Opština Bajina Bašta:
Bajina Bašta, Bačevci (od 2007. godine Bačevica), Beserovina, Višesava, Gaočići (ukinuto naselje usled potapanja izgradnjom HE Bajina Bašta 1989. godine), Gvozdac, Dobrotin, Draksin, Dub, Zaglavak, Zaovine (od 2007. godine Zasovine), Zarožje, Zaugline, Zlodol, Jagoštica, Jakalj, Jelovik, Konjska Reka, Kostojevići, Lug, Lještansko, Mala Reka, Obajgora, Ovčinja, Okletac, Pepelj, Perućac, Pilica, Pridoli, Rastišta, Rača, Rogačica, Svojdrug, Sijerač, Solotuša, Strmovo, Cerje i Crvica.
4. februar 2018. u 18:09
Vojislav Ananić
Povlensko selo, Strmovo — Bačevci, nalazi se na teritoriji zapadno od Okletca, od reke Drine, preko zaravni Zapolja, reke Triješnjice od Stubice, ispod Povlena. Naselje je grupisano na stranama, oko Bačevačke reke. Gornji deo sela je veoma strm pa je verovatno po tome naselje dobilo naziv Strmovo. Nasuprot tome, donji deo Strmova blago prelazi u široko polje pored Drine. Bačevačka reka podelila je ovo područje na Donu i Gornje bačevačko polje.
Preko Strmova teku manji potoci i rečice: Mala i Velika rijeka, Lazanjski i Zeleni potok, Bratoševac. Izvori su: Hladna voda, Sumbulovac, Smailovac, Čadarovača itd. Bačevačka uzvišenja, brda, imaju zanimljive nazive: Šarampov, Nemanjica, Mramor, Grčki grob, Laze, Jezdinac itd. Na Bačevačkoj reci nalazilo ce veće muslimansko naselje — Bačevci. Pred prvi srpski ustanak, u Bačevje ima 60 muslimanskih kuća veliki han i džamija. U Vukovom popisu naseljenih mesta uvedeni su Bačevci kao palanka. Joakim Vujić, na putu kroz Srbiju, uočio je u mestu džamiju i zanatlijske radionice.
U toku prvog i drugog ustanka Bačevci su porušeni, broj porodica se smanjio. Prilikom odlaska muslimana iz krajeva oko Drine godine, u ovom naselju ostalo je samo 15 kuća. Njihova imanja kupili su srpski seljaci. Kupoprodajne poslove, prenose vlasniš- tva, obavili su Vučić Milićević i Petar Obradović, istaknuti LJUDI u Strmovu. Zemlja je pripala novim vlasnicima iz Okletca i Strmova, doseljenicima iz Crne Gore. Decembra 1836. godine doselili su se na muslimanska imanja i dobili njihove kuće: Krsta Pavićević, Todor i Ilija Paunović, Đukan Džodžić, Simeon Džodžić, Radovan Simeunović, Milovan Simeunović, Lazar Radovanović i Periša Džodžić.
Verovatno u toku austro-turskih ratova u XVIII veku došli su na Ravan u Strmovu Milićevići iz okoline Kolapšna. Prema mestu gde su se naselili, njihovi potomci se prezivaju: Prodanovići, Milivojevići, Miladinovići, Rakići, Vučićevići. Obradovići u Vranovini su starinom iz Morače. U vreme Kočine krajine i frajkora, stigli su Ristanovići iz Rovaca u Crnoj Gori. Mitrovići, naseljeni u zaseoku Skakavcima, došli su iz okoline Rogatice; Josipovići na Barama su iz okoline Bijelog Polja. U migracionim kretanjima za vreme prvog i drugog ustanka naselili su se u Strmovu: Mijatovići u Skakavcima iz Lještanskog, Bilići iz Osata. Posle 1834. godine u selo stižu: Spasojevići iz Duba, Milakovići iz Grahova, Milanovići iz Gvozdca, Simeunovići iz Pipera, Lazići iz Bosne itd.
Do 1831. godine u Strmovu je bilo 48 domova. Najbrojniji su Jankovići (6 kuća), Nedeljkovići (4 kuće), Pantelići (3 kuće), Golubovići (3 kuće). Za narednih trideset godina stanovništvo sela se uvećalo, najviše doseljavanjem. Godine 1863. u Bačevcima ima 103 kuće.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:13
Vojislav Ananić
Rastište je izrazito planinsko selo, čije se kuće nalaze ispod Crnog Vrha, Zvijezde, Crvene Stijene, Aluške planine, u polju pored Drine. S obzirom na geografsku rasprostranjenost, selo je podeljeno na tri odvojena dela: Rastište, Jagošticu i Gaočiće.
