Laktaši i okolna sela

21. jun 2012.

komentara: 28

Zavičaj - sela i gradovi

LAKTAŠI

Aleksići, Bakinci, Bosanski Aleksandrovac, Boškovići, Bukovica, Čardačani, Ćetojevići, Devetina, Dovići, Drugovići, Glamočani, Gumjera, Jablan, Jakupovci, Jaružani, Kadinjani, Kobatovci, Koljani, Kosijerovo, Kriškovci, Krnete, Laktaši, Ljubatovci, Maglajani, Mahovljani, Malo Blaško, Milosavci, Miloševci, Mrčevci, Papažani, Petoševci, Rajčevci, Riječani, Slatina, Šeškovci, Šušnjari, Trn i Veliko Blaško.

Naredni članak:
Prethodni članak:

Komentari (28)

Odgovorite

28 komentara

  1. 22. septembar 2017. u 12:42

    vojislav ananić

    ALEKSIĆI

    Selo u opštini Laktaši, udaljeno 11 km istočno od opštinskog centra, osam od Klašnica i tri km od magistralnog puta Klašnice-Prnjavor. Pretežno je ravničarsko, sa blagim nagibom prema jugu i rijeci Turjanici koja protiče cijelom južnom stranom sela. Nalazi se na 155-288 m n. v., a površina iznosi 5,579 km . Centralnim dijelom sela prolazi asfaltni put dužine 3,9 km izgrađen 1991. godine.
    Selo je razbijenog tipa pošto su kuće pretežno locirane po blagim padinama s lijeve strane puta (iz pravca Laktaša). Okruženo je selima Devetina, Boškovići, Kadinjani, Ljubatovci i Ćetojevići. Istočnom stranom protiče rječica Bojana koja ljeti presuši, a tu su još i potoci: Petrovac, Točkovac, Crnadak i Opaljeni potok. Gotovo trećina sela je pod bjelogoričnom šumom.
    Stanovništvo Aleksića bavi se poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u Laktašima, Banjaluci i inostranstvu. Uzgajaju se pšenica, kukuruz, ječam i zob, a dobro uspijeva i voće: šljiva, jabuka, kruška, trešnja, orasi, jagode, kao i povrće: krompir, paprika, paradajz, kupus, mahune…
    Selo je poznato po lokalitetu Vitnjik, na kraju sela (tromeđa Aleksića, Ljubatovaca i Ćetojevića), gdje je bio dućan do početka Drugog svjetskog rata (naziv po vlasniku Stevanu Vitnjiku). Na tom mjestu, u baraci je bila ambulanta Crnovrške partizanske čete (20 kreveta) za vrijeme Drugog svjetskog rata, o čemu svjedoči postavljena spomen-ploča.
    Godine 1993. pored asfaltnog puta, na sredini sela, sagrađena je Crkva Uspenija Presvete Bogorodice, zadužbina Branka Đukića, rođenog u susjednom selu Devetina. Patrijarh Pavle je osveštao krstove na kupolama crkve 16. oktobra 1993. Dana 15. avgusta 2010. crkvu je osveštao vladika banjalučki Jefrem i ona otada ulazi u sastav SPC i pripada čardačanskoj parohiji. Aleksićko groblje (u kome se sahranjuju Srbi, a Ukrajinci se sahranjuju u ukrajinskom groblju u Devetini) nalazi se na brdu oko kilometar udaljenom od crkve.
    Đaci osnovnu školu pohađaju u selu Boškovići. U selu rade dvije prodavnice i benzinska pumpa. Do 28. maja 2001. postojao je mjesni ured. Mjesnu zajednicu, uz Aleksiće, čine Rajičevci, Ljubatovci i Boškovići. U prostorijama mjesne zajednice nalazi se spomen-ploča šesnaestorici poginulih boraca VRS – iz Boškovića petorica, Ljubatovaca dvojica i Rajičevaca devetorica. Iz Aleksića nije niko poginuo u ratu 1992 – 1995. godine.
    Učesnici Prvog svjetskog rata u austrougarskoj vojsci bili su: Jovo Gligorić i Ostoja Krljo Gligorić.
    Poginuli borci NOR-a: Ilija Đukić (1914-1941), Nikola Rogić (1926-1945) i Mirko Stegić (1905-1942). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči ispred škole u Boškovićima. Na toj spomen-ploči je i ime Petra Mokrickog (1920-1946).
    Pripadnici JVO bili su: Ratko Gligorić (1911-1946), Novo Rogić (1922-1946), Rajko Teodorović (1922-1946). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči u Čardačanima
    Selo je dobilo električnu energiju 1971, a telefonske priključke 2000. godine.
    Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i nazivu sela nema. U selu nema nijedno prezime Aleksić. Može se pretpostaviti da je ime rodovskog porijekla, nastalo od nekog davnog pretka Alekse. U vrijeme austrougarske vlasti Ukrajinci su naselili rubne dijelove sela, gdje neki od njih i danas žive.
    Prema popisu iz 1879. godine Boškovići-Aleksići su imali 40 kuća u kojima su živjela 273 stanovnika (153 m. i 120 ž.) „grko iztočnjaka”.
    Godine 1885. Boškovići-Aleksići imali su 45 kuća 328 stanovnika „istočno-pravoslavnih” (167 m. i 161 ž). Aleksići su 1895. godine imali 20 kuća (tri nenaseljene), sa 138 stanovnika domaćinstava (8,33 po domaćinstvu); godine 1901. Imali su 17 domaćinstava i 150 stanovnika (8,33 po domaćinstvu).
    Prema popisu 1910. godine selo je imalo 26 domaćinstava i 175 stanovnika (94 m. i 81 ž. Od toga 173 „srpsko-pravoslavna” i po jedan musliman i rimokatolik);
    Godine 1921. – 186 stanovnika (136 pravoslavaca, šest rimokatolika, 39 grkokatolika i 5 muslimana; po maternjem jeziku Srbi ili Hrvati 141, Rusini 41 i 1 Mađar.
    Popis iz 1948. godine bilježi 57 domaćinstava i 326 stanovnika; 1953. – 338 stanovnika; 1961. – 206 stanovnika; 1971.- 259 stanovnika; 1981.- 222 (188 Srba, 1 Hrvat, 13 Jugoslovena i 20 iz reda ostalih. 1991. – 62 domaćinstva i 104 stanovnika (180 Srba, 2 Jugoslovena, 1 hrvat i 21 iz reda ostalih).
    Godine 2000. selo je imalo 65 domaćinstava i 107 kuća i vikendica u kojima je živjelo 219 stanovnika.
    Polovinom 2010. selo je imalo 62 domaćinstva, 112 kuća i vikendica, a u domaćinstvima je živjelo 209 stanovnika (197 Srba i 12 Ukrajinaca).
    Najbrojnije porodice: Rogić (14 domaćinstava, 21 kuća i 48 stanovnika), slave Nikoljdan; Gligorić (7, 10, 19), dio slavi Markovdan, a dio Đurđevdan i Pejić (6, 10, 17) – locirani na Pejića brdu, slave Sv. Pantelejmona. Slave ostalih porodica: Adamović, Petrović i Samac slave Jovanjdan; Babić, Marinković – Sv. Stefana; Bobrek, Radomi, Stahnek – V. Gospojinu; Vukelić, Gajić, Jovičić, Manojlović, Popović, Radinković, Ćetojević – Đurđevdan; Gustovarac – Pokrov Presvete Bogorodice; Danojević, Teodorović – Sv. Ignjatija; Đukić, Đurić, Radoja – Sv. Vasilija; Kovačević – Nikoljdan; Kresojević – Tomindan, Radanović – Nikoljdan. (Porodice Klajber, Korda, Konajica, Fanić i Šmeljcer su vikendičari i nisu u popisu stanovnika Aleksića.)
    Od poznatijih ličnosti, u selu su rođeni Milutin Pejić (1947), privrednik i književnik i Miroslav Danojević (1945- 2010), poljoprivredni stručnjak.

    IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895; 1910; 1948; 1953; 1961; 1971; 1981 i 1991. godine; Lična arhiva.

    LITERATURA: Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941- 1945, Laktaši 1981; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 105,106; Spomenica poginulim borcima opštipe Laktaši 1991 – 1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKTAŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

  2. 22. septembar 2017. u 15:08

    vojislav ananić

    BOŠKOVIĆI

    Selo u opštini Laktaši, udaljeno 7,5 km jugoistočno od opštinskog centra. Udaljenost od raskrsnice u Klašnicama iznosi pet km. Kroz selo prolazi asfaltirani put Klašnice – Prnjavor u dužini od tri km, asfaltiran 1975. godine. Asfaltiranog puta u Boškovićima ima još šest km (do sela Aleksići prema Milošecima i prema Devetini). Neasfaltiranog (makadamskog) puta ima oko pet km. Teren je pretežno brežuljkast, osim ravnice zvane Bare na desnoj obali Turjanice.
    Prostire se na površini 7,254 km , a smješteno je na 140-244 m n. v. Kuće su razbijenog tipa, pretežno locirane po zaseocima: Lakanovići (Radinkovići), Novo selo, Popovići (na Popovića brdu) i Račići (na Račića brdu). Poznata su i brda: Rolihovo, Gligorića, Ignjatića i Bunića obala. Između zaselaka i brda su manje površine pod bjelogoričnom šumom. Graniči se sa selima: Aleksići, Dovići, Devetina, Kadinjani, Miloševci i Čardačani.
    Stanovnicima su još u sjećanju Vrančića i Tadića dućani koji su radili do Drugog svjetskog rata. Prvi je na granici prema Aleksićima, a drugi prema Drugovićima. Južnom stranom protiče rijeka Turjanica, istočnom stranom rječica Cetinac, koja ljeti presuši. Tu su još i manji vodotoci (potoci): Grabovac, Grujinac, Jovac i najveći među njima Tutnjevac po kome je prevoj preko koga ide magistralni put Klašnice-Prnjavor dobio ime.
    Stanovništvo Boškovića bavi se poljoprivredom. Od žitarica se najviše gaje pšenica i kukuruz, a dobro uspijeva voće, posebno trešnje i šljive. Manji dio mještana je zaposlen u Laktašima, Banjaluci i inostranstvu (najviše u Sloveniji).
    U selu nema crkve, pa mještani zadovoljavaju svoje vjerske potrebe u crkvi u Aleksićima. Boškovići su, prema podacima iz 1901. godine, bili sjedište parohije kojoj su, osim Boškovića, pripadala i sela: Aleksići, Dovići, Miloševci, Petoševci i Čardačani. Parohija je imala 189 domova i 1.410 duša. Sveštenik je bio Đorđe Popović, a predsjednik crkvene opštine Đurađ Pejić.
    Područna osnovna škola (nekada je nosila naziv Milan Radman), pripada matičnoj OŠ „Holandija” u Slatini. Počela je da radi školske 1975/1976 (drugo polugodište), Dana 18. oktobra 1999. završenaje sanacija škole, a 2010. uz zgradu škole je dograđena fiskulturna sala. Pred školom je česma i bista Milana Radmana, koji je poginuo nedaleko od tog mjesta kao partizan, 19. juna 1942. Pored magistralnog puta je i spomenik krajputaš palom borcu iz Drugog svjetskog rata, Dušanu Mrđi (koji nije iz Boškovića).
    Boškovićane sahranjuju u groblje na vrhu sela (Ćerketino groblje), a dio mještana u susjednom selu Dovići (Kneževića groblje Solunci su bili: Bojin i Mitar Kresojević, koji se nije vratio. Osim njih, u Prvom svjetskom ratu u austrougarskoj vojsci bili su: Kojo Vasilić, Pero Vrančić, Cvijo Dobrnjac, Petar Ignjatić, Đuka i Ostoja Radinković, Vidak Teodorović.
    Solunci su bili Bojin i Mitar Kresojević koji se nije vratio. Osim njih , u Prvom svjetskom ratu u ustrougarskoj vojsci bili su: Kojo Vasilić. Pero Vrančić, Cvijo Dobrnjac, Petar Ignjatić, Đuka i Ostoja Radinković, Viktor Teodorović.
    Poginuli borci NOV su: Ljubo Vasilić (1921-1943); Đurađ Vrančić (1906-1941); Jevto (1897-1944) i Stojan Gligorić (1911-1943); Rade Dobrnjac (1921-1947); Boško (1919-1944), Dragan (1925-1945), Jovo (1920-1945), Ljubo (1920-1945), Uroš (1921-1946) i Ostoja Kresojević; Ljubica (1930-1944) i Milan Radinković (1916-1943); Viktor Rolih (1922-1945); Dara Tadić (1922-1944); Vaso Teodorović (1916-1944) i Ostoja Pejić (1923- 1944).
    Žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša: Mile Bunić (1871-1941), Radovan Crnogaća (1928-1942), Mitar Cvijić (1884-1941), Nikola Radinković (1905-1941), Miljka Rolih (1885-1943), Đurđija (1907-1942), Jelena (1937-1942) i Nevenka Vrančić (1938-1942).
    Imena Alekse Vasiljića, Ranka Vrančića (1924.1944) nalaze se na spomen – ploči poginulim pripadnicima JVO u Čardačanima. Drago Radinković Lakanović (1943), Tomo Pejić ( 1943) i Radojica Račić (1944) poginuli su kao pripadnici kraljeve vojske, ali se njihova imena ne nalaze na spomen-ploči u Čardačanima, već u knjizi Laktaši u NOB i revoluciji 1941-1945.
    U ratu 1992-1995. poginuli su kao borci VRS: Zlatko Galić (1957-1995); Željko (1968-1995), Pantelija (1957-1994) i Predrag Popović (1955-1995); te Ratko Trivić (1953-1992). Osim njih poginuo je i Kosta Vrančić 1992. na sarajevskom ratištu, identifikovan 2005. i sahranjen u groblju u Dovićima. On nije na spomen-ploči sa ostalim borcima u MZ Aleksići.
    U selu postoje dvije prodavnice mješovite robe, restoran, vulkanizerska radnja i rasadnik ukrasnog bilja.
    Selo je dobilo električnu energiju 1971. godine. Vodu je dobilo 60 domaćinstava 1977, a konačna izgranja vodovoda je zavr- šena 1980. Telefonski priključci su u funkciji od 2001. godine.
    Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i nazivu sela nema. Onomastički naziv najvjerovatnije potiče od nekog Boška, mada u selu nema nijedno prezime Bošković. Ukrajinci su naselili njegove dijelove prema Devetini i Aleksićima krajem 19. i početkom 20. vijeka, gdje neki od njih i danas žive.
    Prema austrougarskom popisu iz 1879. godine Boškovići (Aleksići) su imali 40 kuća u kojima su živjela 273 stanovnika (153 m. i 120 ž.) „grkoiztočnjaka”.
    Godine 1885. Boškovići (Aleksići) imali su 328 stanovnika „istočno-pravoslavnih” (167 m. i 161 ž).
    Prema popisima Boškovići su 1895. godine imali 32 kuće (dvije nenastanjene) u kojima je živio 221 stanovnik (115 m. i 106 ž.), od toga 5 „rimokatolika” i 216 „istočno-pravoslavnih”, a 1910. – 49 kuća i 317 stanovnika (176 m. i 141 ž. 264 „srpsko-pra- voslavna”, jedan musliman 22 rimokatolika i 30 grkokatolika);
    Godine 1921. – 392 (280 pravoslavaca, 33 rimokatolika, 78 grkokatolika i jedan musliman; po maternjem jeziku: Srba i Hrva- ta 284 stanovnika, Rusina 77, Poljaka 13, Slovenaca 13, Rusa dva i Nijemaca tri); 1948. – 57 kuća i 464 stanovnika; 1953. – 443 stanovnika; 1961. -421 stanovnik; 1971. -417 stanovnika; 1981. – 408 stanovnika (366 Srba, pet Hrvata, dva Jugoslovena i 35 iz reda ostalih); 1991. – 62 domaćinstva i 403 stanovnika , Vidljivo je da osim srpskih, postoje i porodice drugih nacionalnosti: Zmjesni, Melnek, Moskaljuk, Ovšek, Pristaš, Ro- bak, Hucman, Mohač, Fausto, Rolih, Marić.
    Selo ima 133 domaćinstva i 68 prezimena (približno dva domaćinstva – jedno prezime). Najbrojnije su porodice Kresojević (13 domaćinstava i 36 stanovnika), Trivić (11, 44), Račići (8, 21), Pejić (6, 15), Popović (6, 13), Vasilić (5, 13) i Radinković (5, 17). Zastupljena su još prezimena: Bojić (tri domaćinstva), Bunić (tri), Vrančić (četiri), Vračar (dva), Vujić (dva), Galić (dva), Gligić (tri), Jovičić (tri), Krupljanin (dva), Malkić (dva), Miljević (dva), Moskaljuk (tri), Ovšek (dva), Pristaš (tri), Robak (dva), Rudić (dva), Savić (dva), Tadić (dva), Teodorović (tri). Po jedno domaćinstvo imaju porodice: Aleksić, Aulić, Bojko, Vukmir, Vujmilović, Glavaš, Dobrnjac, Dmitrić, Duljić, Žabić, Zeljković, Zmjesni, Ivaniš, Ignjatić, Inđić, Kozomara, Kosić, Malešević, Marić, Marković, Melnek, Mikić, Milinko- vić, Mišura, Mohać, Novaković, Petreš, Radak, Radivojević, Ra- doja, Radujković, Rajić, Raković, Risović, Rogić, Romić, Fausto, Hucman, Crnadak, Crnokrak i Čolić.
    Đurđevdan slave porodice: Bojić, Bunić, Gligić, Žabić, Ignjatić, Jovičić, Kozomara, dio Popovića, Radinković, Risović, Trivić, Crnadak; Nikoljdan – Vračar, Galić, Zeljković, Inđić, Kosić, dio Popovića; Sv. Stefana – Dmitrić, Malkić, Radak, Radoja, Raković; Jovanjdan – Vujmilović, Dobrnjac, Ivaniš, Mi- ljević, Petreš, Romić, Rudić, Crnokrak; Sv. Ignjatija – Rogić, Teodorović; Mitrovdan – Vukmir, Rolih; Đurđic – Aulić; Časne verige – Vidović, Radujković; Aranđelovdan – Radivojević, Tadić; Petrovdan – Marić; Markovdan – Vujić, Mišura, Krupljanin, Rajić; Tomindan – Duljić, Kresojević; Ilindan – Vasilić;
    Sv. Pantelejmona – Pejić; Veliku Gospojinu – Zmjesni, Melnek, Moskaljuk, Ovšek, Pristaš, Robak, Hucman; Sv. Jovana Milosti- vog – Vrančić; Ivanjdan – Milinković; Pokrov Presvete Bogoro- dice – Savić. Jedan dio Račića slavi Sv. Ćirila i Metodija, a drugi Sv. Kirila Slovenskog.
    Od poznatijih ličnosti u selu su rođeni Aleksandar Kresojević, dr ekonomskih nauka, Živko Kresojević, društveno- politički aktivista, Zvonimir Kresojević, privrednik i Uroš Vasilić, čuveni samouki majstor.

    IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895; 1910; 1948; 1953; 1961; 1971; 1981 i 1991. godine; Lična arhiva.

    LITERATURA: Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-
    1945, Laktaši 1981; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 105,106; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991 – 1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

  3. 22. septembar 2017. u 18:26

    vojislav ananić

    Veliko Blaško

    Selo u opštini Laktaši, udaljeno tri km sjeveroistočno od opštinskog centra. Kroz selo prolazi magistralni put Klašnice-Prnjavor (2 km) i regionalni put Klašnice-Slatina (4 km), asfaltiran 1975. godine. Zauzima povr- šinu od 8,916 km , smješteno je između 127 i 274 m n. v. Teren je pretežno ravničarski, mada ima i brežuljaka. Selo nije bogato šumom.
    Kuće su zbijene na uskom pojasu zemljišta pored saobraćajnica i rijeke Turjanice, a raštrkane po brdovitim zaseocima. Graniči se sa selima Dovići, Malo Blaško, Čardačani i Šušnjari. Pripada MZ Klašnice.Zapadnom stranom protiče Vrbas, a sjeveroistočnom Turjanica. Poznatiji toponimi su: Donje polje, Durala, Gornje polje, Jošik, Lastavica, Mlinište, Odžinac, Suvo polje, Poljašani, Porasnica, Tukovi, a poznatiji izvori su Studenac i Jovanića bukovka. Od brda najpoznatija su Bijela stijena i Jekića vis. Veći zaseoci su Gajići, Glišići, Vukosavljevići, Jekići, Kalabe.U narodu se nekad stoka nazivala blago zato što se davala za novac-blago. Dijalektologija poznaje imenicu blašče (marvin- če), a znači jedno grlo stoke. Moguće je da je nekad selo bilo bo- gato stokom (blagom), pa otuda možda potiče Blaško.
    U Opširnom popisu Bosanskog sandžaka iz 1604. godine za- pisano je da selo Vrhblaška , pripada Nahiji Kobaš: Baština Milorada, u posjedu Džafer-vojvode; Baština Mustafe, sina Jusu- fovog, u posjedu Oruča, sina Jusufovog; Polovina baštine Meh- meda, sina Abdullahovog, u posjedu njegovog sina Bajezida – 140; Baština Pervanea, sina Hizirovog, u posjedu Bejira Pervaneovog; Baština Ise, Timurhana Matijinog, u posjedu njegovog sina Mu- stafe; Baština Turhana Matijinog, u posjedu njegovog sina Mustafe; Baština Mehmeda, sina Uvejsovog, u posjedu Korkuda, sina Sulejmanovog; Baština Jovana, u posjedu Ejnehana, sada u posjedu Ivanka Ivanovog; Baština Murada, u posjedu Memije Nesuhovog; Baština Grubca, u posjedu Sefera, sina Ejnebegijinog; Baština Husejna, sina Isinog, u posjedu Mehmeda, sina Kurdovog; Bašti- na Mihojila Vukadinovog, u posjedu njegovog sina Đurašina; Baština Cvitiše, sina Stipanovog; Baština Nikole, sina Milašinovog; Baština Nikole, sina Margešinog, u posjedu njegovog sina Radonje; Baština Mirka, sina Grgurovog, u posjedu njegovog sina Mihojila; Polovina baštine Ljubinka, sina Margešinog, u posjedu Turhana Hasanovog – 140; Baština prišlaca Turhana; Polovina baštine Ivana Vukadinovog – 140; Zemin Osman-age, Fer- had-pašinog merduma, to su njive koje on uživa a koje je, na osno- vu kadijskog hudž-džeta kupio u selu Vrhblaška od osoba po imenu Ejnehan, sin Hasana, Isa, sin Timurhana, Memi i Mito – 40; ku- ća: 16 po 280, 3 po 140, odsjekom 1 po 400. Selo je imalo 20 kuća i plaćalo je porez (resim) od 5300 akči na godišnjem nivou.
    Austrougarska je dolaskom na ove prostore (Berlinski kongres 1878) obavila nekoliko popisa stanovništva. Prvi je sači-njen 16. juna 1879, drugi 1. maja 1885, sljedeći 22. aprila 1895, a posljednji 10. oktobra 1910. godine.Prema popisu iz 1879. „Blažko8 je imalo 30 kuća, 221 stanovnika „grkoistočnjaka” (131 m. i 90 ž.). Godine 1885. u sastavu sela „Blažko” bila su sela Slatina i „Blažko veliko”. Imalo je 41 kuću i 285 stanovnika (169 m. i 116 ž.) od kojih 29 „muhamedanaca”, 254 „istočno-pravoslavna” i dva „rimokatolika”. Bila su 164 neoženjena i 101 oženjen, te 20 koji su ostali bez bračnog druga. Selo je imalo tri težaka, 80 kmetova, tri pomoćna radnika, 180 žena i djece, tri austrougarska državljanina.
    Veliko Blaško je 1895. imalo 54 kuće (šest nenaselje- nih) i 365 stanovnika (koliko i godina ima dana, 199 m. i 166 ž.), od toga 34 „muhamedanca”, 329 „istočno-pravoslavca” i dva „rimokatolika”. Prema crkvenom šematizmu iz 1901, selo je imalo 43 domaćinstva i 261 stanovnika (131 m. i 130 ž.); a prema austrougarskom popisu 1910.-59 kuća (dvije nenaseljene) i 408 stanov- nika (215 m. i 193 ž., 384 „srpsko-pravoslavna”, 22 muslimana i dva rimokatolika).
    Godine 1921. selo je imalo 433 stanovnika (431 pravosla- vac i dva muslimana); 1948. – 131 domaćinstavo i 679 stanovnika; 1953. – 746 stanovnika; 1961. – 787; 1971. – 828 (816 Srba, tri Hrvata, jedan musliman, jedan Jugosloven i sedam iz reda ostalih); 1981. – 898 (849 Srba, 13 Hrvata, 31 Jugosloven i pet iz reda osta- lih); 1991.-251 domaćinstvo i 948 stanovnika (915 Srba, dva Hr- vata, 26 Jugoslovena i pet iz reda ostalih. Bilo je 481 m. i 467 ž.).
    Obavljen je popis i 31. marta 1931. Veliko Blaško je tada pripadalo opštini Klašnice za koju postoje zbirni podaci o broju kuća, domaćinstava i stanovnika, iz kojih nije moguće utvr- diti koliko je učešće ovog sela u tim podacima.
    Prema snimljenim podacima, sredinom 2012. selo je imalo 476 domaćinstva, 569 kuća i vikendica, a u domaćinstvima je živjelo 1.526 stanovnika.
    Vidi odrednicu Malo Blaško (strana 131) zbog pretpostavke da su popisom 1879. godine obuhvaćena sela V. i M. Blaško.
    Prema ovom popisu V. Blaško je obuhvatalo „Blaško veliko, Klašnice i Poljače”. Pregled i tabela na str. 211-232. U selu ima nekoliko vikendica koje nisu evidentirane iz objektivnih razloga (nepoznati vlasnici). Slično je i sa jednim 6rojem izbjeglica (za jedne nije 6ilo moguće
    Najbrojnije porodice su: Vukosavljević (25 domaćinstava, 32 kuće i 79 stanovnika), slave
    Markovdan; Gajić (10, 14, 29), Jekić (37, 44, 111), Majstorović (12, 14, 47) – Đurđevdan; Đukić (12, 12, 37) i Jošić (8, 10, 24) – Sv. Stefana; Marković (13, 13, 39) – Mitrovdan i Đurđevdan; Savić (14, 17, 48) – Jovanjdan, Ilindan i Sv. Vasilija; Stanković (18, 19, 56) – Đuric, Đurđevdan i Mitrovdan; Tamamović (12, 11, 30) – Jovanjdan.
    U selu žive i porodice: Amidžić, Bošnjak, Govedarica, Guzijan, Jagodić, Jovanić, Jović, Mutić, Savičić, Tešanović, Ćerketa i Škorić – slave Nikoljdan; Atlagić, dio Babića, Biserčić, Blagojević, Vasić, dio Vujića, Vučić, Gatarić, Gembić, Grubor, Dragić, Zelenika, Janković, Jerković, dio Kalaba, Kesić, Knežević, Kostić, Krčmar, Mlađenović, dio Popovića, Petrović, Radinković i Stamenić – Đurđevdan; Batinar, Bezer, Blažić, Bogdanović, Bojić, Vojnović, Vokić, Vrhovac, Vukajlović, Vučenović, Golijan, Golubović, Dubočanin, Dušanić, Klepić, Kudra, Lati- nović, dio Matića, Mijatović, Pavlović, dio Popovića i Škrbić – Jovanjdan; dio Babića, dio Kalaba, Novaković, Tepić – Aranđelovdan; Brdan, Jovičić, Marić, dio Matića i Pejčinović – Časne verige; Brkljač i Savanović – Ilindan; Vilipić, dio Vuković i Čubrilo – Lučindan; dio Vukovića – Sv. Pantelejmona; dio Vujića, Dujaković i Karalić – Markovdan; Glišić i Jež – Sv. Ignjatija; Grahovac – Apostola Mateja (29. 11.); Žabić i Stanivuković – Đurđic; Ljubičić, Malešević i Pilipović – Sv. Stefana; Kisin i Kresojević – Tomindan; Majkić – Mratindan; Lazarević – Sv. Vasilija Velikog. Za porodice Vujanić, Vukomanović, Gligorić, Devetaković, Zuber, Mlađanović, Nikolić, Polić, Petković, Ratković, Ribić, Rolih, Stojanović, Cvijanović, Crnić, Šepur, Škrbić i Šljivar nije utvrđeno koju slavu slave.
    Porodice doseljene tokom i poslije rata 1992-1995. su: Babić, Božičković, Bursać, Vasić, Vidljinović, Vojvodić, Vuković, Vučković, Gambiroža, Glušac, Došenović, Dragosavac, Zec, Zo- rić, Jovandić, Jović, Jokić, Kasapović, Kerović, Kiso, Krička, Kričković, Kubat, Kukolj, Kureljušić, Latinović, Lončar, Lončina, Lukić, Majdanac, Malijević, Maljuga, Marjanović, Marković, Matić, Miljević, Mrđa, Nikodinović, Ninić, Novaković, Ožegović, Omčević, Ostojić, Pilipović, Petrović, Praštalo, Radmanović, Railić, Ratkovica, Sančanin, Stakić, Stoisavljević, Stupar, Tomišić, Hrvaćanin, Šehovac, Škapina, Škrbić, Šlić… Mjesta iz kojih su doselili: Bosanski Petrovac, Grahovo, Donji Vakuf, Drvar, Drinić, Zavidovići, Zagreb, Ključ, Kneževo, Krupa, Kupres, Sanski Most, Rijeka, Prijedor,…
    U Velikom Blašku registrovana su i sljedeća prezimena za koja, iz objektivnih razloga, nije utvrđeno da li su vikendaši ili su porodice doseljene tokom i poslije rata 1992-1995.: Bartulović, Bijelić, Božanić, Bojnović, Bosnić, Vasojević, Veljić, Višić, Vujmilović, Vunjak, Gašić, Golić, Granulić, Grbić, Davidović, Dimitrić, Dmitrović, Dragičević, Dragomirović, Ćugumović, Đurić, Živković, Ilić, Ivančić, Javor, Jamedžija, Janjuš, Jevđić, Jovanović, Kapetanović, Kartal, Kerešević, Kesić, Kisin, Kozaragić, Kojić, Koleška, Kondić, Kosovac, Kostadinović, Krnjajić, Liović, Lisac, Lulić, Ljubojević, Malbašić, Malić, Medaković, Mikić, Miladinović, Mitrović, Mičić, Mr- kalj, Mujčić, Nježić, Oljača, Panajotović, Perduv, Piralić, Popadić, Radojević, Radoš, Rogić, Rokvić, Simić, Stajčić, Stević, Stovragović, Stojić, Subašić, Tabaković, Tamguz, Tartić, Tatić, Todić, Tomanović, Trajkovski, Tulumović, Ćurić, Ćutković, Umićević, Hasanović, Čupurdija, Džamkić, Šabić, Šakić, Šahurić, Šnjegota, Štrkonjić, Štula.
    Od poznatijih ličnosti u V. Blašku su rođeni Budimir Stanković i Momčilo Popović, privrednici.

    IZVORI: Popisi 1604, 1879, 1885, 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

    LITERATURA: V. Popović; Sdatinski kraj u progilosti, Laktaši 2002.; Laktaši i Narodnoooslobodilačkoj borbi i revoluciji: 1941—1945, Laktaši 1981; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 103; Statistički pregled\Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

  4. 22. septembar 2017. u 18:59

    vojislav ananić

    GUMJERA

    Selo u opštini Laktaši. Do 1946. godine bilo je naseljeno pretežno Poljacima, a do 1958. pripadalo je srezu Srbac. Udaljeno je 12 km sjeveroistočno od opštinskog centra, 15 od magistralnog puta Klašnice-Prnjavor, te tri km od asfaltnog puta koji prolazi desnom obalom Vrbasa prema Srpcu (Kriškovci-Šeškovci). Zauzima površinu 12,945 km ; smješte- na je na 168-293 m n. v. U (manjem) naseljenom dijelu putevi nisu asfaltirani, dok ostalu putnu mrežu (25 do 30 km) čine (zapušteni) šumski putevi.
    Selo se prvi put pominje kada su doselili Poljaci. Njima je dodijeljeno šumsko, tzv. državno zemljište u brdovitim predjelima koje su morali krčiti i pretvarati u oranice, voćnjake ili vinograde. Okružuju ga sela Koljani, Drugovići, Milosavci, Papažani, Kriškovci i Šeškovci u laktaškoj, te Prosjek (u prnjavorskoj) i Novi Martinac (u srbačkoj opštini).
    Selo je pretežno brdovito i bogato šumom i vodotocima. Pod bjelogoričnom i crnogoričnom šumom je više od 95% površine. Sa njenih padina prema Vrbasu se slivaju rječice Gumjera, Velika rijeka, Mala rijeka, Saračevac, Gropska rijeka, Lazića rijeka, te potoci Vretenac, Rakovac, Jošikovača, Boškovac i Duboki potok.
    Od šumovitih predjela (brda i kosa) poznatiji su Milja- kovac, Bijelo brdo, Kukilovac, Zvjezdić, Lipice, Ćubakovo brdo, Stanića brijeg, Kopankino brdo, Alijin brijeg, te Gumjerska, Perića, Duga, Lisovčeva, Crkvena, Kriva i Cerova kosa.
    Pedestih godina 20. vijeka veća površina nenaseljenog di- jela sela dodijeljena je na gazdovanje Poljoprivrednom dobru „Motajica” iz Srpca. Tada su zasađeni voćnjaci (jabuke, kruške, trešnje, šljive, vinova loza, ribizla). Nakon deset godina, gazdovanje je preuzela Zemljoradnička zadruga Kriškovci, a potom „Incel” iz Banjaluke, i prostor uništenih voćnjaka pošumio sadnicama crnogorice.
    U blizini sela Kriškovaca nalaze se bunari sa nekoliko betonskih prelivnih bazena koji su izgrađeni za vrijeme austrougarske vladavine. Trenutno je nekoliko domaćinstava priključeno na taj izvor pitke vode.
    Selo je električnu energiju dobilo 1972, a telefonske priključke 1993. godine. Nikada nije imalo školu. Djeca pohađaju osnovnu školu u Kriškovcima. Mještani se sahranjuju u groblje u Kriškovcima. U selu nema privrednih, trgovinskih i ugostiteljskih objekata.
    Poginuli Poljaci, borci NOV: Pavle (1926-1944) i Stanko (1924—1944) Aleksilj, Jan Kaljita (1916-1944), Stanko Kijevski (1918-1944), Stanko Kleha (1920-1944), Antun Kožuh (1918- 1944), Stanko Komuš (1922-1944), Ludvig Kušmić (1917-1944), Antun Matijević (1918-1944), Faltin Mječek (1917-1945) i Jan Zolotarski (1920-1943). Kao žrtve fašističkog terora stradali su Ignjac Sabadaš (1921-1944) i Kaja Slobođa (1920-1944).
    Pretpostavlja se da su naziv selu dali Poljaci po istoime- nom mjestu u Poljskoj odakle su doseljavali od 1894 do 1905. godine. Selo je imalo dva dućana, katoličku crkvu, sveštenički dom i dva groblja. Crkva je porušena za vrijeme Drugog svjetskog rata, a
    sveštenički dom 1970. godine. Groblja su obrasla šumom, napuštena i neobilježena.
    Poljaci su se bavili zemljoradnjom i zanatstvom (izrada zaprežnih kola, oruđa i alatki za obradu zemljišta, kućanskog namještaja, klompi, pristroja za tkanje), zidarskim i tesarskim radovima, te gradnjom drvenih objekata. Još se pamte prezimena: Bjegač, Galuška, Ošljak, Ćubak, Ranka, Voljak, Kostreš i druga.
    Polovinom 1945. godine Poljaci su izrazili želju da se vrate u matičnu zemlju. S tom namjerom upoznali su Rodoljuba Čolakovića, tadašnjeg predsjednika Vlade BiH. On je upoznao Josipa Broza i nakon njegove saglasnosti, formirana je delegacija koja je posjetila Vladu Republike Poljske i upoznala ih sa svojom namjerom. Dana 2. januara 1946. potpisan je zvanični međudržavni protokol o povratku Poljaka (sastavljen u dva primjerka na srpskom i poljskom jeziku). Prema tom protokolu svaki iseljenik je pismeno izjavio da se iseljava dobrovoljno i da se odriče nepokretnog imanja u Jugoslaviji. Protokol je u ime Jugoslavije potpisao Vladimir Velebit, a sa Poljske strane ambasador u Jugoslaviji Jan Karol Vendle. Određeno je mjesto iseljenja – oblast Donje Šlezije u Poljskoj. Tako se Poljaci u 32 konvoja vraćaju u Poljsku sa kompletnom pokretnom imovinom (namještaj, poljoprivredne mašine i alati, zanatski alat, po dva govečeta, dva konja, tri koze i tri svinje). Proces iseljavanja je trajao od 28. marta do 2. decembra 1946. godine.
    Odlukom vlasti, od 1947. do 1948. godine porodice Basalo, Dobrnjac, Dragojević, Zelenac, Jelisavac, Soldat i Ćejić iz Kriškovaca naselili su neka napuštena imanja. Većina ovih porodica se 70-ih i 80-ih godina 20. vijeka vratila u Kriškovce ili preselila u Laktaše i druga mjesta.
    Prema popisima, Gumjera je 1910. imala 111 kuća i 656 stanovnika (331 m. i 325 ž., 587 rimokatolika i 69 grkokatolika); godine 1921.-713 stanovnika (665 rimokatolika i 48 grkokatolika; po maternjem jeziku: Poljaka 656 stanovnika, Srba ili Hrvata šest, Čeha jedan, Rusina 49 i Nijemaca jedan); godine 1991. pet domaćinstva i 14 stanovnika.
    Polovinom 2010. godine selo ima šest domaćinstava, šest kuća, jednu vikendicu (i dva lovačka doma), a u domaćinstvi- ma živi 17 stanovnika, Srba.
    Porodica Dragojević slavi Nikoljdan, Zelenac i Radinko- vić – Đurđevdan, Sladojević – Mratindan.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

  5. 22. septembar 2017. u 19:39

    vojislav ananić

    DEVETINA

    Selo u opštini Laktaši. Od opštinskog centra udaljeno 12 km. Proteže se pravcem istok-zapad oko devet i pravcem sjever-jug nepuna dva km na površini od 13,461 km . Teren je pretežno brdovit sa blagim padinama prema sjeveru i jugu, koje su obrasle bjelogoričnom i crnogoričnom šumom. Obradivog zemljišta i voćnjaka je vrlo malo.
    Selo je smješteno na 199-381 m n. v. Od Ljubatovaca ga dijeli brdo Kremenjak (316 m n. v.), a od sela Crkvene (Drenjika) plato (visoravan) Bair (381 m n. v.) na kome se nekada za vrijeme vjerskih praznika, na igrankama, okupljala omladina. Graniči se sa selima Aleksići, Boškovići, Miloševci, Drugovići i ljubtovci iz laktaške, te Hrvaćani, Crkvena (Drenjik) i Skakavci iz prnjavorske opštine. Kroz selo prolazi put dužine oko osam kilometara od kojih je 2000. godine asfaltirano nešto više od tri km. Selo je dobilo električnu energiju 1972, a telefonske priključke 2004. godine. Prva škola u Devetini otvorena je 1931. godine i radila je do početka Drugog svjetskog rata. U školskoj zgradi nastava je izvođena od 1972. do 1979, a danas se koristi za povremeno okupljanje omladine (društveni dom). Djeca osnovnu školu pohađaju u Hrvaćanima. Najpoznatije vrelo je Vržina koje pitkom vodom napaja veći dio sela. Još su poznati vodotoci Vučijak i Rijeka. Na brdu Krndija (317 m n. v.) nalaze se telekomunikacioni repetitori.
    U Drugom svjetskom ratu poginuli su Ilija Fetko (1906- 1944), Štefan Kurela (1926-1944), Slavko Nahirni (1928-1944) i Gena Kubina (1926-1942), a kao žrtve rata pali su: Anka Vijan (1925-1946), Petar Maksimović (1906-1943), Aleksa Mernjak (1902-1943), Teklja (1904—1947) i Evgenija (1924-1947) Sagati, Franjo Baća (1931-1942), Vojtek Škupljik (1903-1945).
    U ratu 1992 – 1995. poginuo je borac VRS Stanko (Stojana) Nikolić (1950-1995), koji je sahranjen u groblju Papić u Hrvaćanima.
    U selu postoji devet kamenih stijena (osam u šumi Cerik, a deveta je u šumi iza crkve). Vjeruje se da je selo dobilo ime po ovim neobičnim kamenim pločama. Nema dokaza da su to ostaci hrama koji se tu, prema narodnom kazicanju, nalazio prije nekoliko vijekova.
    Među stanovništvom kruži legenda da je selo dobilo ime po devet junaka koji su na tom mjestu jeli jednom drvenom kašikom. Druga, slična legenda kaže da je ispod devet kamenova sahranjeno devet junaka. Treća govori da su divovi iz Crnog vrha dobacili devet kamenih stijena. Najrealnija pretpostavka za naziv sela su devet uzvišenja (brda), koja se mogu vidjeti iz okolnih sela.
    Takođe, neprovjerene su tvrdnje nekih mještana da se u bečkom arhivu nalazi karta sa trasom puta koji je prolazio kroz ovo selo i koji je povezivao Prnjavor i Banjaluku. Devetina je na polovini tog puta.
    U Devetini je 1902. godine sagrađena poljsko-ukrajinska crkva. Kao što i naziv kaže, bila je zajednička. Kada je došlo do nesuglasica, 1936. godine, Ukrajinci su pored te napravili novu. To je sadašnja ukrajinsko grkokatolička Crkva Uspenja Presvete Bogorodice. Još su vidljivi temelji prve poljsko-ukrajinske crkve, koja je srušena kada su Poljaci odselili.
    Ukrajinci se sahranjuju na groblju kod crkve, a Karavlasi na hrvaćanskom i manji dio na ljubatovačkom groblju. Na Kreme- njaku postoji zapušteno groblje na kojem su sahranjivani Poljaci.
    U selu nema privrednih, trgovinskih i ugostiteljskih objekata.
    Devetina je poznata po ukrajinskoj kulturnoj manifestaciji „Červona kalena”, koja se održava u ljetnim mjesecima svake godine, a na koju dolaze Ukrajinci i mnogobrojni gosti iz mnogih mjesta nekadašnje Jugoslavije.
    Današnje stanovništvo Devetine bavi se poljoprivredom, a veliki dio je zaposlen u inostranstvu, najviše u Austriji. To se posebno odnosi na Karavlase. Mnogi su izgradili velike kuće, dvorišne objekte i ograde, kakvih rijetko ima u župskim selima, pa čak i u prigradskim naseljima.
    Devetina je podijeljena na dva dijela – jedan u kojem su u velikoj većini Ukrajinci, koje je tu naselila austrougarska vlast, i drugi, u kojem žive Karavlasi. Jedni s drugima skoro da nemaju dodirnih tačaka. Prvi Ukrajinci su doselili krajem 19. vijeka (oko 1895. godine) iz Galicije.
    Karavlasi su doselili 15. avgusta 1946. Te godine mnoge porodice Poljaka su odselile u matičnu državu. Tadašnja vlast je Karavlasima dodijelila napuštene kuće u kojima su živjeli Poljaci. U jedan dio Devetine, iz okoline Visokog najprije su došle porodice Jovanović, Marinković, Ćorđević, Petrović, Lukić i Stanković. Pošto nisu bili vični zemljoradnji, bavili su se drvodjeljstvom. Izrađivali su drvenu galanteriju (čanke, vretena, preslice, kašike, vodijere, ploske, zastruge). Žene su išle po obližnjim selima, a muškarci u udaljenija sela i bliža gradska naselja sa konjskim zapregama da bi prodavali svoje proizvode.
    Današnje kuće, koje su sagradili Karavlasi, ušorene su i raspoređene po zaseocima (Lukići, Stankovići,Jovanovići,Đorđevići,Petrovići.., dok su ukrajinske kuće sagrađene duž puta i uglavnom u blizini crkve.
    Prema popisima, 1910. godine, u selu je bilo 170 kuća (jedna nenaseljena) i 1050 stanovnika (536 m. i 514 ž., 482 rimo- katolika i 568 grkokatolika); godine 1921. – 380 kuća i 1.191 stanovnika (po vjeroispovijesti: 453 rimokatolika, 738 grkoka- tolika; po maternjem jeziku: Poljaka 400, Rusina 788 i Srba ili Hrvata tri); godine 1948, Devetina je imala 136 kuća i 800 stanovnika; 1953. – 734 stanovnika (360 muškaraca i 374 žene); 1971. – 589 stanovnika; 1981. – 598 (311 Srba, 33 Hrvata, jedan Musliman, 15 Jugoslovena i 238 iz reda ostalih); 1991. – 102 domaćinstva i 479 stanovnika (246 muškaraca i 233 žene). Tada je upisano 297 Srba, 153 iz reda ostalih, 18 Hrvata i 11 Jugoslovena.
    Polovinom 2010. selo je imalo 129 kuća. U 59 domaćinstava boravi 176 stanovnika (70 kuća su prazne), od toga u Devetini II – 88 Karavlasa, a u Devetini I isto toliko stanovnika – (Ukra- jinaca – 81 i Hrvata – sedam).
    U jednom dijelu Devetine živi 35 porodica Ukrajinaca i dvije hrvatske u 56 kuća (devet pustih). U izgradnji je jedna kuća srpske porodice. U drugom dijelu sela, karavlaških porodica ima 21 u 72 kuće i nema nijedne napuštene, ali ima mnogo pra- znih, jer su njihovi vlasnici na radu u Austriji. Među takvima su najbrojnije porodice Stanković (78), Jovanović (53), Đorđević (50), Lukić i Marinković po 33 člana, pravoslavne vjeroispovi- jesti, kao što su to i svi Karavlasi. U dijelu Devetine gdje žive Karavlasi ima deset prezime- na u 72 kuće. U većini su porodice: Stanković, koja ima 20 kuća, Jovanović i Đorđević po 13, te Lukić – osam. Stankovići slave Aranđelovdan, a sve druge porodice Sv. Petku. Zastupljena su još prezimena Petrović (sedam kuća i sedam porodica), Mitrović, Nikolić i Vasiljević imaju po jednu, Stojanović dvije i Marinković šest porodica. U Austriji 2010. živi i radi 275 karavlaških stanovnika, što je triput više od onih koji trenutno žive u Devetini.
    Najbrojnije ukrajinske porodice su Leščešen sa četiri, te Prihoda, Sapun, Holovčuk i Repčen imaju po tri kuće. Ostale porodice imaju po dvije ili jednu kuću. Među njima su Bahtjak, Borošenko, Guc, Damjančuk, Kobica, Košćuk, Kuleška, Kutni, Moskaljuk, Petilj, Pjekni, Rebaček, Stašešen, Harasum, Hnatek, Holovati i Hucman. Svi oni slave Veliku Gospojinu. To je ujedno i seoska slava. Još su zastupljena prezimena Komarčevski – slavi V. Gospojinu; Markijević – V. Gospojinu; Ćetojević – Đurđevdan; Brkić i Perak, a još postoje kuće u kojima su živjele porodice Buči, Gajić, Goćur, Kovačević, Lovrenović, Mohač, Sinkarčuk, Solonemka i Trač, ali su puste.
    Od poznatijih ličnosti, u selu su rođeni Branko Đukić, privrednik i Pavle Holovčuk, književnik.

    IZVORI: Popis u BiH 1910, 1921, 1948, 1953, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

    LERATURA: Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941- 1945, Laktaši 1981; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991 – 1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

  6. 23. septembar 2017. u 09:43

    vojislav ananić

    DOVIĆI

    U Drugom svjetskom ratu kao žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša i fašističkog terora poginuli su: Bogdan, Jeka, Jovo i Stevanija Rakić, te Lazar Raković. Njihova imena su ispisana na spomen-ploči u Čardačanima.
    U ratu 1992. – 1995. poginuli su borci VRS: Nenad Višnjevski (1971-1992), te Branislav (1965-1993), Vito (1959-1993) i Sveto Rakić (1955-1995).
    Pouzdanih i provjerenih podataka o nazivu sela i pori- jeklu stanovništva nema.
    Prema popisu iz 1879. godine Dovići su imali 12 kuća u kojima su živjela 103 stanovnika (52 m. i 51 ž.) „grko iztočnjaka”.
    Godine 1885. selo je imalo 12 kuća i 80 „istočno-pravoslavnih” stanovnika (37 m. i 43 ž.).
    Prema popisima 1895. godine selo je imalo 13 kuća, 16 domaćinstava u kojima je živjelo 95 stanovnika (53 m. i 42 ž.); godine 1910. – 16 kuća i 114 stanovnika (59 m. i 55 ž., svi srpskopravoslavne vjeroispovijesti); godine 1921. – 137 pravoslavnih stanovnika; 1948. – 46 kuća i 286 stanovnika; 1953. – 289 stanovnika; 1961.-278; 1971.-258; 1981.-314(275 Srba, devetHrvata, 16 Jugoslovena, 14 iz reda ostalih); 1991. – selo je imalo 99 kuća i 310 stanovnika (160 muškaraca i 150 žena), od kojih 270 Srba, jedan Hrvat, 17 Jugoslovena i 22 iz reda ostalih.
    Polovinom 2010. selo je imalo 103 domaćinstva (138 kuća i vikendica) u kojimaje živjelo 319 stanovnika, uglavnom Srba i manji broj Ukrajinaca.
    Stanovništvo se isključivo bavi poljoprivredom. Manji dio je zaposlen u inostranstvu,Kpašnicama, Laktašima ili Banjaluci.
    Najbrojnije porodice su Kneževići (12 domaćinstava, 15 kuća i 37 stanovnika), Đukići (12 domaćinstava, 14 kuća i 33 stanovnika), Žabići (sedam domaćinstava, 11 kuća i 25 stanovnika), Mišići i Rakići po šest, te Benići pet domaćinstava. Kneževići slave Đurđevdan, Žabići – Đurđic, Rakići – Petrovdan, Mišići – Časne verige, Benići – Nikoljdan, jedna porodica Đukića slavi Sv. Vasilija, a ostale Ilindan.
    Zastupljena su još prezimena: Brdan (4 domaćinstva) i Ko- džoman – slave Časne verige; Višnjevski (3) – Markovdan); Vrančić (2), Tešanović (1) – Ivanjdan; Vujmilović (4), Pećanac (1) – Jovanjdan); Babin (1), Nahirni (3) – V. Gospojinu; Cvijić (3), Radeljić (3), Đukanović (1), Savičić (1) – Nikoljdan); Rudić (3), Stojanović (1) – Jovanjdan; Stanivuković (4) – Đurđic; Crnogaća (3)- Sv. Vasilija; Aćimović (1) – Mitrovdan; Baštinac (1), Malkić (1) – Sv. Stefana; Vidaković (1), Vojvodić (1), Zečević (1), Zorić (1), Stanković (1), Jovičić (1), Karakaš (1), Ćetojević (1) – Đurđevdan; Glavaš (1) – Aranđelovdan. Ostalo su vikendaši.
    Od poznatijih ličnosti iz ovog sela potiče pjesnik Bratislav Rakić, koji živi i stvara u Njemačkoj.

    IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

    LITERATURA: Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941- 1945, Laktaši 1981; Prvi giematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901.; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991 – 1995, Laktaši
    2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

  7. 23. septembar 2017. u 10:35

    vojislav ananić

    DRULOVIĆI

    Stanovništvo Drugovića bavi se poljoprivredom. Od žitarica se najviše gaje pšenica i kukuruz, a dobro uspijeva voće, posebno trešnje i šljive. Manji dio mještana je zaposlen u Banjaluci, Laktašima i inostranstvu.
    Lokaliteti: Bjelića glavica, Tešinovića brdo, Ignjatića brdo, Ambarine, Popovača, Selište, Klupice, Careva gora, Ćućunovo brdo, Gaj.
    Selo je dobilo električnu energiju 1969, a telefonske priključke 2001. godine. Vodovod, kojim se napaja oko 80 kuća, građen je od 1987. do 1990. godine. Voda je zvanično puštena 16. aprila 1991. Groblje se nalazi kod crkve. Drugoviće je 31. avgusta 1950. godine zadesio katastrofalni zemljotres osmog stepena Merkalijeve skale.
    Vodotoci su: Crkvena, Bojića voda, Sikimića potok, Ostojića potok, Rječica, Ilidža, Muratovac, Studenac, Lužine, Đuki- na voda, Bareljci, Gagičkovac…
    Veći zaseoci su: Ambarine, Bojići, Bundale, Gušići, Jovanovići, Ostojići, Stamenići, Stegići.
    U zaseoku Ambarine, na Stegića brdu izgrađeno je naselje za izbjeglice od 22 stambene jedinice (deset dupleks kuća i dvije samostalne) u kojima živi 48 stanovnika prognanih iz raznih krajeva sadašnje Federacije Bosne i Hercegovine (Donji Vakuf, Sanski Most, Glamoč, Krupa, Ključ, Kupres, Zenica…).
    Drugovići su jedno od rijetkih sela u opštini Laktaši koje je među prvima imalo crkvu i školu u 19. vijeku.
    Gradnja prve crkve u Drugovićima započela je 1863. godine. Crkva, posvećena Rođenju Presvete Bogorodice završena je i osveštana 8. novembra 1867. Tadašnjoj drugovićkoj parohiji pri- padala su sela Milosavci, Papažani, Kriškovci, Koljani i Hrvaćani. Zanimljivost u vezi sa crkvom, svakako je veliki crkveni ključ, sačuvan do današnjih dana, težak 1,3 kg koji je iskovao Risto Vranješ iz Milosavaca. Prvi paroh je bio Vasilije Ignjatić (rođen 1834. u Papažanima, u narodu poznatiji kao pop Vajan), koji je službovao sve do 1905. godine. Međutim, svakako je najpoznatiji sveštenik Đorđije-Đoko Radić, šesti paroh po redu, koji je rođen 1907. u Sanskom Mostu, a preminuo 1993. godine i sahranjen u Banjaluci. Službovao je od 1934. do 1969. godine.
    Na mjestu stare crkve, od 1963. do 1967. godine sagrađena je nova, poslije stotinu godina otkada je osveštana prva (stara) crkva u Drugovićima.
    Jedna od najstarijih osnovnih škola u tadašnjoj BiH sagrađena je u Drugovićima 1868. godine, najviše zahvaljujući arhimandritu Vasi Pelagiću, koji je tada bio prvi čovjek banjalučke eparhije i bogoslovije. (On nije bio samo pobornik i pokretač izgradnje crkve, već i škole u ovom selu.) Škola je sagrađena u crkvenom dvorištu i zvala se Srpska narodna škola. Prvi uči- telj je bio Prokopije Trifunović, Vojvođanin. Škola je radila do 1975, a ponovo je počela sa radom 1893. godine, pošto su austrougraske vlasti dozvolile nastavak rada u crkvenoj zgradi, koja je sagrađena 1878. godine. Škola je radila do 1913. godine. Nakon devet godina (1922), sagrađena je zgrada sa učionicom u prizemlju i stanom za učitelje na spratu. Ubrzo je bila sagrađena još jedna zgrada sa još jednom učionicom. Za 142 godine postojanja, do 2010, škola je aktivno radila 112 godina. Trideset godina nije radila zbog ratova (četiri rata) ili dotrajalosti školske zgrade. Iz škole je izašlo 96 generacija đaka. Prema nekim podacima u školi je prvi put formirana školska biblioteka 1923. godine. Škola i danas radi kao trogodišnja područna škola OŠ „Holandija” u Slatini. Zanimljivo je da su mnogi Drugovićani školovali svoju djecu u raznim gradovima bivše države, ali se samo manji broj vratio u selo ili bližu okolinu. U tome bi, između ostalog, trebalo tražiti razloge što se jedno od najvećih sela laktaške Župe postepeno urušava.
    U selu ima hotel „Braća Đukić”, benzinska pumpa, četiri prodavnice mješovite robe, auto-otpad i kamenolom „Niskograd- nje” iz Laktaša. Do 2001. godine postojao je mjesni ured. Mjesnu zajednicu Drugovići, pored istoimenog sela, čine Devetina i Koljani.
    Solunski dobrovoljci iz Drugovića bili su: Stojko Bojić (1880-1943), Risto Bojić, Ostoja Jovanović, Ostoja Manajlović, Ostoja Ostojić (1887-1971), Slavko Simić, Mlađan (Pejo) Stamenić (1895-1972), Mile Trkulja i Glišo Šironjić.
    U austrougarskoj vojsci bilo je mnogo mještana. Pouzdano se zna da su Gligo, Đuro, Miloš i Spasoja Bundalo učesnici Prvog svjetskog rata.
    U Drugom svjetskom ratu iz Drugovića su poginuli borci NOV: Đuro Aulić (1908-1944); Nenad (1914-1944), Kosta (1923- 1944), Slavoljub (1918-1945), Slavko (1920-1944) i Vid Bundalo (1894-1946); Kostadin Bjelošević (1923-1946); Nikola Dujdup (1913-1942); Vaclav Veno Havlik (1916-1942); Savan Kojadinović (1921-1944); Rajko Koprenović (1915-1945); Nedeljko Manojlović (1916-1943); Vaskrsija (1924-1944), Vitomir (1916-1944), Damjan (1907-1941) i Boško Stegić (1913-1943); Miloš Šironjić (1922-1943); Krstan (1925-1944) i Dosta Uletilović (1925-1944). Žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša: Ilija Balaban (1894-1943); Cvijo Bundalo (1875-1944); Vukosav (1903-1943) i Sreten Ćućun (1939-1943); Čedo (1924-1941) i Stjepan Jovanović (1906-1943); Krstina Manajlović (1925-1945); Ostoja Ostojić (1923- 1941); Nedeljka Stegić (1915-1943). Spomen-ploča sa njihovim imenima nalazi se kod društvenog doma, pored puta Klašnice- Prnjavor.
    U drugovićkom groblju sahranjeni su borci NOR-a: Krstan Gvozden (1943), Gojko Ljubojević (1945), Damjan Stegić (1906- 1941) i dvojica nepoznatih boraca.
    Na spomen-ploči kod crkve nalaze se imena pripadnika kraljeve vojske koji su poginuli od 1941. do 1946. godine: Voji- slav (1944) i Vlado Bojić (1942); Danko Vrhovac (1944); Boško Dujdup (1944); Miloš Jovanović (1943); Branko Jokić (1942); Petar Krmenjac (1943); Branko Kurija (1942); Boško Ljubojević (1944); Ostoja (1944) i Pane Mikača (1944); Risto Manojlović (1944); Milovan Mihajlović (1944); Danilo Mirnić (1946); Nikola Ostojić (1943); Čedo (1944), Dušan (1944), Veljko (1944) i Leko Popović (1944); Branko (1944) i Vukan Radujković (1946); Žarko Simić (1946); Blagoja Sikimić (1943); Dušan (1943) i Ostoja Stamenić (1944); Ostoja Stegić (1945); Dušan Tramo- šljanin (1943); Bogdan Tešinović (1944); Miloš Crnadak (1944); Svetko Šervan.
    Na drugoj spomen-ploči kod crkve nalaze se imena osmori- ce boraca VRS iz Drugovića koji su poginuli u ratu 1992-1995. godine: Branko (1953-1992) i Veselko (1964—1992) Bojić; Branko Ostojić (1954-1993); Dragan (1972-1996) i Radovan Stamenić (1974-1994); Slavoljub Stegić (1950-1994); Goran Crnadak (1965- 1992) i Radomir Šironjić (1954-1995).
    Selo istog imena prvi put se pominje u knjizi Gacko kroz vijekove, čiji je autor Novak Mandić-Stude, gdje, pored ostalog, stoji: „Jugozapadno od Gacka, preko Velikog i Malog polja, ispod posljednjih obronaka Vučije bare i s desne strane rijeke Mušnice, nalazi se naselje Drugovići.” Laktaški Drugovići su dugo no-
    sili ime Dragović, ili Dragovići.
    Prema popisu iz 1879. godine Dragović (Drugovići) su imali 56 kuća u kojima je živjelo 468 stanovnika (203 m. i 205 ž.) „grko iztočnjaka”.
    Godine 1885. Dragović (Drugovići) su imali 69 kuća u kojima je živilo 551 stanovnik (292 m. i 259 ž.), 11 „muhamedana- ca” i 540 „istočno-pravoslavnih”. Neženjenih je bilo 315, ože- njenih 216, udovaca i udovica (obudovjelih) 20. Registrovana su tri težaka, 157 kmetova, jedan trgovac, četiri pomoćna radnika, te 385 žena i djece.
    Drugovići su 22. aprila 1895. godine imali 78 kuća (jedna nenaseljena) sa 700 stanovnika (371 m. i 329 ž.), od čega 1 muhamedanac”, 694 „istočno-pravoslavna” i pet „rimokatolika”. Poljodjelstvom” se bavilo 688 osoba, a zanatstvom 12; 1901.-78 domaćinstava i 629 stanovnika (m. 326 i ž. 303);
    Godine 1910.-107 kuća (dvije nenaseljene) i 829 stanovni- ka (443 m. i 386 ž., 827 srpskopravoslavnih, i po jedan musliman i rimokatolik); godine 1921. – 968 stanovnika (po vjeroispovijesti: 952 pravoslavca, 13 rimokatolika i tri grkokatolika; po maternjem jeziku: Srba ili Hrvata 960 stanovnika, i po četiri Poljaka i Rusina); 1931. – 182 domaćinstva sa 1212 stanovnika (607 m. i 605 ž.); 1948. – 244 kuće i 1311 stanovnika; 1953. – 1367 stanovnika (692 m. i 675 ž.); 1961. – 1289; 1971. – 1.205 (1.194 Srbina, četiri Hrvata, jedan Musliman i šestoro iz reda ostalih); 1981. – 1.034 (982 Srba, 45 Jugoslovena, tri Hrvata i četiri iz reda ostalih); 1991. – 287 kuća i 876 stanovnika (863 Srbina, deset Jugoslovena, dva Hrvata i jedan iz reda ostalih).
    Polovinom 2010. selo je imalo 285 domaćinstva,376 kuća i
    vikendica, a u domaćinstvima je živjelo 816 stanovnika srpske
    £ ^
    nacionalnosti, osim u dvije porodice (Olenjuk i Zamfirovski) .
    Najbrojnije su porodice Bojić (26 domaćinstava, 30 kuća i 60 stanovnika), po 12 domaćinstava imaju Bjeloševići (12, 39) i Tešinovići (14, 34), Bundale, Ostojići, Stegići i Stamenići imaju po devet domaćinstava, Uletilovići, Rajilići i Savići po osam, Sikimić, Radujkovići, Mihajlovići i Manojlovići po sedam domaćinstava. Bojići i Stamenići slave Sv. Vasilija, Bjeloševići, Ostojići, Tešinovići, Uletlovići – Nikoljdan, Bundalo i Mihajlovići – Jovanjdan, Stegići – Srđevdan, Rajilići – Sv. Ignjatija, Savići – Sv. Stefana, Radujkovići – Časne verige, Manajlovići i Sikimići – Đurđevdan. U selu se još slave Tomindan, Markovdan, Sv. Pantelejmon, Lučindan, Sv. Jovan Zlatousti, Petrovdan, Vidovdan, Aranđelovdan, Mitrovdan.
    Zastupljena su još prezimena Jovanović, Popović, Mikača i Crnadak po šest domaćinstva, Krmenjac, Sumrak i Zarić po pet, Balaban, Gušić, i Kovačević po četiri, Benić, Božić, Vujinović, Radinković i Šironjić po tri, Babić, Bosančić, Vidović, Dujdup, Ljubojević, Milanović, Mišković, Marković, Marinković, Simić, Trkulja, Tramošljanin i Šikanić po dvije, te Agić, Aleksić, Bjegojević,Vukosavljevi, Koprenović, Krkić, Olenjuk, Veselić, Vrhovac, Galić, Glišić, Grujić, Dragić, Đukić, Ignjatić, Janković, Lazić, Kalezić, Kopren, Praštalo, Rajić, Predra- gović, Roguljić, Rudić, Samardžić, Sladojević, Sakan, Ćejić, Ćetojević, Ćućun, Čavić, Zafirovski, Šervan i Šuman. Pustih kuća ima 28, a vikendica 27, a praznih 39. (Bez stanovnika izbjegličkog naselja.)
    Antonić, Bogojević, Bubnjević, Vukotić, Glavina, Keser, Kovljenović, Levi, Lukač, Malinović, Mirjanić, Prebeg, Radako- vić i Tomić su vikendičari.
    Od poznatijih ličnosti koje su rođene ili su živjele u Drugovićima su: Đorđije Đoko Radić, sveštenik, Veliša Kalezić, dugogodišnji direktor škole i Slavoljub Slavko Roguljić, privrednik.

