đurići, Lončari, Lužani, Kneževići, Kovačevići, Marinkovići, Pantelići, Rajići, Rogići, Teodorovići…
   Centar prosvjetnog i kulturnog života bila je škola sve do 5. septembra 2006, koja je počela sa radom 23. septembra 1949. Prvi učitelj je bio Ljubinko Dejanović, a posljednji Milosija Savanović. Škola je prestala sa radom zbog smanjenog broja đaka. Đaci putuju autobusom u školu u Boškoviće, koja je područna škola OŠ „Holandija” u Slatini.
   U selu postoji pravoslavno groblje koje je ograđeno betonskim stubovima 2007, a u groblju je manja kapela, izgrađena 1998. godine. Prema narodnom predanju na tom mjestu je nekada bila crkva, o čemu svjedoči velika kamena ploča, vertikalno postavljena, kao i naziv Crkvište. U groblje je dovedena struja i voda. Česma je izgrađena oktobra 2008. Na lokaciji Ponor Bjeljevina 9. februara 2002. pokrivena je lovačka kuća. Mještani pripadaju kokorskoj parohiji i vjerske potrebe zadovoljavaju u kokorskoj crkvi (opština Prnjavor).
   Ljubatovci su bogati izvorima pitke vode. Skoro svaka uvala ima izvor pitke vode. Nekoliko ih je kaptirano, tako da selo nema gradski, ali ima desetak manjih lokalnih vodovoda i dosta izvora iz kojih se stanovništvo snabdijeva pitkom vodom. Pored Turjanice značajniji vodotoci su Rijeka (kojaljeti presuši), i potoci Jelovac i Hajdučki potok. Poznatiji izvori su Veliki potok, Vujića bunar, Gamberovića i Dragojevića vrelo, Duler, Jovina vrela, Kovačevića točak, Ristin potok, Studenac i mnogi drugi.
   Sa Banjalukom selo je povezano autobuskom linijom od 19. oktobra 1974. Godine 1971. u mnogim kućama petrolejke su izbačene iz upotrebe, pošto je selo dobilo električnu energiju. Telefonski priključci se koriste od 2000. godine. Selo ima prodavnicu mješovite robe i veterinarsku stanicu.
   U katastrofalnom zemljotresu 1969. godine republička komisija je pronašla 103 teško oštećene kuće.
   Dana 24. juna 2003. Ljubatovce je zadesilo olujno nevrijeme. Pričinjena je velika materijalna šteta na stambenim i dru- gim objektima (poskidani krovovi, polupan crijep, polomljena prozorska stakla), usjevi i voćnjaci uništeni oko 90 %, iščupana i polomljena mnoga šumska stabla i stabla voćaka. Što je još gore, nevrijeme se ponovilo 19. avgusta iste godine, ali su posljedice bile manje.
   Solunski dobrovoljci bili su Kosta Vukelić i Teodor Pantelić.
   U Prvom svjetskom ratu su bili, kao austrijski vojnici: Jovo Vujić, Nedo Vukelić, Stanoje Danojević, Tomo Đurić, Jovo Knežević, Jovan Teodorović, Vid i Dušan Ćetojević.
   U Drugom svjetskom ratu poginuo je David Teodorović (1924-1946) kao borac NOR-a, a još su poginuli: Aleksa Gamber (1915-1946), Golub Đurić (1910-1943), Milan Savić (1900-1946) i David Ćetojević (1917-1943). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči u Boškovićima, kod škole.
   Kao pripadnik kraljeve vojske (JVO) poginuo je Rajko Đurić (1912-1942).
   U ratu 1992-1995. život su izgubili borci VRS: Jovo Vujić Jovica (1970-1995) i Radomir Danojević (1972-1992). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči u MZ Aleksići.
   Preci sadašnjeg stanovništva doseljavali su se, prema predanjima, uglavnom iz Stare Hercegovine. Uvjerljivih i pouzdanih podataka o nazivu sela nema.
   Austrougarska je dolaskom na ove prostore (okupacijom BiH 1878) obavila nekoliko popisa stanovništva. Prvi popis napravljen je 16. juna 1879, drugi 1. maja 1885, sljedeći 22. aprila 1895, a posljednji 10. oktobra 1910. godine.
   Prema popisu iz 1879. godine Ljubatovci su imali 25 kuća u kojima su živjela 162 stanovnika (89 m. i 73 ž.) „ iztočnjaka” (pravoslavca); godine 1885. u selu je bilo 28 kuća u kojima su živjela 203 stanovnika (112 m. i 91 ž.), od toga jedan muhamedanac” i 202 „istočno-pravoslavni”. Neženjenih je bilo 113, oženjenih 83, udovaca i udovica sedam. Bio je jedan vlastelin, dva težaka, 59 kmetova, tri pomoćna radnika, nadničara i sluga, te 138 žena i djece.
   Ljubatovci su 1895. imali 35 kuća (4 nenaseljene), sa 212 „istočno-pravoslavna” stanovnika (110 m. i 102 ž) koji su se bavili „poljodjelstvom”. Te godine izvršen je popis stoke u Ljubatovcima. Bilo je 35 posjednika životinja (bez pčelara). Konja je bilo 43, goveda – 329, ovaca – 419, koza – 89, svinja – 435. Tada je bilo 14 pčelara i 42 košnice.
   Godine 1901. selo je imalo 31 domaćinstvo sa 221 stanov- nika (130 m. i 128 ž.); 1910. – 43 kuće i domaćinstva i 266 spskopravoslavnih stanovnika (148 m. i 118 ž.); 1921. – 295 pravoslavnih stanovnika.
   Obavljen je popis i 31. marta 1931. Ljubatovci su tada pripadali opštini Kokori, za koju postoje zbirni podaci o broju kuća, domaćinstava i stanovnika, iz kojih nije moguće utvrditi koliko je učešće ovog sela u tim podacima.
   Godine 1948. – 88 domaćinstava i 523 stanovnika; 1953. – 547; 1961. – 513; 1971. – 525; 1981 – 525 (463 Srba, 41 Jugosloven, jedan Hrvat i 20 iz reda ostalih); 1991. – 113 domaćinstava i 429 stanovnika (414 Srba, devet Jugoslovena, po jedan Hrvat i Musliman, te četvoro iz reda ostalih. Bilo je 216 m. i 213 ž.). Tada je registrovano 97 porodičnih i 17 neporodičnih (samačkih) domaćinstava. Struktura domaćinstava prema broju članova je bila sljedeća: 22 domaćinstva sa dva člana, 15 sa tri, 21 sa če- tiri, 17 sa pet, osam sa šest, devet sa osam, pet sa osam i više članova (ukupno 43) i 17 samačkih.
   Na prelazu u novi milenijum (2000. godine) selo je imalo 102 domaćinstava, 122 kuće i vikendice u kojima je živjelo 327 stanovnika, od kojih je samo jedan Hrvat, a ostalo su Srbi.
   Krajem 2011. selo je imalo 87 domaćinstava, 136 kuća i vikendica, a u domaćinstvima su živjela 273 stanovnika srpske nacionalnosti, osim jednog Hrvata. Za 11 godina broj domaćinstava je smanjen za 11, a broj stanovnika za 54 (umrli, odselili, udaja). Pustih kuća ima 26, praznih i nenaseljenih 19 (kuće u izgradnji ili vlasnici rade u inostranstvu, Banjaluci, Laktašima), a vikendica ima sedam. U dvadesetogodišnjem periodu (1991 – 2011) godišnje se gasilo prosječno 1,3 domaćinstvo, a broj stanovnika se smanjivao za 7,8.
   Najbrojnije porodice 2011. godine su: Teodorović (12 domaćinstava, 17 kuća i 51 stanovnika) slave Sv. Ignjatija; Đurići (9, 14, 32) – Sv. Vasilija Velikog; Ćetojevići (8, 10, 23) – Đurđevdan i Vujići (7, 16, 19) – Markovdan, osim jedne porodice koja slavi Sv. Stefana. Brojnije porodice su Gamber (5, 10, 18), slave Nikoljdan, Sv. Pantelejmona i Aranđelovdan; Dragojević (5, 10, 9) – Sv. Vaslilija Velikog; Vukelić (6, 6, 15) – Đurđevdan; Knežević (4, 5, 20) – Sv. Ignjatija; Kovačević (5, 7, 15) – Đurđevdan; Marinković (5, 8, 13) – dio slavi Sv. Stefana, a dio Sv. Petku; Rajić (5, 10, 14) – Markovdan i Rogić (4, 5,21) – Nikoljdan.
   Zastupljena su još prezimena: Babić, Dabić – slave Sv. Stefana; Gajić – Lazarevu subotu; Danojević – Sv. Ignjatija; Lončar – Đurđevdan; Pantelić – Nikoljdan; Petrović – Sv. Vasilija Velikog; Samac i Stojnić – Jovanjdan.

   IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva i lične zabilješke;

   LITERATURA: V. Graljuk, Arheološki leksikon Bosne i Hercegovine II, Sarajevo, 50, 1998; B. Kovačević, L. Ristić, M. Knežević, Sociologija naselja, Banjaluka 2009; Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 179-180; Statistički pregled, 27; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, Laktaši 2007.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

   Odgovori

3. 23. septembar 2017. u 12:36

   vojislav ananić

   MALO BLAŠKO

   Seju pšenicu, ječam, zob. Dobro uspijevaju šljive, jabuke, kruške, trešnje, orasi… Nekoliko domaćinstava ima farme krava (uglav- nom prodaju mlijeko profesionalnim mljekarima).
   Selo je poznato po staroj crkvi brvnari, posvećenoj Rođe- nju Presvete Bogorodice (Maloj Gospojini), koja je na brdu Osoje (302 m n. v.), u šumi, na proplanku sa lipama, sagrađena prije 12. marta 1761. godine, pošto je nađen zapis ktitora Georgija Cvjetojevića sa tim datumom. Smatra se da je crkva sagrađena 1743. godine, budući da je postojao pisani trag da je te godine osveštana. Kao i za mnoge druge slične crkve, tako i za ovu ne postoje precizni podaci o vremenu gradnje, ali postoje mnogobrojne legende.
   Ova crkva je jedinstvena po svojoj starini, građevinskim elementima i značenju za srpski narod ovoga kraja. Do 1924. godine bila parohijalna crkva parohije slatinske. Do crkve je asfaltirana dionica puta 2007. godine. Oko crkve je groblje u kome su pronađene srednjovjekovne kamene ploče. U njemu se, osim Srba sahranjuju i Slovenci. Tu je i počivalište poznatog kore- ografa i etnologa Vase Popovića (1936-2005), koji je rođen u ovom selu.
   Imena sveštenih lica koja se pominju u vezi sa ovom crkvom su patrijarh Arsenije iz 1743. i paroh Damjan Popović iz 1765. godine. Sveštenik Teofan Varnica je službovao od 1884. do 1891. godine, a Petar Varnica 1892. do 1921. godine. Više desetina godina crkva u Malom Blašku bila je centar današnje slatinske parohije . I danas su poznati i dobro posjećeni božićni i vaskršnji uranci kod ove crkve.
   U blizini stare crkve, 1923. godine nađena je kamena ploča s natpisom pisanim glagoljicom i reljefom koji prikazuje lov. Ona je prebačena u Zemaljski muzej u Sarajevu. Ploča je od lapora, dimenzija 56 h 54 h 8,5 cm, sa ugraviranim ukrasima i glagoljskim natpisom u tri retka: „Martin leži Vasilev sin se pisa Mile s(i)n”.
   Selo nije imalo školu, a đaci pohađaju Osnovnu školu „Holandija” u Slatini.
   Prema podacima iz knjige ,Dvadeset i pet godina rada ,J1rosvjete” 1902-192T\ štampane u Sarajevu 1927. godine, u selu Slatina-Blaško 26. decembra 1913. godine formiran je odbor SKPD „Prosvjeta”.
   Godine 1936. Boško Riste Popovića iz Malog Blaška prvi je kupio vršalicu od Dragutina Tomana, koji je imao radnju u Banjaluci, a robu je nabavljao iz Čehoslovačke.
   Od 1990. godine u selu postoji fabrika „Perper” koja prozvodi posteljinu i rublje. Selo ima dvije prodavnice mješovite robe na lokaciji kod Gajića.
   Gradnja prvog seoskog vodovoda dugog 4,5 km započela je juna 1979. godine, a završena 1984, kada je 37 domaćinstava dobi- lo pitku vodu, što je bilo značajno za selo, s obzirom na to da su mještani dotad imali zdravstvenih problema zbog neispravne vode. Vodovod je dug pet km, a radove su finansirali mještani. Gradski vodovod iz Laktašaje doveden 2011. godine.
   Selo je dobilo električnu energiju 1971, a telefonske priključke u proljeće 2000. godine.
   Asfaltiranje puta od glavne saobraćajnice Slatina – Klašnice do stare crkve, dugog 2400 m, odvijalo se u tri etape. Prva etapa dužine 1000 m završena je septembra 2004, druga 800 m septembra 2006. i treća 600 m novembra 2007. godine. Najveći dio sredstava obezbjedila je opština, a manji dio mještani, te Turistička organizacija Laktaši i Srpskopravoslavna opština Slatina. Postavljanjem asfalta istorijski spomenik Crkve brvnare je približen vjernicima i turistima.
   Solunski dobrovoljci iz Malog Blaška bili su: Miloš Popović (teški ratni invalid), Petar Stojanović (nije se vratio) i Miloš Trifunović – Baran (teški ratni invalid).
   U austrougarskoj vojsci je služio Risto Popović, koji je u sanitetu naučio vještinu vađenja zuba. Po izlasku iz vojske donio je zubarska kliješta koja je dobio na poklon. Dugo godina je stanovnicima M. Blaška i okolnih sela besplatno vadio bolesne zube.
   Ruska porodica, Koropkin, nastanjena je u Malom Blašku, 1924. godine. Nikola Koropkin, rođen 1892. godine u Rusiji – Omska oblast, u vrijeme Prvog svjetskog rata bio je dobrovoljac u srpskoj vojsci.
   Poginuli u Drugom svjetskom ratu kao borci NOV: Milan Milinković, Milan Popović i Mirko Škorić, a kao pripadnik JVO Vid Brkić (1945).
   U ratu 1992 – 1995, godine poginuli su borci VRS: Nikola Zuber (1950-1995); Borislav Jagodić (1947-1994); Draško Milinković (1969-1992); Brane Mušić (1957-1992); Rade Stanković (1957-1991) i Mladen Tešanović (1976-1995). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči u Slatini. Na toj ploči su i imena braće Dragana (1969-1991) i Miroslava (1968-1991) Račića.
   Po narodnom predanju selo je dobilo ime po nekom bogatašu Blažu. Veliki zemljoposjednik Blaž je imao dva sina, jednog visokog (velikog) i drugog niskog (malog) rastom. Jednog je dana krenuo sa sinovima, na konjima, i prošao svu svoju zemlju. Na kraju je rekao onom velikom – ono je tvoja zemlja, a malome – ono je tvoja zemlja. Tako su se sela prozvala Veliko i Malo Blaško. Moguće je i drugačije porijeklo imena. U narodu se nekad stoka nazivala blago zato što se prodavala za novac. Dijalektologija poznaje imenicu blašče (marvinče), a znači jedno grlo stoke. Moguće je da je nekad selo bilo bogato stokom-blagom, pa otuda možda potiče Blaško.
   Prema Opširnom popisu Bosanskog sandžaka iz 1604. godine mahala Srednje Blaško , pripada Kobašu. Zemin Alije, u posjedu Abdulkerima, sina Abdullahovog – godišnje 90; Baština Mustafe, sina Mehmedovog, u posjedu njegovog sina Behrama; Baština Tur-Alije, sina Husejnovog, u posjedu Pirije Timurovog; Baština Iskendera, sina Hizirovog, sada u posjedu Ejnehana Iskenderovog; Baština Timurhana, u posjedu Behrama, sina Jusufovog; Baština Muruveta, sina Ejnehanovog, u posjedu Rizvana Ahmedovog; Baština Ahmeda, sina Abdullahovog, u posjedu njegovog sina Arslana; Baština Vukića, u posjedu Firuza, sina Meh- medovog; Baština Uvejsa, u posjedu Kejvana, sina Abdullahovog; Baština Timura, sina Hasanovog, u posjedu Mustafe Milićevog; Baština Hasana, sina spahije Abdullaha; Baština Mehmeda, u posjedu Kasim-havadže – 40; Baština Turhana, sina Hasanovog, u posjedu Ferhada, sina Hasanovog; Baština Hamze, u posjedu Ferhada Abdullahovog; Baština Vukdraga Petkovog, u posjedu Dejčića Obradovog; Baština Vuka Pavkovog; Baština Vuksana, sina Pavkovog; Baština Pavka Strahinjinog; Zemin Mustafe, sina Jusufovog, Behrama, sina Alagozovog, Ahmeda, sina Oručevog i Rado- vana, sina Radkovog, uživa ga Omer-ćelebi, bosanski roznamedžija – odsjekom, godišnje 150; kuća: 16 po 280, 1 po 40, 1 po 150, 1 po 90 akči. Iz popisa se vidi daje bilo 19 kuća.
   Mahala Vukošnica, pripada i Arganlu, u posjedu Feruhadišnje 140; Baština Vuksana, u posjedu Vučića, u posjedu Dragiše Vukovog; Baština Vučića Damjanovog; Baština prišlaca Radivoja; Baština Drakule, sina Radmanovog; Baština Vukadina, u posjedu Nikole; Baština Vujana, sina Miletinog; Baština Vukašina, sina Nikolinog; Baština Novaka, sina Dimitrinog; kuća: 8 po 280,1 po 140. Mezra Obli Kamen, na njivi Vukošnica, uživaju je stanovnici pomenuta dva sela, izvan deftera: Baština Vukmanovog sina; Baština Jovana, sina Radovanovog; Baština Ivana Radovanovog; kuća: 3 po 280.
   Prema austrougraskom popisu iz 1879. „Blažko” je imalo 30 kuća, 221 stanovnika „grko-istočnjaka” (131 m. i 90 ž.). Malo Blaško (Blaško-Slatina, Klenovac) je 1895. imalo 43 kuće (četiri nenaseljene) sa 249 „istočno-pravoslavnih” stanovnika (134 m. i 115 ž.); 1901. 38 domaćinstava i 263 stanovnika (129 m. i 134 ž.); 1910. – 54 kuće (jedna nenaseljena) i 371 stanovnika (184 m. i 187 ž., 370 „srpsko-pravoslavna” i jedan musliman); 1921. – 369 pravoslavna stanovnika; 1948. – 113 domaćinstava i 631 stanov- nik; 1953. – 672 stanovnika; 1961. – 638; 1971. – 589 (567 Srba, jedan Hrvat i 20 iz reda ostalih); 1981. – 571 (526 Srba, 25 Jugoslovena, 20 iz reda ostalih); 1991. – 174 kuće i 591 stanovnik (553 Srbina, 26 Jugoslovena, dva Hrvata i deset iz reda ostalih).
   Krajem 2012. selo je imalo 211 domaćinstva, 267 kuća i vi- kendica , a u domaćinstvima su živjela 663 stanovnika.
   Najbrojnije porodice su Milinković (33 domaćinstva, 42 kuće, 108 stanovnika) – slave Aranđelovdan; Jagodić (11, 11, 42) – Nikoljdan; Kuruzović (10, 12, 31) – Aranđelovdan, Lazić (12, 13, 41) – Sv. Stefana…
   Porodica Banović slavi Vračeve (14. novembar); Bošnjak, Grujić, dio Koropkin, Kosanović, Milak, Milinović, Mušić, Stojanović, dio Tešanovića, Škorić – Nikoljdan; Brdan, Mišić, Partalo – Časne verige; Varnica, Đurić, Ivanović, Jakmirović, Savić – Jovanjdan; Vasilić – Ilindan; Višić, Cvišić, Šakić – Ivanjdan; Vujasin, Grubor, Ilić, Miladinović, Milekić, Radinković, Ćejić – Đurđevdan; Vukomanović, Jekić – Petrovdan; Glišić – Veliku Gospojinu; Dragušić – Mitrovdan; Jerinić, Kovačević, Popović – Đurđic; Jokić, Rodić – Aranđelovdan; dio Koropkin – Pokrov Presvete Bogorodice; Marinković, Stanković – Sv. Stefana; Perduv – Markovdan; dio Račića – Ćirila i Metodija, a dio Kirila Slovenskog; Stanić – Sv. Pantelejmona; Todorović – Sv. Simeuna Mirotočivog; Trivić i Ševa – Lučindan.
   Od poznatijih ličnosti, u selu su rođeni Vaso Popović (1936-2005), poznati koreograf (1946), književnica, Petar Varnica, paroh (14. oktobar 1867 – ?), Teofan Varnida, paroh (16. januar 1833 – 3. maj 1893, sahranjen kod crkve u M. Blašku), Cvijo Popović, jerej (1835-1901).

