Grad Valjevo:
Babina Luka, Balinović, Bačevci, Belić, Beloševac, Beomužević, Blizonje, Bobova, Bogatić, Brangović, Brankovina, Brezovice (od 2007. godine Brezovica), Bujačić, Valjevo (obuhvata i ukinuta naselja Belo Polje, Donja Grabovica, Gradac, Kličevac i Popare koja su ukinuta 1971. godine, kao i urbane delove naselja Bujačić i Gorić od 1991. godine), Veselinovac, Vlaščić, Vragočanica, Vujinovača, Gola Glava, Gorić, Gornja Bukovica, Gornja Grabovica, Gornje Leskovice, Degurić, Divci, Divčibare (naselje nastalo 1970. godine od delova naselja Bačevci i Krčmar), Donja Bukovica, Donje Leskovice, Dračić, Dupljaj, Žabari, Zabrdica, Zarube, Zlatarić, Jazovik, Jasenica, Jovanja, Joševa, Kamenica, Klanica, Klinci, Kovačica, Kozličić, Kotešica, Kunice, Lelić, Loznica, Lukavac, Majinović, Mijači, Miličinica, Mrčić, Oglađenovac, Osladić, Paklje, Paune, Petnica, Popučke, Prijezdić, Pričević, Rabas, Ravnje, Rađevo Selo, Rebelj, Rovni, Sandalj, Sedlari, Sitarice, Sovač, Stanina Reka, Stapar, Strmna Gora, Stubo, Suvodanje, Sušica (do 1977. godine Sušice), Taor (nastalo spajanjem naselja Gornji Taor i Donji Taor 1959. godine), Tubravić i Tupanci.
4. jul 2013. u 21:34
Milodan
Poreklo stanovništva sela Rebelj i Mijači, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela.
-Rebelj je na levoj obali reke Jablanice ili u samomm Jablaniku. Rebelj je pravo, upravo tipsko planinsko selo; kuće su nad jablaničkim kanjonskom klisurom, iznad nje u vrhu Rebeljske Reke, po dolovima pojedinih potoka i u samoj planini. Zemljište je brdovito, bez puta i javnog saobraćaja, od moćnih sekundarnih krečnjaka, u čijoj su podini rudonosni kvarciti. Na jednoj strani nad selom je planina Jablanik, na zapadu opet nad selom Medvednik, a u podnožju su i po selu brda: Mijačko Brdo, Vilovica, Stijena, Crna Stijena, Vikalica, Mali Medvednik i Krušik. Pojedina brda su pravi krečnjački rtovi puni čukara, peštera, čotova i drugih krečnjačkih odlika, naročito brda, koja su uz Jablanicu. U ovim brdima i njihovim padinama pored Jablanice ima pored peštera još i prerasti, točila i plazova. Sva su brda osim Mijačkog Brda, Krušika i Vikalice završkasta, dokle su ova plećata, prepuna vrtača i vrtačastih dolina. Izuzetak je od ovoga mali deo sela, koji se zove Mijači, koji su na južnom delu velike tercijerne jezerske kotline Poćute.
U severnom delu sela vrlo je malo izvora. U Mijačima su dva vrela, koji posle kratkog toka padaju u Jablanicu. U zapadnom delu sela je samo Vasina Voda, izvor u podnožju Malog Medvednika. U onom delu sela, pod Jablanikom, ima puno izvora, poznatih pod opštime imenom Vreoci, od kojih postaju mnogi potočići i grade Rebeljsku Reku, koja ima pravac jugozapadni, kao i glavni jablanički i medvednički venac. Ovaj pravac ima reka do svojih stava sa Vujinovačkom Rekom, gde njih dve grade Jablanicu, koja od stava uzima severozapadni pravac. Od Mijačkih vrela postoji nepresušni potok Mijački Potok, koji posle kratkog toka pada u Jablanicu, odmah po njenom izlazu iz klisure.
Zemlje i šume.
-Zemlje je u selu malo, najviše je u Mijačima i po plećastim bregovima i brdima. Zemlja je slabe rodnosti, kamenita je, plitka i krečna, te s toga se mora redovno natirati, da bi mogla ma kakav rod donositi. Mijačke su zemlje kamenite, ali pošto su smolnice i navodnjene i cene se kao najbolje u selu. Livada i pašnjaka u selu i oko kuća nema, ali po plćima svih kamenitih brda ima isuviše velikih ispusta. Pojedine njive po brdima kratkog su veka, jer ih se vrlo često atmosferska voda, ako se ne ograđuju kamenim zidovima, odnosi. Livade i pašnjaci su na Jablaniku i Medvedniku i time osobito podesne za sitnu stoku, koje seljaci i drže u velikoj meri.
Šume je isuviše u selu, premda su svi visovi pored Jablanice goli krševi. I ovde je jablanička i medvednička šuma na prvom mestu. Šuma je od lisnatog drveta i samo po selu ovde-onde da je svojina pojedinaca, pored toga što su veći delovi državna svojina. Svi visovi po selu, koji se ne mogu ziratiti, a naročito njihove padine džematske su zajednice, na kojima se zajednički napasa stoka.
Tip sela.
-Rebelj je selo razbijenog tipa. Svojim planinskim položajem podeljen je na tri džemata. Kuće u pojedinim džematima su ili zbijene i pribijene uz padine pojedinih bregova ili su rasturene uz pojedine potočiće i njihove doline. Džemati su: Mijači po dnu sela, pored Jablanice u Poćuti i ispod Mijačkog Brda, Kneževići iznad Mijačkog Brda, u uvali između ovog Brda i Vilovice oko jednog Vrela, i Vreoci oko malih vrelaca u samom Jablaniku i Medvedniku. Džematska su rastijanja od 700 metara, a pojedinih kuća od 10 do 300 metara, što su naročito rasturene kuće u Vreocima.
U Mijačima su: Davidovići, Jeremići, Simići, Brankovići i Jovanovići.
U Kneževićima su: Kneževići, Purići i Rakići.
U Vreocima su: Aleksići, Nestorovići, Jankovići, Pešići i Pirgići.
U Rebelju je znatno razvijen zadružni život. Sve planinske kuće su većinom zadružne. Veće zadruge su: Aleksića, Pešića, Kneževića (3 kuće) i Brankovića u Mijačima.
Podaci o selu.
Rebelj je prema spisku valjevske eparhije od 1735. godine imao 9 domova. U haračkim tefterima iz 1818. godine ovo je selo podeljeno na Mijač (Mihač) i Rebelj sa manastirom Pustinjom. Prema ovome Mihač je imao 8 domova sa 29 haračkih i 8 por. lica, a Rebelj 13 domova sa 27 por. i 43. harčkih ličnosti, dokle je kod Vuka Rebelj ukupno imao 20 domova sa 26 por. i 70 haračkih lica.
Prema popisu:
-1866. godine – 39 domova i 387 stanovnika.
-1874. godine – 46 domova i 380 stanovnika.
-1884. godine – 48 domova i 429 stanovnika.
-1890. godine – 53 doma i 457 stanovnika.
-1895. godine – 60 domova i 546 stanovnika.
-1900. godine – 65 domova i 591 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 7,10 a procentni 1,54%.
Ime selu.
-Rebelj je rudarsko naselje iz najstarijih vremena, ali otkuda ime selu na zna se. Mijači je ime doneto sa strane, a donele su ga one porodice, koje su se prve naselile u selu.
Rebelj je u vreme austrijskog provizorijuma bio pogranično mesto s karaulom i imao 10 kuća i bio 3 časa (hoda) daleko od Valjeva.
Starine u selu.
-Ceo kraj sela Vreoci naseljen je na rudarskom zemljištu. Tragovi srpskog srednjovekovnog rudarstva, a može biti i ranijeg, nađeni su po ovom kraju, gde su nađeni stari potkopi, ostaci rudarskog alata, šljake i neprerađene rude. Tek pred kraj prošlog stoleća otvoreni su i započeti rudarski radovi, pa su opet prestali. I ranije i danas nađene su bakarne rude.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-U narodu se priča da je pre Turaka selo bilo jako naseljeno rudarima naše i tuđe narodnosti i da su se, kad su Turci, po osvajanju ovih krajeva, uništili ljudske tvorevine ovog karaja, iselili preko Save u Austrougarsku. Najnovija naselja bila su oko rudnika, ali starih naseljenika nema.
-Mijači-Mihači (Jeremići, Brankovići, Jovanovići, Simići, Jankovići, Kneževići, Purići, Rakići): Najstariji doseljenici su Mijači-Mihači naseljeni prvo u Poćuti i posle se pomerili dublje u planinu i puštali druge između sebe. Mihači su se doselili nekako brzo posle pada pod Turke ovih krajeva i doselili si iz krševitih krajeva Hercegovine. Zovu se i danas, ali retko, Mijači, dokle se inače zovu raznolikim (već pomenutim) prezimenima, ima ih 34 kuće i slave Jovanjdan.
-Pirgići* (Aleksići, Nestorovići i Pešići): Druga stara porodica Vreočani doselila se iz Birča pred kraj 17. stoleća, poznata pod opštim prezimenom Pirgići. Pirga i njegov brat Peša (Petar) doselili su se kao majstori i naselili među Mihačane, ima ih pod raznim (pomenutim) prezimenima 30 kuća i slave Jovanjdan.
*Iz ove je porodice Krsman Pirga, buljubaša Kedićev u početku Prvog ustanka.
-Davidovići su vrlo stara porodica, doseljena prvo u Sovač, pa posle prešli u ovo selo, gde su sad pored svojih srodnika (koji se ne navode, op. Milodan); njih je 3 kuća i slave Alimpijevdan.
U Rebelju je 67 kuća od 3 porodica.
Zanimanje stanovništva.