    IZVORI : Popisi u Bih 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1931, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva;

    LITERATURA: D. Jovanović, Đrugovići, sjećanja i kazivanja, Laktaši 2011; Laktaši u Narodnooslobođilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 179; Spome- nica poginulim borcima opštine Laktaši 1991 – 1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

    • 8. decembar 2017. u 16:46

      Dragica

      Otac mi je iz porodice Ostpjić Anđa i Stevan selo Drugovići. snaja im Dosta .Izgubila sam svaki kontakt sa njima. Otac mi je 1994 g. preminuo. Molim vas dali je neko od Ostokića živ. Čula sam da imaju ćerku Ljubicu u Švajcarsku. Volela bih neki kontakt. Unapred hvala. Dragica.

      Odgovori

    • 8. mart 2018. u 13:15

      Vasilije

      Poštovani Vojislave,
      Naišao sam na sajt Poreklo.rs i zainteresovali su me ovi tekstovi, jer imam rodbine koja potiče iz tih krajeva, iz Laktaške Župe.
      Želio bih nešto više saznati o tome, pa me zanima kako ste došli do knjige Ž. Vujića.
      Da li Vi potičete iz tih krajeva, pa Vas molim za adresu za kontakt.
      Srdačan pozdrav!

      Odgovori

  8. 23. septembar 2017. u 10:57

    vojislav ananić

    JARUŽANI

    Izgradnja društvenog doma započela je 2009. godine (još je u toku). U selu nikada nije bilo crkve, a mještani pripadaju slatinskoj parohiji.
    U selu postoje dva pravoslavna groblja – Ćurića groblje i tzv. Pobus groblje. Dio stanovništva Jaružana se sahranjuje u groblju u Donjim Kadinjanima.
    U selu je fabrika ljekovitog bilja „Plantago”, etno-izletište „Park prirode” (vlasništvo Brane Đurića), veterinarska stanica, pilana i dvije samostalne trgovinske radnje. Poslije katastrofalnog zemljotresa 1969. godine republička komisija je pronašla 203 teško oštećene kuće u Jaružanima.
    Telefoni su priključeni 1999, a selo je dobilo električnu energiju 1972. godine. Dio sela je priključen na gradski vodovod 1991. godine, a ima dosta lokalnih vodovoda s obzirom na to da je selo bogato izvorima pitke vode.
    U Drugom svjetskom ratu poginuli su borci NOV: Stevo Babić, Jovo Đurić, Gojko i Milivoj Ćerketa. Na spomen-ploči kod barake u Ćetojevićima ispisana su imena Steve Babića, Milivoja Ćerkete. Oni su pripadali Crnovrškoj partizanskoj četi. Poginuli su i Rade (Cvijo) Janjić i Petko Ćerketa, čija su imena takođe na toj spomen-ploči. Ranjeni su Nikola Jaćimović, Dragomir Petreš i Vid Ćerketa, rođen 1922. godine, najstariji stanovnik sela.
    Živote su izgubili Drago (1944) i Petko Đurić; Đorđo Petreš (1944), te Pantelija i Slavko Ćerketa, kao pripadnici JVO.
    U ratu 1992-1995. godine poginula su šestorica boraca VRS: Zoran Janjić (1967-1995), Dragan Jaćimović (1950-1994), Duško (1965-1995) i Zlatko (1965-1993) Petreš i Svetko Ćerketa (1952-1995). Njihova imena su na spomen-ploči u Jaružanima zajedno sa imenima dvanaestorice boraca iz Kadinjana i Ćetojevića. Na toj ploči je i ime Boška Stanivukovića (1971-1991).
    Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i nazivu sela nema. Postoji narodno predanje da je selo dobilo naziv po mnoštvu jaruga, lokava i bara.
    U austrougarskom popisu iz 1879. nema sela Jaružani, a za godinu 1885. vidjeti popis za Slatinu!
    Prema popisima, Jaružani su 1895. imali 28 kuća (dvije nenaseljene), sa 195 stanovnika (112 m. i 83 ž.); 1901. – 28 domaćinstava i 223 stanovnika (122 m. i 101 ž.); 1910. – 35 domaćinstava i 270 srpskopravoslavnih stanovnika (139 m. i 131 ž.); 1948. – 76 domaćinstava i 486 stanovnika; 1953. – 538 stanov- nika; 1961. – 560; 1971. – 551 (548 Srba i tri Hrvata); 1981. – 598 (563 Srbina, jedan Hrvat i 34 Jugoslovena); 1991. – 127 domaćinstva i 550 stanovnika (523 Srbina, deset Jugoslovena, dva Hrvata i 15 iz reda ostalih).
    Krajem 2012. selo je imalo 151 domaćinstvo, 193 kuće i vikendice, a u domaćinstvima je živjelo 456 stanovnika.
    Najbrojnije porodice su: Jaćimović (31 domaćinstvo, 37 kuća, 96 stanovnika), Petreš (31, 33, 88), Ćerkete (22, 26, 73) i Đurić (17, 24, 57).
    Porodice Vujmilović, Đurić, dio Janjića, Marjanović, Mijatović, Petreš, Soldat i Stanivuković slave Jovanjdan; Guzijan, Malešević i Ćerketa – Nikoljdan; Babić, Jaćimović i Jović – Sv. Stefana; Gligić, Joldžić, Lončar i Mlađenović – Đurđevdan; Verigilas i Jokić – V. Gospojinu; Vujić i dio Janjića – Markovdan; Glišić – Sv. Ignjatija; Dokić – Sv. Petku; Jošić – Vratolomije; Partalo – Časne verige; dio Stankovića – Trifundan; dio Stankovića – Aranđelovdan. U selu žive i porodice Ostojić, Račić, Sajić, Cota…
    Poznatije ličnosti iz ovog sela su Milan Stanivuković, dugogodišnji društveno-politički radnik i Gostimir Jaćimo-vić privrednik.

    IZVORI: Popisi u BiH 1879, 1895, 1910, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

    LITERATURA: V. Popović: Slatinski kraj u prošlosti, Laktaši 2002.; Laktaši
    U Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; Prvi giematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901, 103; Statistički pregled, 2; Spomenica poginulim borcima opiltine Laktaši 1991- 1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

    • 17. januar 2018. u 14:06

      Sveto

      Poštovani Vojislave želim da Vam se zahvalim na uloženom trudu i da ukažem na greške koje ste vjerovatno prepisali iz djela uvaženog g. Živa Vujića, a i on sam je dobio netačne podatke. Naime društveni dom je sagrađen u Kadinjanima a za potrebe mjesne zajednice Jaružani pa samim tim i spomenik poginulim borcima (91-95) se nalazi u Kadinjanima. Fabrika ljekovitog bilja Plantago nalazi se u Malom Blašku a ne u Jaružanima. S’ poštovanjem.

      Odgovori

  9. 23. septembar 2017. u 11:14

    vojislav ananić

    KADINJANI

    Selo je razbijenog tipa; kuće su pretežno locirane po brežuljcima. Graniči se sa selima Aleksići, Boškovići, Dovići, Jaružani, Malo Blaško i Ćetoj evići.
    Sjevernom stranom protiče rijeka Turjanica, a južnom Vukešnica, koja se uliva u rječicu Slatinu, a ova u Turjanicu. Poznatiji izvori su Dušanića bunar, Vujmilovića bunar, Jagodnja- ča, Kršića bunar, Lončarevac, Ivanovac (Lukina voda), Studenac i Potrebica.
    Teren je pretežno brežuljkast, uglavnom nagnut prema jugu, pa je povoljan za gajenje žitarica (pšenica, kukuruz, zob, ječam), a dobro uspijevaju sve vrste voća.
    Od brda poznatija su Vujmilovića, Vujasinovića, Vukovića i Radinkovića brdo, a postoji Rimov, Seksenov i Ciganski brijeg, te Stankovića sokak i Kadina strana. Pored ovih poznatiji toponimi su: Glavica, Kadjenica, Kućišta, Rastoke, Stolovača…
    Stanovništvo Kadinjana bavi se poljoprivredom, a manji io je zaposlen u Laktašima, Banjaluci i inostranstvu.
    Zaseoci su: Bašići, Dušanići, Madžari, Stankovići Gor- nji, Stankovići Donji, Crnogaće…
    Godine 1932. otvorena je prva škola u Kadinjanima u koju su išli đaci iz Aleksića, Boškovića, Jaružana, Kadinjana, Ljubatovaca, Ćetojevića i okolnih sela. Prvi učitelj je bio Svetozar Mitrović. Škola je radila do početka Drugog svj etskog rata kada je porušena. Po završetku rata, pored stare škole napravljena je druga, manja, koja je radila do katastrofalnog zemljotresa 1969. godine. Danas se na tom mjestu nalazi ruševina zarasla u šipra- žje. U blizini je spomenik narodnom heroju Rudiju Čajavecu koji je na tom mjestu poginuo 2. jula 1942.
    U selu postoje dvije crkve, osveštane 2000. godine, i dva groblja. U Donjim Kadinjanima je Crkva Sv. vlm. Marine (Ognjene Marije), a u Gornjim Sv. Vasilija Ostroškog Čudotvorca. Pro- davnice nema.
    Godine 2007. manji broj kuća je dobio vodu iz gradskog vodovoda. Otada voda se uvodi postepeno, tako da je preostalo još

    oko 50 kuća koje nemaju gradsku vodu. Selo je dobilo električnu energiju 1971, a telefonske priključke 2000. godine.
    Solunski dobrovoljci su bili: Ilija Bašić i Đorđo Vrančić, a u austrougarskoj vojsci je poginuo Tešo (Stevo) Stanković.
    Poginuli borci u Drugom svjetskom ratu: Bogdan Bašić, Dragan Gligorić, Dušan Madžar, Ratko Kuruzović, Ostoja Tešanović, Miomir Vujasinović. Aktivisti NOV: Milan Kuruzović, Stojan Stanković, Milica Tešanović. Na spomen-ploči u Ćetoje- vićima ispisana su imena: Bogdana Bašića, Dušana Madžara, Ratka Kuruzovića, Ostoje Tešanovića i Stojana Stankovića.
    Kao pripadnik JVO poginuo je Vele Račić (1947).
    U ratu 1992 – 1995. poginuli su borci VRS: Dragan Vrančić (1970-1992); Slobodan Vujasin (1969-1993); Grujo Vujmilović (1963-1993); Dragan (1974-1995) i Tomo Gligić (1950-1994); Milorad Gligorić (1953-1995); Zoran Pejić (1958-1993) i Mla- den Račić (1948-1995). Poginuo je i Miloš Vrančić (1968-1991).
    Njihova imena su ispisana na spomen-ploči kod MZ Jaružani.
    Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva nema, ali postoji zanimljivo narodno predanje o nastanku imena sela. U Do- njim Kadinjanima bila je velika šuma (oko 50 dunuma), zvana Kad- jenica. Čobani su u njoj, za vrijeme turske vlasti, napravili „sudnicu za kadiju”. O jedno stablo su objesili svog čobanina. Naletio je zec, a čobani su pomislili da je kadija, pa su se uplašili i razbježali. Onaj čobanin je ostao da visi i tako je umro. Pretpo- stavlja se da je po tome selo dobilo ime – Kadinjani.
    U Kadinjanima, ispod brda na sjevernoj strani, očuvani su toponimi Turija, Rimov brijeg i Kućišta, što ukazuje da je tu bilo staro naselje i srednjovjekovno selo Turija. Može se dovesti u vezu sa tvrđavom Gradina (u Šušnjarima), koja je odatle udaljena oko 6,5 km, pa čak i sa srednjovjekovnim gradom Glaž.
    Godine 1885. Kadinjani su, najvjerovatnije, bili uključeni u popis Slatine.
    Godine 1895. Kadina Mala je imala 48 domaćinstava, 43 kuće (jedna nenaseljena), i 280 „istočno-pravoslavna” stanovnika
    280 (148 m. i 132 ž.)
    Prema popisima, Kadinjani su 1901. imali 38 domaćinstava, sa 258 stanovnika (130 m. i 128 ž.); 1910. – 54 domaćinstva i 353 stanovnika (190 m. i 163 ž., 349 „srpsko-pravoslavna” i
    četiri muslimana); godine 1921. – 384 pravoslavna stanovnika; 1948. – 137 domaćinstava i 789 stanovnika; 1953. – 834 stanovnika; 1961. – 795; 1971. – 701 (697 Srba, jedan Hrvat i troje iz reda ostalih); 1981. – 604 (547 Srba, 56 Jugoslovena, jedan iz reda osta- lih); 1991.- 175 kuća i 623 stanovnika (593 Srba, 18 Jugoslovena, sedam Hrvata i pet iz reda ostalih).
    Krajem 2011. selo je imalo 181 domaćinstvo, 291 kuću i vi- kendicu, a u domaćinstvima je živjelo 511 stanovnika (506 Srba i četiri Ukrajinca).
    Najbrojnije porodice su Stanković (34 domaćinstva, 44 kuće, 111 stanovnika), slave Arhanđelovdan (16 porodica), Đurđev- dan (9), Jovanjdan (5), Trifundan (1), Pokrov Presvete Bogorodice (1); Gligić (24, 29, 65), slave Đurđevdan; Vujmilović (19, 32, 62) – Jovanjdan, osim jedne porodice koja slavi Mitrovdan; Dušanić (14, 18, 37) – Jovanjdan; Vuković (13, 16, 34) – Sv. Ignjatija; Madžar (7, 9, 25) – Nikoljdan.
    U selu su zastupljena i sljedeća prezimena: Bašić, Vujasin, Vujasinović, Janković, Jerinić, Radanović, Radinković, Ra- dić, Trivić – slave Đurđevdan; Brdan, Mišić – Časne verige; Vasilić – Ilindan; Vrančić – Ivanjdan; Vujanić, Seksen – Lučindan; Gligorić, Zvjerac, Jagodić, Ribić, Rogić, Tilić, Tomaš, Ćerketa, Škorić – Nikoljdan; Đukić, Jakša, Jovanović – Sv. Ig- njatija, Jošić i Partalo – Vratolomije, Pejić – Sv. Pantelejmona, Petreš – Jovanjdan, Račić – Aranđelovdan, Crnogaća – Sv. Vasilija.
    Ostali su vikendičari i njihova prezimena nisu u ovom popisu. Pustih kuća ima 24, a praznih (vlasnici rade u inostranstvu) i vikendica (čija su prezimena zastupljena u selu) ima pedesetak.Od poznatijih ličnosti, u selu su rođeni Svetozar Ćerke- ta, Slavko Stanković i Borko Radinković, privrednici, dr Tomo Vujmilović, Uroš Madžar, društveno-politički aktivista.

    IZVORI: Popisi u BiH 1885, 1895, 1910, 1921, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

    LITERATURA: V. Popović: Slatinski kraj u npoutnocmu, Laktaši 2002; Laktaši i Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981;
    Prvi šematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godipu 1901, 103; Statistički pregled, 2; Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991- 1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori

    • 26. februar 2018. u 20:09

      Sveto

      Jedina moja želja je da ono što ste ovde napisali bude što tačnije pa pošto sam u nekim događajima lično učestvovao smatram da mi je dužnost da netačne navode ispravim. Naime crkva V. Ostroškog u G. Kadinjanima osveštana je 2003.g. a crkva Ognjena Marina osveštana je 2005.g.Rijeka Vukešnica ne ulijeva su u Slatinsku rijeku nego se obadve na jednom mjestu ulijevaju u Turjanicu. Pozdrav!

      Odgovori

  10. 23. septembar 2017. u 11:32

    vojislav ananić

    KOLJANI

    Selo u opštini Laktaši, udaljeno 19 km sjeveroistočno od opštinskog centra, 16 km od Klašnica i 3,5 km od magistralnog puta Klašnice-Prnjavor. Prostire se na površini 5,157 km, smješteno je između 147 i 230 m n. v. Centralnim dijelom sela prolazi asfaltni put dužine 0,5 km, izgrađen 1989. godine. Selo je razbijenog tipa, graniči se sa selima Drugovići, Gumjera (laktaška), te Hrvaćani, Prosjek (prnjavorska opština).
    Poznatiji vodotoci su Sobanjska rijeka, Lukin potok, te Bareljci i Lužine. Teren je pretežno brežuljkast, osim uz vodotoke.
    Stanovništvo Koljana bavi se poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u inostranstvu. Od žitarica uspijevaju kukuruz, pšenica, zob, raž, a od voća šljive, jabuke, kruške i dr.
    Poznatiji zaseoci su: Veselić, Kopren, Ostojić, Šironjić. Selo je poznato po lokalitetu Ambarine .
    Škola je radila od 1959. do 1975. godine. Otada đaci pohađaju osnovnu školu u Drugovićima. Zgrada nekadašnje škole je neuređena.
    Crkva, posvećena Sv. Arhangelu Gavrilu izgrađena je 2008. godine.
    U selu postoje dva stara (napuštena) groblja i groblje Balaban od 1962. godine, prodavnica mješovite robe i kafić. Vodovoda nema, telefoni su priključeni 1998, a električna energija 1969. godine. Prva prodavnica mješovite robe je otvorena 1981. godine.
    Solunski dobrovoljci su bili: Vid i Ljubo Veselić, Dušan Milinković i Ostoja Džakula.
    Učesnici Prvog svjetskog rata bili su: Petar Veselić, Stojko Vukomanović, Stojan Jevđenić, Mirko i Stanko Kopren, Savo i Stanko Ostojić, Milan i Trivun Šironjić. Kao borci NOR-a u Drugom svjetskom ratu poginuli su: Nada Veselić (1928-1945), Đorđo Kopren (1925-1943), Nedeljko Mi- linković (1926-1943), a žrtve hrvatsko-muslimanskih ustaša bili su: Jovo (1922-1941) i Dušan Kopren (1919-1941), te Petko Malbašić (1913-1941). Njihova imena su ispisana na spomen- ploči ispred zgrade mjesne zajednice u Drugovićima.
    Na spomen-ploči kod crkve u Drugovićima ispisana su imena boraca Kraljeve vojske (JVO), koji su poginuli u Drugom svjetskom ratu: Dušan Milinković (1946), Ostoja (1944) i Petar (1944) Ostojić i Boško Crnadak (1944).
    U ratu 1992-1995. život su izgubili borci VRS Ratko Dobrnjac (1945-1994), Dragan Lazarević (1967-1995) i Goran Ostojić (1975-1995). Njihova imena su ispisana na spomen-ploči kod crkve u Drugovićima.
    Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i nazivu se- la nema.
    Prema austrougarskom popisu iz 1879. godine, Koljani su imali 16 kuća u kojima je živjelo 120 stanovnika (72 m. i 48 ž.) grko iztočnjaka”. Godine 1885. Koljani su imali 19 kuća u kojima je živjelo 136 „istočnopravoslavnih” stanovnika (81 m. i 55 ž.). Neženjenih je bilo 80, oženjenih 52, udovaca i udovica četvoro. Evidentiran je 91 kmet, pet pomoćnih radnika, te 229 žena i djece.
    Koljani su 1895. imali 31 domaćinstvo u 23 kuće, sa 159 „istočno-pravoslavna” stanovnika (93 m. i 66 ž.). „Poljodjelstvom” se bavilo 159 osoba; 1901. – 18 domaćinstava i 153 stanov- nika (98 m. i 55 ž.); 1910. – 41 domaćinstava i 266 stanovnika (140 m. i 126 ž. 217 „srpsko-pravoslavna”, dva muslimana, 42 rimokatolika i pet grkokatolika); 1921. – 244 stanovnika (po vjeroispovijesti: 206 pravoslavaca, 34 rimokatolika i četiri grkokatolika; po maternjem jeziku: Srba ili Hrvata 207, Poljaka 34 i Rusina tri); 1931. – 50 domaćinstava i 321 stanovnika (161 m. i 160 ž.); 1948. – 63 domaćinstva i 376 stanovnika; 1953. – 369 stanovnika (185 m. i 184 ž.); 1961. – 356; 1971. – 271; 1981. – 208 (207 Srba, jedan Jugosloven); 1991.-61 domaćinstvo i 205 stanovnika (201 Srbina, jednog Jugoslovena, dva Hrvata i jednog iz reda ostalih).
    Krajem 2012. selo je imalo 47 domaćinstava, 75 kuća i vikendica, a u domaćinstvima su živjela 133 stanovnika.
    Najbrojnije porodice su Veselić (sedam domaćinstava, 20 stanovnika) i Šironjić (šest domaćinstava, 19 stanovnika). Veselići slave Đurđic (osim jedne porodice koja slavi Markovdan), a Šironjići Jovanjdan. Još su zastupljena prezimena: Babić, Malkić, Savić slave Sv. Stefana; Bojić – Sv. Vasilija Velikog; Vasić, Vukomanović – Časne verige; Vulin, Kosić, Lazarević, Mihajlović – Jovanjdan; Zelenac, Jungić, Stanić – Đurđevdan; Jevđenić – Sv. Jovana Zlatoustog; Knežević – Srđevdan; Kopren, Ostojić, Cvijić, Crnadak – Nikoljdan; Milinković – Aranđelovdan; Dobrnjac – Đurđic; Savić, Čolić – Lučindan.

    IZVORI: Popis u BiH 1879, 1885, 1895, 1910, 1921, 1931, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine; Lična arhiva.

    LITERATURA: D. Jovanović, Drugoviči, sječanja i kazivanja, Laktaši 2011; Laktaši u Narodnooslobodilačkoj borbi i revoluciji 1941-1945, Laktaši 1981; Prvi giematizam mitropolije Banjalučko-Bihaćke za godinu 1901\ Spomenica poginulim borcima opštine Laktaši 1991-1995, Laktaši 2007.

    Izvor: Živko Vujić, LAKATŠKA ŽUPA (prošlost i sadašnjost), Laktaši, 2013.

    Odgovori
1 2 3