Rastišta su podeljena na zaseoke: Aluge, Rastišta, Križevac, Požar i Kremiće. Sedište sela nalazi se na Sedaljci, na periferiji Požara.
Među najstarije stanovnike Rastišta dolaze Kremići, starinom su iz plemena Kuča u Crnoj Gori. Ovaj rod se veoma intenzivno uvećavao prirodnim priraštajem i raseljavao se u susedna sela. Potomci su menjali prezimena. Jokići, po pretku Joki a prezivaju se i Tošići. Godine 1836. u selu se nalaze 2 domaćinstva Jokića: Andrije i Mitra i 2 kuće Kremića, Vase i Sime. Posle Kremića, došli su na Sedaljku Krsmanovići, iz okoline Foče (1836. godine postoje dve njihove kuće: Rake i Teodora). Jezdići imaju maticu u okolini Nikšića a živeli su jedno vreme kod Pljevalja. Prezivaju se još Andrići i Radojičići. Godine 1836. u selu žive dve familije Jezdića: Bogdana i Milivoja. Pantelići u Aluzi uzeli su muslimanska imanja. Njihova matica je u okolini Gackog. Prezivaju se i Vučetići. Na Sedaljci su se naselili Ilići iz Osata. Još se prezivaju i Tadići i Milovanovići. Zadruga Ilića je jedna od najvećih u selu, godine 1837. poreza je razrezana na 5 njihovih kuća: Simeona, Milana, Pavla, Damjana i Vase, kmeta. Ordage u Aluzi su od Višegrada, Karaklije su iz Zaovina.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:18
Vojislav Ananić
Rača se prostire na padinama Tare, obuhvata sliv reke Rače i potoka koje ona prima sa Sokoline, Sokolarice, Boranje, Glavice, Žlijebca itd. U planinskom delu ističu se uzvišenja: Boranja, Bušinsko brdo, Živanovića brdo, Šljivovica, Radmilovac, Borovo brdo, Vis, Cerje, Krstača, Kaluđerske bare, Žlijebac, Lanište, Osojnica, Maće, Šanac itd. Na drugoj strani, u podnožju sela su polja: Bušine, Luke, Boranja, Jagnjila, Trska i livade — Čučkova ravan, Obarak, Ledenice, Golubac itd.
U vezi geografskog prostiranja, razlikujemo više zaselaka na levoj strani Rače: Bušine, Živanovići, Koprivna, a na desnoj strani reke: Ivanovići, Maćevine, Kotarci, Rosulje, Bambaci, Malinići, Mala Rijeka i Ilijaševići.
Među starije stanovnike sela dolaze: Bučovići u Boranji (Jovanovići, Marići, Đokići, Ilići i Radivojevići). Doselili su se iz Mokre Gore, po svoj prilici kao etapne stanice. Još 1831. godine postoje njihove kuće u Rači: Mladena Radivojevića, Petra i Đure Jovanovića. Zajedno sa Bučovićima, stigli su u Raču Živa- novići i njihovi srodnici iz Bratonožića u Crnoj Gore: Sredojevići, Pantelići, Jeremići i Mitrovići. Rod Živanovića je brojan. Godine 1831. u Rači živi 8 njihovih zadruga: Mate, Petra, Pavla, Pantelije, Mitra, Dimitrija, Vilotija i Sime.
Popovići, rodom iz okoline Prijepolja, naselili su se u Koprivni; Ilijaši i Malinići u Laništu, Maloj Rači, Žabljaku i Bušinama, doselili su se od Nikšića; Bambaci blizu Pljeskova su iz okoline Pljevalja; Petrovići u Koprivni su iz Osata. Zanimljivo je da se u finansijskim knjigama kneževine Srbije prvi put pojavljuju Bambaci (Vuk i Jovan) 1836. godine. U istoj godini zabeležen je i rod Baltadžija (Periša, Nikola i Milan), Vasića (Mijailo i Jovan), Timotijevića, Tešića (Marko), Bojanića (Petar) itd.
Početkom XIX veka Raču naseljavaju: Ristići iz Obajgore, Kremići iz Rastišta, Stevići iz Slatine kod Priboja, Jokići iz Kremana.
