Opština Bajina Bašta:
Bajina Bašta, Bačevci (od 2007. godine Bačevica), Beserovina, Višesava, Gaočići (ukinuto naselje usled potapanja izgradnjom HE Bajina Bašta 1989. godine), Gvozdac, Dobrotin, Draksin, Dub, Zaglavak, Zaovine (od 2007. godine Zasovine), Zarožje, Zaugline, Zlodol, Jagoštica, Jakalj, Jelovik, Konjska Reka, Kostojevići, Lug, Lještansko, Mala Reka, Obajgora, Ovčinja, Okletac, Pepelj, Perućac, Pilica, Pridoli, Rastišta, Rača, Rogačica, Svojdrug, Sijerač, Solotuša, Strmovo, Cerje i Crvica.
4. februar 2018. u 17:10
Vojislav Ananić
Na periferiji sreza račanskog, prema crnogorskom srezu, oko izvorišnih delova Jelovštice, na nadmorskoj visini oko 800— 900 m. nalazi se selo J e l o v i k. Oko naselja su uzvišenja Pustopolje, Kik, Krive strane, kosa Kaluša, delovi Jelove gore i selo Draksin. Naselje je dosta „razbijeno“, u njemu ima oko deset zaselaka.
Prema tradiciji, Jelovik se formira kao naselje krajem XVIII veka. Na prostoru gde su ranije bile šume, krčenjem nastaju livade, pašnjaci, oranice. Godine 1831. u selu se nalazilo 21 domaćinstvo; starešina sela bio je Đorđe Lazić.
U selo su prvi došli Čuturići iz Mokre Gore: Mileta, Vuk i Lazar. Naselili su se na padinama ispod Krivih strana 1783. Godine. Prirodnim priraštajem ovoga roda, broj Čuturića se povećavao. Potomci su se „spuštali niz potoke“, osnivali nove „mahale“. To su: Novakovići, Lazarevići, Todorovići, Vukašinovići, Milovanovići. Godine 1863. izabran je za kmeta Milivoje Vukašinović u čijoj je kućnoj zadruzi bilo 11 članova. Maksimovići, naseljeni oko Jelovštice, došli su iz Kremana, dobili su prezime lo pretku Maksimu Jankoviću.
Kasnije su se doselili: Ćosići iz Bioske i Miloševići iz okoline Priboja. Oni su došli u Jelovik posle 1875. godine.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:14
Vojislav Ananić
Na prostoru od Drine do Gnjile priseke i Pašine ravni, a zapadno od Zarožja i Svojdruga, nalazi se Ovčinja. Preko sela viJuga Ovčinjska reka u koju se ulivaju Gvozdačka reka i Dubravštica. U geografskom pogledu mesto je podeljeno na dva dela: Ovčinju, koja je uvučena u ogranke Povlena i Kozjak, bliže Drini. Ovčinja je podeljena na zaseoke: Todoroviće, Vasiljeviće, Karanoviće, Marjanoviće, Orašje i Kozjak.
Kozjak je do početka XIX veka bio u svojini muslimana. Na njegovim strmim stranama nalazile su se livade i šume. ^
Početkom prošlog veka u Ovčinji živi 39 domaćinstava. Najbrojnije su kućne zadruge: Ranka Vasiljevića (6 muških članova), Aćima Aleksića (8 muških članova), Đukića (Novak, Miloš i Pavle), Marjanovića (Jovan i Nikola). Godine 1863. broj domaćinstava skoro se dvostruko uvećao. Pojedine porodice zadržavaju ranija prezimena. Neke su uzele nova, prema starešini kućne i porodične zadruge. U ovom planinskom i stočarskom selu, iz ekonomskih razloga, dugo su se održale kućne zadruge. Zadruga Nikole Krstića ima 33 člana, Nikole Marjanovića 28 članova, Jeremije Todorovića 23, Krste Aleksića 24, Josifa Lazića 23 člana itd.
Najstariji rod su Karanovići. Došli su u ovo povlensko selo pre prvog ustanka, iz Radijevića kod Goražda. Sa njima su stigli i Marjanovići iz sela Dragolja kod Goražda. Đukići su starinom iz okoline Nevesinja. Vasiljevići su poreklom iz Osata u Bosni, iz sela Blažijevića. To je bila veoma ugledna porodica. Iz njenih redova birani su seoski kmetovi. Posle drugog ustanka, Ranko Vasiljević je bio na položaju starešine sela. Todorovići su poreklom iz Osata. Interesantno je da ovo prezime ne postoji u popisnim knjigama 1836. i 1837. godine. Ali 1863. godine u Ovčinji se nalazi pet njihovih kuća: Alempija, Jeremije, Prodana, Nedeljka i Miće Todorovića.