-Rebeljci se zanimaju stočarstvom i voćarstvom dok zemljoradnja dolazi na treće mesto. Seju se sve vrste žita, ali samo toliko, koliko je potrebno za ishranu naroda i domaće stoke, pa je opet retko kada ima u većoj meri, zbog čega se redovno dokupljuje. Ko se od Rebeljaca bavi zemljoradnjom i jačoj meri, taj mora imati zemlje u Poćuti ili na nekom drugom mestu. Voće se gaji naveliko i ono im donosi znatan prihod, pošto se svake godine izvozi i sirovo i prerađeno. Sitniju stoku gaje uveliko i za to Jablanik daje vrlo povoljne uslove sa svojim livadama i pašnjacima. I Rebeljci s proleća sjavljuju svoje ovce u Poćutu ili niža jablaniča sela. Malo koji Rebeljac da ne zna kakav zanat i da ga uzgred ne radi. Zanat i trgovina među seljacima u posednje doba znatno su se raširili, tako da se znatan broj seljaka radi zanata naseljava i u gradska mesta. Rebeljci su se odavali i rudarskim rabotama, kad god bi rudnici bili u ovim krajevima. Iako je saobraćaj po selu još primitivan, iako je zemlje malo, ipak se Rebeljci slabo iseljavaju.
Pojedinostu o selu.
-Rebelj je sastavni deo Rebeljske opštine u Srezu valjevskom. Sudnica i škola su u Poćuti izvan sela a crkva u Pustinji (sada je to manastir, op. Milodan). Groblje je razdeljeno po džematima.
Selo nema zajedničke preslave.
5. jul 2013. u 20:27
Milodan
Poreklo stanovništva sela Rovni, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela.
-Rovni su na levoj obali Jablanice, na jugu od Balinovića. Seoske su kuće po stranama visokih, vrlo strmenitih, krševitih krečnjačkih brda, koja se dižu iznad Jablanice. Brda su visoka i plećata, pored Jablanice, prepuna plazova i točila. Glavniji su visovi: Tara i Šaran do Kunica i Sitarica, Brdo do Bobove i Bogdana do Balinovića, na kojoj je i Balinović.
Izvora ima nekoliko u padinama brda, u rasedima slojeva. Izvori isu jaki, glavniji su Tara do Bobove, Rakića Česma u selu i Srećkovića Bunar. Potrebu u većoj količini vode podmiruje Jablanica, koja teče pored sela sa istočne strane. Sa južne strane odvaja selo od Kunica i Sitarica potok Tara, koji postaje od nekoliko jakih izvora. Od Rakića kuća silazi velika Rakića Jaruga ili Duboka Jaruga (a i Duboki Potok) a ona je suva, kamenita i usprta dolina.
Zemlje i šume.
-U selu je vrlo malo ziratne zemlje. Ona je oko kuća i po plećima brda, dokle je oko Jablanice vrlo malo ima. Zemlja je kamenitog dna, posna, dosta krečna iako se natire, onda može nešto da rodi. Samo do Balinovića niz Bogdanu ima malo više ziratne zemlje i to je jedini poveći komad rodnije zemlje, u kome svaki seljak ima svoga udela. Tu su Rovine, najbolje ziratne zemlje, rđave za livade i pašnjake.
Šume je u selu dosta. Južni kraj sela je pošumljen. Oko Tare i Dubokog Potoka ima dosta šume, samo je sitna, te otud narod ima dosta drva za ogrev a po malo i za građu.
Zajednice seoske su oko Tare i Dubokog Potoka, a drugih zajednica nema.
Tip sela.
-Rovni su selo razbijenog tipa. Seoske su kuće uglavnom zbijene u dva džemata. Prvi džemat je na Bogdani do Balinovića i zove se Stare Kuće a drugi se zove Brda i na južnu stranu je od njega. Kuće su rasturene, tako da su džemati gotovo spojeni; rastojanje među kućama je od 50 do 600 metara.
Kod Starih Kuća su: Zarići, Srećkovići, Antonijevići, Ivankovići, Selakovići, Radosavljevići i Jovanovići.
Na Brdima su: Čolići (Živkovići), Ćubići, Jakovljevići, Rakići i Đokići.
U Rovnima ima nekoliko osrednjih zadruga: Čolića, Srećkovića (dve kuće), Zarića (dve kuće) i Rakića.
Podaci o selu.
Rovni, kod Vuka Romni, prema haračkim tefterima od 1818. godine imali su 15 domova sa 21 por. i 41 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 18 domova i 172 stanovnika.
-1874. godine – 21 dom i 202 stanovnika.
-1884. godine – 28 domova i 243 stanovnika.
-1890. godine – 30 domova i 259 stanovnika.
-1895. godine – 31 doma i 291 stanovnika.
-1900. godine – 33 doma i 298 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 3,66 a procentni1,64%.
Ime selu.
-Balinović su osnovala dva brata rođena, koji su bili odeliti pre doseljenja i nastanili se prvo u Balinović. Stariji brat je ostao u selu, a mlađi je prešao na svoje rovine* u ovom selu, na mestu gde su danas Stare Kuće i tu se zakućio. Mlađi brat naselio se i zakućio na rovinama i njegovo selo se prozove Rovine, a docije izgovaranjem i Rovne i Rovni, što je danas zvaničan naziv sela.
*Rovine se zovu ona mesta,koja su obrasla papraću, pa se preko zime rove za svinje, koje zasoljenu paprat rado jedu, inače neće ili ako jedu dobijaju neku opaku bolest, koja ih opija i mori. U danas stariji seljaci, piše LJ. Pavlović, ovog sela i Balinovci ne smatraju ovo selo drukčije nego zaselak Balinovića.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-Balinovci (Zarići, Srećkovići, Ivankovići, Antonijevići, Jakovljevići, Ćubići, Čolići, Rakići i Radosavljevići): Rovne su osnovale one porodice, koje su na Bogadni, na mestu zvanom Stare Kuće; one su potomci starog Balinovca, doseljenog na svoje rovine. Ove su se porodice granale i širile po celom selu i međi njih se docnije umetale kasnije doseljene porodice. Od Balinovca su gore pomenute porodice, ima ih 30 kuća i slave Jovanjdan. Kad se Balinovac naselio u selu, Rovni su time postale zaselak sela Balinovići i dugo se tako smatrale a pre Balinovčevog dolaska nije bilo naseljenika niti se ma šta znalo za njih.
-Jovanovići su noviji doseljenici, čiji je ded sišao kao majstor iz Godočeva-okrug užički i naselio se u selu; njih je dve kuće i slave Nikoljdan.
-Selakovići su iz Sušice, otac im došao ženi na imanje, ima ih dve kuće i slave Jovanjdan.
-Arsenovići, predak je iz Sušice i prizetio se u Zariće, čije je porezime i slavu primio, slave Jovanjdan.
-Đokići su iz Zaovina, slave Đurđevdan.
U Rovnima je 36 kuća od 5 porodica.
Zanimanje stanovništva.
-Rovnjani se zanimaju svima privrednim poslovima, kojima i susedni seljaci ove oblasti. Glavna su zanimanja voćarstvo i stočarstvo a uzgred i zemljoradnja. Radi uče zanate i rade po selu i okolini, dosta ih se bavi ribolovom, žeženjem kreča i trgovinom. Ne sele se ali u službu idu po susednim selima.
Pojedinosti o selu.
-Rovni su sastavni deo Rebeljske opštine u Srezu valjevskom. Sudnica i škola su u Poćuti, a crkva u Gračanici. Groblje je u sredini sela, na Brdima.
Ne kaže sa da li i koju preslavu preslavljaju.
6. jul 2013. u 20:14
Milodan
Poreklo stanovništva sela Sandalj, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela.
-Sandalj je iznad Jovanje na severnom kraju Leskovačke visoravni. Zemljište je krečnjačko, prepuno vrtača, a seoske su kuće na samom kraju visoravni po vrtačama koje su vrlo velikog obima i daju zemljištu neravan izgled. Visoravan se vrlo strmo spušta u korito reke Jablanice. Strane brda su krečnjačke, ako su pošumljene, na njima se raspoznaju tragovi erozije, a ako su ogoljene kao na zapadnoj strani sela, onda su krševite, pune plazova, točila i peštera.
U selu oko kuća nema nijednog izvora. Svega su tri izvora u stranama brda sandaljskih strana. Izvori su na rasedima slojeva, jaki i ne presušuju i njima se narod jedino služi. Jedan je od ovih izvora pri vrhu Jovanjske Šume i zove se Crna Voda i od njega postaje čitav potok pod istim imenom. Druga dva su na zapadnoj strani sela i zovu se Česma i Točak. U selu se narod pomaže vodom iz bara i cesterni, dokle pogranična Jablanica je od slabe pomoći, jer se njoj teško silazi.
Zemlje i šume.
-Sandaljske su zemlje krečne, suve i vrlo posne, kad se đubre na njima dobro uspevaju strmna žita, dokle drugi usevi slabo uspevaju. Livada nema a ni pašnjaka. Ziratne zemlje oko Jablanice i po padinama takođe nema.
Šume u selu ima malo. Po stranama od skora se počela gajiti šuma, a ta je šuma sitna i od slabe je koristi. Pojedinačnih i povećih zabrana ima po selu i do Stubla, te se njima drvi selo i seče, što mu je od potrebe za građu. Strane se seoska zajednica, dokle sva severna strana sela je svojina crkve jovanjske i pošumljena je.
Tip sela.
-I Sandalj, kao i susedni Lelić, je selo zbijenog tipa. Kuće su na rastojanju od 20 do 50 metara i zbijene u nekoliko vrtača u krug poređanih. Sandalj je malo naselje, te otuda nema džemata a po neke izdvojene kuće su novijeg porekla.
U Sandalju su: Filimanići, Maksimovići, Glišići, Arsići, Andrići, Petrovići, Kosići, Teodosići, Trišići, Oramnovići, Ilići, Markovići, Mitrašinovići, Živkovići, Božići i Radovići.
U selu nema zadruga.
Podaci o selu.
-Sandalj je prema haračkim tefterima iz 1818. godine imao 8 domova sa 14 por. i 26 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 19 domova i 127 stanovnika.
-1874. godine – 19 domova i 120 stanovnika.
-1884. godine – 24 doma i 135 stanovnika.
-1890. godine – 27 domova i 159 stanovnika.