Posle 1834. godine dolaze u Raču: Tupajići iz Banjana, u Crnoj Gori, Stevanovići iz Kremana, Bojići iz Dobruna, Aleksići od Banje kod Priboja, Matići iz Jagoštice, Golubovići iz blizine Nove Varoši itd.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:29
Vojislav Ananić
S desne strane rečice Rogačice, zapadno od Jaklja, severno od Kostojevića, nalazi se brdovito selo Lještansko. Na njegovom neravnom terenu granaju se potoci: Josipovića potok, Neškovac, Šaparski potok, Crkvenac. Nazivi vrela, izvora i brda podsećaju na raniji period turske vladavine: Vejzin točak, Mamutov grob, Asanova vrtača, Vejzina stena, Ametova čuka. U geografskom pogledu Lještansko je podeljeno na dva dela: Lještansko i Šapare. U Lještanskom su zaseoci: Kuzmani, Josipovići i Kovačevići. Sve do 1810. godine u Šaparima je bilo muslimansko stanovniiggvo. U selu je postojala i džamija. Najpoznatije muslimansko bratstvo su Vejizovići, iselili su se u Bosnu. Ali su srpski doseljenici na muslimanska imanja uzeli prezime Veizovići.
Do 1831. godine u Lještanskom ima 46 domova. Konstantnim naseljavanjem i prirodnim priraštajem, broj domaćinstava skoro je duplo uvećan 1863. godine, kada je u selu bilo 84 poreske kuće.
Po svoj prilici, još u XVIII veku, u Lještansko su došli Koprići. Dvojica braće Jevto i Karavice naselili su se pod Jasenovcom do Svojdruga. Potomci Jevtini su Kovačevići i Lazići u Karavidićima. Iz istog roda su Petkovići, Gavrilovići i Gligorijevići. Godine 1863. u selu su bile tri kuće Gavrilovića: Lazareva, Mijailova i Simeunova. Inače, Koprići su starinom iz Pive.
Takođe, iz Pive su došli Josipovići. Pre naseljavanja u Lještansko, Bratićevići su na putu iz Ćeklića u Crnoj Gori ostali neko vreme oko Pljevalja. Živeli su među muslimanskim Veizovićima, te se njihovi potomci prezivaju Veizovići. Kuzmani su dosta rano došli u Lještansko, matica im je u Pivi. Potomci su im Tadići i Aleksići. Godine 1863. u selu je bilo 5 kuća Aleksića: Petra, Nikole, Lazara, Sretena i Ilije. Posle drugog ustanka, na imanjima iseljenih muslimana u Šaparima, naselili su se Draževići, starinom su iz istoimenog sela kod Nove Varoši.
„Mlađi“ stanovnici sela su: Gabići, od Komarana kod Nove Varoši; Čelikovići, rodom iz Zaovina; Tešići, iz Godečeva; Lazići iz Jaklja. Još neke porodice žive u selu, ali nam nije poznato njihovo poreklo. Verovatno su došle iz Crne Gore. Na primer, iz finansijskog popisa stanovništva 1863. godine, vidimo da u Lještanskom žive Milisavljevići (Arsenije, Milan i Andrija), ali nema podataka o tome kada su stigli u selo i gde se nalazi njihova matica.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:32
Vojislav Ananić
Selo Draksin se prostire severno od Zaglavka i Zlodola. To je planiisko mesto ,,na prostranim plećima Javorine“. Na obodu Draksina nalaze se brda i uzvišenja: Kuzmanovo brdo, Javorina, Veliki prisedo, Mali prisedo, Jelova gora, Jasenica i Kokošica. Kroz naselje protiču: Lazića reka, Kuzmanova reka, Jeloštica, Glog, Potok, Mandžin potok itd.
Draksin se deli u geografskom pogledu na dva dela: Draksin sa većim brojem zaselaka i Cerje.
Posle drugog ustanka u Draksinu živi samo 16 domaćinstava: 2 kuće Marinkovića (Pavla i Jovana), 2 kuće Pavlovića (Ilije i Petra), Sime Timotijevića, Vuje Radivojevića, Milisava Vukašinovića, Dimitrija Jovanovića, Petra Ignjatovića, Jovana Marjanovića, Nikole Milovanovića, Manojla Milovanovića, Mihaila Lazića, Sekule Vilotića, Miloša Filipovića i Gače Markovića. Jedna od najstarijih porodica su Vukašinovići, rodom je iz Zlodola. U Cerje je došao dosta rano Janko Pljevljak. Ovaj rod se zadržavao na etapnoj stanici u selu Biosci i preko Ponikava došao u ovo mesto. Jakovljevići su starinom iz sela Divaca kod Prijepolja, Vasići i Ilići su iz Ceklina, Pantelići su stigli iz Čeva u Crnoj Gori, Nikolići u Vasićima su iz Bosanske Crvice.