Posle odlaska muslimana iz sokolske nahije, u Ovčinju dolaze iz gornjih delova sokolske nahije: Pajići iz Solotuše, Jovići iz Svojdruga, Đurđevići iz Sijerča, Grubešići iz Ćeranića, Banići iz Zaglavka.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:17
Vojislav Ananić
Na severnoj strani od sela Duba, oko izvorišnih tokova reke Dervente, nalazi se Dobrotin. Imena pojedinh rečica, potoka i brda, podsećaju na period turske vladavine: Smajino brdo, Asanovac, Sinanovac, Bejtina voda. Prema konfiguraciji reljefa, razlikujemo dva dela sela: Dobrotin pod Višesavskom planinom, podeljen u tri zaselka: Čoladiju, Ersku malu i Gornju malu; Kokošica je ispod Draksina i Javorine, s desne strane Dervente.
Prema predanju, jedan od najstarijih rodova u selu su Ignjatovići. Uzeli su prezime prema pretku Ignji, koji je došar iz okoline Herceg Novog. Imao je dosta potomaka: Jeremići, Vujići, Dimitrijevići, Trifunovići, Nikolići, Tanaskovići, Neškovići, Ivanovići i Lazići. Svi su grupisani u zaselku koji se zove Erski kraj. Porodica Simića dolazi u Dobrotin iz okoline Kolašina, krči šumu i naseljava se do Kostojevića, pod Javorinom. Takođe, iz istog kraja su starinom i Čolići, brojan i veoma pokretljiv rod. Godine 1836. oni su već bili u Dobrotinu — živela su tada dva domaćinstva: Manojla i Triše.
U odnosu na ostala sela račanskog sreza, u Dobrotinu se nije tako dinamično uvećavao broj stanovnika. Godine 1818. bilo je 27 kuća, a 1844. godine 43. kuće sa 298. žitelja.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:29
Vojislav Ananić
Na teritoriji između Višesave, Donje Crvice i Dobrotina, iznad Kostojevića, nalazi se Sijerač. Zatvaraju ga uzvišenja: Jelin, Bareš, Šumarice, Bogdanovo brdo, Obodnjik itd. Istoimena rečica, koja vijuga kroz selo razdvaja brda: Adumovac, Bukovu glavu, Štibića brdo, Hajdukovicu, Starčev grob, Staro groblje na Jelinu i Bobiju. Kuće su koncentrisane oko planinskih izvora i potoka, najviše na obodu Višesavske planine i Crvice.
Prema predanju može se ustanoviti da u selu nema starijih porodica i rodova. Otišli su u migracionim kretanjima u Tamnavu i Valjevsku Podgorinu. Pouzdano se zna da su u Sijerač prvi došli Trijići iz Nikšićkih Rudina. Od njihovih sinova potiču Simići, od Sime, a od Matije Dimitrijevići i Matići. Pavle Simić je kmet sela 1836. godine, kada je u Sijerču bilo 36 kuća. Adumovci ili Partići, došli su u Sijerač iz Bosne, bavili su se zanatstvom, a zatim kiridžilukom. Najpoznatiji njihov potomak je Vilotije, otuda i prezime Vilotijevići. Iz ove porodice je i Gajo Vilotijević-Partić, račanski kapetan u doba kneza Miloša. On je kupio muslimanska imanja u Višesavi, posle 1834. godine, i odselio se tamo. Iz Crne Gore došli su u Sijerač Vukotići, srodnici su im Božići. Čolaci ili Jelići imaju maticu u okolini Kolašina, a srodnici su Kozdravića u Svojdrugu. „Mlađi stanovnici sela su: Jelisavčići, rodom iz Zaovina, Todorovići od Pačadžija iz Pilice, Martići u Adumovcima iz Jaklja.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:33
Vojislav Ananić
Na ušću Dervente i Rogačice nalaze se Kostojevići. Selo je oivičeno brdima: Bareš, Bogdanovo brdo, Obodnjik, Spasovik, Ranište, Kuzmanovo brdo, Straža, Metaljka, Pustopolje, Vranjača, Glavica itd. Područje naselja je brdovito. Jedino se u njegovom središtu nalazi veća zaravan, gde su „stave“ Jelovštice, Dervente i Rogačice. To mesto se ranije zvalo Obodnjik, i u njemu postoje arheološki tragovi starijih naselja. Kostojevići su podeljeni na zaseoke: Čuguri, Babići, Obodnjik, Novakovići i Petrovići. Na osnovu predanja se zna da su pod Kuzmanskim brdom ranije posgojala i muslimanska naselja.
