Opština Nova Varoš:
Akmačići, Amzići, Bistrica, Božetići, Brdo, Bukovik, Burađa, Vilovi, Vraneša, Gornja Bela Reka, Gornje Trudovo (do 1959. godine Jasenovačko Trudovo), Debelja, Donja Bela Reka, Draglica, Draževići, Drmanovići, Jasenovo, Komarani, Kućani, Ljepojevići, Miševići, Negbina, Nova Varoš, Ojkovica, Radijevići, Radoinja, Rasnica (zaselak Draglice), Rutoši, Seništa, Tisovica, Trudovo (od 2007. godine Trulovo), Čelice i Štitkovo (formirano novo naselje 2007. godine Tikva od dela naselja).
8. mart 2018. u 12:40
Vojislav Ananić
Jasenovo
Jasenovo je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa u podnožju uzvišenja Bela glava (1339 m). Naselje je udaljeno oko 25 km severoistočno od opštinskog centra, sa površinom atara od 1242 ha.
Naziv sela je fitogeografskog porekla po jasenovoj šumi u čijoj blizini je osnovano. Prostorno se razvija u visinskoj zoni 1162-1321 m. Jasenovo obuhvata sedam zaseoka: „Bralušići”, „Avramovići”, „Nedovići”, „Vitorovići”, „Zekavice”, „Removići” i „Vukići”.
Stanovništvo je srpsko i slavi Aranđelovdan, Svetog Đorđa, Svetog Nikolu, a vašari su na Ivanjdan i na Svetog Iliju. Doseljavanje je počelo početkom XVIII veka iz Crne Gore. Struju je naselje dobilo 1965. godine, telefonske veze su uspostavljene 1978. godine, a vodom se snabdeva od 1966. godine preko lokalnog vodovoda.
U selu se nalazi osmorazredna osnovna škola „Vuk Stefanović Karadžić” iz 1926. godine, zdravstvena stanica, pošta, Proizvodno-trgovinsko preduzeće „Jasenovo”, više ugostiteljskih radnji i mesna kancelarija za šest naselja: „Gornja” i „Donja Bela Reka”, „Jasenovo”, „Kućani”, „Ojkovica” i „Trudovo”. U Jasenovu se nalazi restoran „Hlad”.
Godine 1948. selo je imalo 405 stanovnika, a do 1991. godine broj stanovnika je smanjen na 385 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 33,5% poljoprivrednog stanovništva.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:41
Vojislav Ananić
Komarani
Komarani su ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa na uzvišenjima Kobilja Glava (1237 m) koja se spuštaju ka levoj strani reke Uvca, oko 11 km jugoistočno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 1932 ha. Klisura Uvca izuzetan je prirodni raritet, zakonom je zaštićena kao rezervat retke ptice grabljivice – beloglavog supa (Gups fulvuc).
Stanovništvo je poreklom iz Crne Gore. Komarani su osnovani početkom XVIII veka, a 1921. godine imala su 69 kuća sa 481 stanovnikom. U ataru sela nalazi se deo veštačkog Sjeničkog jezera, koje se svojim okruženjem obiluje pogodnostima za razvoj turizma. Prostire se u visinskom pojasu između 900-1223 m. Komarani obuhvataju sedam zaseoka: „Pujci”, „Gujanička mala”, „Sekulići”, „Popovića omar”, „Stanića brdo”, „Đenadića polje” i „Gujanička brda”.
Stanovništvo se bavi stočarstvom. Na to ukazuje osnovni tip malih kuća i grupacija većeg broja sporednih zgrada. Oko glavne zgrade su šupe i pojate, zbog čega su dvorišta velika. Stanovništvo je srpsko i slavi Svetog Nikolu, Svetog Đorđa, Svetog Stefana i Preslavu nedelja, posle Petrovdana. Godine 1948. selo je imalo 637 stanovnika, a 1991. – 396 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 31,1% poljoprivrednog stanovništva. Struju je selo dobilo 1972/73. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva 1983/84. preko lokalnog vodovoda.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:42
Vojislav Ananić
Kućani
Ovo ratarsko i stočarsko selo razbijenog tipa formirano je na temenima kosa koje se blago spuštaju ka Beloj Reci i Marića potoku. Nalazi se 26 km severno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 1466 ha. Po predanju naziv sela vodi poreklo od pojma „kućerima”, malih kućica koje su građene pored torova za stoku. Kućani se prostiru u visinskoj zoni 1100-1300 m, a podeljeni su na tri zaseoka: „Šljivići”, „Popovići” i „Sastavci”.