U vreme babinske bune kod Prijepolja 1875. godine, Tejići su došli iz Velike Drenove i dobili zemlju pod Konderom.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:36
Vojislav Ananić
Selo L u g, na periferiji Bajine Bašte, osnovano je posle odlaska muslimana iz Pljeskova i krajeva oko Drine. Naselili su ga stanovnici Rače, Beserovine, Višesave, Obajgore, doseljenici iz novopazarskog sandžaka i drugih mesta. Anđići su došli iz Bioske, Tešići iz Mokre Gore, Jovanovići iz Osata, Bešlići iz Kremana, Đurđići iz Kremana, Čučkovići iz Banje, Petkovići od Vraneša, Pavlovići iz Čelica, Pavićevići iz Nove Varoši, Lekići iz Branežaca, Lalovići iz okoline Nove Varoši, Veizovići iz Lještanskog, Jevtići iz Zaovina, Vukašinovići iz Osata itd.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:40
Vojislav Ananić
Solotuša se nalazi na padinama Tare, između Kaluđerskih bara i Pilice. U sredini naselja uzdiže se kupasto brdo Oblik, a na njegovoj suprotnoj strani Glavica. Područje sela raščlanjeno je brdima i potocima: Solotušnicom, Pušinskim potokom, Jarevcem, Dračinovcem, brdima Gradom, Podgradom, Oblikom, Dračinovcem, Pušinama, Karaulom, Miletića brdom, Prlom, Visom itd.
Selo Solotuša je starije naselje. Iz srednjeg veka potiče grad Solotnik, na stenovitom grebenu pod Pašanikom. Zidine tvrđave sačuvane su do danas.
Među najstarije stanovnike sela dolaze: Miletići pod Žlijebcem, do reke; prema Obliku su Rabasovići; na Jasikovici i uz reku su Aleksandrići: doveo ih je iz Kuča kaluđer Josif Miletić-Rabas. Iz istog kraja su i Gentići (Stamenići i Filipovići). Godine 1836. u Solotuši su upisane u poreske knjige 2 kuće Stamenića: Mijaila i Miće. Sa bratom Mićom živeo je i Todor Stamenić, kmet sela, učesnik u drugom ustanku 1815. godine.
Dogandžići, naseljeni ispod Glavice, došli su iz sela Tripkove, a starinom su iz Bratonožića u Crnoj Gori. Iz Mačkata spustili su se u selo Radotići (Đokići i Mićići), žive u zaseoku Paklinama. Stojanovići na Obliku potomci su „nekakvog Vukole“ iz .okoline Nikšića. Jarevići su došli iz Osata u Bosni.
Početkom prošlog veka Solotuša dobija nove stanovnike: Kovačeviće na Obliku iz blizine Nikšića, Pašiće na Jasikovici, iz okoline Kolašina; Simići i Mulići imaju maticu u selu Vrbi u Banjanima; Bogosavljevići u Gaju su iz Kremana; Živanovići na Prlu su iz okoline Bijelih brda. Godine 1836. u Solotuši postoje 3 kuće Živanovića (Veselina, Stevana i Jovana), 4 kuće Simića (Ilije Jovana, Antonija i Vukajla).
U vreme masovne kolonizacije, posle 1875. godine, u Solotušu dolaze: Stanačići iz Čelica, Vidakovići iz Priboja, Lazarevići iz Banje kod Priboja, Tomići na Obliku su takođe iz okoline Priboja. Organizator seobe bio je učesnik u babinskoj buni u okolini Prijepolja, sveštenik Antonije Vujičić.
Iz statističkih podataka o broju kuća i stanovnika može se zaključiti da je selo Solotuša jedno od najvećih sela u srezu račanskom. Tako, 1818. godine u selu se nalazi 63 kuće a posle skoro sto godina 251 domaćinstvo sa 1.614 stanovnika.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 18:43
Vojislav Ananić
Crvica se nalazi pored Drine, na padinama Višesavske planine, između Svojdruga, Sijerča i Višesave. To je planinsko selo u kome dominiraju uzvišenja na periferiji: Križevac, Crvena stijena, Prljuša, Višesava, Vis, Kik, Jelin i kosa Petriče. U geografskom pogledu selo je podeljeno na Donju Crvicu i Gornju Crvicu. Kuće su grupisane u zaseoke. Ranije u crvičkom polju nije bilo kuća, ali posle odlaska muslimana iz krajeva oko Drine 1834. godine, srpske porodice spuštaju se sa brda na prostor pored Drine.
Crvica je bila naseljena i ranije, ali se naselje formira u XIX veku. Godine 1818. u selu je bilo svega 27 kuća, 1844. godine 42 kuće, 1866. godine 71 kuća, a 1910. godine broj stanovnika se uvećao: u Crvici je bilo 146 kuća i 922 stanovnika.
