Opština Bajina Bašta:
Bajina Bašta, Bačevci (od 2007. godine Bačevica), Beserovina, Višesava, Gaočići (ukinuto naselje usled potapanja izgradnjom HE Bajina Bašta 1989. godine), Gvozdac, Dobrotin, Draksin, Dub, Zaglavak, Zaovine (od 2007. godine Zasovine), Zarožje, Zaugline, Zlodol, Jagoštica, Jakalj, Jelovik, Konjska Reka, Kostojevići, Lug, Lještansko, Mala Reka, Obajgora, Ovčinja, Okletac, Pepelj, Perućac, Pilica, Pridoli, Rastišta, Rača, Rogačica, Svojdrug, Sijerač, Solotuša, Strmovo, Cerje i Crvica.
4. februar 2018. u 16:16
Vojislav Ananić
Višesava se nalazi na padinama Višesavske planine (raniji toponim — Pr. S. I.), koje se blago spuštaju i „prerastaju“ u polje pored reke Drine (Blatnice i Bare). Od Crvice je razdvojena Crvenom stijenom, Prljušom, Zajednicama i Siminim brdom. Selo presecaju Vojića reka (potok) i Musina reka. Na području naselja dominiraju uzvišenja: Vojića brdo, Musino brdo, Grad, Trsta. Ispod Grada su izvori: Lađevac, Hajdučka voda, Crvena i Dobra voda.
Ranije se selo delilo na Vojiće, gde je živelo srpsko stanovništvo i muslimansku Višesavu. Muslimani su živeli pored ranijeg Pljeskova i Drine, u podnožju planinskog dela Višesave (Vejizovića polje, obod današnjih Bara i Blatnice).
U Višesavi su najstariji rod Vojići, a dobili su ime po zajedničkom pretku — Voji. Prema nepouzdanoj tradiciji, Mali Voja je sin Melentija Nikodinovića. Zarobili su ga Turci, odveli u Beograd, kasnije u Carigrad, gde se poturčio. Međutim, Voja je pobegao iz turske vojske, stigao u Višesavu, osnovao porodicu i tu živeo do prvog ustanka 1804. godine. Sinovi Vojini su bili: knez Mića, Trišo, Petko, pop Đorđe, Jakov, Dako, Anto, Radosav i Ignjat. Na čelu zadruge nalazio se Trišo, koji je bio i komandant „račanske brigade u prvom srpskom ustanku.
Najveća kućna zadruga u Vojićima bila je 1831. godine zadruga Miće Arsenijevića koja je brojala 7 muških članova. Njegovi direktni potomci uzimaju prezimena prema zajedničkom pretku Voji (Vojići). A već se Mićin unuk, Todor, sin Ignjatov, preziva Ignjatović, kasnije Ignjić.
Nije jasno zašto Vojini sinovi nemaju njegovo prezime: Dako Vasiljević, Đorđe Popović, David Petrović, Petko Vojisavljević, Mića Arsenijević, Anto Pavlović, itd.
Porodica Radosavljevića nije menjala prezime. Starešina porodične zadruge 1831. godine je Marko Radosavljević, a već 1863. godine kućni domaćin je njegov brat Pavle. Inače, ova zadruga broji 14 članova. Veoma imućna i ugledna bila je kućna zadruga Davida Petrovića. Njegovi sinovi Teodor, Jovan i Jakov uzeli su očevo prezime, Davidovići. Interesantno je da je vrednost Teodorovog imanja iznosila 1863. godine 110 dukata, bilo je najveće u Višesavi. Sin Đorđa Popovića, Filip, uzima očevo prezime. Njegova zadruga broji 1863. godine 16 članova.
Srodnici Vojića su: Jakići, Dakići, Trišići, Petkovići, Mićići, Krsmanovići, Gavrilovići, Kneževići.