Selo je nastalo početkom XVIII veka većim delom doseljavanjem stanovništva iz okolnih naselja, ali i porodicama iz Crne Gore. Stanovništvo je srpsko i pretežno slavi: Svetog Đorđa, Svetog Jovana i Svetog Stefana.
Stara crkva-brvnara (zaštićen spomenik kulture od velikog značaja) koja se nalazi u selu posvećena je Vaznesenju Gospodnje (obnovljena 1953. godine). Smeštena je na padinama planine Zlatar na lokalitetu „Peta”. Uz crkvu je 1832. godine izgrađena priprata.
U posmatranom periodu (1948-1991) smanjen je broj stanovnika u selu. Godine 1948. selo je imalo 454 stanovnika, a 1991. – 314 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 71,7% poljoprivrednog stanovništva. Struju je selo dobilo 1972. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva preko lokalnog vodovoda. Naselje ima četvororazrednu osnovnu školu iz 1945. godine.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:43
Vojislav Ananić
Ljepojevići
Ljepojevići su stočarsko-ratarsko seosko naselje razbijenog tipa formirano 26 km istočno od opštinskog centra. Površina atara Ljepojevića iznosi 1528 ha. Sadašnji naziv sela vezuje se za istoimeno bratstvo Ljepojevići, koje se smatra osnivačem naselja. Prostorno se razvijaju u visinskoj zoni 1198-1315 m. Podeljeni su na osam zaseoka: „Korićane”, „Novkoviće”, „Obućine”, „Ivankoviće”, „Došljake”, „Neškoviće”, „Slavkoviće” i „Pjevčeviće”. .
Ljepojevići se prvi put pominju sredinom XV veka, kao deo župe Barča. Naselje su naseljavali stanovnici iz Hercegovine i Crne Gore. Stanovništvo je srpsko i slavi: Svetog Jovana, Svetog Đorđa i Aranđelovdan. Godine 1921. kada se navode pod imenom Ljehojevići, brojalo su 31 domaćinstvo i 223 stanovnika. Godine 1948. selo je imalo 270 stanovnika, 1953. godine 294, a 1961. – 330 stanovnika. Od tada dolazi do procesa depopulacije. Tako je 1971. selo brojalo 265 stanovnika, 1981. godine 201, a 1991. – 157 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je 83,4% poljoprivrednog stanovništva.
Selo dobija struju 1976/77. godine, a vodosnabdevanje je individualno (izvori). U naselju postoji četvororazredna škola iz 1929. godine, spomenik u Kalipolju, posvećen tzv. Javarskom ratu (21. juni 1876). Svake godine u selu se na taj datum organizuje poznata kulturna manifestacija „Skup podjavorskog područja”. U selu se nalazi Javarska pećina poznata po lepoti pećinskog nakita.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 13:09
Vojislav Ananić
Miševići
Miševići su ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa, na padinama Suvog bora (1339 m). Nalazi se oko 15 km jugoistočno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 1585 ha. Na seoskim pašnjacima i u šumama rastu brojne vrste samoniklog bilja (klekove bobice, drenjine, šipurak, borovnica, kantarion, majčina dušica i drugo). Sadašnji naziv selo nosi od formiranja 1738. godine i vezuje se za ime bratstva Mišići, koje je osnovalo selo. Prostorno se razvijaju u visinskoj zoni 1183-1453 m. Miševići su podeljeni na sedam zaseoka: „JJekovići”, „Bojovići”, „Selište”, „Prelići”, „Čolovići”, „Bajići” i „Kovačevići”.
Stanovništvo sela je srpsko, i slavi pretežno Svetog Luku, Svetog Nikolu i Aranđelovdan. Poreklo stanovništva je crnogorsko. U Miševićima je rođen vojvoda Petar Bojović (1858- 1945), slavni komandant Prve srpske armije.
Godine 1948. selo je imalo 391 stanovnika, 1953. godine 424, a od tada dolazi do smanjenja broja stanovnika, koji je uslovljen ekonomskom zaostalošću sela. Godine 1991. selo je brojalo svega 146 stanovnika i 50 domaćinstava. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 78,8% poljoprivrednog stanovništva.
Struju je selo dobilo na prelazu 1972/73. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva preko mikrovodovoda sa poznatog izvora Vrelo. U naselju postoji četvororazredna osnovna škola, a vodeći tržišni proizvodi su sir i krompir.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 13:11
Vojislav Ananić
Negbina
Ratarsko i stočarsko seosko naselje razbijenog tipa osnovano je na planini Murtenici (1480 m). Negbina se nalazi oko 15 km severno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 2796 ha. U selu postoji jedinstvena, endemična i reliktna biljna vrsta Zlatnog bora ili Zlatiborica (Pinus Silvestris Variegata).