Na osnovu predanja, zna se da su najstarije porodice Damnjanovića: došli su u ovo mesto iz okoline Bugojna, sa granice Bosne i Dalmacije. Dobili su prezime prema zajedničkom pretku Damnjanu. Godine 1836. u Crvici su evidentirane tri kuće Damnjanovića: Jovana, Miće i Save. Potomci su im: Vasići, Božovići, Petrovići, Markovići, Milići, Jovičići, Obradovići, Mićići i Todorovići.
Verovatno u vreme prvog ustanka, u Crvicu su došli Božići iz Čelikovića u Zaovinama, Tadići iz Duba, Teodosijevići iz Rače, Milićevići iz Zaovina, Blagojevići u Mićićima su iz Solotuše, Vukovići iz Stapara, Đokići iz Jagoštice. Godine 1831. u selu žive 5 domaćinstava Blagojevića: Tadija, Jovan, Miloš, Mijailo i Blagoje; 1836. godine postoje 3 kuće Markovića-Despića: Gliše (kmeta), Vase i Lazara.
Posle ustanka u Bosni i Hercegovini 1875. godine, u Crvicu dolaze novi stanovnici: Gavrilovići iz Kamene Gore, Petronijevići iz Duba, Stojanovići na Križevcu iz Babina, Jovanovići iz Obajgore, Bukvići iz Kremana itd.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.
4. februar 2018. u 19:20
Vojislav Ananić
S v o j d r u g se prostire na dosta velikom prostoru, od Drine do Jelina; od visokih kosa Perunike i Strmenjače do ogranaka Povlena: Jasenovca, Lučevika i Proseka; od Jelinskog potoka do ušća rečice Kozjaka u Drinu. Reka Rogačica deli selo u dva dela. Da levoj strani su zaseoci Nerandžići, Miloševići, Milatovići, a na desnoj Kozdravići, Ćeranići, Glavonići. Preko sela se granaju: Svojdruška reka, reka Rogačica, Jasenovački potok, Lučeviški potok, Perunički potok, Crkveni potok, Petrički potok, Baranski potok itd. Brda podsećaju na prošlost naselja: Nedeljkov grob, Starčev grob, Kućište, Kućerine, na levoj strani, a na desnoj sela: Vračar, Begovac, Sokolovac, Crkvina, Popovo brdo itd.
Nije poznato kada je selo osnovano, ali se zna da su u Svojdrugu ranije, pre prvog i drugog ustanka, živeli muslimani. Na primer, u zaseoku Milatovićima bili su nastanjeni: Aširovići, Beširovići, Verati, a u Nerandžićima: Muratovići i Mustapići.
Najstariji stanovnici Svojdruga su Marinkovići, poreklom su iz Nikšićke župe. U srodstvu su sa Marinkovićima iz sela Obajgore. Iz ovoga roda je serdar Nikola Marinković. Stigli su u selo u XVIII veku. U isto vreme doselili su se od Pive Miloševići, doveo ih je hajduk Miloš, koji je došao sa ženom Selenom i sa dva sina, Gavrilom i Matom. Takođe, među prvim stanovnicima, bili su Ćeranići. Poreklom su iz okoline Trebinja. Porodica se uvećavala i naseljavala, ne samo u Svojdrugu, već i u drugim mestima Srbije. Jedni su pored Drine do Kozjaka, drugi na Begovcu.
Trojica braće Milatovića: Supur, Dživrak i Čitak (to su im nadimci Pr. S. I.) naselili su se poed Drine, iznad rogatičkog polja, po mestima gde su bile ranije muslimansje kuće.
Poznata je kuća Filipa Čitakovića, 1863. Godin, u kojoj je bila velika porodična zadruga. Nerandžići su se naselili pod Jelinom, na levoj strani reke Rogačice, rodom su iz okoline Trebinja.
„Mlađi“ stanovnici sela su Prodanovići iz Lještanskog, Mikići su od Josipovića u Lještanskom, Ilići su poreklom iz Sijerča.
Do 1831. Godine u Svojdrugu je bilo 47 kuća, starešina sela je Jaćim Milošević. Zahvaljujući relativno povoljnim uslovima za stočarsku privredu, naselje se uvećavalo. Već 1866. Godine u Svojdrugun ima 90 kuća sa 654 stanovnika, a 1910. godine ima 135 domaćinstva sa 970 stanovnika.
Izvor: dr Stevan Ignjić – Bajina Bašta i okolina, do 1941, prva knjiga, Bajina Bašta, 1985.