-1895. godine – 25 domova i 173 stanovnika.
-1900. godine – 26 domova i 168 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 1,28 a procentni 0,95%.
Ime selu.
-Otkuda je ime selu, to niko ne ume da ubjasni. Svaki drži da je doneto sa strane i to da je doneto iz Bosne, a da li je ono porodično prezime ili ime tamošnjeg sela, ne zna se. Jedino se zna da je ovo selance odavno poznato po ovim opštim imenom.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-Filimanići i Glišići: Sandalj je na istom mestu i danas a osnovala ga je najstarija porodica Filimanića za koje se ne zna da su se i sa koje strane doselili. Filimanići su najjača porodica u selu i mnogo ih se iselilo u ravnija mesta u Posavini. Filimanićima su srodni Glišići, ima ih 9 kuća i slave Nikoljdan.
-Ormanovići i Ilići: Najstariji doseljenici uz Kočinu Krajinu su današnji Ormanovići koji su došli iz Gornjih Košalja u Azbukovici, kojima su rod Ilići, ima ih 3 kuća i slave Jovanjdan.
-Arsići su iz Šljivovice u Starom Vlahu, ima ih dve kuće i slave Nikoljdan.
U Drugom ustanku i posle 1818. godine su se dsoelili:
-Petrovići iz Jelovika-okruh užički, slave Jovanjdan.
-Maksimovići su iz Pilice-okrug užički, slave Aranđelovdan.
-Kosići su od Kosića u Zarožju, predak došao ovde kao sluga, slave Stevanjdan.
Doseljenici posle 1850. godine:
-Markovići su prešli iz Zlatarića na svoje imanje posle deobe u zadruzi, slave Stevanjdan.
-Andrići, predak došao kao sluga iz Strmova-okrug užički, slave Aranđelovdan.
-Teodosići si iz Stare Reke, predaka dovela mati u selo, slave Aranđelovdan.
-Trišići, predak došao uz preudatu mater iz Sedlara, slave Đurđevdan.
-Živkovići, predak je došao kao sluga iz Gornjih Košalja, slave Trifundan.
-Mitrašinovići su došli iz Đinovića u Crnoj Gori posle rata, slave Stevanjdan.
-Božići si iz Leskovica, došli posle deobe na svoje imanje, slave Jovanjdan.
-Radovići si iz Leskovica, došli, kao i Božići, na svoje imanje, slave, kao i Božići, Jovanjdan.
U Sandalju je 28 kuća od 14 porodica.
Zanimanje stanovništva.
-Sandaljci se zanimaju poglavito onim privrednim poslovima, kojima i susedni Zlatarićani i Sedlarci. Sporedno im je zanimanje žeženje kreča i zanati, zbog čega mnogi idu po drugim selima. Slaba zemlja, mali prihod s nje, nagone ih, te se iz godine u godinu naglo raseljavaju i gube po ravnbijim selima, idući većinom u mlađim godinama po službama i zanatima, gde i ostaju.
Pojedinosti o selu.
-Sandalj, iako je pred opštinom u Jovanji, ipak dolazi u sastav Lelićke opštine u Srezu valjevskom. Sudnica im je u Leliću a škola i crkva u Jovanji. Ništa se ne kaže za groblje i seosku zavetinu, op. Milodan.
7. jul 2013. u 00:29
Milodan
Za razliku od Jovanja imamo i “problem” sela Gola Glava. Naime, u knjizi Ljube Pavlovića to selo nije opisano izuzev što u se u dva navrata ovo selo pominje kao “tamnavsko selo”. Pregledavajući sela opština Ub i Koceljeva uvideo sam, mada sam se sa tim nazivom sela često susretao, da isto ne pripada ni Ubu ni Koceljevi iz čega proističe da je selo Gola Glava u kasnijim vremenima “prebačeno” iz tamnavske oblasti u “atar” opštine-grada Valjevo što podrazumeva da ću tekst napisati iz Pavlovićeve knjige “Valjevska Tamnava” i neće biti po obrascu ostalih sela grada Valjeva, jer se u tom smislu te dve knjige LJ. Pavlovića unekoliko razlikuju. Poenta je da će poreklo prezimena biti autentično.
7. jul 2013. u 20:36
Milodan
Poreklo stanovništva sela Gola Glava, grad Valjevo. Izvodi iz knjige Ljubomira Ljube Pavlovića „Antropogeografija valjevske Tamnave“, izdanje 1912. godine. najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela i ostalih naselja.
-Gola Glava je sa obe strane rečice Uba, ispod Jautine i Posova, brdovito i najšumovitije oblasno selo, ispresecano mnogim rečicama i potocima. Kuće su razređene u džemate: Balačku do Slatine i pod Posovom, Brđane na zapad od Balačke i pod Kamaljem, Palanku uz Duboki Potok, Jautinu pod jaućanskim Visom i Osredak, na levoj strani Uba, iznad škole.
Svaka gologlavska mala ima po jedan ili po dva zasebna potesa, a sve zajednički po jedan deo svog Polja, a tako i kod bukorskih mala, čiji je zajednički potes Mokro Polje do Galovića. Kad se mala namnoži i nema gde da se više širi, onda malo podalje stvara drugu malu, koja se po vremenu spaja sa svojom maticom. Tako su se u Bukoru spojile Donja Mala sa svojom maticom Divičem, u Goloj Glavi Balačka sa Brđanima, u Ljuticama Rasnica sa Ljuticama itd. Tipska brdska sela su: Bukor, Gola Glava, Družetić, Ljutice, Donje Crniljevo, Goločelo, Galović itd.
Reke.
Ub je malo manja rečica od Tamnave. Njegov izvor je, kao i Tamnave sa istočne strane vlašićkog visa Belega. Dolina Uba je uska, kamenita, sa strmim obalama do Gole Glave i kad prodre kroz Jautinu, dolina se otpočinje širiti. Pred Radušom reka Ub prolazi kroz kamenito ždrelo odakle se opet dolina širi. Desna obala je od krečnjačkih ostenjaka, rtova i peskova i strma sve do stava sa Tamnavom.
Istorija oblasti.
Tokom Prvog srpskog ustanka Prota Mateja i pop Luka imali su i čestitih svojih saradnika, Tamnavaca, čija su imena vredna pomena: Isailo Lazić iz Krtinske, Petar Erić iz Zvečke, pop Leontije Marković iz Urovaca, Živan Petrović iz Kalenića, Vasilj Pavlović iz Bajevca, Đura Kostić iz Crvene Jabuke, Iguman Jeremija iz Grabovca, Milovan Zujalović iz Tulara, Živko Dabić iz Gole Glave, Jovan Tomić-Belov iz Donjeg Crniljeva, Mihailo Gluvac iz Kamenice, Rade Radosavljević iz Goločela i dr.
Fizičke prilike u Tamnavi.
Druga vlašićka kosa počinje u šabačkom Crniljevu na onom mestu odakle Tamnava otpočinje teći umesto severnim, istočnim pravcem. Druga kosa je niža od prve i razlikuje se dosta od prve, mada su obe tačno jugoistočnog pravca. Kao što je kod prve kose glavni i najznatniji vis Beleg u Miličinici i iznad valjevskog Crniljeva, tako je i ovaj drugi, Jautina u Goloj Glavi najglavniji, jer koliko je Beleg udaljen od početka Vlašića, toliko je i Jautina od Donjeg Crniljeva. I kosa i njene suviše kratke i severne i južne kosanice širokoh su pleća, sa jasno izraženim krečnjačkim poljicima, jer celom dužinom kose na više mesta ispoljeni su sekundarni krečnjaci, ispod kojih su peščari, konglomerati i filiti. Krečnjačka poljica: Odžino Polje između Miličinice i Goločela, Preseka na Šeševici, Jasikova Ravan u Ljuticama, Konjski Grob na međi Bresnice i Koren u Družetiću, su poljica bez vidnih ostenjaka, i rtova sa vrtačama po sredini, koje su starijeg i novijeg porekla, široke, zadnivene i obdelane.
Svaka gologlavska mala ima po jedan ili po dva zasebna potesa, a sve zajednički po jedan deo svog Polja, a tako i kod bukorskih mala, čiji je zajednički potes Mokro Polje do Galovića. Kad se mala namnoži i nema gde da se više širi, onda malo podalje stvara drugu malu, koja se po vremenu spaja sa svojom maticom. Tako su se u Bukoru spojile Donja Mala sa svojom maticom Divičem, u Goloj Glavi Balačka sa Brđanima, u Ljuticama Rasnica sa Ljuticama itd. Tipska brdska sela su: Bukor, Gola Glava, Družetić, Ljutice, Donje Crniljevo, Goločelo, Galović itd.
Seoske zajednice
Zajednice brdskih sela veće su i one su ispusti i šume. Ove se zajednice daju pod ispašu i žirovnicu i prihodi idu u opštinsku kasu na isplatu državnog poreza i prireza na sva imanja. Iz ovih zajednica seoska sirotinja ima besplatan ogrev, a oskudni u imanju dobijaju, po rešenju seoskog i opštinskog zbora i odobrenju nadležnih državnih vlasti, potrebno zemljište na večitu svojinu. Najlepše, najveće i najočuvaninje zajednice ove vrste imaju sela: Gola Glava, Koceljeva, Pambukovica, Kamenica, Ljutice i Družetić. Gologlavske zajednice u Jautini, družetićke u Straži i Visu, koceljevačke i pambukovičke, poznate po opštim imenom Koceljevačka Šuma, u prostoru preko 400 hektara, jesu najlepši šumski krajevi u oblasti i one drve sva donja tamnavska sela.
Tamnavske šume su danas ili privatna svojina ili seoske zajednice. Privatne šume, gajevi ili zabrani su izdvojeni i ograđeni i najviše u dolinama reka i stranama brda. Nema doma, koji ne bi imao svoj zabran ili gaj ili bar jedan deo livdadske i ziratne zemlje odvojen i pošumljen. Najveću vrednost imaju privatni zabrani, koji su u zajednici s više sela, kada grade velike šumske celine i daju selima lepši izgled. Šumski kompleksi ove vrste su: Burovača u Bukoru i Galovićima, Gaj, Cerov Rt i Braznik u Donjem Crniljevu, Goločelu i Miličinici, Avala u Raduši, Slatini, Čučugama i Pambukovici, Bobija u Kršnoj Glavi i Dokmiru, Posovo u Goloj Glavi i Brankovini i dr.