Po predanju naziv sela je ilirskog porekla. Seoske kuće se prostiru u visinskoj zoni između 969-1434 m. Negbina je podeljena na šest zaseoka sa rodovskim nazivima: „Bralovići”, „Perišići”, „Ćenići”, „Nedići”, „Ilići” i „Ćurdići”. Savremeno naselje Negbina osnovano je sredinom XVII veka. Stanovništvo je srpsko starosedelačko i doseljeno iz Hercegovine. Većinom slavi: Svetog Đorđa, Svetog Nikolu, Lazarevdan i vašar Velika Gospojina. U selu se nalazi crkva posvećena Svetom Jovanu. Struju je selo dobilo 1966/67. godine, a vodom se snabdeva preko lokalnog vodovoda.
Godine 1948. Negbina je imala 939 stanovnika, a 1991. svega 517 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je 47% poljoprivrednog stanovništva. U selu se nalazi osmorazredna osnovna škola „Gojko Drulović” iz 1906. godine, stočna pijaca (pazarni dan je nedelja) i dva speleološka objekta (Grlićak i Vujačka pećina). Do 1955. selo je bilo sedište istoimene opštine.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 13:12
Vojislav Ananić
OJKOVICA
Ojkovica je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa na uzvišenjima Žedna glava (1439 m), koja se spuštaju ka Marića potoku i desnoj strani reke Uvac. Udaljena je 24 km severoistočno od Nove Varoši.
Ojkovica je naseljena početkom XVIII veka stanovništvom doseljenim iz sevenih delova Crne Gore. Površina seoskog atara iznosi 2326 ha. Po predanju naziv sela potiče od pećine Ojkovače. Prostire se u visinskoj zoni 998-1439 m. Ojkovica je podeljena na 13 zaseoka od kojih većina ima rodovske nazive: „Lešku previju”, „Rogoviće”, „Čolanoviće”, „Garonjiće”, „Tomiće”, „Stefanoviće”, „Timotijeviće”, „Batakoviće”, „Matoviće”, „Smiljaniće” i „Šunjevariće”. Stanovništvo je većinsko srpsko i slavi: Svetog Luku, Svetog Nikolu i Svetog Đorđa.
Tokom druge polovine XX veka u selu je smanjen broj stanovnika sa 929 – 1948. godine na 406 – 1991. godine. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 47,3% poljoprivrednog stanovništva. Električno osvetljenje selo je dobilo 1972/73. godine, a stanovništvo se vodom snabdeva sa izvora. Glavni tržišni proizvodi su krompir i sir.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 13:13
Vojislav Ananić
Radijevići
Radijevići je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa na visokim uzvišenjima koja se spuštaju ka levoj strani Uvca. Nalazi se oko 14 km jugoistočno od Nove Varoši.
Površina seoskog atara iznosi 1658 ha. Po predanju ime dobija po prezimenu Radijevići bratstva doseljenog početkom XVIII veka. Prostiru se u visinskoj zoni 1100-1419 m. Radijevići povezuju pet zaseoka: „Brdo”, „Purići”, „Šipovik”, „Šaponjski vrh” i „Terovača”. Stanovništvo je srpsko i slavi Aranđelovdan i Svetog Stefana, a seoske slave su Veliki i Mali Spasovdan.
Radijevići su naseljeni uglavnom stanovništvom iz Crne Gore i Like, a 1921. godine su imali 47 domaćinstava i 309 stanovnika. Crkva brvnara (zaštićen spomenik kulture od velikog značaja) Svete Trojice (crkvena slava Uskrs) podignuta je 1808. godine, a obnovljena 1960. godine. Električno osvetljenje selo je dobilo 197374. godine, a stanovništvo se vodom snabdeva preko lokalnog vodovoda. Imaju lučni most iz doba Nemanjića, koji je konzerviran pre izgradnje HE „Uvac” na Sjeničkom jezeru i četvororazrednu osnovnu školu iz 1891. godine.