Najstariji stanovnici Kostojevića su Petrovići, naseljeni ispod Draksina, poreklom iz Bratonožića. Kada su otišli muslimani iz Obodnjika, sa susednih brda silaze u Kostojeviće: Mitrovići, Čugurovići, Pavlovići, Babići. Iz porodice Mitrovića birane su seoske starešine. Godine 1831. u selu je bilo 30 kuća, a na položaju kmeta nalazio se Stevan Mitrović. U to doba postojale su 2 kuće Babića: Stepana i Miće, a njihov potomak je Pantelija Babić, čija je kućna zadruga bila jedna od najvećih u Kostojevićima 1863. godine.
Porčići su starinom iz Pive, Broćići iz Sikirića, kod Dobruna. Nema ih u popisu iz 1837. godine, a trideset godina kasnije u evidenciji sela pojavljuje se Mijailo Broćić, čija zadruga broji 15 članova. Posle drugog ustanka stigli su u selo Novakovići iz Lještanskog i naselili se iznad Golog Brda. U vreme kada je već osnovano selo, došli su novi stanovnici: Moljkovići iz Kremana, Lukići iz Draksina, Ninkovići od Vasića u Draksinu, Savići iz Jelovika, Novakovići iz Pješivaca, naselili se u kuće ranijih Novakovića i dobili njihovo prezime.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:40
Vojislav Ananić
Obajgora se nalazi između Pridola, Pilice, Višesave i ogranaka Tare, do Žlijebca. Preko sela protiče rečica Pilica, a granaju se potoci: Duboki potok, Brzica i Kljajića potok. Između njih su zaobljena brda: Musino brdo, Glavica, Dubrave, Duboko, Kljajića brdo, Kosa i Strane.
Kuće su grupisane u zaseoke, ali oko svakog domaćinstva nalaze se pašnjaci, šume, oranice. Izdvajaju se „mahale“: Maćevine, Kolari, Đurići, Dubrava, Brđani, Duboko i Jankovići.
Tokom XVIII veka u Obajgoru su došli Kljajići iz Rovaca, uzeli su imanja u Brđanima, a posle odlaska Đurića sišli su i na njihove posede. Godine 1837. unete su u popisne knjige dve kuće Kljajića: Sredoja i Jeremije, a od tada „ostala“ samo jedna kuća Đurića u Obajgori. Ekmeščije su došli u Kolare iz blizine Bijelog Polja, a njihovi potomci su Andrići, Damnjanovići, Radosavljevići. Godine 1837. na položaju kmeta sela Obajgore bilo je Nikola Jeremić. Iz Kremana spustili su se u Dubravu Aksentijevići.
Marinkovići su „stariji“ stanovnici sela. U finansijskim knjigama Obajgore, 1837. godine, ubeleženo je 6 njihovih kuća: Raka, Simeona, Timotija, Teodosija, Petra i Tadije.
Društveno-ekonomske prilike posle drugog ustanka u knez- -Miloševoj Srbiji povod su za imigraciju u Srbiji, pa i u Obajgoru. Tada su doseljeni u ovo selo: Komušine iz Kolašina (Simići, Ostojići i Petrovići), Pejići u Đuriće iz Beserovine, Dunđerovići u Kolare iz Osata.
Iseljavanjem muslimana iz Pljeskova (Bajine Bašte) stvoren je znatan zemljišni fond, koga je uzelo delom novodošlo stanovništvo Obajgore: Laketići iz Donjih Bjelica, Bogdanovići iz Rače; Vilotijevići na Maćevinama iz Rutoša; Rosići iz Nove Varoši;
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:42
Vojislav Ananić
Okletac. — Prostire se od Drine pored Gvozdca, preko Gnjile priseke do Velikog Povlena. To je brdovito selo, sa stršš kosama i planinskim stranama. S obe strane Okletačke rijeke nalazi se veliki broj brda i povijaraca: Grobnice, Okletačke strane, Severnja, Branjača, Crveno Stinje, Dugi do, Glavica, Boljevine itd.