Vinogradarstvo je bila najjače privredno zanimanje brdskih sela. Sca brddska sela ili su imala ili imaju i danas svojih vinogradskih mesta i po njima velike vinograde. Vinogradi svih drugih sela, kojih je je bilo u oblasti, bili su slabe vrednosti. Vinogradi su danas propali samo se uporno održavaju u Goloj Glavi i Bukoru. Stari bajevački, vrhovljanski, nepričavski, stepanjski, ljutički i kamenički vinogradi uništeni su, pa su uništene i vinogradske zgrade i na njihova mesta došla su zaparložena mesta ili su se počeli podizati vinogradi na racionalnijoj osnovi. Kad su vinogradi rađali, davali su dobra vina, koja su se izvozila i izvan ove oblasti. Stara bajevačka, bresnička i ljutička vina cenila su se isto onako, kao današnje gologlavsko, kao najbolja vina u Zapadnoj Srbiji.
Tip sela.
Gola Glava je selo razbijenog, starovlaškog, tipa u kojima nema zaseoka u onoj meri da bi, osim pojedinih izuzetaka, kao sela gornjih valjevskih oblasti.
U Vukovim haračkim tefterima pominju se kao zaseoci: Koren u Družetiću i Jautana u Goloj Glavi, ali nisu bili zaseoci ni onda ni danas, jer ih tim imenom od njihovih seljaka ne zove. Vrhovi u Skeli, Staro Vrelo u Vrelu, Pljoštara u Drenu…. jesu veće male, koje bi se, kad bi se njihova imanja izdvojila od ostalog sela, mogle nazvati zaseocima, a vremenom i selima.
Stanovi i kolibe.
-Ako su livade udaljene od kuća, onda dosta domova imaju svoje kolibe. Kolibe su jednodeljne zgrade, u kojima prema potrebi noćivaju pojedini zadrugari. Kolibe su na krajevima livada i pašnjaka, pored kotareva u košara i više zgrada za sklanjanje alata i drugih zemljodelskih sprava nego za stanovanje. Oko kolibe se nalaze obično i još neke zgradice: košić za kukuruz, ambarić za žito, košara (primitivna štala, op. Milodan) i obori. I seljaci brdskih sela ove oblasti: Gole Glave, Družetića i Bresnice, ako imaju imanja po udaljenijim selima, imaju ovakve iste kolibe. Kolibe su sagrađene od istog materijala, od kojega i lošije kuće, a košare se grade od brvana, pletara ili od krovine a pokrivaju daskom, crepom ili krovinom.
Ime sela.
Imena data po plastičnim osobinama zemljišta je, između ostalih, i Gola Glava*.
*Za ime Gola Glava priča se ovo: U tursko doba selo se zvalo dvama imenima: Palanka i Balačka. Oba sela nisu imala svojih sinora i kad su Balačani otpočeli ograničavanje svoga sela, susedni seljaci ustali bi protivu toga i povadili bi međike. Koliko su god puta ovo činili, toliko su puta nasedali. Kad im se dosadi, jednog dana Balačani skupe se na sastanak u Palanci i reše, da iz svoje sredine izaberu nekoliko seljaka, da ih ograniče, a uz to, po predlogu seoskih staraca, reše da iz seoskog groblja pokopaju nekoliko mrtvačkih glava, da naprave i otešu poduže koraće (kočeve), da zovu popa da očita potrebnu molitvu, pa da se glave nataknu na koraće i da seoski kmetovi uz prigodne molitve pobodu koraće na ona mesta, koja određeni seljaci istave kao međa selima. Balačani doslovce izvrše ovu odluku i, priča se, da posle toga nije nikad dolazilo do spora među selima i da su glave bile na koraćima sve dotle, dokle ovi nisu otruleli i sami popadali. Zbog ovih mrtvačkih glava selo se prozove Gole Glave i to im ostane. Ovu priču u celini čuo sam od, piše Ljuba pavlović, pok. Vase Gentića, viđenog i uglednog Gologlavca, koji je umro 1901. godine. Pokojni Vasa pri kraju ove priče uveravaše svakoga, da je bio u stanju pokazati svakom mesta, na kojima su bili koraći s glavama.
Starine u selu.
Selišta:
Selište ima svako selo samo se različito zove. Na svakom selištu očuvani su tragovi života ili se mogu naći, pa bilo naseljeno ili nenaseljeno. Osobna imena selišta su: Selište, Staro Selo, Kućerine, Stare Kuće, Kućišta, Stara Voća i Palanka. Selišta prve vrste imaju u: Skeli, Vukoni, Svileuvi, Zvačkoj, Kamenici i Bukoru.
Selišta pod osobnim nazivom Palanka imaju u Goloj Glavi i Gunjevcu.
Zbegovi, Zbegovine ili Zbegovišta.
U nekim selima ove oblasti nalaze se kao osobna imena pojedinih naseljenih ili nenaseljenih delova sela: Zbegovi, Zbegovine ili Zbegovišta. Zbegovine predstavljaju privremeno nastanjivanje oblasnog ili susednog stanovništva za vreme rata ili kakvog opšteg pokreta u oblasti u doba turske vladavine. Takva mesta su bila po šumama, jarugama i pošumljenim dolinama i po njima se narod zadržavao, dokle ne bi opasnost, koja je pretiča životu, prestala. Kao osobna imena ove vrste poznata su: Zbegovine u Posovu, Goloh Glavi i Raduši.
Stara groblja.
Oko starih crkava, današnjih manastirina i crkvina ima svuda starih grobova i čitavih grobalja. Kod stepanjske crkve sahranjeni su svi sveštenici iz Đelmaške i Popovića porodice a uz njih i knez Vasilj pavlović iz bajevca. Pored jabučke crkve sahranjene su seoske spahije 18. veka i sveštenici, pored dokmirske viđeni kaluđeri, svaeštenici i Dabići iz Gole Glave.
Kamenorezačke i slikarske i škole.
Krajem 18. veka postojala je u Dokmiru, pri tadašnjem (i današnjem) manastiru, kamenorezačka i slikarska škola, čiji su đaci pred pismenosti rezanju i izradi ikona, malanju, izradi i potpisivanju spomenika. I danas se zna da su neki od: Molerovića-Popovića iz Bajevca, Matiće-Pureševića iz Kršne Glave, Popovića-Balačana i Dabića iz Gole Glave, Miloševića iz Svileuhe, Glišića iz Dokmira, Nikolajevića iz Babine Luke, Nenadovića iz Brankovine, Đikića iz Sovljaka itd, bili đaci iste škole, što i sam Prota Mateja pominje u svojim „Memoarima“, kada je učio vrletni bukvar kod popa Stanoja iz Kršne Glave.
Uzroci doseljavanja.
Od Karaule pa do Save, duž starog puta, u skoro svakom selu, sa jedne i sa druge strane puta, naseljeni su Župljani, kojima beše u zadatku da čuvaju put i da svojim uglednijim bratstvenicima budu na ruci pri kakvoj većoj opasnosti. Savska sela; Ušće, Zabrežje, Zvečka i stara Breskva behu naseljena njihovim porodicama, kojima beše u zadatku, da obezbede prelaz i prenos ratnih i vojničkih potreba. Pa ne da su se ove ugledne porodice pazile, da imaju obezbeđenu vezu za svoje političke ciljeve s austrijskim vlastima, pazile su, da, ako bi ih potreba nagnala da se sele u prekosavske oblasti, i u tamošnjim prekosavskim selima imaju svojig bratstvenika. Otuda i danas postoje veze sela, sa obe strane reke Save, sa one strane u Progarima, Boljevcimlja, Ašanji, Kupinovu i Jakovu behu opet namešteni Župljani. Održavanj veza, naseljavanje bratstvenika, osiguravanje puta, obezbeđivanje prevoza i osigranje skloništa u prekosavskim selima za račun kuća Grbovića i Hadžića vršili su njihovi najbliži srodnici Vukomanovići, potonji Danilovići, naseljeni u Murgašu, s južne strane Uba.
Nije samo radila ovako porodica Grbovića, nego su isto postupale i druge valjevske istaknutije porodice. Lazarevići su poreklom iz Birča i od tri brata, pa se jedan naselio u Svileuvi, drugi u Batalagama a treći se spustio Savi, u Dren i time obezbedio prelaz preko reke u slučaju potrebe. A da bi imali sklonište u prekosavskim oblastima, oni su prvog sina, svoga brata u Drenu, prebacili u Kupinovo, od koga i danas ima potomaka. Znamenita valjevska porodica nenadovića, pored velikih rodbinskih veza sa svima uglednim porodicama svoga doba, imala je u centru oblasti, u Ljubiniću, svojih bliskih srodnika, a najglavniji predstavnik ove porodice Prota mateja, da bi imao savsku obalu u svojim rukama, naselio je na Zabrežju, pored Save, svoga najbližeg srodnika, koji mu je vršio značajne usluge u doba njegovog političkog rada. dabići iz Gole Glave i raduše naselili su svoje srodnike u Skeli i Kupinovu, gde ih i danas ima.
Zadružni život.
Zadružni život je u oblasti na velikoj ceni. Jedinština je posledica porodičnih nedaća i ona ne mora da predstavlja siromanštinu. Inokonština je posledica deobe i materijalnog upropašćavanja kuće i porodice od strane rđavih starešina i predstavnika. Nema doma u selu, koji nije bio, ili koji nije zadužen ili koji se ne sprema da bude zadužen. Za zadružni život vezano je i blagostanje doma, za jedinštinu oskudica u radnoj snazi, za ikonoštinu krajnja nemaština. Pa i danas ova oblast ističe se sa najvećim brojem stanovnika na jednu kuću u Kraljevini. Zadruga ima s osobinama i bez osobina, i uopšte uređenih, kao što su zadruge gornjih valjevskih oblasti. U oblasti zadruge prvog oblika, kao i gore, su: Stankovići u Goloj Glavi, Aškovići i Miloševići u Čučugama, Đapići i Arsenovići u Bukoru, Jovanivići i Cvejići u Donjem Crniljevu, Kovačevići i Paunovići u Koceljevi, Petrići u Družetiću itd.