I u ovom selu tokom druge polovine XX veka smanjen je broj stanovnika sa 370 (1948) na 208 (1991). Po popisu 1991. godine u selu je bilo 52,4% poljoprivrednog stanovništva. Glavne seoske
manifestacije su u danima verskih praznika: Uskrs, Petrovdan i Pokrov presvete Bogorodice.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 13:14
Vojislav Ananić
Radoinja
Ratarsko i stočarsko selo razbijenog tipa Radoinja formirano je na uzvišenjima koje se spuštaju ka levoj strani reke Uvca, pored Radoinjskog jezera. Nalazi se oko 17 km severozapadno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 2207 ha. Prvobitni naziv sela Milijino bio je u upotrebi od XI do XV veka, a po predanju zamenjen je 1455. godine imenom Radohna po Radonji Radonjiću učesniku Tajne večere i Kosovskog boja. Selo se prostire u visinskom prostoru između 902-1205 m. Radoinja objedinjuje dvanaest zaseoka: „Lapčevići”, „Prla”, „Mandića brdo”, „Subotića krš”, „Lekovići”, „Bakalovina”, „Zapolje”, „Čolovina”, „Mutavdžići”, „Mala”, „Bjelin” i „Potkraj”. Radoinja se ubraja u stara srpska naselja, a ostaci starina su brojni.
Istorijskim i kulturnim značajem na prostoru Radoinje ističu se arheološka nalazišta: „Jelin” (neolit), „Pljosna stena” (gvozdeno doba), „Glavica”, „Crkvine”, „Ćelije”, „Gradina” i „Duvarine” (rimski period). U srpsko srednjovekovno doba Radoinja je bila središte župana. Selo su naseljavali doseljenici iz Hercegovine, Crne Gore, a manjim delom sa Kosova i Metohije sredinom XIX veka. Stanovništvo je srpsko i većinom slavi Svetog Nikolu, Svetog Đorđa, Svetog Stefana. Seoski vašar održava se na dan seoske slave na Preobraženje.
Godine 1921. u selu je bilo 79 kuća i 503 stanovnika. U Radoinji su rođena braća Gojko i Čedo Drulović, narodni heroji. Godine 1948. selo je imalo 880 stanovnika, a 1991. 801 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 21,1% poljoprivrednog stanovništva. Struju je selo dobilo 1958. godine, telefonske veze su uspostavljene 1997. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva od 1969. godine preko lokalnog vodovoda sa izvorišta „Luke”. Radoinja ima osmorazrednu osnovnu školu „Gojko Drulović”, spomenik posvećen događajima iz NOR-a, zdravstvenu stanicu osnovanu 1954. godine, stočnu pijacu (pijačni dan je utorak). Do 1955. godine Radoinja je bila središte istoimene opštine, a danas mesne kancelarije za tri naselja: Radoinja, Rutoši i Vraneša.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 13:14
Vojislav Ananić
RUTOŠI
Ovo ratarsko-stočarsko i voćarsko seosko naselje razbijenog tipa formirano je na uzvišenjima Orajevice (1164 m), koja se spuštaju ka levoj strani reke Uvca. Selo se nalazi 23 km severozapadno od Nove Varoši. Površina atara sela Rutoši iznosi 2734 ha. Naziv naselja po predanju potiče iz vremena kralja Milutina kome su se kraste orutale (otpale) kada je prolazio kroz selo. Selo se prostire u visinskom pojasu između 728-1164 m. Rutoši obuhvataju osam zeseoka: „Kula”, „Goriće”, „Glavonjiće”, „Uvac”, „Dragaševiće”, „Ševarovina”, „Prisoje” i „Osoje”. Po postanku selo spada u starija srpska naselja. Većina stanovnika doseljena je iz severne Crne Gore i Hercegovine. Godine 1921. selo je imalo 129 kuća. Tokom druge polovine XX veka smanjen je broj stanovnika u selu sa 1473 (1948.) na 1074 (1991). U istom periodu uvećan je broj domaćinstava sa 204 (1948) na 302 (1991). Po popisu 1991. godine u selu je bilo 25,4% poljoprivrednog stanovništva.
Od starina značajem se ističu ostaci manastira Janje. Stanovništvo je srpsko i većinom slavi Svetog Nikolu, Svetog Đorđa, Svetog Luku i Preslavu Petrovdan. U selu se nalazi pravoslavna crkva posvećena Svetom Petru i Pavlu. Selo je elektrifikovano krajem 1958. godine, telefonske veze su uspostavljene 1997. godine, a stanovništvo se vodom snabdeva preko lokalnog vodovoda. U naselju se nalazi četvororazredna spomen-škola iz 1921. godine, spomenik Grčko groblje, stočna pijaca (pijačni dan je nedelja). Glavne seoske manifestacije odvijaju se u danima verskih praznika, na Vidovdan i Petrovdan.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III