Kuće su grupisane u zaseoke: Obradinovići, Miholjčići, Vrerela i Polje. Stariji stanovnici koncentrisani su na Rudinskim kosama, oko Vrela, Rudina i ušća Okrugle. Oni su se povlačili na veće visine ispred bačevačkih Turaka.
Obradinovići na Rudinskim kosama imaju maticu u Tepcima, na obalama Tare u Crnoj Gori. Iz ove ugledne porodice dugo vremena birani su kneževi gornjeg dela sokolske nahije a kasnije kmetovi. U knez-Miloševoj Srbiji istakao se, knez Petar Obradinović. Inače, 1831. godine u selu žive tri domaćinstva Obradinovića: Gavrila, Petra i Todora. Petrov sin Teodosije, zajedno sa Vučićem Milićevićem, sudeluje u prodaji muslimanskih imanja posle 1834. godine.
Posle Obradinovića u Okletac se naseljavaju Miholjčići, rodom iz osaćanskog Žlijebca, iz sela Delijića u Banjanima. U popisnom tefteru iz 1831. godine ne nalazimo ovo prezime. To navodi na zaključak da su se Miholjčići kasnije doselili u selo, ili su njihovi potomci promenili prezime. Simići su u srodstvu sa Simićima iz Sijerča. Trišići su rodom iz Prijepolja, a iz istog mesta su i Minići. Babići u Miholjčićima su starinom iz Žlijebca u Osatu.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:47
Vojislav Ananić
Perućac se nalazi pored Drine, od Perućačkog do Mitrovačkog vrela, ispod Aluške planine, na „drinskim izlomljenim terasama. Za razliku od drugih račanskih sela, naselje je grupisano na relativno malom prostoru. Na njegovoj teritoriji su uzvišenja: Osmanovo brdo, Prlo, Gradac, Lazac, Sumbulić, Šestić, Palež, Greben itd.
Sve do 1834. godine u Perućcu žive muslimani. A tada su iseljeni preko Drine u Osat. Napuštena muslimanska imanja naseljavaju Srbi iz susednih račanskih sela, Crnogorci i Hercegovci. Godine 1836. u selo dolaze Krkote — Nikolići iz Kolašina; Škrnjići su, takođe, starinom od Kolašina. Iz Donjih Bjelica u Crnoj Gori došli su Lakići i Petrićevići; Novakovići su iz okoline Kolašina, a Đorđevići iz okoline Prijepolja.
Iz okolnih sela došli su u Perućac: Rajaci iz Zaovina, Ordagići iz Aluga, Radojičići iz Rastišta, Jovanovići iz Jagoštice, Tomići iz Kremića, Jelisavčići su starinom iz Zaovina. Do 1837. godine Perućac je formiran kao naselje i u njemu žive: Savići (Atanasije i Marko), 1 kuća Ristivojevića, 1 kuća Blagojevića, 1 kuća Stevanovića, 1 kuća Despotovića, 1 kuća Novakovića, 1 kuća Jelisavčića (Pavla i Radovana) i 1 kuća Vasilića.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 17:53
Vojislav Ananić
Na području između Drine i ogranaka Tare, od Mitrovačkog vrela do Boranje, razvođa reke Rače i Zaugljanskog potoka, uz visove Oslušu, Boranju i Sokolaricu, nalazi se Beserovina. Selo je ispresecano brdima: Gajem, Borovom ravni, Bukovim brdom, Savinim brdom, Oslušom, Katuništem, Gajevom vrtačom, Paljevinom, Borjem itd. Razlikuju se dva velika zaseoka: Ljuboš i Beserovina, a kasnije se formiraju i Zaugline.
Do 1837. godine u Beserovini su živeli: Totalovići, Andrići, Bogdanovići, Božići, Milići, Teodorovići, Rakići, Sandići, Radivojevići (od njih su Ivanovići, a potomci ovih su Jugovići), Kojadinovići. Ljubičići, Kovači, Vujadinovići, Milivojevići, Stanići i Jovanovići.
Prema tradiciji, koja nije uvek pouzdana, osnovu sela postavio je spahija Beser iz Rogatice. On je naselio oko Mitrovačkog vrela, prema Perućcu, braću Jugoviće (Vimiće): Simu, Mitra i Maksima, koji su došli iz Zovika kod Rogatice. Posle njih došli su Hadžići iz Nikšićke župe, Đokići iz Draževića kod Nove Varoši, a starinom su sa Vasojevića brda. Iz istog mesta su i Baštovanovići. Oni su jedno vreme živeli u Rači, pa se 1900. njihov predak Viliman Baštovanović naselio u Beserovini.