Pokretanje sela.
Gola Glava je bila pri ušću Joševice u rečicu Ub, pa se zbog poplave povukla uz Joševicu i po šumama rasturila.
Poreklo familija-prezimena sela Gola Glava.
Prezime – kada su doseljeni – odakle su doseljeni – krsna slava – napomena:
-Aćimovići, druga polovina 18. veka, Cerova u rađevini, Nikoljdan.
-Balačani i Popovići. Videti Popovići i balačani.
-Belići, posle 1827. godine, Pričavić u Podgorini, Nikoljdan.
-Boškovići, prva polovina 18. veka, Solotuša-okrug užički, Nikoljdan.
-Gentići*, prva polovina 18. veka, Solotuša-okrug užički, Nikoljdan.
*Hajduk Damnjan Genta je Kuč i doselio se u Solotušu, otuda proteran u Svileuvu, odakle je po progonstvu prešao u Balačku i stalno se nastanio. I u ovom selu se nije smirio, već je i dalje hajdukovao i poginuo pod ruke starog bukovičkog prote Divljana.
-Dabići*, prva polovina 18. veka, Morača, Jovanjdan.
*Dabići su stari Karadžići, svoji sa Negićima u Raduši, došli su iz Raduše u Golu Glavu i naselili se u Jautini. Iz ove porodice su znameniti kmetovi, činovnici i vojnici iz naših ustanaka: Živko, Marko, i Gaja Dabić.
-Dončići, posle 1827. godine, B. Krajina, Nikoljdan.
-Dragišići, posle 1827. godine, Lika, Jovanjdan, uljezi u Dabiće.
-Dulići i Pujići. Videti Pujići i Dulići.
-Zekići, posle 1827. godine, B. Krajina, Nikoljdan.
-Zelići, posle 1827. godine, Stevanjdan i Đurđic, uljezi u Ivkoviće.
-Ivkovići (Guskići), druga polovina 18. veka, Osat, Đurđic.
-Mavije, posle 1827. godine, Lika, Aranđelovdan.
-Matići, posle 1827. godine, Brankovina u Kolubari, Nikoljdan, uljezi u Boškoviće.
-Milinkovići, posle 1827. godine, Drobnjaci, Petrovdan.
-Mihailovići, posle 1827. godine, Čučuge, Đurđevdan, uljezi u Duliće.
-Mojsilovići i Selenići. Videti Selenići i Mojsilovići.
-Nastasići, posle 1827. godine, Popučke u Kolubari, Đurđic. mati ga dovela u Balčane.
-Popovići i Balačani*, stara porodica, Nikoljdan.
*Balačani, nazvani po najstarijem delu sela Balačkoj su doskorašnja sveštenička porodica i uvek su bili u granicama svoje Balačke, pa i danas.
-Pujići, Dulići i Sofronići. Videti Sofronići, Dujući i Pujići.
-Selenići i Mojsilovići, druga polovina 18. veka, Osat, Tomindan.
-Sokići, posle 1827. godine, Mačkat u Starom Vlahu, Nikoljdan i Đurđevdan, uljezi u Balačane.
-Sofronići, Pujići i Dulići, prva polovina 18. veka, Solotuša-okrug užički, Nikoljdan.
-Stankovići i Stojići. Videti Stojići i Stankovići.
-Stojanovići, posle 1827. godine, Stara Reka u Podgorini, Jovanjdan.
-Stojići i Stankovići, druga polovina 18. veka, Kolašin, Nikoljdan.
-Šindrijići, prva polovina 18. veka, Osat, Jovanjdan.
8. jul 2013. u 22:38
Milodan
Poreklo stanovništva sela Sedlari*, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
*Ovo selo opisivao je i g. Voj. Simonović, bivši predavač šabačke gimnazije, ali mu je opis bez stvarne vrednosti (LJ. Pavlović).
Položaj sela.
-Sedlari su na obema obalama Jablanice baš iznad stava ove reke i Obnice. Seoske su kuće rasturene po svima krajevima sela i većinom su pod brdima a ređe na njihovim stranama. Zemljište je brdovito, neravno i vrlo presrtno. Razvođe Jablanice i Obnice, i ovde kao i u Zlatariću, zove se Osijanj, pa i po njemu ima seoskih kuća. Na desnoj strani dižu se Vidrak, Vrana i Bobija.
U Sedlarima ima dosta izvora. Glavni su izvori ispod brda i jaki, ne presušuju i otiču u Jablanicu ili Obnicu. Glavniji su izvori: Kraljeva Česma, Popova Voda, Mandića Stublina, Paramentića Bunar, Šijakovića Bunar i dr. S Bobije se sliva Duboki Potok, a s Vrane Potok, kojim otiču suvišna kišna i snežna voda. S Osijanja se spuštaju pojednaka točila i iz njih se spušta atmosferska voda, počem po njemu nema izvoraca.
Zemlje i šume.
-Sedlarske su zemlje oko reka, one su nanosne, vrlo rodne i bogate, samo što ih je malo i zovu se lukama, obničke su bolje od jablaničkih, jer ih poslednja više kvari. Brdske su zemlje plitke, suve i krečne i osobioto rodne za strmna žita. Najbolje su livade u Jablanici i oko Kraljeve Česme i Obnici, u mestu zvanom Divčibare.
Šuma je po svim visovima i njihovim stranama, uz doline potoka, uz točila i pored samih reka, kada presecaju i krečnjačke rtove. Šume su ili privatna ili seoska zajednica. Seoska je zajednica ispod Jovanjske Šume, a ima ponegde i džematskih zajednica po Osijanju.
Tip sela.
-Sedlari su selo razbijenog tipa. Kuće su rasturene u nekoliko grupa, malih džemata. Džemati su udaljeni 2 do 3 kilometzra jedan od drugoga, a kuće su u džematima na rastojanju od 20 do 300 metara. Glavniji džemati u selu su, pošav od Zlatarića: Ćosim, Ananija, Tipićani i Sedlar.
Đosim je na Osijanju, prema crkvi jovanjskoj i u njemu su Savići.
Tipićani su na istok od Ćosima i na obema obalama Jablanice i tamo su: Mandići, Birčani, Tomići i Radojičići.
Avanija je na Obnici a tamo su: Paramentići i Rakići.
Sedlar je do Popara, oko Visa Sedlara i tu su: Božići, Šijakovići, Petrovići, Marinkovići, Grujičići, Milovanovići, Jakovljevići i Obradovići.
U Sedlarima ima nekoliko osrednjih zadruga: Božića, Savića, Mandića, Marinkovića i Paramentića (dve kuće).
Podaci o selu.
-Sedlari su prema haračkim tefterima iz 1818. godine imali 14 domova sa 20 por. i 37 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 27 domova i 232 stanovnika.
-1874. godine – 30 domova i 252 stanovnika.
-1884. godine – 31 dom i 298 stanovnika.
-1890. godine – 42 doma i 355 stanovnika.
-1895. godine – 44 doma i 427stanovnika.
-1900. godine – 59 domova i 438 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva je od 1866. godine 6,24 a procentni, 201%.
Ime selu.
-Ime selu je od brda Sedlara, za koje se priča da se na njemu nastanio nekakav sedlar i osnovao na taj način selo. Pravo selo i najstarije naaselje i danas je oko istoimenog brda, gde su danas Božića i Šijakovića kuće.
Tipićani je ime džemata od prezimena Tipići, kako se zvala prva porodica tog džemata.
Ćosim je mesto na Osijanju gde su Savići, pa se tako zove i džemat.
Ananija je turska reč, kako seljaci vele, ali je ono žensko ime, ime babe, koja je Paramentiće tu prevela.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-Sedlari su vrlo staro naselje.
-Tipići, Paramentići i Mandići: Po pričanju starijih seljaka selo je osnovala porodica Tipići, za koju se ne zna da se otkuda doselila. Tipići su bili prvo u Sedlaru, pa su sišli u Jablanicu i ovde su još od turskog doba. Odavde je baba Ananija prevela Paramentiće u Obnicu i tamo ih naselila. Tipići su: Paramentići* i Mandići,ima ih 14 kuća, slave Nikoljdan.
*Prezime Paramentić došlo je otuda, što je nekakav njihov predak, ubio nekog besnog Turčina Paramentu, koji je u selu imao veliko imanje pa su ga posle oni uzeli.
-Šijakovići: Predak se doselio od Pljevalja pred kraj 17. veka i za njega se priča da je bio sedlar i da se naselio pored Tipića, pa su i danas u Sedlaru na istoimenom brdu. Ova porodica bila je nekada vrlo jaka, ali je mnogo zamirala i raseljavala se i danas je spala na jednu kuću, slave Đurđic.
-Savići: Uz Kočinu Krajunu sišli su iz Kremana današnji Savići. Pretka njihovog naselio je neki Vrca prvo u Kovačicama, odakle se posle 5 godina spustio ovde i naselio na crkvenom imanju, koje je danas prešlo u Savića svojinu. Ima ih 9 kuća, slave Đurđevdan.
-Božići su, kad i Savići došli iz Kremana, ima ih 4 kuća i slave Pantelijevdan.
-Grujičići su došli u isto vreme kad i Božići, oni su iz Mokre Gore u Staromm, Vlahu, i onda i danas ih je jedna kuća i slave Đurđevdan.
-Tomići, predak je došao u vreme Kočine Krajine kao sluga iz Zaovina u Starom Vlahu. Ova familija se delila i selila u Skelu pokraj Save, danas ih je u Sedlarima jedna kuća i slave Jovanjdan.