   IZVORI: Popisi u BiH 1604, 1879, 1885,1895, 1910, 1921, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva;

   LITERATURA: V. Popović: Slatinski kraj u prošlosti, Laktaši 2002; Dvadeset i nem godina rada „Prosvjete ” 1902-1927, Sarajevo 1927; Jovan S. Radojčić, Srbi zapadno od Dunava i Drine, Novi Sad 2010; Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; M. Vujić i drugi – Crkva brvnara u Malom Blašku, Laktaši 2000; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 103; Statistički pregled, 1; Spomepica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, aktaši 2007.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

   Odgovori

4. 23. septembar 2017. u 17:37

   vojislav ananić

   MILOSAVCI

   Selo u opštini Laktaši, udaljeno sedam km sjeveroistočno od opštinskog centra, 11 km od Klašnica i 2 km od magistralnog puta Klašnice-Prnjavor. Prostire se na površini 12,177 km2, a smješteno je između 117 i 257 m n. v. Kroz selo prolazi asfaltni put izgrađen 1976. godine. Kuće su razbijenog tipa i pretežno su locirane oko glavne saobraćajnice. Graniči se sa selima Gumjera, Drugovići, Miloševci i Papažani.
   Sjeverna strana je pod šumom (obronci Gumjere), a zapadnom stranom protiče Vrbas. Poznatiji vodotoci su: Boškovac, Gajićkovac, Gumjera i Ćugumovac. Teren je pretežno ravničarski, uglavnom nagnut prema jugozapadu.
   Od brda najpoznatija su Egića, Kovačevića, Predragovića i Ćućunovo brdo. Pored ovih poznatiji toponimi su: Barica, Vrbici, Gradina, Grobljani, Gumjerska kosa, Dolovi, Lug…
   Stanovništvo Milosavaca bavi se poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u Laktašima i Banjaluci. Uzgaja kukuruz, pšenicu, zob, a dobro uspijeva i voće (šljive, jabuke, kruške, trešnje…)
   Poznatiji zaseoci su: Vrančići, Vrhovci, Desančići, Dragičevići, Miloševići, Pavkovići, Predragovići, Rašići, Savići…
   Prema nekim izvorima u Milosavcima je postojala Srpska zemljoradnička zadruga, osnovana između 1920. i 1923. godine. Zadruga je snabdijevala seljake najnužnijim industrijskim artiklima i bavila se otkupom poljoprivrednih proizvoda.
   Prva zgrada osnovne škole je sagrađena 1948, a porušena 1954. Godine. Potom je izgrađena nova zgrada u kojoj je nastava izvođena do 1960, ali je porušena, pa je izgrađena nova u kojoj je nastava izvođena do 1976. Godine. U Milosavcima su najduže radili učitelji Milka i Vojislav Lazić (od 1959. do 1974). Djeca pohađaju osnovnu školu „Ćirilo i Metodije” u Kriškovcima, koja je područna škola OŠ „Mladen Stojanović”, Laktaši.
   Selo je dobilo električnu energiju 1967, telefonske priključke novembra 1993, a savremeni vodovod je pušten u rad 28. juna 2011. Selo ima prodavnicu mješovite robe i kafić. Društveni dom je zapušten i ne koristi se. (1914-1945) i Pajo B. Vrančić (1921-1943), Ljubo (1915-1944), Dušan (1906-1945) i Vasilija Gotovac (1892-1944), Vaskrsija S. Damjanović (1919-1944), Tihomir J. Đurić (1923-1944), Nikola Đ. Krkić (1926-1943), Branko L. Mišković (1906-1944), Zdravko S. (1925-1945), Krstan B. (1924-1944), Čedo B. (1914-1945) i Uroš B. Predragović (1919-1945), Grujo S. Pavković (1916-1945) i Dragoljub Brajić (1928-1943). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči kod crkve, koja je otkrivena 1997. godine.
   Na spomen-ploči u Kriškovcima nalaze se imena boraca VRS, koji su poginuli u ratu 1992. do 1995: Miroslav Vrhovac (1955-1994), Miroslav Kalaba (1945-1995) i Živko Savić (1953- 1992). Na toj ploči je i ime Željka Miškovića (1971-1991).
   Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i nazivu sela nema. U Austrougarskoj su imali
   „grko iztočnjaka domaćinstava u kojima su živjela 315 „istočnopravoslavna” stanovnika (166 m. i 149 ž.). Milosavci su 1895. imali 64 kuće sa 398 „istočno-pravoslavna” stanovnika (207 m. i 191 ž.); 1901. – 60 domaćinstava, sa 408 stanovnika (228 m. i 180 ž.); 1910. – 85 kuća (pet nenaseljenih) i 513 stanovnika (277 m. i 236 ž., 511 „srpskopravoslavna” i dva muslimana); 1921. – 557 pravoslavnih stanovnika; 1931. – 123 sa 774 stanovnika (415 m. i 359 ž.); 1948. – 145 905 stanovnika (469 m. i 436 ž); 1961. – 818; 1971. – 750 (742 Srbina, dva Hrvata i šest iz reda ostalih); 1981. – 657 (626 Srba, 27 Jugoslovena i četiri iz reda ostalih); 1991. – 190 kuća i 595 stanovnika (574 Srbina, 14 Jugoslovena i sedam iz reda ostalih).
   Krajem 2012. selo je imalo 185 domaćinstva, 287 kuća i vikendica, a u domaćinstvima su živjela 504 stanovnika .
   Najbrojnije porodice su: Predragović (27 domaćinstava, 43 kuće, 73 stanovnika) – slave Jovanjdan; Vrhovac (19, 28, 57) – dio slavi Đurđevdan, a dio Jovanjdan; Savić (16, 20,47) – Sv. Stefana. U Milosavdima žive i porodice: Bilić, Jakovljević, Jevđenić, Lukić, Mišković, Sikimić, Stojanović, Tešinović, Crnadak, Šarić – slave Nikoljdan; Bosančić – Sv. Jovana Zlato- ustog; Vrančić – Ivanjdan; Vranješ – Ilindan; Gajić, Dragiče- vić, Đurić, Kavržić, Milošević, Radetić, Trivić, Ćejić, Ćućun – Đurđevdan; Desančić, Rajić – Markovdan; Đerić, Đugum(ović), Kukolj, Pavković, Stojčić – Jovanjdan; Bubnjević, Egić, Jeremić, Kalaba, Kovačević, Krkić, Sarić – Sv. Stefana; Kekez – Sv. Vasilija; Prosen i Rajić – Markovdan; Kekez i Rašić – Lazarevu subotu; Sandić – Aranđelovdan; Filipić – Lučindan; Šestić – Đurđic.
   Od poznatijih ličnosti u Milosavcima su rođeni Dragiša Savić, privrednik i sportski radnik, Ljubo Dragičević, privrednik, te Miloš Šestić, fudbalski reprezentativac Jugoslavije.

   IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1931, 1948, 1953, 1961, 1971, 198L i 1991. godine; Lična arhiva.