Tokom prve polovine XIX veka uvećava se broj stanovnika u Beserovini. U tom vremenu naseljavaju se: Kovačevići iz okoline Dobruna; Pejići iz Drmanovića kod Nove Varoši; iz Rače Golubovići i Jokići; iz Zaovina Karaklije, Jezdići, Jelisavčići; Stevanovići iz Mokre Gore; Vasići iz Jagoištice; Aleksandrići iz Solotuše; Karadžići iz Petnjice u Drobnjacima; Kamberovići iz Pilice itd.
Interesantno je da su u Beserovini prisutne veoma dinamične demografske promene. Godine 1818. u selu je bilo svega 18 kuća, a 1366. godine 82, dok 1910. godine u mestu ima 222 kuće u kojima živi 1328 stanovnika.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:04
Vojislav Ananić
Pilica se nalazi u srednjem i gornjem toku istoimene rečice. Graniči se selima: Obajgorom, Solotušom, Dubom. Na širokom prostoru sela granaju se rečice i potoci: Pilica, Nikolića potok, Kamberovac, Pridolska rijeka. Sem toga, u mestu ima dosta izvora oko kojih su grupisana naselja: Stanića vrelo, Nedića vrelo, Crvenka, Mramorac, Močonik, Studenac, Kamberova voda, Bijele vode, Crvene vode itd.
S obzirom na geografsku rasprostranjenost Pilica je podeljena na zaseoke: Pridoli, Močonik, Pačadžije, Drajići, Nikolići, Pepelj, Stupari i Ponikve.
Naselje Pilica formirano je u vreme austro-turskih ratova, krajem XVII i tokom XVIII veka. Smatra se da su najstariji stanovnici sela Pepeljci — Jankovići. S obzirom na njihov dijalekt i na njihove psihofizičke osobine, neki istoričari i etnografi misle da su oni došli iz Dalmacije. Naselili su se u vrhu sela, ispod Ponikava. Od njih potiču porodice u zaseocima: Kovačevića Perišića, Vesića, Nikolića, Milisavljevića, Miloševića Blagojevića itd. Nešto „mlađi“ su Pačadžije. Njihovoj stočarskoj privredi odgovarao je teren ispod Ograđenika i na Kambercu. Inače poreklom su iz Krivošija, u zaleđu Boke Kotorske. Prema mestu podeljeni su na Velike (Gornje) i Donje Pačadžije. Potomci su im uzeli prezimena prema starešinama kućnih i porodičnih zadruga: Lukići, Dragutinovići, Kostići, Milivojevići, Gavrilovići, Kamberovići i Mitrovići. Godine 1831. unete su u spiskove stanovnika sela 2 kuće Pačadžija: Mitra i Dragojla. U Dragojlovoj zadruzi bilo je tada 7 muških glava. Već 1836. godine iz roda se izdvajaju pojedine porodice: 4 kuće Dragutinovića — Nikole, Stojana, Nenada i Tanacka, 2 kuće Lukića: Simona i Stefana itd.
Zajedno s Pačadžijama došli su iz okoline Grahova Dragojlovići. Interesantno je da nema Dragojlovića u popisnim knjigama pre 1863. godine kada su evidentirane 2 kuće sa ovim prezimenom: Jeremije Dragojlovića i Luke Dragojlovića. Stevanovići u Pridolima su rodom iz Rovaca. Jojići ili Gagići na Kamberovcu, ispod Pačadžija, doselili su se iz Morače u Crnoj Gori. Iz ove porodice birapi su jedno vreme kmetovi sela. Tako je 1836. godine Antonije Jojić bio kmet sela. Sa njim su živeli braća Marko i Simeon.
Jankovići sa periferije Pepelja, poreklom su iz Kremana; Iz istog mesta su u vrhu Pridola Nedići. Na granici prema Dubu, na izvoru Kamberca, naselili su se Drajići, starinom iz okoline Pljevalja. Veselinovići i Despotovići imaju rod u Kremnima, Marijići (Marići) u Pridolima pored Močonika potiču iz okoline Rogatice u Bosni.
Posle odlaska muslimana iz sokolske nahije, 1834. godine, u Pilicu se naseljavaju: Vasići iz okoline Kolašina, Đurići iz Zaovina. Na kraju, posle 1875. godine, u poslednjem etničkom talasu, stižu u Pilicu: Markovići, iz Kamene Gore, Rajičevići iz Lještanskog, Rogići iz Bioske, Mićići iz Solotuše.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.