-Petrovići, predak je došao u Prvom ustanku iz Osata u Bosni od kojih su 3 kuće i slave Đurđevdan.
-Birčani: Njih je naselio Ilija Birčanin od svoje porodice iz Suvodanja i tu je bio njegov rođeni brat, koji je imao zadatak da motri na kretanje valjevskih Turaka i da ga o tome izveštava, njih je 3 kuće i slave Đurđevdan.
-Rakići su sišli iz Pakalja na svoje imanje, ima ih 5 kuća i slave Stevanjdan.
-Milovanovići su noviji doseljenici iz Maoča u Polimlju i naseljeni na Šijakovića imanju, slave Nikoljdan.
-Radojičići i Marinkovići su skorašnji doseljenici iz Osata, doseljeni kao majstori, slave Aranđelovdan.
-Jakovljevići su iz Rovni, predak sišao ženi na imanje, slave Jovanjdan.
-Obradovići su se doselili poslednjih godina iz okoline Sarajeva, slave Markovdan.
U Sedlarima ima 46 kuća od 14 porodica.
Zanimanje stanovništva.
-Sedlarci se zanimaju svima zanimanjima, kojima i susedni seljaci ove oblasti. Pored zemljoradnje i voćarstva glavna su ima zanimanja ribolov po rekama, žeženje kreča i ćumura, rabadžijanje u gradu Valjevu i građenje brana na vodi. Sedlarci znaju zanate, ali ih slabo rade izvan sela, osim ako se kuda ne odsele. Nerado se sele iz svog sela.
Pojedinosti o selu.
-Sedlari su sastavni deo Jovanjske opštine u Srezu valjevskom. Sudnica, škola i crkva su u Jovanji, a groblje je izdeljeno po krajevima.
Nemaju zajedničke preslave.
9. jul 2013. u 20:38
Milodan
Poreklo stanovništva sela Sitarice, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela.
-Sitarice su na istočnoj strani od stava Suvodanjske i Stanijine Reka. Seoske su kuće iznad reka, po plećima brda Čolinog Ostenjaka i po uvalama između brda Glavice i Tare. Zemljište je brdovito i neravno, veća brda su: Tara, Osoje i Glavica do Sovča, Kunica i Rovni; Kik do Suvodanja, Orlovac i Drač do Bobove.
Izvora je u selu mnogo. Glani su seoski izvori pod Osojem i Kikom i staču se u potok Stakovac, koji ne presušuje i pada u Obnicu. Drugi su izvori pod Orlovcem i grade potok Jelav. Treći je glavni izvor Tara, po kome je poznat i potok i ceo kraj sela pod tim imenom i uliva se u Jablanicu.
Zemlje i šume.
-Sitaričke su zemlje kao i poćutske od crne smolnnice, vrlo rodne, osobito navodnjene i dobre za livade i oranice. Ovakve su zemlje u sredini sela niz potok Stakovac, dokle svuda po selu su druge zemlje. Po Tari, kuda su izbili porfiriti, su peskuše, suve posne i nisu za useve. Po brdima i do Bobove samo su vrtače sa kamenim stranama, te su isuviše nepodesne za obrađivanje.
Šume su seoske na istočnoj strani sela do Jablanice, gde su poveći delovi sela pošumljeni. Tara je seoska zajednica a drugih zajednica u selu nema.
Tip sela.
-Sitarice su u slivu dveju reka Jablanice i Obnice, i podesne za dve samostalne grupe, gotovo dva zasebna naselja. Prvi deo sela nad Obnicom zove se Hercegovački Kraj, a drugi nad Jablanicom zove se Tara. Džemati su udaljeni jedan od drugog 600 metara, dok su kuće na rastojanju od 20 do 100 metara.
U Hercegovačkom Kraju su: Ivkovići, Mićići, Mijailovići i Stanojevići. Ove su kuće pod Čolinim Ostenjakom, u vrhu potoka Jelava.
U Tari su: Stanići, Mijatovići, Rakići, Hadžići, Jakovljevići, Milosavljevići i Jovići.
Na Stavama, na dnu sela, na Obnici ima jedna kuća Simića.
Poveće zadruge u selu su Stanića od 36 čeljadi i Hadžića sa 30 čeljadi.
Podaci o selu.
-Sitarice su prema haračkim tefterima iz 1818. godine imali 12 domova sa 19 por. i 47 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 20 domova i 235 stanovnika.
-1874. godine – 26 domova i 241 stanovnika.
-1890. godine – 27 domova i 296 stanovnika.
-1895. godine – 33 doma i 298 stanovnika.
-1900. godine – 35 domova i 293 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva je od 1866. godine 1,24 a procentni 0,51%.
Ime selu.
-Sitarice je staro ime, priča se da su nekada stanovnici ovog sela umeli praviti sita pa su oni prvo po tome nazvani sitari, a po njima i selo Sitarice.
Imena krajeva su: Hercegovački po mestu iz koga su doseljeni a Tara po mestu naseljenja oko izvora, potoka i šume Tare.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-Staro selo je u Tari, a tu su i danas najstarije seoske porodice.
-Stanići i Mijatovići: Stare porodice, koje su osnovale selo, jesu Stanići, kojih je vrlo malo u selu, već su se mnoge porodice iselile u Tamnavu, gde ih ima u poviše sela, njih je dve kuće (Mijatovića i Stanića), slave Stevanjdan.
-Rakići, Jakovljevići (Jovići i Milosavljevići): Druga vrlo stara porodica, doseljena u prvoj polovini 18. veka za vreme austrijske okupacije, jeste Rakića i Jakovljevići (od kojih su potomci Jovići i Milosavljevići), doseljena iz Uzovnice u Azbukovici, ima ih 11 kuća i slave Aranđelovdan.
-Hercegovci-Džuveri (njihovi potomci su Ivkovići, Mićići, Mijailovići i Stanoijevići): Doseljeni su uz Kočinu Krajinu iz Bobove u Polimlju; njih je 11 kuća, slave Lazarevdan.
-Hadžići su de doselili u vreme Kočine Krajine iz Petrca u Azbukovici, njih je 10 kuća i slave Đurđic.
-Simići su skorašnji doseljenici iz Bobove, bave se opančarskim zanatom, slave Nikoljdan.
U Sitaricama je 35 kuća od 5 porodica.
Zanimanje stanovništva.
-Sitaričani se zanimaju svima privrednim zanimanjima, kojima i drugi seljaci iz susednih oblasti. Glavna su zanimanja zemljoradnja i stočarstvo. Odaju se izučavanju zanata i rade po selu i izvan njega. Zbog rđavog zemljišta i njegovog lošeg rasporeda mnoge se porodice skoro svake godine iseljavaju u ravnija sela, dokle i svaki uviđavniji seljak mušku decu otuđuje, šaljući ih na zanate, u službu ili trgovinu, pa tako i oni odlaze iz sela.
Pojedinosti o selu.
-Sitarice su sastavni deo Suvodanjske opštine u Srezu podgorskom. Sudnica i škola su na Stavama a crkva u Gračanici. Groblje je zajedničko i iznad izvora Tare.
Selo nema zajedničke preslave.
10. jul 2013. u 22:33
Milodan
Poreklo stanovništva sela Sovač, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela.
-Sovač je na levoj obali reke Jablanice i na severozapadnoj strani polja Poćute. Seoske su kuće priprte uz brda istog sela ili su po uvalama i dolinama potoka, koji teku sa tih brda. Severni deo sela je brdovit i tu su ona brda, koja sa severa zatvaraju poćutsko polje. Ta su brda: Krušik, Blizanci, Gajevi i Kik. Brda su krečnjačka, plećasta, s vrtačama i strmih nagiba ka selu. Podine ovih brda su silikatne rudonosne stene.
Na podnožju svakog brda javljaju se izvori, kojih ima dosta i svi su u dodirnim zonama krečnjačkih i silikatnih stena. Izvori su jaki i ne presušuju, a glavniji su: Točak, Tomića Bunar, Vukovića Bunar i dr. Gotovo svaka kuća ima ili svoj bunar ili česmu, pa se tako i naziva, a od svakog izvora nastaju potočići ka Jablanici i čine da je ovaj deo sela Poćute, koji spada u ovo selo, bogato snabdevenom vodom. Ispod Krušika izvire jaka plahovita rečica Žitkovica, koja teče zapadnim krajem sela i pada u Jablanicu. Njeno korito je usko, obale su joj strme, a korito duboko i neravno, te rečica teče vodopadima i brzacima. Između Blizanaca teče kroz sredinu sela jedan potočić, poznat pod imenom Tomića Potok, koji pada u Žitkovicu, blizu njenog ušća. I Potok je uskog korita, s brzacima i vodopadima, plahovit, ali ne čini selu štete, koliko manju pri ušću u Žitkovicu i oko Jablanice.
U Sovču se posle jakih kiša javljaju mnogi izvori, čija voda iskače na znatnu visinu, pa prestaju kad se zemlja oslobodi suvišne vode. Takvi izvori javljaju se ispod brda, po voćnjacima i njivama ispod njih.
Zemlje i šume.
-Sovačke su zemlje brdske ili poćutske. Brdske su zemlje krečne, suve, vrlo posne i samo po vrtačama podesnije za obrađivanje. One se moraju jako natirati i dogoniti da mogu bar osrednji rod doneti, nisu nikako za livade i pašnjake niti za sejanje kukuruza, izuzimajući vrtače, ako nisu kamenitog dna. Poćutske su zemlje smolne, crne boje, sa dosta humusa i vrlo rodne, blagorodne. Na njima uspeva osobito dobro svaki usev i one su podesne i za livade i za poašnjake.
Šume je u selu malo. Gotova sva brda su gola, kao i njihova pleća. Što ima šume po Blizancima, Gajevima i Kiku, pojedinačni su zabrani, u kojima se pojedinci koriste drvetom za građu i ogrev. Veći deo seljaka mora kupovati šumu sa strane. Seoske su zajednice osuline po brdima i Krušiku i služe za zajedničke ispuste. Drugih zajednica nema.
Tip sela.
-Sovač je selo zbijenog tipa. Kod njega su kuće pod Blizancima, zbijene jedna uz drugu na rastojanju od 20 do 30 metara. Kuće su pod brdom i oko potoka i izvora i ne mogu se izdvajati u male. I stariji i mlađi doseljenici su ulazili u selo i nisu se izdvajali po krajevima.
U Sovču su: Pucarevići (Tomići, Mitrovići, Vasići i Đukići), Čolakovići – Čolaci (Lukići, Pavlovići, Radojičići i Milivojevići), Vukovići (Vulovići, Milićevići, Marinkovići, Markovići i Dimitrijevići) i Milanovići (Vasiljevići, Stakići, Savčići, Stanisavljevići).
U selu je dosta razvijen zadružni život. Poveće su zadruge Vukovića, Tomića, Pavlovića i Stanisavljevića.
Podaci o selu.
-Sovač je prema spisku valjevske eparhije iz 1735. godine imao 16 domova. Prema haračkim tefterima iz 1818. godine bilo je 20 domova sa 31 por. i 65 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 25 domova i 202 stanovnika.
-1874. godine – 36 domova i 247 stanovnika.
-1884. godine – 37 domova i 284 stanovnika.
-1890. godine – 40 domova i 287 stanovnika.
-1895. godine – 42 doma i 322 stanovnika.
-1900. godine – 44 doma i 331 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 3,72 a procentni 1,48%.
Ime selu.
-Otkuda je ime selu nepoznato je. Ali je poznato da je Sovač starije naselje, jer se nalati u spisku sela od 1737. godine.
Starine u selu.
-Iznad sela, na plećima Blizanaca nalazi se neko staro groblje poznatopod imenom Madžarsko Groblje. Tu su nekakvi stećci, većinom iskrivljeni, bez ikakvog reda u zemlju pobodeni i bez natpisa.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-Staro selo je bilo preko Žitkovice do Mijača, otprilike gde su danas kuće Vukovića.
-Vukovići (Vulovići, Milićevići, Marinkovići, Markovići i Dimitrijevići): Oni se i smatraju starinci, jer se ne zna, da su se i odakle doselili. Vukovića ima pod raznim preizmenima 8 kuća i slave Nikoljdan.
-Pucarevići (Tomići, Mitrovići, Vasići i Đukići): Najstariji doseljenici su Pucarevići, doseljene u dve porodice iz Birča u Bosni u drugoj polovini 17 stoleća. Prezime Pucarevića je opšte prezime i nose ga sve one porodice, koje su se prvobitno ovako zvale, dokle se danas ove porodice izvan sela zovu i drukčije, njih je 16 kuća i slave Đurđevdan.
-Čolakovići-Čolaci (Lukići, Pavlovići, Radojičići i Milivojevići): Oni su se doselili od Rogačice u okrugu užičkom i došli su odmah posle Pucarevića. I Čolakovići se ovako zovu samo u selu, inače svaka porodica ima drugo prezime; njih je 12 kuća i slave Nikoljdan.
-Milanovići (Savčići i Stanisavljevići): I oni su došli kad i Čolakovići iz istoga sela, Rogačice i naselili se u Vukovićima; njih je ovde u selu 4 kuće i u Mijačima 3 pod prezimenom Davidovići, slave Alimpijevdan.
-Vasiljevići u Milanovićima su iz Osata, iz okoline Srebrenice, ima ih 7 kuća, predak ime se doselio kao majstor uz Kočinu Krajinu, slave Miholjdan.
-Stakići: Otac je prešao iz Majinovića u ovo selo i došao ženi u Vasiljeviće na imanje; njih je dve kuće i slave Miholjdan, slavu Vasiljevića.
U Sovču je 47 kuća od 6 porodica.
Zanimanje stanovništva.
-Sovčani se zanimaju zemljoradnjom i voćarstvom. Zemlje imaju dosta ispod kuća u Poćuti i iznad kuća u brdima. Zemlja im daje dosta sredstava za ishranu njihovu i njihove domaće stoke. Stoke, naročito sitnije drže dosta, a voćnjake imaju dosta velike i oni su svi oko kuća. Sovčani rado uče zanate i po zanatu se udaljavaju iz svoga sela, inače se nerado sele.
Pojedinsoti o selu.
-Sovač je sastavni deo Rebeljske opštine u Srezu valjevskom. Sudnica i škola su u Poćuti a crkva u Pustinji. Groblje je zajedničko za celo selo i nalazi se pored Žitkovice iznad sela.
Seoska preslava je Spasovdan.
11. jul 2013. u 21:15
Milodan
Poreklo stanovništva sela Stanina Reka (po knjizi Stanijina Reka), grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela.
-Stanina Reka je na obema obalama istoimene rečice. Seoske su kuće uz potoke i po stranama pojedinih seoskih brda. Zemljište je brdovito, brda su visoka i nastavak su medvedničkih i rožanjskih kosa. Strane su brda vrlo usprte, ali ne i kamenite, gole, retko pošumljene. Znatnija uzvišenja su: Vilininac, kosa istočnog pravca, koja odvaja selo od Suvodanja i služi kao razvođe: Drenijaćkoj i Staninoj Reci, Ključana više Burmaza, Cerovac i Glavica više Rakovića, Višanj gde je seosko groblje, Iva i Kopilović do Carine.
Izvora u selu ima dosta. Izvori su duž reke i oko kuća. Bunara nema niti ga kopaju. Glavniji su izvori: Rakovića Vodica, Studenac, Ive, Vukovića Česma i dr. Stanina Reka izvire na dva mesta na Ivi i teče kroz sredinu sela, primajući sa obe strane mnoge izvorčiće, dokle naposletku se ne sastane pod Vilincem sa Suvodanjskom Rekom i gradi Obnicu, koja se od stava počinje tim imenom zvati.
Zemlje i šume.
-Stanorečke su zemlje oko reke, potoka i svuda oko kuća. Brdske su zemlje peskovite, suve, hladne, plitkog dna i slabo rađaju. Zemlje po dolovima i vrtačama ogoljenog Vilinca i njegovoj padini, okrenutoj selu, rodnije su i osobito rađaju strmnim usevima. Luke su dobre i livade i pašnjaci, počem se redovno navodnjavaju, to se mogu i po dvaput kositi preko godine. Po lukama osobito dobro uspeva kukuruz.
Šume u selu ima dosta. Šuma je u nepristupačnim delovima sela po uvalama između brda, njihovim liticama i onim mestima, gde je izašao na površinu go kamen. Po ovim šumama ima osobito dobrih ispusta i s toga seljaci i drže u zajednici ovakve komade zemlje. Seoska je zajednica šuma i lepi ispusti na Ivi i Kopiloviću a porodične su opet zajednice po selu oko kuća.
Tip sela.
-Stanina Reka je selo razbjenog tipa. Seoske su kuće izdvojene u manje ili veće male, koje se nazivaju po pojedinim porodicama. To su porodične grupe poređane sa obe strane reke i ređaju se od njenih stava pa sve do pod Ivu i neprimetno se spajaju.
U Staninoj Reci, pošavši od izvora Reke, pa na istok su ove porodice: Burmazi, Teodorovići, Vukovići, Miloševići, Vlajkovići, Teodosići, Sakići, Živanići, Rakovići, Todorići, Obradovići, Stojkovići, Jevtići, Rankovići, Pantelići, Isailovići, Vasiljevići (ili Živanovići) i Anđelići.
U selu je najbolje razvijen zadružni život. Zadruge sa preko 30 čeljadi u kući su: Vukoviće – dve kuće, i Vlajkovića; a sa po 25 čeljadi su: Burmaska, Vukovića, i Vasiljevića; sa 20 čeljadi su: Rakovića, Vukovića i Vasiljevića.
Podaci o selu.
-Prema spisku valjevske eparhije od 1735. godine Stanina Reka, uvedena na dva mesta u istom spisku, po prvom zapisu imala je 8 domova, a po drugom 11 domova*.
*I seljaci ovog sela i okoline izgovaraju ime selu Stanina Reka. Samo zato što starije žene iz sela i susednog Suvodanja izgovaraju Stanijna Reka, Stanijin Kamen i uzeli smo ovo starije ime, piše Ljuba Pavlović. Stanina Reka prema haračkim tefterima iz 1818. godine imala je 22 doma sa 29 por. i 75 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 47 domova i 475 stanovnika.
-1874. godine – 64 dom i 552 stanovnika.
-1884. godine – 61 dom i 668 stanovnika.
-1890. godine – 66 domova i 729 stanovnika.
-1895. godine – 68 domova i 832 stanovnika.
-1900. godine – 84 doma i 867 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 11,53 a procentni 1,82%.
Ime selu.
-Ime Stanina (Stanijina) Reka došlo je od istoimene Reke, koja protiče kroz selo. Reci je dato ime po nekakvoj baba-Stani ili Staniji iz porodice, koja je sasvim zamrla i nema je danas u selu. Priča se da je babi bila zamrla cela kuća, a poslednji joj umro sin jedinac, pa kad je htela da mu podigne spomenik (beleg) na grobu, tada naiđe na nekakvu ploču u selu, natovari je na kola, kola se polome i volovi se otisnu u jednu jarugu i stradaju, a ona je nekoliko puta posle toga za života pokušavala da taj beleg pokrene i otera, pa nije mogla. Kamen je bio veliki i težak i danas stoji na istom mestu, na kome ga je baba ostavila i zove se Stanijin i Stanin Kamen, a nalazi se skoro u sredini sela. Po ovoj babi Staniji i selo i Reka nazvani su Stanina Reka.
Stanina Reka je staro naselje. Ime ovog sela nalazimo zapisano u spisku valjevskih sela iz 1737. godine pod istim imenom.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-Staro selo bilo je skoro pri vrhu Stanine Reke, blizu visa Višnja, na kome je i staro i sadašnje groblje. Novije su porodice su iznad ovog mesta, većinom su se razmestile duž pritoka reke i njihovim čelenkama i dolinama, gde nikad nisu izlazila na pleća pojedinih brda
-Vlajkovići: Za najstariju porodicu sela smatraju se Vlajkovići, za koje se ne zna da su se i odakle doselili. Za Vlajkoviće se drži da su uvek oko Višnja, gde su gotovo i danas, njih je pod ovim jednim prezimenom 11 kuća i slave Jovanjdan.