   LITERATURA: D. Jovanović, Drugovići, sjećanja i kazivanja, Laktaši 2011; Laktaši u Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; M. Ždrale, FK Župa 1977-2007, Laktaši 2008; M. Desančić: 50 godina osnovne
   gikole u Kriškovcima, Laktaši 2006; Prvi šematizam mitropolije Banjapučko-Bihaćke za godinu 1901; Spomenica poginulim borcima opštine
   Laktaši 1991-1995, Laktaši 2007.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

   Odgovori

5. 23. septembar 2017. u 17:46

   vojislav ananić

   MILOŠEVCI

   Poginuli u Drugom svjetskom ratu kao borci NOR-a: Savo Marić (1924—1942) i Kosta Savić (1926-1943), a kao aktivisti NOR-a Petko (1900-1941) i Savan (1918-1941) Pejčinović. Pored
   navedenih poginuli su i sljedeći borci čija se imena nalaze na spomen-ploči u Čardačanima: Uroš Bunić (1919-1946) i Savo Malkić (1925-1944), a kao žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša pali su: Vaso Abut (1863-1942); Teodor Jovanić (1904—1942); Petar Knežević (1904-1943); Mihajlo Malkić (1902-1941); Branko (1875-1942) i Dragan Pejčinović (1923-1942); Ilija Savić (1902-1943); Jovo Stanojević (1900-1943) i Boško Tadić (1900-1943).

   Odgovori

6. 23. septembar 2017. u 17:58

   vojislav ananić

   PAPAŽANI

   Selo u opštini Laktaši, udaljeno 12 km sjeveroistočno od opštinskog centra, 15 km od Klašnica i 6 km od magistralnog puta Klašnice-Prnjavor. Prostire se na površini oko 5,796 km , a smješteno je na 115-180 m n. v. Kroz selo prolazi asfaltni put dužine 2 km koji je izgrađen 1971. godine.
   Selo je razbijenog tipa. Kuće su pretežno locirane oko asfaltnog puta i ostalih planskih puteva u selu. Graniči se sa selima Gumjera, Kriškovci i Milosavci.
   Poznatiji vodotoci su Berek, Gumjera, Lazića potok, te iz- vori Busić, Vodice, Jošikovača i drugi. Sjeverna strana je pod šumom (obronci Gumjere), a zapadnom stranom protiče Vrbas
   Vodovod je predan na upotrebu 28. juna 2011. Telefonski priključci su uvedeni 1990. i 1991, a selo je dobilo električnu energiju 1969. godine.
   Asfaltirani su kraći putevi u zaseocima Kukolji i Ćetojevići 1999, a u zaseoku Dragići 2008, te u zaseoku Vukomanovići 2010. godine u ukupnoj dužini 2,8 km. Put za zaselak Ćetojeviće od crkve u dužini 830 m asfaltiran je 2008, a od društvenog doma do Joviđa obale (800 m) završen je oktobra 2011.
   U Drugom svjetskom ratu sa područja MZ Kriškovci (kojoj pripadaju Papažani) poginulo je 118 osoba među kojima je bilo žena i djece. Podignute su dvije spomen-ploče. Spomen-ploča borcima NOV-e i žrtvama fašističkog terora (hrvatsko-muslimanskih ustaša) od 1941. do 1945, koji je otkriven 27. jula 1988. u centru MZ Kriškovci, i spomen-ploča borcima kraljeve vojske (četnički odred) poginulima od 1941. do 1948. godine, koji je podignut 1997. kod crkve u Kriškovcima. U NOV-i bilo je 16 učesnika od kojih su poginuli: Vojislav Bilić (1921-1944), Tomo Vulin (1926-1946), Dušan Vukmanović (1921-1944), Vlado Sandalj (1924-1944) i Rade Čupić (1920-1945). Žrtve hrvatsko- muslimanskih ustaša su bili Risto Korov (1895-1944) i Dragan Đ. Ćetojević (1886-1944).
   Pripadnici JVO bili su: Veljko O. Zelenac (1919-1944), Jovan B. (1920-1943) i Rade B. Ignjatić (1922-1945), Gojko J. Topalović (1927-1943) i Stojan P. Ćetojević (1916-1944). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči kod crkve u Kriškovcima.
   U ratu 1992. do 1995. poginula su petorica, pripadnika VRS: Simo Vukomanović (1954-1995); Drago Grahovac (1945- 1995); Borislav (1962-1993) i Milan Kukolj (1965-1994) i Blagoje Simonoski (1942-1992). Njihova imena se nalaze na spomen-ploči u Kriškovcima koja je otkrivena 11. oktobra 2001.
   Nema pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i na- zivu sela.
   Prema austrougarskom popisu iz 1879. godine Papažani su imali 31 kuću u kojima su živjela 253 stanovnika (125 m. i 128 ž.) od togajedan „muhamedanac” i 252 „grko iztočnjaka”.
   Godine 1885. selo je imalo 36 kuća, 35 domaćinstava sa 269 „istočno-pravoslavna” stanovnika (142 m. i 127 ž.).
   Papažani su 1895. imali 42 kuće (jedna nenaseljena), 51 domaćinstvo i 272 stanovnika (154 m. i 118 ž.); 1901. – 39 domaćinstava, sa 270 stanovnika (150 m. i 120 ž.); 1910. – 56 kuća (2 nenaseljene) i 311 „srpsko-pravoslavna” stanovnika (184 m. i 127
   ž.); 1921. – 274 pravoslavna stanovnika; 1931. – 73 domaćinstva i
   *
   440 stanovnika (220 m. i 220 ž.); 1948. – 104 domaćinstava i 623 stanovnika; 1953. – 642 stanovnika; 1961. – 578; 1971. – 522; 1981. – 464 (453 Srbina, dva Hrvata, devet Jugoslovena); 1991. – 131 kuća i 469 stanovnika (418 Srba, 26 Jugoslovena, jedan Hrvat i 24 iz reda ostalih).
   Krajem 2011. selo je imalo 132 domaćinstva, 178 kuća i vi-
   kendica, a u domaćinstvima su živjela 394 stanovnika srpske nacionalnosti .
   Najbrojnije porodice su Ignjatić (20 domaćinstava, 28 kuća i 60 stanovnika), Ćetojević (17, 21, 45), Vukomanović (11, 15, 40), Kukolj (9, 16, 31), Dragić (8, 12, 24) i Babić (7, 9,17).
   Porodice Gajić, Zelenac, Ignjatić, Jungić, Kavržić, Majstorović, Radinković, Sandalj, Topalović i Ćetojević slave Đurđevdan; Vukomanović – Časne verige; Bilić, Veseljak, Dragić, Korov, Kukolj, Malbašić, Marčetić, Stojčić – Jovanjdan; Babić i Lazić – Sv. Stefana, Grahovac – Sv. apostola Mateju; Dabić, Jović, Kukilo i Sikimić – Nikoljdan; Milošević i Rajić – Markovdan, Mustetić – Vračeve i Novaković – Đurđic.

   IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1931, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

   LITERATURA: D. Jovanović, Drugovići,
   sjećanja i kazivanja, Laktaši 2011; Laktaši u Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981
   M. Desančić: 50 godina osnovne škole u Kriškovcima, Laktaši 2006 Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, Laktaši 2007 Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 179; Statistički pregled, 27.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