Posle odlaska muslimana iz Pljeskova 1834. godine, u lokalnim seobama, Višesava dobija nove stanovnike: Vilotijeviće (Partiće) iz Sijerča, Veizoviće iz Lještanskog, Lukiće iz Lještanskog, Mitroviće iz Solotuše, Krnjiće iz Jagoštice, Jelisavčiće iz Zaovina, Milovanoviće iz Zarožja, Tošiće iz Dobrotina, Jovanoviće iz Svojdruga, Jevtiće iz Kremana. Navedenu hronologiju doseljavanja potvrđuju i finansijske knjige, tefteri, iz knez-Miloševe Srbije. Tako, u tefteru od 1831. godine nema Veizovića. A već sredinom XIX veka, u Višesavi žive porodice: Maksima, Ranka, Jovana i Jevrema Veizovića. Međutim, nije jasno zašto u popisnom dokumentu iz 1831. godine nema Trišića, kad su oni rod Vojića. Oni se u Višesavi pojavljuju kasnije. Godine 1836. žive u selu njihove dve porodice: Teodosija i Gavrila Trišića.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 16:18
Vojislav Ananić
Gaočići su formirani kao naselje posle izlaska muslimana 1834, godine. U njemu se izdvajaju tri zaseoka: Donje polje, Gornje polje i Gaočići. Galine ili Jovanovići su iz Drobnjaka, Marjanovići od Matića u Jagoštici, Kondići su od Prijepolja, Tomići iz Kolašina, Ordagići iz Aluga itd.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 16:21
Vojislav Ananić
GVOZDAC, povlensko selo prostire se od Drine na sever potocima do Ovčinje i reke Triješnjice. Naselje je ispresecano planinskim potocima i Gvozdačkom rekom koja se formira ispod Gnjile Priseke. Na području sela formiraju se tri brda: Lozinj, Bobovac i Trubale. Ispod Gnjile Priseke je krečnjačka zaravan. Gvozdac se deli na više zaseoka: Trubale, Ružići, Bobovac, Lozinj, Postinje, Polje i Planina.
Selo je po predanju osnovano u XVIII veku. U knez Miloševoj Srbiji u Gvozdcu su bile 52 kuće. Kmet sela, Boško Radi voJevip, ima najveću porodičnu zadrugu koja broji 5 haračkih glava pored njega, ugledni stanovnici sela su bili: Nenad Bogdanović, Janko Mijatović i Gavrilo Marjanović. Do 1863. godine broj žitelja Gvozdca uvećao se na 88 domaćinstava. Velike porodične zadruge imaju: kmet Pantelija Marjanović (26 članova), Pavle Perišić (22 člana), Bogić Bogdanović (19 članova).
Iz Bijelog Polja, preko Višegrada i Rogačice, stigli su u zaselak Lozinj, preci Manojlovića, Vujića i Perišića; Mijatovića i Dragutinovića na Bobovac; Pavlovića, Tanasijevića i Lazića u Postinje i Polje; na Trubale i Bobovac preci Ružića, Tomića, Jovanovića i Nešića; oko Vrela su se naselili Bakići, Marjanovići, Tomići, Avramovići, a njihovi bliski srodnici Stevanovići, Milivojevići na Trubalama. Međutim, dve porodice Stevanovića na Trubalama, u Bakićima, došle su u selo kasnije, u vreme oslobodilačkih ratova Srbije 1876 — 1878. godine.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 16:26
Vojislav Ananić
Zaglavak se nalazi oko gornjih tokova reke Dervente, na padinama ogranaka Jelove gore: Kadinjače, Kondera, Velikog Priseda. Preko sela granaju rečice: Čokeša, Lekića rijeka, Đakova rijeka, Paunovića rijeka itd. Veliki broj brda podelio je naselje na „mahale“: Radojevići ili Orašac, Zaglavak, Potočari, Čolići, Blagojevići, Simeunovići, Jankovići, Kadinjača, Paunovići, Lekići i Jelići.
Prema tradiciji, jedan od najstarijih rodova u Zaglavku su Radojevići, matica im je u Cucama u Crnoj Gori. Iz ove familije potiče Pana Radojević, kapetan sreza račanskog u vreme kneza Miloša. Godine 1837. postojale su u Zaglavku 2 kuće Radojevića: Vasilija i Pana. U Potoke, ispod Jelove gore došli su Paunovići i Jankovići iz Pive. Njihovi potomci raseljavali su se u Mačvi i podrinjskim selima. Čamići na Kadinjači potiču iz okoline Grahova. Do 1837. godine u selu živi 6 domaćinstava Čamića: Dimitrija, Teše, Marka, Pana, Filipa i Luke. Pre oko 150 godina u Zaglavku su se naselili, pod Kadinjačom i Orašcom, Blagojevići. Doveo ih je u ovo mesto neki Despot. U popisnim knjigama iz 1837. godine nema Blagojevića, a u selu žive tri porodične zadruge Despotovića: Ilije, Jovana i Doke. A godine 1863. uvedena je u evidenciju zadruga Mirka Blagojevića sa 16 članova.
U izvorišnim delovima reke Dervente, na putu za Ponikve, žive Lekići, doseljeni iz Jablanice. Iz okoline Višegrada došli su Melentijevići na Stanojevo brdo u Potočare. Dejići vode poreklo iz Osata, blizu Srebrenice. Tokom velike kolonizacione akcije, posle 1875. godine, u Zaglavak su se naselili Gospavići iz Komarana. Ime su dobili po majci Gospavi.
Do sredine prošloga veka završeno je naseljavanje Zaglavka. Tada je selo brojalo 77 kuća sa 599 stanovnika. A 1910. godine u naselju živi 1384 stanovnika.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 16:29
Vojislav Ananić
Ispod planinske površi Ponikava i Javorine, u gornjem toku reke Dervente, istočno od Duba, prostire se Zlodol. Kroz selo protiču male rečice i potoci: Čokeša, Zlojana, Panića potok, Grašulovica, Dekovac itd. Zemljište je planinsko, dominiraju brda: Čučalo, Blagajiigge, Brezovac, Katunište, Musin do, Grot, Brijest, Petrovac, Rudine, Zmajevac itd.
U ovome mestu nema starih rodova. Otišli su na sever u seobama. Verovatno u XVIII veku, u Zlodol su stigli iz Pive Saveljići. Potomci su im: Aleksići, Rankovići, Gligorijevići. Ispod Kadinjače, oko izvora Zlodolske reke, naselili su se Đuričići, starinom iz Pive. Bliže Pepelju iskrčili su šume i zauzeli pašnjake Grašulovići iz okoline Kolašina. U lokalnim seobama Jojići su došli iz Pilice i izgradili kuće ispod brda Čučala. Nikolići u Čitluku su iz Kremana, Panići su iz Drobnjaka. Krajem XIX veka u Zlodol se naseljavaju: Miloševići iz Babina, Blagojevići iz Rutoša, Jankovići iz Draksina.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 16:33
Vojislav Ananić
Oko srednjeg toka reke Dervente, između Javorine, Gradine, Crvenke, Glavice i piličkih Drajića, nalazi se D u b. Selo presecaju potoci: Crkvenac, Burmaski potok, Lazića potok itd. Po nekima od njih dobili su imena zaseoci Duba: Petronijevići, Burmazi, Dub, Gradina.
Selo je postojalo još u srednjem veku. To potvrđuju ostaci „gradina“, iskopina pod Javorinom, tradicija o staroj crkvi. Međutim, stariji stanovnici sela su otišli u seobama na sever, a došljaci nisu tako brižljivo negovali predanja.
Još pre prvog i drugog ustanka, u Dub se naseljavaju Burmazi. Matica im je oko gornjih tokova Lima, kod Plava. Prema starešinama kućnih zadruga uzimali su prezimena: Petrovići, Radojičići, Milovanovići i Vasilijevići ispod Višesavske glavice, Petronijevići na Javorini. Iz ovog roda birane su starešine sela — 1836. godine kmet sela je Gavrilo Petrović. U Burmaze „ulaze“ Bajići iz Kostojevića. Pored crkve u Dubu naselila se stara sveštenička porodica Vulovića, iz okoline Srebrenice. Pejići, na Crvenki, rodom su iz okoline Rogatice, Gavrilovići na Gradini su iz Kremana, Ignjići do Drajića, poreklom su od piličkih Pačadžija, Vukajlovići na Javorini su iz sela Okrugle kod Višegrada, pod Nikolića brdom nastanili su se Božići iz Kremana. U lokalnim kretanjima stanovništva, Vasići na Gradini, došli su u Dub iz Zlodola.
Posle 1834. godine selo dobija nove stanovnike: Dukanjce, iz okoline Nikšića i Popoviće iz Rače. Najzad, poslednji stanovnici stigli su posle 1875. godine: Bajići u Burmazima, iz okoline Pljevalja, Markovići iz Sedobre, Milinkovići iz Nikojevića, Mojkovići iz Stapara, Tucovići iz Gostilja.
Do 1910. godine završeno je naseljavanje Duba. Tada je u ovom mestu bilo 109 kuća sa 834 stanovnika.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 16:38
Vojislav Ananić
.
Zaovine se nalaze na periferiji sreza račanskog. Imaju izgled tipičnog planinskog sela. Kuće su razbacane na širokom prostoru. Naselje je ograničeno uzvišenjima: Batura, Crvena stijena, Sjenik, Omar, Čemerište, Dugi do, Veliki Stolac, Dikava, Janjač, Ploča, Zapolje, Tetrebica, Polom, Mahnita ravan, Metaljka, Krnja jela, Sekulić, Ljuto polje, Dobro polje, Miloševac itd. Selo je bogato vodom, brojni potočići i rečice presecaju njegovu teritoriju: Beli Rzav, Đurđeva rijeka, Vežanja, Štulovica, Đulovac, Baranski potok, Konjska rijeka itd.
Zaseoci su grupisani po rodovima i zajedničkim precima. Čelikovići, starinom iz Tepaca u Crnoj Gori, došli su u selo još u turskom periodu. Uzeli su livade, zakose i šume u Gaju, Vežanji i Bjeluši. Prezivaju se još i Božići i Jezdići. Već godine 1863. postoje 7 kućnih zadruga Jezdića: Dimitrija, Vasilija, Đoke, Petra, Miloša, Tadije i Jovana.
Nije tačno utvrđeno kada su iz sela Petnjice u Drobnjacima došli Đurići u Zaovine. Verovatno krajem XVII veka ulaze u migracione tokove. Jedno vreme živeli su oko Pljevalja. Broj Đurića se veoma dinamično uvećavao velikim natalitetom. Godine 1840. najviše je njihovih kuća, to su domaćinstva i zadruge: Milisava, Veselina, Pavla, Tripka, Koste, Spasoja i Tadije. Raspoređeni su u zaseoke: Đurići—Spajići, Đurići—Popovići, Đurići—Grahovci, Đurići— Veselinovići, Đurići—Radovanovići, Đurići—Trifkovići Đurići — Kostići.
Kojadinovići su poreklom iz Riđana kod Nikšića. Prema mestu gde žive zovu se: Mandići u Gaju, Jeličići pod Zapoljem, Radašinovići na Barama, Vasilići pod Vežanjom. Godine 1840. postoje samo tri zadruge Kojadinovića: Sime, Rake i Milosava, a dvadeset godina kasnije: Gavrila, Lazara, Jovana, Milovana, Vuka, Novaka i Toše. Kasnije su došli: Pečenice u Konjevićima iz Gusinja, Rajaci od Plava, Karaklije iz Kuča. U finansijskim knjigama iz 1840. godine Dragić i Mića Rajaković vode se kao novodoseljeni, što navodi na zaključak da su došli posle drugog ustanka. Tokom XIX veka doselili su se u Zaovine: Milikići od Prijepolja, Jelisavčići iz Bioske, Marići iz okoline Goražda, Igumanovići od Pive. Posle njih u selo ulaze: Nikolići iz okoline Rogatice Kremići iz Rastišta, Popadići iz okoline Priboja, Mitrašinovići od Višegrada, Vojisavljevići iz Dubova u Bosni Novakovići iz Perućca, Milićevići iz Jagoštice, Lazići iz Pilice Lazarevići iz Dobruna itd.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 16:46
Vojislav Ananić
Zarožje je najbrdovitije selo račanskog sreza. Nalazi se se na granici užičkog i valjevskog okruga, izolovano, bez komunikacija i ekonomskih veza sa razvijenijim krajevima zemlje. Selo se prostire na ograncima Povlena, koje preseca planinska površ Gnjila Priseka. Na prostoru naselja vijugaju rečice i planinski potoci: Rogačica, Lazička reka, Riječica, Triješnjica, Plana. Zarožje ima dosta vrela i izvora: Korita, Hladna voda, Bela voda, Biser voda, Hajdučka voda, Kneževac, Debela voda, Lipovac, Stubline itd. Najpoznatija brda su: Gradina, Sokolina, Orlov krš, Ridovi, Plana, Bedem, Gredina, Dumerovac, Pašina Ravan, Kloka, Visoki rid, Klanac, Pusto polje itd.
Po svoj prilici, selo Zarožje je formirano još u periodu turske vladavine. S obzirom na njegov geografski položaj, na udaljenost od glavnih puteva, selo je bilo utočište hajduka. U njega Turci nisu smeli dolaziti. Samo su od stanovnika uzimali desetak, žirovinu, harač. Takođe, seljaci su plaćali dažbine i na posede turskih feudalaca. A u Zarožju je bio i feudalni posed Hasan-bega iz Srebrnice.
Jedan od najstarijih rodova u Zarožju su Kosići. Došli su iz Crne Gore, iz crmničke nahije. U najplodnijem kraju sela nalaze se kuće Vasića, u gornjem toku reke Rogačice. Prema tradiciji, poreklom su iz Pive. Ispod Pašine Ravni naselili su se Barati. Stigli su na ovaj teren sa područja gornjeg toka Lima, i to po etapama. Najpre su bili kod Berana, zatim oko Prijepolja, pa u Buaru kod Užica, u Kosjeriću i najzad u Zarožju.
Među starije stanovnike sela dolaze i Jagodići. Naselili su se prema Rogovima, na Gnjiloj priseci. Poreklom su iz Sopotnice kod Goražda. Mnogi njihovi potomci odselili su se u Šumadiju, Posavinu i Valjevsku podgorinu. Vujetići pod Lučevikom, starinom su iz okoline Kolašina. Prilikom migracionog kretanja, ostavili su potomke u Svojdrugu i Rogačici. Iz istog mesta, okolina Kolašina, došli su i Golići pod Puškom. U kretanju prema Srbiji iz Vasojevića, Lazarevići su pre dolaska u Zarožje boravili u Velikoj Drenovi kod Prijepolja, u okolini Višegrada, u Rogačici.
U prvoj polovini prošloga veka došli su u Zarožje Tejići, ili Lazice, iz sela Jaketića u Osatu. Pavlovići su rodom iz Mokre Gore.
Naseljavanje Zarožja završeno je, uglavnom, do tridesetih godina XIX veka. Tada je u selu bilo 35 domaćinstava. Među njima najviše domova imaju Jagodići (Petar, Lazar, Mića i Dimitrije). Inače, Petar Jagodić izabran je za kmeta sela. I rod Vujetića je brojan. Na spisku poreskih obveznika u knez-Miloševoj Srbiji nalaze se četiri domaćinstva Vujetića: Nikole, Lazara, Pante i Gligorija. Takođe, broj kuća Vasića se povećava. Posle drugog ustanka, u selu postoje tri njihove kuće: Josipa, Sekule i Save. A samo trideset godina kasnije evidentirano je osam kuća Vasića: Jovana, Jakova, Todosija, Periše, Miloša, Krste, Janka i Nikole.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:03
Vojislav Ananić
Jakalj se nalazi na planinskim stranama, između Crnog vrha, Varde na istoku, Kruščice na severu, reke Rogačice do ušća Jakljače, na zapadu, a sa juga je Mala Kosa. Područje sela presecaju: Vardanski potok, Jakljanska rijeka i Vučak. Brda su strma i zaobljena: Markovića brdo, Vučak, Mačkovac, Rajkovac, Uzunovac, Božinac, Visoka glavica, Komuša i Divič.
Verovatno, selo je formirano u doba frajkora i Kočine krajine krajem XVIII veka, kada su nestala muslimanska naselja. Do 1837. godine u Jaklju je bilo 45 domaćinstava.
Najstariji stanovnici su Markovići, rodom iz Pive. Njihovi potomci su: Milanovići, Maksimovići, Katići i Kovačevići. Iz ovoga roda birani su jedno vreme kmetovi (Toma Marković 1831. godine). Iz istog kraja starinom su i Milićevići ispod Varde. Na migracionom putu iz Pive, živeli su kratko vreme u Semegnjevu. Srodnici Milićevića su: Đorđevići do Jelovika i Nikolići u Martićima. Ispod Varde su se naselila dva brata, rodom iz Riđana kod Nikšića: Novak i Đukan. Đukanovi potomci su Đukanovići (1863. godine u selu postoje 3 njihove kuće: Milana, Marka i Pavla), a Novakovi su, po sinu Marku, Markovići. Matica Martića se nalazi u okolini Nikšića, a nose prezime prema majci Marti.
Kasnije su se naselili u Jaklju: Rankovići iz Jablanice sa Zlatibora, Tomići iz Đurića u Osatu, Simići iz Kremana, Vukašinovići iz Draksina, Obradovići (Bajići) iz Rače.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:05
Vojislav Ananić
Jagoštica se prostire na zapadu od Predovog krsta, preko polja Galine i uzvišenja Galinika. Oko zaseoka: Galinci, Alići, Matići, Krnjići i Tadići nalaze se brda: Štula, Predov krst, Crni vrh i Stolac. ‘
Najstariji stanovnici su Galine ili Jovanovići, rodom su sa periferije Gatačkog polja. Blizu Drine, pod Toplim dolom, nalaze se Drobnjaci, došli su od Glasinca. Iz Štitareva u Bosni su Matići, Krnići su iz Osata, Bogdanovići iz Vardišta. Iz kućne zadruge Magića birani su kmetovi sela.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.