-Klobučani (čiji su potomci Vasiljevići-Živanovići, Anđelići, Pantelići, Jevtići i Rankovići): Najranije doseljena porodica ovog sela je Klobučanska. Klobučanima se zovu sve porodice, čiji su se preci doselili od grada Klobuka u Hercegovini. mesto na kome su se naselili naziva se Klobučine*. Klobučani su doseljeni pred kraj 17. stoleća, nagnati nepravdom klobučkih Turaka. Rodonačelnik ove porodice bio je beratski knez, te se i danas jedan deo ove porodice, naseljen u Bobovi, zove Kneževići. Kobučani su u Staninoj Reci naseljeni oko Vlajkovića i iznad njih, ima ih 32 kuće i slave Đurđic.
*U spisku hajdučkih sela u doba austrougarske okupacije od 1737. godine pominju se Klobučine kao selo sa 12 hajdučkih domova i 4 časa daleko od Valjeva.
-Sakići: U stare naseljene porodice ovog sela računaju se i Sakići, doseljeni iz Konjica u Hercegovini, kojih je mnogo raseljeno još u samom početku 18. stoleća, jer ih ima gotovo po svim selima duž Save. Rodonačelnik ove porodice je hajduk, pa je došao sa porodicom u ovo selo, njih je 7 kuća i slave Nikoljdan.
-Teodosići*: U početku 18. stoleća doseljeni su Teodosići iz Osata u Bosni, njih je u selu 9 kuća i slave Aranđelovdan.
*Iz ove porodice je Milinko Teodosić, prvo kabadahija Kneza Miloša, potom jedan od glavnih tvoraca Katanske Bune 1844. godine i docnije načelnik Okruga valjevskog.
-Vukovići, Teodorovići i Obradovići: U početku 18. stoleća doselili su se iz Kremana u Starom Vlahu i današnji Vukovići kojima su rod Teodorovići i Obradovići, ima ih 16 kuća i slave Jovanjdan.
-Burmazi: Rodonačelnik današnjih Burmaza doselio se kao hajduk malo posle Vukovića i pored njih se naselio. Burmaz je poreklom iz Stare Srbije, pa je dugo hajdukovao po Romaniji, gde je i porodicu ranije preveo u Glasinac, odakle se doselio u ovo selo, njih je dve kuće i slave Alimpijevdan.
-Rakovići su posle austrijske okupacije sišli iz Jaklja-okrug užički, njih je danas 11 kuća i slave Jovanjdan.
Noviji doseenici:
-Miloševići, rodonačelnik njihov je prešao iz pograničnog sela Carine i došao ženi na imanje, slave Aranđelovdan.
-Živanići su iz istog sela odakle i Milošević i istim povodom se doselio u ovo selo, slave Jovanjdan.
-Stojkovići su iz susedne Vragočanice, predak došao ženi na imanje, slave Đurđevdan.
-Isailovići su takođe iz susedne Vragočanice, naselili se na svoje imanje, slave Đurđevdan.
U selu je 92 kuće od 11 porodica.
Zanimanje stanovništva.
-Stanorečani se zanimaju svima privrednim radnjama, kojima i susedni seljaci. Glavna su zanimanja zemljoradnja i voćarstvo. Zemlja im nije u stanju da podmiri sve životne potrebe u namirnicama, s toga su prinuđeni silaziti u donja obnička i kolubarska sela i tamo kupovati zemlje ili uzimati pod zakup, pa na njima zasejavati ono, što im njihova seoska zemlja nije u stanju da pruži. Bolja zemlja i lakši saobraćaj s kućom i imanjem nagoni ih, kao i susedne Vragočane, da se sele u ravnija kolubarska i tamnavska sela i da tamo i ostaju, i to biva gotovo svake godine. Da im nije voća, koje osobito dobro uspeva i rađa, kao i dosta stoke, koje svaki drži u većoj meri, naročito sitnije stoke, još bi se više iseljavali iz ovog mesta i raseljavali po ravnijim selima, inače dosta ih ostaje u svom selu. Zanatima se odaju, izučavaju ih, pa ih ili rade stalno, kao jedan od Rakovića, ili prema potrebi. Zanatlijama je zanat sporedno zanimanje, a glavnije zemljoradnja i voćarstvo.
Pojedinosti o selu.
-Stanina Reka je sastavni deo Suvodanjska opštine u Srezu podgorskom. Sudnica je u Stavama kao i škola a crkva u Pustinji. Groblje je podeljeno na dva kraja.
Seoska je preslava Spasovdan.
Cigani-Romi.
-Na zapadnom kraju sela, na Ivi, nalazi se cigansko naselje ovog sela od dve kuće muhamedanskih Cigana, koji su ovde od pre 50 godina stalno nsatanjeni. Cigani žive po kućama, imaju svoje nepokretnosti, zanimaju se sviračinom, kovačkim zanatom i skitanjem po drugim selima; zemlju ne rade. Cigani govore srpski i turski, a ovde su prešli iz Osata u Bosni, a po Azbukovici imaju svojih srodnika.
12. jul 2013. u 21:53
Milodan
Poreklo stanovništva sela Stapar (Stapari), grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Položaj sela.
-Selo je u Radiji i na obema obalama rečice Staparice. Seoske su kuće po plećima brda i udolinama potoka, koji silaze sa Radije. Zemljište je sekundarne starosti, krečnjačko i od peščara, vrlo neravno i strmenito. Glavnija su uzvišenja Radija i Madžar do Gornje Bukovice, Kik i Staparsko Brdo usred sela.
Izvori su po dnu bregova i dolinama pojedinih potoka. Narod se isključivo služi njima i vodom iz potoka i bara. Izvorska voda je dobra, ali mnogi izvori, čiji su nazivi po pojedinim porodicama, i presušuju, pa se voda mora i sa strane donositi. Od tekućih voda ovog sela jedina je rečica Staparica, čija je čelenka u Radiji i postaje od dva potoka, koji se zovu Mali i Veliki Lug, nazvani po izvorima, koji su u padinama Radije. Staparica postaje u selu i teče na južnu stranu i uliva se u dnu sela u Kamenicu.
Zemlje i šume.
-Staparske su zemlje suve, posne, peskovite, a do Kamenice i krečne sa vrtačama, dosta nerodne, pa ako se ne đubre, ne mogu dobro da rađaju. Luke su oko potoka i Staparice, malo su bolje zemlje i jedino bolje ziratne zemlje i livade.
Šuma je po brdima i dubodolinama. Sva je od lisnatog drveta i izdeljena. Nikakvih zajednica nema ni u šumi, ni u ispustima.
Tip sela.
-Stapar je malo naselje razbijenog tipa. Seoske su kuće rasturene po celom ataru, gde su po 2-3 najviše u jednoj grupi. Džemata nema, a kuće su na rastojanju od 50 do 200 metara.
U Staparu su ove porodice: Krstići, Nedići, Jankovci, Spasojevići, Ćosići, Mirkovići i Lukići.
U selu je razvijen zadružni život. Poveće su zadruge: Nedića (dve kuće), Jankovića i Krstića.
Podaci o selu.
-Prema haračkim tefterima iz 1818. godine bilo je u selu 10 domova sa 14 por. i 38 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 18 domova i 167 stanovnika.
-1874. godine – 24 doma i 205 stanovnika.
-1884. godine – 22 doma i 186 stanovnika.
-1890. godine – 24 doma i 228 stanovnika.
-1895. godine – 26 domova i 234 stanovnika.
-1900. godine – 34 doma i 272 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 3,75 a procentni 1,89%.
Ime selu.
-Stapar je doneto ime sa strane. Porodice ovog sela, doseljene su gotovo sve sa Stapara-okrug užički i one su dale ime ovom selu, a po tome i rečici, koja kroz ovo selo prolazi.
Poreklo stanovništva i sonivanje sela.
-Stapar je novije naselje i postao je od susednog sela Beomuževića, čiji je zaselak bio ranije. U početku 18 stoleća u selu je bila sama šuma, svojina sela Beomuževića.
-Krstići, Nedići, Jankovci-Jankovići, Spasojevići, Mirkovići i Lukići: Tad su se, u početku 18. stoleća, iz sela Stapara u okrugu užičkom spostičle 4 porodice i naselile u ovom selu, davši svom naselju ime sela, odakle su se doselile. Od doseljene 4 porodice jedna se u doba austrijske okupacije iseli u Kumodraž kod Beograda i danas ima svojih predstavnika, a preostale tri ostanu ovde, mada su se i one u toku vremena iseljavale u ravnija sela. Prvo naselje ovog sela bilo je kod Česme, na stavama Velikog i Malog Luga, pa su se posle izmeštale u krajeve, njih je 31 kuća i slave Nikoljdan.
-Ćosići su doseljeni iz Bosne, iz sela Gođvića u Osatu, a doseljeni su kao majstori od porodice Purića u susednoj Gornjoj Bukovici, njih 4 kuće i slave Lazarevdan.
U Staparu su 35 kuća od dve porodice.
Zanimanje stanovništva.
-Staparci se zanimaju svima privrednim radnjnjama kojima i susedni seljaci ove oblasti. Glavna su zanimanja zemljoradnja i stočarstvo, rade zemlju dosta, ali im ne daje najpovoljnije rezultate, s toga ih je dosta po zanatu, trgovini i službi zbog čega se udaljavaju od kuća i naseljavaju po drugim mestima. Zanatu i trgovini se rado odaju, pa ih rade ili u selu ili po susednim selima pa i u Valjevu i drugim gradovima.
Pojedinosti o selu.
-Stapar je sastavni deo Kameničke opštine i Srezu podgorskom. Sudnica i škola su u Kamenici a crkva u Bukovici. Groblje je zajedničko i na Kiku.
Seoska preslava je Nikolaji.