   Odgovori

7. 23. septembar 2017. u 18:06

   vojislav ananić

   RAJIČEVCI

   Ljubatovci i Ćetojevići (laktaška opština), te Crni Vrh i Lađevci (čelinačka opština).
   Sa sjeverne strane sela protiče Turjanica, a kroz selo rje- čica Kamenica, koja se u nju uliva. Poznatiji potoci su Crnoušica, Paljeuša i Skakavac.
   Teren je pretežno brežuljkast i brdovit (obronci planine Crni vrh), osim oko Kamenice.
   U selu su poznatija uzvišenja: Bogdanovac, Drum, Jankovac, Markovac, Paljevica, Torine, Trešnjevo brdo i Urije. Oko 80 odsto seoskog atara obraslo je bjelogoričnom šumom.
   Njive se zovu: Bašice, Gradina, Dabića jezera, Lukovište, Mekota, Mitrovića jezero…
   Stanovništvo Rajičevaca bavi se poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u inostranstvu. Uzgajaju se kukuruz, pšenica, zob, a uspijeva i voće (šljiva, jabuka, kruška…) Prije tri-četiri decenije selo je bilo čuveno po mnogobrojnim krečanama i pro- izvodnji kvalitetnog kreča. Danas nema krečana, ali ima još do- sta kvalitetnog kamena koji se koristi u građevinarstvu.
   Selo nikada nije imalo osnovnu školu. Đaci su do 5. septembra 2006. pohađali OŠ u Ljubatovcima, a otada putuju auto- busom u OŠ u Boškovićima. Na sredini sela je sagrađen dru- štveni dom.
   U selu postoje četiri groblja: Babića, Batinarsko, Mitrovića i Trišića. Nema (niti je bilo) crkve, pa mještani idu u kokorsku crkvu (opština Prnjavor).
   Rajičevci su bogati izvorima pitke vode: Vrelo Luke, Vujića točak, Jelanovo vrelo i druga. Stanovništvo se snabdijeva vodom sa izvooa i iz manjih lokalnih vodovola.
   Selo je dobilo električnu energiju 1971, a telefonske priključke 2000. godine.
   Autobuska linija do Banjalukeje otvorena 19. oktobra 1974.
   Solunski dobrovoljci bili su Antonije i Gavro Babić. U Drugom svjetskom ratu poginulo je šest, a u ratu 1992-1995. devetorica boraca VRS: Veroljub Babić (1962-1996), Radovan Batinar (1956-1994), Drago (1963-1995) i Zoran Vujić (1971- 1993), Zlatko Dabić (1973-1993), Slavoljub Kovačević (1971- 1992), Željko Pavičić (1971-1995) i Radomir Tešić (1971-1995). Njihova imena su na spomen-ploči u MZ Aleksići. Na toj spomen- ploči je i ime Janka Dabića (1968-1991).
   U Drugom svjetskom ratu poginuo je kao borac NOR-a Blagoje Trišić (1926-1944) i njegovo ime se nalazi na spomen-ploči u Boškovićima. U ratu su još učestvovali: Ljubo Babić, Mihajilo i Ćetoje i Batinar, Ilija Vujić i Milan Dabić.
   Uvjerljivih i pouzdanih podataka o porijeklu stanovni- štva i nazivu sela nema.
   Prema austrougarskom popisu iz 1879. godine Rajičevci su imali 15 kuća u kojima je živjelo 85 stanovnika (47 m. i 38 ž.) „grko iztočnjaka”, tj. pravoslavaca. Godine 1885. selo je imalo 16 kuća, 20 domaćinstava u kojima je živjelo 95 „istočno- pravoslavnih” stanovnika (48 m. i 47 ž.); 1895. – 15 domaćin- stava, 17 kuća (dvije nenaseljene) i 100 stanovnika „istočno- pravoslavna” (47 m. i 53 ž.); 1901. – 16 domaćinstava i 115 stanovnika (55 m. i 60 ž.); 1910. – 20 domaćinstva i 146 srpsko- pravoslavnih stanovnika (78 m. i 68 ž.); 1921. – 176 pravoslavna stanovnika; 1948. – 53 domaćinstava i 342 stanovnika; 1953. – 406 stanovnika, 1961.-401 stanovnik; 1971 – 371 stanovnik; 1981. – 367 (251 Srbin, 109 Jugoslovena i sedam iz reda ostalih); 1991. – 74 kuća i 334 stanovnika (310 Srba, 23 Jugoslovena i jedan iz reda ostalih).
   Na prelazu u novi milenijum (2000. godine) selo je imalo 72 domaćinstva u kojima je živjelo 258 stanovnika.
   Krajem 2011. selo je imalo 68 domaćinstava, 85 kuća i vi- kendica, a u domaćinstvima su živjela 193 stanovnika srpske nacionalnosti (65 manje nego 2000. godine). Ima osam nenaseljenih (pustih) kuća.
   Najbrojnije porodice su Batinar (12 domaćinstava u kojima živi 36 stanovnika), slave Jovanjdan; Vujić (11, 42) – Markovdan) i Dabić (8, 22) – Sv. Stefana.
   Zastupljena su još prezimena: Babić – slave Aranđelovdan; Bojić – Časne verige; Gustovarac, Teodorović, Trišić – Đurđevdan; Zailac – Jovanjdan; dio Kovačevića slavi Lazarevu subotu, a dio Lučindan; Marinković, Pavičić – Sv. Stefana; Mitrović – Ilindan; Radonjić, Savičić, Samardžić Tešić – Sv. Vasilija.

   IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

   LITERATURA: Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-
   1945, Laktaši 1981; Prvi giematizam mitropolcje Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 179-180; Statistički pregled, 21; Spomenica poginulim borcima otitineLaktagii 1991-1995, Laktaši 2007.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjos

   Odgovori

8. 23. septembar 2017. u 18:48

   vojislav ananić

   SLATINA

   Selo u opštini Laktaši, turističko mjesto, poznato po izvorima termalne vode, udaljeno 12 km južno od opš- tinskog centra, 9 km od Klašnica. Prostire se na površini 9,633 km2, smješteno je između 153 i 383 m n. v. (Izvori termalne vode su na 216 m n. v.). Mjesto je mijenjalo nazive. Zvalo se Ilidža Slatina, Banja Slatina, a sada samo Slatina.
   Izgradnja škole u Slatini započela je 1910. godine i traja- la je do ljeta 1912. Te godine upisani su prvi đaci iz Boškovića, Jaružana, Malog Blaška, Slatine, Ćetojevića i Šušnjara. Prvi učitelj je bio Vaso Đorđević koji je radio do 1918, kada za učitelja dolazi Đuro Đurica i ostaje do 1933, kada ga zamjenjuje učitelj Anton Seibal i njegova žena Zorka, učiteljica. Oni ostaju u školi do početka Drugog svjetskog rata. U avgustu 1945. godine uči- telji Ana i Ljubomir Ćulafić obnavljaju rad škole. Godine 1962/63. osnovna škola prerasta u osmorazrednu. U Slatini je 1933. godine 37 djevojaka završilo domaćički i analfabetski tečaj.
   U jednom dokumentu Vrbaske banovine, 11. maj 1932. piše da je „na potocima između Slatine i Kadinjana bilo potrebno napraviti veći broj manjih mostova. Oni bi olakšali odlazak djeci u školu i povratak iz škole, naročito kad usled kiša potoci nabujaju”.
   Poslije razornog zemljotresa 1969. godine, kada je škola u Slatini bila sravnjena do temelja, učenici su jedno vrijeme pohađali nastavu u zadružnom domu, koji nije bio ni približno uslo- van za izvođenje nastave. Škola je počela sa radom 12. januara 1970. (Republička komisija za procjenu štete pronašla je 264 kuće sa velikim oštećenjima i 27 koje su bile za rušenje.)
   Velike zasluge za izgradnju nove školske zgrade pripadaju holandskom listu „Algemen Dagblad” iz Roterdama i novinaru Paulu Raselu, koji je pokrenuo akciju prikupljanja novčanih sredstava za izgradnju škole u Slatini. Akcija je uspjela i škola je otvorena 8. decembra 1973. godine. Predstavnici tadašnje vlasti, roditelji i nastavnici u znak zahvalnosti odlučili su da školi daju ime „Holandija”.
   Na opštinskim izborima koji su održani 6. avgusta 1933. godine Ostoja Vasić, trgovac iz Slatine dobio je 674 glasa, a Marko Stojanović 91 glas. Održani su i izbori 11. oktobra 1936, na kojima je izašlo 65 % glasača (1.236 birača). Lista Ostoje Vasića dobila je 606 glasova, a lista Riste Popovića 292 glasa. Tridesetih godina prošlog vijeka Slatina je dobila poštu, telegraf i telefon. Po nekim izvorima Slatina je dobila električnu centralu 1933. godine. Centrala je osvjetljavala centar Slatine, parkove i javne i državne objekte (prva javna rasvjeta u Župi).
   U Slatini je izgrađena 1905. godine meteorološka stanica, opremljena najpotrebnijim instrumentima. Radila je do 1934. godine. Juna 2005. Slatinu je zahvatilo olujno nevrijeme koje je nanijelo veliku štetu objektima i parkovima. U Slatini su prije Drugog svjetskog rata bile četiri trgovine, tri gostionice, tri kafane, hotel za banjske goste i turiste, dvije mesnice i po jedna kovačka, bačvarska, obućarska kolarska i zidarska radnja. Srpska zemljoradnička zadruga osnovana je između 1920. i 1923. godine. Zadruga je snabdijevala seljake najnužnijim industrijskim artiklima i bavila se otkupom poljoprivrednih proizvoda.
   Godine 1931. sagrađen je prvi vodovod čiji je izvor bio četiri i po kilometra udaljen od centra Slatine, sa lijeve strane puta Slatina-Trapisti-Banjaluka. Danas se Slatina snabdijeva pitkom vodom iz gradskog vodovoda, koji je pušten u upotrebu 1985. godine, kada su izgrađeni: rezervoar (2000 m ), primarni vod (6 km) i sekundarni (14 km). Od 1987. Slatina ima kanali- zaciju (8 km) sa bioprečistačem. Nova ulična rasvjeta je u dva navrata obnavljana i proširivana. Prvi put 1984. godine, a drugi put 2007. u dužini 2,3 km. Godine 1984. otvorena je ambulanta. Novi stambeno-poslovni objekat je izgrađen 1986. u koji se uselilo 18 porodica. Nova telefonska centrala sa 120 telefonskih priključaka u upotrebi je od 1983. godine, a postavljeni su i nova
   trafostanica i dalekovod dužine 11 km. Hotel-klinika sa 65 kreveta završen je 1992. (Očito, Slatina je doživjela veliki preporod u periodu od 1982. do 1992. godine – decenija preporoda.)
   Prva crkva u Slatini sagrađena je 1908. godine. Na tom mjestu je 1924. započela gradnja nove crkve. Posvećena je Sv. apostolima Petru i Pavlu. Za Petrovdan 1925. godine održan je prvi veliki crkveni zbor. Tom prilikom je osveštana crkva i zvono. Petrovdanski zbor je postao tradicionalan. Novi hram je podignut 1970, a parohijski dom 1989. Godine 2012. izgrađen je potpuno novi i veći Hram Sv. apostola Petra i Pavla.
   Godine 1925. u Slatinu pristižu prvi Slovenci. Od strane domaćeg, srpsko-pravoslavnog stanovništva, bili su veoma srdačno primljeni. Među prvima u Slatinu dolazi Alojz Adamič (po- ljoprivredni stručnjak, posebno u vinogradarstvu, voćarstvu i pčelarstvu) sa porodicom iz Sežane. Poslije kraćeg vremena do- laze: Anton Urdih, Alojz Kančič, Silvester Paušič, Jože Crna- tič, Feliks Pičulin, Alojzije Tavčar sa porodicama i mnogi drugi. Poslije godinu-dvije doseljavaju se i: Anton Fabijan, Anton Germak, Joža i Anton Rutar, Joža Baša, Alojz Vižin, Josip Pavlin, Keršovani, Petriči i druge porodice. U sljedećoj grupi dolaze porodice: Herman Čehovin, Eduard Uhelj, Anton Smrekar, Kolarevi, a među posljednjim doseljava i porodica Josipa Šubica (1940. godine) iz Kranjske Gore.
   Tridesetih godina Slovenci su formirali svoje kulturno društvo „Iskra” i pjevački hor „Soča”. Okupljajući mlade, talentovane pjevače i svirače, tadašnji slatinski učitelj Anton Seibal je sa njima pripremao kulturne programe. Programe su iz- vodili (posebno tokom ljeta) u Slatini i drugim mjestima.
   Slovenci su svoju crkvu izgradili 1928. godine. Crkva je porušena za vrijeme Drugog svjetskog rata.
   Tridesetih godina 20. vijeka u Slatini se nastanjuju dvije češke porodice: Anton Seibal (učitelj, namjesnik Banske uprave u školi Slatina) i Jozef Batelka (upravnik Banje po odluci Banske uprave).
   Od važnijih objekata 2013. godine u Slatini postoje: Zavod za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju „Dr Miroslav Zotović- Banja Slatina” (pet objekata, 350 ležaja), Gerontološki centar „Slateks”, ambulanta Doma zdravlja Laktaši, pošta, mjesni ured, lovački dom, četiri kafića, pet prodavnica mješovite robe, prodavnica novina, roštiljnica, cvjećara, butik, tri frizerska salona. Slatina ima i odbojkaški klub „Slateks”. Prije raspada Jugoslavije u Slatini je radila tvornica tekstilnih proizvoda Slateks”, koja je otvorena 1. januara 1982. u porodičnoj kući Mi- lana Perduva, koja je 1987. zapošljavala 952 radnika. U Slatini je radila i „Glasova” knjižara, otvorena septembra 1986. Topla banjska voda iskorišćena je za zagrijavanje prostorija Banje Sla- tina i Gerontološkog centra. Objekti Zavoda „Zotović” su sani- rani i pušteni u upotrebu 18. septembra 2006.
   U Slatini postoji Trg Bana Milosavljevića i 24 ulice, među kojima i Ul. Ignjatija Babića koji je imao dvadesetsedmoro djece (od prve supruge 9, a od druge 18).
   Solunski dobrovoljci su bili: Jošo Babić, Ostoja Vasić, Blažo Mlađenović (narednik), Stevo Radosavljević, Pejo Subo- tić, Stevo Šteković.
   U drugom svjetskom ratu kao borci NOV poginuli su: Dra- go i Đorđo Babić, Ludvig Baša, Milorad Vasić, Dušan M. Vukojević, Gligo Đukić, Ćiril Žnjidorič, Franc Paulin, Jovan Pejčinović, Božidar Rener, Rajko Stanojević, Luka Subotić, Ne- manja Trivić, Franc Crnetić, Petar Pero Šteković i Danilo Štubelj. Poginuli aktivisti NOB: Aleksa Babić, Vaso Budiša, Pero Grbić, Blaže, Marko i Savo Mlađenović, Vera Nikolić i Stevo Šteković Boško (1943) i Tomo (1945) Babić, Ratko Stojanović (1942), Petar Trivić (1945) poginuli su kao pripadnici JVO.
   U centru Slatine, u parku, postoji spomen-obilježje po- ginulim borcima NOR i partizansko groblje. Na spomen-ploči u Ćetojevićima (borci Crnovrške partizanske čete) upisana su imena: Drage i Đorđe Babića, Ludviga Baše, Dušana M. Vukovi- ća, Glige Đukića, Ćirila Žnjidoriča, Luke Subotića, Franca Crnatića, Pere Štekovića, Danila Štubelja.
   Krajem oktobra 1941. u njemačkoj i ustaškoj ofanzivi na Slatinu i Crni vrh, pohvatano je 12 muškaraca (među kojima je bilo i dječaka od 12 i 15 godina). Odvedeni su u Banjaluku i zatvoreni u Kastel. Mnogima se otada gubi svaki trag. Pored toga, neprijatelj je izvršio nekoliko ubistava stanovnika Malog Blaška, Jaružana, Kadinjana i Slatine. Izvršen je prepad na logor Crnovrške čete, kada su zarobljena devetorica boraca, koji su (osim jednog) strijeljani u selu Štrbe (opština Čelinac).
   U ratu 1992-1995. kao borci VRS poginuli su: Saša Bra- unović (1963-1994), Vlado (1960-1993) i Milisav Đukić (1952- 1995), Željko Jovanović (1962-1992), Goran Lunić (1972-1994), Milorad Marković (1956-1995), Žiko Radinković (1964-1992), Duško Ratković (1946-1992), Vid Spasojević (1953-1995), Ranko Stanivuković (1955-1994), Mirko (1950-1995) i Miroslav Stoja- nović (1960-1995). Njihova imena su ispisana na spomen-pločama u centru Slatine, a od 28. juna 2013. u dvorištu slatinske crkve. Na spomen-ploči ispred crkve dopisano je ime Dragomira Tomi- njaka (1975-1994), koji je rodom iz D. Vakufa, ali je po želji rodbine sahranjen u Slatini. Privredno-turistička manifestacija „Dani jagode”, prvi put je održana 2002. godine u Slatini na inicijativu Vase Popo- vića. Otada je postala tradicionalna. Održava se prvog vikenda u junu (najčešće) u organizaciji Kluba studenata Slatina i Poljoprivredne stručne službe opštine Laktaši.
   Prema Opširnom popisu Bosanskog sandžaka iz 1604. godi- ne mahala Slatina, sa mahalom Lištani, pripada Vrhblaškom. Baština Vukdraga, Pavke Radenkovog; Baština Vujice Cvitkovog, u posjedu prišlaca Vujice; Baština Đure Radosavljevog, u posjedu Ilije Vučetinog; Baština Radmana Vujičinog, u posjedu Vuk- draga; Baština Martina Radičinog, u posjedu Rajka Hersegovog; Baština Dragoja, sina Radivojevog; Baština Vukosava Dragićevog, u posjedu njegovog sina Ivana – knez; Baština Dragića Vlado- jevog, u posjedu njegovog sina Radonje; Baština prišlaca Vučerine, u posjedu Radoja Bojakovog; Baština Vujice Vukosavljevog, u posjedu prišlaca Ljubinka; Baština Miloja, u posjedu Miloša – knez; Baština Sekule Cvitojevog, u posjedu Milosava i Nikole; Baština Vuka, sina Vukmanovog; Baština Radovana, sina Samajla Petkovog; Baština Dragoja, sina Milosavljevog, u posjedu Draga- ša Milutinovog; Baština Vukdraga Babićevog, u posjedu Marka, sina Vukmanovog; Baština Grubca, sina Heračićevog, u posjedu Radonje Marijinog, u posjedu Ferruha; Baština Pavka, sina Stanojevog, u posjedu Stanka Pavlovog; Baština Pavka, sina Radivojevog, u posjedu Timurhana, Velije Ivkovog, Baština Radosava, sina Ivanovog; Baština Vukoja, sina Babićevog; Baština Radivoja, u posjedu Radina Jovanovog; Baština Radula Vrančića, u posjedu Husejn-age – godišnje 150; Baština Radivoja, sina Hersegovog – 140; Polovina baštine Marinka, sina Vukmanovog, Baština Pet- ra, sina Selakovog; Baština Marka, sina Vukmanovog; Baština Janka, sina Vukmanovog; Vojin, Stanića – 40; Baština Vojina, sina Marićevog; Polovina baštine Damjana, sina Vukosavljevog – 140; Baština Hrane, u posjedu Radmana – 50; Radovan, Bučana – 40; kuća: 24 po 280, 7 po 140, 1 po 120, 3 po 40, 1 po 150 akči.
   Slatina je, po broju stanovnika, veliko selo. Mještani se bave poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u selu, Banjaluci, Laktašima ili inostranstvu. U Slatini se uzgajaju: pšenica, kukuruz, ječam i zob, a dobro uspijeva i voće: šljiva, jabuka, grožđe, kruška, trešnja, orasi, kao i povrće: krompir, paprika, paradajz, kupus, mahune… Uzgoj jagoda je sve značajniji, a nekoliko poro- dica se bavi uzgojem vinove loze i proizvodnjom vina.
   Prema austrougarskom popisu iz 1879. godine selo je imalo 125 kuća u kojima je živjelo 985 stanovnika (543 m. i 442 ž.) grko iztočnjaka”. Godine 1885. u popis Slatine su uključeni: Če- tević (Ćetojevići), Kadina mala (Kadinjani), Jaružani i Slatina. Selo je imalo 148 kuća (dvije nenaseljene) sa 1.140 „istočno-pravoslavnih” stanovnika (625 m. i 515 ž.). Neoženjenih je bilo 639, oženjenih 444 i udovaca i udovica (obudovjelih) 57. Selo je ima- lo dva „svećenika”, jednog državnog činovnika, četiri težaka, 302 kmeta, jednog „posjednika kuće i rente”, tri „tvorničara, trgovca i obrtnici”, 11 pomoćnih radnika, nadničara i sluga, 811 žena i djece.
   Slatina je 1895. popisana kao „Slatina gornja” u koju su uključene Ilidža, Ostruge, Slatina Donja i Slatina Gornja. Imala je 47 kuća, 44 domaćinstva (tri nenastanjene kuće), sa 301 stanovni- kom od kojih 299 „istočno-pravoslavnih” i dva „rimokatolika” (168 m. i 133 ž.).
   Godine 1901, „Slatina (Ilidže)“ je imala 40 domaćinstava i 289 stanovnika (149 m. i 140 ž); 1910. – 59 kuća (jedna nenaseljena) i 405 stanovnika (220 m. i 185 ž), 400 „srpsko-pravoslavna”, jedan musliman i četiri rimokatolika); 1921. – 492 stanovnika (po vjeroispovijesti: 484 pravoslavca, četiri rimokatolika, jedan grkokatolik i tri muslimana; po maternjem jeziku: Srba ili Hrvata 491 stanovnik i jedan Čeh).
   Podaci za 1931. godine su zbirni za opštinu, pa je teško utvrditi koliko su sela imala stanovnika, ali se zna da je te godine opština Slatina imala 4.861 stanovnika.
   Godine 1948. u Slatini je živjelo 930 stanovnika. Zabilježeno je da je tada u Slatini i njenoj okolini živjelo 29 slovenačkih porodica sa 105 članova.
   Prema popisima 1953. godine u Slatini su živjela 1.054 stanovnika; 1961. – 1.139; 1971. – 1.188 stanovnika (1.103 Srbina,
   18 Hrvata, četiri Muslimana, jedan Jugosloven, 62 ostalih); 19 Sv. Petku – Vasiljević, Dinek, Mitrović, dio Slavnića; Časne verige – Vračar, Radujković; Markovdan – Vukosavljević, Janjić, Spasojević; Mitrovdan – Dragušić, Petreš; Srđevdan – Žabić; Pokrov Presvete Bogorodice – Jeremić, Koropkin; Sv. Savu – Komljenović; Đurđic – Mikić; Vračeve – Krčić; Petrovdan – dio Renera; Ilindan – dio Savića; Ivanjdan – Keršovan, JTučindan – dio Stanivukovića; Miholjdan – Radusin, Rokvić, Šajić; Trifundan – Stokuća.
   U selo su tokom i poslije rata 1992-1995. doselile porodice: Bencun, Vranković, Davidović, Marić, Marčeta, Milovanović, Škrbić i druge… Opštine iz kojih su prognani: Bosanski Petro- vac, Donji Vakuf, Drvar, Drniš, Jajce, Sanski Most, Sarajevo…
   Poznatije ličnosgi koje su rođene ili su živjele u Slatini su: Stevan N. Davidović (Slatina, 8. januar 1856 – Sarajevo, 28. maj 1901), sveštenik, vjeroučitelj, kulturni radnik, sakupljač blaga; Alojz Adamič (1981-1975), stručnjak v, poznati privrednik, dugogodišnji DJ danas Gerontološkog centra, prof. dr 3(
   privrednik, dr Bogdan Stojaković.

   IZVORI: Popis u BiH 1604, 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

   LITERATURA: V. Popović: Slatinski kraj u prošlosti, Laktaši 2002; V. Papež Adamič: Od predaka do potomaka – Slovenci u Slatini i Banjaluci 1923-2008, Banjaluka 2009; V. Blaha: Cesi od Zakarpatja preko Češke do Banjaluke, Banjaluka 2012; Laktaši u Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901. 2000; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, Laktapš
   2007.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

   Odgovori

9. 24. septembar 2017. u 04:51

   vojislav ananić

   ĆETOJEVIĆI

   Nekoliko izvora pitke vode je kaptirano, tako da selo ima više manjih lokalnih vodovoda iz kojih se snabdijevaju pitkom vodom sva domaćinstva, osim j ednog.
   Dio sela je dobio električnu energiju 1968, a dio 1971. godine. Telefonske priključke 1999. i 2000. godine.
   U selu postoji baraka i spomen-ploča na kojoj su ispisana imena poginulih boraca Crnovrške partizanske čete koja je postavljena 27. jula 1981. Prvi otpor neprijatelju organizovan je u štali Vojislava Ćetojevića (kod Klepala) bez ideološkog obilježja (tada je to bila Crnovrška četa narodne vojske).
   Na Bogdanovcu (482 m n. v.) sagrađena je lovačka kuća, koja je otvorena 2000. godine. U selu nema prodavnice.
   Solunski borac bio je Gavro (Vaslije) Ćetojević, koji se vratio kao teški ratni invalid, i Teodor Seksen. U austro- ugarskoj vojsci su bili: Marko (Gavrin) Đurić, Dušan (Stjepanov), Stjepan (Jovin), Mitar (Jovin), Nikola (Ćetojev) Ćetojević. Marko (Mitar) Lončar.
   U Drugom svjetskom ratu poginulo je sedam boraca NOV: Dušan Orlović, Dušan i Milanko Trivić, Dragan, Mirko, Stanko i Stojanka Ćetojević. Na spomen-ploči u Ćetojevićima ispisana su imena Dušana Orlovića i Dušana Trivića.
   Žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša bili su: Žarko (Stanojev) Gamber, Ratko (Petrov), Mitar (Nikolin), Vlado (Markov) Đurić, Savo (Stojanov) Ćetojević.
   Dušan Vuković (1944), Mirko (1945) i Nenad (1945) Ćetojević poginuli su kao pripadnici JVO.
   Za vrijeme Drugog svjetskog rata iz ovog sela bila su četiri zarobljenika u Njemačkoj: Mane Bukvić, Veljko (Mitrov), Spasoje, Nikola (Ćetojev) i Ljubo Ćetojević.
   U ratu od 1992. do 1995. poginula su trojica boraca VRS: Zoran Stanković (1958-1995) i Ljubiša Ćetojević (1962-1993). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči u Jaružanima, pošto Ćetojevići pripadaju MZ Jaružani. Na toj spomen-ploči je i ime Gorana Lončara (1957-1991).
   Uvjerljivih i pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva nema. Zna se da su Bukvići, Gostovići i Lončari doselili iz Like. U selu više nema Gostovića, Platiša i Terzića.
   Pretpostavlja se da je selo dobilo ime po najbrojnijim porodicama koje se istoimeno prezivaju.
   Prema Opširnom popisu Bosanskog sandžaka iz 1604. godi- ne selo Dolnja Ćetojevica, pripada Kobašu: Zemin Iveza, sina Hasanovog i Radovana sina Vukdragovog, u posjedu Sulejman- vojvode – odsjekom, godišnje 250; Baština Radonje Vukasovog, u posjedu njegovog sina Vuka; Baština Radosava Nikolinog, u posjedu njegovog sina Vukoja; Baština Vidaka, u posjedu Mihajla Lukinog; Baština Radovana Radivojevog, u posjedu popa Petra; Baština Hranisava, sina Radosavljevog; Baština Alekse Radivojevog, u posjedu njegovog sina Radka; Baština Gojka, sina Nikolinog; Baština Radovana, u posjedu Krajčina Mihalovog; Baština Mihajla Radinovog; Baština Milosava, u posjedu Ostoje Markovog; Baština Radonje Radojičinog, u posjedu subaše Husejna; Baština Vukdraga Milanovog, u posjedu njegovog sina Vukašina; Baština Davida Marinkovog, u posjedu kaluđera crkve Sveti Jovan; Baština Nikole, sina Radosavljevog; Baština Milaka Vukalovog, u posjedu njegovog sina Jančete, Baština Vladosava, u po- sjedu Selaka Rajičinog; Baština Vujice, sina Radosavljevog; Baština popa Njegovana; Baština Novaka Rajičinog; Baština Blagoja, sina Radulovog; Baština Radonje Radovanovog, u posjedu Hasan- ćehaje; Polovina baštine Mirčete Rajičinog, u posjedu spahije Mehmed-ćelebije – 140; Baština Kojčina Milijevog; Baština Miloša Rajičinog; Baština Heraka Vukalovog, u posjedu Kuzme Herakovog; Baština Perka Radosavljevog, u posjedu njegovog sina Milete; Baština Tome Markovog; Baština Vujice, u posjedu nje- govog sina Đure; Baština Antula, sina Markovog; Baština kneza Ognana Radivojevog, u posjedu njegovog sina Radana; Baština Vučete Dobričinog; Baština Ilije Andrijinog, u posjedu Jovana Vukdragovog; Baština Radula Milakovog; Baština Ivana, sina Marčetinog; Baština prišlaca Nikole; Polovina baštine prišlaca Vukosava – 140; Polovina baština Vraneša, sina Radakovog – 140; Polovina baština Stanka, sina Pavlovog – 140; Polovina baština prišlaca Vučića – 140; Baština Vičete, sina Ivkovog; Baština Ivana, sina Radovog; Polovina baštine Petra, sina Milanovog – 140; Polovina baštine Mileša, sina Vukasovog – 140; Polovina baštine Nikole, sina Milanovog – 140; Polo- vina baštine Vukmana, sina Radinovog – 140; Polovina baštine Lajoša, u vlastitom posjedu – 140; Baština Branka, sina Mirčetinog; Polovina baštine Milete, sina Grubčevog – 140; Krajčin, Milete – 40; kuća 37 po 280,11 po 140, odsjekom 1 po 250, 1 po 40.
   Selo je imalo 50 kuća koje su plaćale porez turskim vlastima, na osnovu čega se može pretpostaviti da ovo nije bila samo teritorija današnjih Ćetojevića, već šira.
   Prema austrougarskim popisima, Ćetojevići su 1895. imali 15 kuća od kojih su dvije bile nenaseljene, i 151 „istočno- pravoslavna” stanovnika (84 m. i 67 ž.). Godine 1901. selo je imalo 15 domaćinstava i 167 stanovnika (77 m. i 90 ž.); 1910. imalo 28 kuća (dvije nenaseljene) i 206 srpsko-pravoslavnih stanovnika (113 m. i 93 ž.).
   Godine 1948. selo je imalo 69 domaćinstava i 440 sta- novnika; 1953. – 453; 1961. – 419; 1971. – 326; 1981 – 303 (297 Srba i šest Jugoslovena); 1991.-62 domaćinstva i 241 stanovni- ka (232 Srbina i devet iz reda ostalih).
   Krajem 2012. selo je imalo 67 domaćinstava, 108 kuća i vikendica, a u domaćinstvima je živjelo 200 stanovnika srpske nacionalnosti.
   Najbrojnije porodice su Ćetojević (39 domaćinstava, 61 kuća i 111 stanovnika), slave Đurđevdan, osim četiri porodice koje slave Aranđelovdan. Po broju kuća i stanovnika čine više od polovine sela.
   Porodica Bukvić slavi Sv. Stefana; Vuković, Danojević – Sv. Ignjatija; Gavrić – Markovdan; Dobrnjac, dio Ćurića – Jovanj- dan, a dio Bogojavljenje; Dorontić – Sv. Petku; Kurjak – Nikoljdan; Kuruzović, Stanković – Aranđelovdan; Lončar, Trivić -Đurđevdan; Pezerović – Sv. Stefana Dečanskog – Mratindan; Seksen i dio Savića – Lučindan, a dio Sv. Stefana.

   IZVORI: Popisu BiH 1604, 1895, 1910, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

   LITERATURA; V. Popović: Slatinski kraj u npoimocmu, Laktaši 2002; Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; Prvi šematizam mitropolije Banjapučko-Bihaćke za godinu 1901; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, Laktaši 2007.

   Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

   Odgovori

10. 24. septembar 2017. u 05:06

    vojislav ananić

    ČARDAČANI

    Selo u opštini Laktaši, udaljeno sedam km jugoistočno od opštinskog centra, 4 km od Klašnica. Prostire se na površini 7,487 km , a smješteno je između 126 i 204 m n. v. Graniči se sa selima Boškovići, Veliko Blaško, Dovići i Mi- loševci. Sjedište MZ je u Čardačanima, a pripadaju joj i sela Dovići i Miloševci. ’
    Južnom stranom sela prolazi magistrapni put Klašnice- Prnjavor u dužini od 3 km, a kroz selo prolazi nekoliko puteva za zaseoke u dužini 14 km koji su postepeno asfaltirani. Prvi, dužine 2,3 km pušten je u promet 1988, a posljednji 2009. godine. Neasfaltiranog puta ima još oko 3 km. Selo je razbijenog tipa, jer su kuće pretežno locirane po zaseocima i brežuljcima, a najviše oko saobraćajnica.
    Jugozapadnom stranom protiče Turjanica. Pored Turjanice značajniji vodotoci su Atipovac, Pavlovac, Tikvenjak. Poznatiji izvori su Vrančića i Stupanj vrelo, te Salkinac.
    Teren je pretežno brežuljkast, osim oko vodotoka. Po selu su poznatija uzvišenja: Blagojevića, Vasilića, Davidovića i Glišića, Popovića, Stegića brdo. Trećina sela je pod bjelogoričnom šumom. Stanovništvo Čardačana bavi se poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u Banjaluci, Laktašima i inostranstvu (najviše u Austriji). Uzgajaju se pšenica, kukuruz, ječam i zob, a dobro uspijeva i voće: šljiva, jabuka, kruška, trešnja, orasi, jagode, kao i povrće: krompir, paprika, paradajz, kupus, mahune…
    Veći zaseoci su: Glišići, Davidovići, Kneževići, Rudići. Selo je poznato po lokalitetima Grabičani, Popov gaj, Tikvenjak i Čardak.
    Prema podacima iz knjige Dvadeset i pet godina rada
    ,J1rosvjete” 1902-1927, štampane u Sarajevu 1927. godine, odbor SKPD „Prosvjeta” je formiran 1919. godine u selu Čardačani.
    Prema nekim izvorima prva škola u Čardačanima je otvorena 1931. godine i radila je do početka Drugog svjetskog rata. U ratu su je Nijemci bombardovali. Od 1946. godine škola je radila u sveštenikovoj kući sve do 1964. godine. Te godine je napravljena nova školska zgrada u kojoj se nastava odvijala do 1976. godine kada je otvorena škola u Boškovićima.
    U zgradi nekadašnje škole danas živi pet izbjegličkih porodica.
    U Čardačanima je osnovano Kulturno-prosvjetno društvo „Zmijanje” 1937. godine. Okupljalo je oko 60 članova iz Boškovića, Dovića, Miloševaca i Čardačana. Radilo je do 1941. godine. Srpska zemljoradnička zadruga osnovana je između 1920. i 1923. godine. Zadruga je snabdijevala seljake najnužnijim industrijskim artiklima i bavila se otkupom poljoprivrednih proizvoda. U tom periodu održavani su i tečajevi za poljoprivrednike. Dolazili su profesori Poljoprivredne škole iz Banjaluke i držali predavanja.
    Republička komisija za procjenu šteta od zemljotresa (1969) pronašla je 133 kuće sa velikim oštećenjima i 36 koje su bile za rušenje. Čardačani
    U selu postoji crkva koja je izgrađena 1895. godine, a posvećena je Uspeniju Presvete Bogorodice (Velika Gospojina). Oštećena je u zemljotresu 1969. Sanirana je dvaput: poslije zemljotresa i 1980. godine. Parohijski dom je sagrađen 1991, a osveštan 2001. godine. U groblju koje je kod crkve sahranjuju se preminuli iz Čardačana i Miloševaca i jednog dijela dio Velikog Blaška.
    Čardačani imaju lokalni vodovod od 1977, a gradski od 2006. godine. Selo je dobilo električnu energiju 1969, a niskonaponska mreža je rekonstruisana 2008. godine, kada su drvene ban- dere zamijenjene betonskim, a postavljene su i dvije trafostanice. Telefonski priključci su u funkciji od 2000. godine.
    Selo ima benzinsku pumpu, prodavnice nema.
    U Prvom svjetskom ratu učestvovali su: Lazar Đukić, Du- šan, Lazo i Stojan Tamamović, Jovo Rudić.
    U Drugom svjetskom ratu poginuli su borci NOV Dragan Gotovac (1921-1943), Vid Ćejić, Đuro (1912-1943) i Jovan Protić (1923-1943), a žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša bili su:
    Cvijo Glišić (1912-1942), Milan Gotovac (1998-1943), Simo Kovačević (1910-1945), Blagoja Miljević (1898-1942), Vid Petković (1909-1945), Gojko Popović (1915-1941) i Risto Radeljić (1908-1944).
    Poginuli pripadnici JVO: Kosta (1921-1944) i Milutin Glišić (1920-1943), Mihajlo Davidović (1912-1944), Dragutin Knežević (1926-1946), Budimir (1921-1945) i Uglješa Popović (1906-1944), Milan (1920-1943) i Rajko Rudić (1925-1943), Petar Savić (1921-1947), Vid (1920-1944) i Mitar Ćejić (1918-1947), Risto Šaulić (1912-1942), Boško Šerbedžija (1923-1945). Njihova imena su od 28. juna 1997. ispisana na spomen-ploči kod crkve u Čardačanima.
    U ratu 1992-1995. život su izgubila osmorica boraca VRS: Goran Blagojević (1972-1992), Miroslav Vrančić (1970- 1992), Dragoljub Ćukić (1971-1992), Vojislav Kliska (1971- 1994), Miloš Knežević (1952-1992), Boro Miljević (1972-1992), Milorad Savić (1951-1993). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči kod crkve u Čardačanima. Na toj spomen-ploči je i ime Nedeljka Šajića (1955-1991).
    Uvjerljivih i pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva nema. Pretpostavlja se da je selo dobilo naziv po turskom čardaku…
    Prema austrougarskom popisu iz 1879. godine Čardačani su imali 31 kuću u kojima je živjelo 211 stanovnika (106 m. i 105 ž.) „grko iztočnjaka”. Godine 1885. selo je imalo 34 kuće i 255 „istočno-pravoslavnih” stanovnika (128 m. i 127. ž.). Čardačani su 1895. imali 46 kuća (4 nenaseljene) i 311 „istočno-pravoslav- nih” stanovnika (160 m. i 151 ž.); 1901. – 39 domaćinstava sa 316 stanovnika (159 m. i 153 ž.); 1910. – 60 domaćinstva i 359 stanov- nika (185 m. i 174 ž., 358 „srpsko-pravoslavna” i jedan musli- man); 1921. – 401 stanovnik (po vjeroispovijesti: 397 pravoslav- aca i četiri rimokatolika); 1948. – 110 domaćinstava i 606 sta- novnika; 1953. – 637; 1961. – 651; 1971. – 614 (596 Srba, petoro Hrvata i 13 iz reda ostalih); 1981 – 592 (485 Srba, 105 Jugoslovena, jedan Hrvat i jedan iz reda ostalih ); 1991. – 156 kuća i 596 stanovnika (585 Srba, jedan Jugosloven, jedan Hrvat i devetoro iz reda ostalih).
    Početkom 2013. selo je imalo 210 domaćinstava, 271 stambeni objekat (kuće, stanovi u školi, vikendice), a u domaćinstvima je živjelo 620 stanovnika.
    Najbrojnije porodice su Glišić (21 domaćinstva, 27 kuća, 78 stanovnika), Vrančić (9, 12, 27), Davidović (11, 12, 25), Đukić (10, 11, 31), Knežević (11, 12, 25), Rudić (9, 8, 28) i Tamamović (9).

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori