Opština Nova Varoš:
Akmačići, Amzići, Bistrica, Božetići, Brdo, Bukovik, Burađa, Vilovi, Vraneša, Gornja Bela Reka, Gornje Trudovo (do 1959. godine Jasenovačko Trudovo), Debelja, Donja Bela Reka, Draglica, Draževići, Drmanovići, Jasenovo, Komarani, Kućani, Ljepojevići, Miševići, Negbina, Nova Varoš, Ojkovica, Radijevići, Radoinja, Rasnica (zaselak Draglice), Rutoši, Seništa, Tisovica, Trudovo (od 2007. godine Trulovo), Čelice i Štitkovo (formirano novo naselje 2007. godine Tikva od dela naselja).
8. mart 2018. u 12:07
Vojislav Ananić
Burađa
Burađa je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa. Nalazi se na uzvišenjima Burački vis, Cerovo brdo, koja se blago spuštaju ka reci Uvac i Marića potoku. Naselje se nalazi oko 20 km severno od Nove Varoši. Burađa zahvata površinu od 1168 ha. Jednim delom ataru Burađe pripada deo Zlatarskog jezera.
Burađa je dobila naziv po predanju od reči „buraga”, što znači mešina, odnosno čutura od kože za vodu. Selo se prostorno razvija u visinskoj zoni 848-1144 m. Podeljeno je na šest zaseoka: „Leševići”, „Bogićevići”, „Šucevarići”, „Grbići”, „Neškovići” i „Milići”.
Stanovništvo je doseljeno iz Crne Gore, Hercegovine i Dalmacije. Godine 1948. selo je imalo 458 stanovnika, 1953. godine 450, a 1961. godine 500 stanovnika. Od tada dolazi do napuštanja seoskog stanovništva u potrazi za boljim uslovima života. Godine 1971. Burađe su brojale 394 stanovnika, 1981. godine 349, a 1991. – 290 stanovnika. Stanovništvo je pretežno srpsko i slavi: Svetog Đorđa, Svetog Nikolu i Svetog Stefana. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 35,2% poljoprivrednog stanovništva.
Električnu energiju selo je dobilo na prelazu 1966/67. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva sa lokalnog vodovoda. Povrtarstvo je vodeći tržišni proizvod ovog sela.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:08
Vojislav Ananić
Vilovi
Selo Vilovi su ratarsko-stočarsko naselje razbijenog tipa formirano na temenima kosa Mazgit (1259 m), Liješća i Borja, koja se blago spuštaju ka reci Uvac. Nalazi se oko 6 km istočno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 2021 ha. Naselje je dobilo ime po brdovitom terenu za koje se vezuju mitske pojave (stanište vilenjaka i slično). Prostire se u visinskoj zoni 858-1259 m. Vilove čine devet zaseoka: „Borja”, „Jadžića vrhovi”, „Brajkovica”, „Botore”, „Krlje”, „Ljubičina ravan”, „Mazgit”, „Pužci” i „Šaponje”. Naselje se prvi put pominje u XIV veku. Ima indicija da pripada grupi najstarijih srpskih naselja na Balkanu, o čemu svedoče materijalni tragovi starije naseljenosti.
Stanovništvo vodi poreklo iz Crne Gore. Godine 1921. imalo je 54 doma i 370 stanovnika. Godine 1948. selo je imalo 596 stanovnika, 1953. godine 591, a 1961. godine 615 stanovnika. Od tada dolazi do napuštanja sela i odlaska u veće gradske centre u potrazi za boljim uslovima života. Godine 1971. selo je brojalo 529 stanovnika, 1981. godine 414, a 1991. samo 404 stanovnika. Stanovništvo je srpsko i većinom slavi Svetog Nikolu, Svetog Đorđa i Aranđelovdan. Seoska slava je Druga Trojica a vašari su: Preobraženje, Usekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 28,7% poljoprivrednog stanovništva. Naselje je elektrifikovano 1972/73. godine, a vodom se snabdeva preko više lokalnih vodovoda. Vilovi imaju četvororazrednu osnovnu školu osnovanu 1950. godine.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:09
Vojislav Ananić
Vraneša
Ovo ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa formirano je na temenima kosa Kamenice (1262 m) koja se blago spuštaju ka Zlatarskom jezeru. Selo se nalazi 11 km severno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 1388 ha. Naziv potiče po predanju od prezimena Vraneš doseljenika iz Donjeg Kolašina. Doseljavanje je počelo početkom XVIII veka uglavnom iz severnih delova Crne Gore. Selo se prostorno razvija u visinskoj zoni 919- 1223 m. Vraneša obuhvata pet zaseoka: „Kokin brod”, „Lekovinu”, „Ckiljevinu”, „Bakalovinu” i „Potkraj”.
Godine 1921. u selu je bilo 39 domaćinstava i 226 stanovnika. Godine 1948. selo je imalo 446 stanovnika, a 1991. 452 stanovnika. U isto vreme došlo je do povećanja broja domaćinstava sa 70 (1948) na 157 (1991), ali se smanjio broj članova u domaćinstvu. Po popisu 1991. godine u selu je 15% poljoprivrednog stanovništva. Većina stanovnika slavi Svetog Nikolu, Svetog Đorđa, Aranđelovdan i vašar na Ilindan. Električno osvetljenje selo je dobilo 1958. godine, telefonske veze 1978. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva preko lokalnog vodovoda. U naselju se nalazi četvororazredna osnovna škola „Gojko Drulović”, pošta, fabrika drvne industrije „Inova”, „Zlatar produkt”, preduzeće metalo-prerađivačkie industrije „MEP” i stočna pijaca. U ataru se nalazi vikend naselje Kokin brod sa oko 100 vikendica. Jednim delom u ataru nalazi se veštačko Zlatarsko jezero i mrestilište kalifornijske pastrmke.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:10
Vojislav Ananić
Gornja Bela Reka
Gornja Bela Reka je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa formirano na uzvišenjima koja se blago spuštaju ka Beloj Reci. Nalazi se 36 km severno od Nove Varoši. U administrativnom pogledu naselje pripada KO Bela Reka (3073 ha).
Naziv sela potiče od istoimenog vodotoka pored koga je formirano selo. Gornja Bela Reka prostire se u visinskom pojasu između 930-1300 m. Selo objedinjuje četiri zaseoka: „Milojevići”, „Džambasi”, „Straža” i „Zečevo brdo”. Pretpostavlja se da je u vreme postanka činilo jedinstveno naselje Belu Reku sa sada samostalnim selom Donja Bela Reka. Stanovništvo pretežno slavi Svetog Đorđa, a doseljeno je početkom XVIII veka uglavnom iz severne Crne Gore.
Godine 1948. selo je imalo 524 stanovnika, a 1991. samo 281 stanovnika. U posmatranom periodu smanjen je i broj domaćinstava, sa 94 (1948) na 91 (1991). Po popisu 1991. godine u selu je evidentirano 54,1% poljoprivrednog stanovništva.
Električno osvetljene selo je dobilo 1972/73. godine, a vodom se snabdeva preko mikrovodovoda. U naselju se nalazi četvororazredna osnovna škola i Zemljoradnička zadruga „Bela Reka”.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:11
Vojislav Ananić
Gornje Trudovo
Ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa nastalo je na uzvišenju Šamac (1281 m) i njenim kosama, koje blago spuštaju ka desnoj strani Trudovačke reke i Ćurčića vrelu. Selo se nalazi 25 km severoistočno od opštinskog centra.
Površina atara iznosi 737 ha. Naziv sela po predanju vodi poreklo od truda, osušene mahovine na kori drveta. Selo zahvata prostor u visinskom pojasu između 1000-1279 m. Gornje Trudovo obuhvata osam zaseoka: „Drobnjaci”, „Jasići”, „Lukoviće”, „Mlađenovići”, „Damjanovići”, „Trifunovići”, „Ćurčići” i „Dževerija”.
Doseljavanje je počelo početkom XVIII veka uglavnom iz Crne Gore. Prvobitno je predstavljalo jedno naselje Trudovo koje je 1921. godine imalo 23 domaćinstava i 121 stanovnika, sa sada posebnim selom Donje Trudovo. Stanovništvo slavi: Svetog Luku, Svetog Nikolu i Svetog Savu. Tokom druge polovine XX veka, selo odlikuju depopulacioni procesi. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 72,6% poljoprivrednog stanovništva. Od 1948. do 1991. godine broj stanovnika je smanjen sa 658 na 208. U istom periodu smanjen je i broj domaćinstava sa 88 (1948) na 75 (1991). Električnu energiju je dobilo 1971. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva sa izvora. Gornje Trudovo ima četvororazrednu osnovnu školu, a stočarski proizvodi sir i kajmak imaju tržišni karakter.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:33
Vojislav Ananić
Debelja
Debelja je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa na levoj dolinskoj strani Tisovice i desnoj strani Uvca gde je podignuto veštačko Zlatarsko jezero. Debelja se nalazi oko 25 km istočno od Nove Varoši.
Površina seoskog atara iznosi 1984 ha. Naziv sela potiče od porodičnog prezimena prvih meštana – Debeljak. Selo se prostire u visinskoj zoni 900-1262 m. Naselje obuhvata fizionomske delove (zaseoke); „Stojiće”, „Aničiće”, „Jeliće”, „Bjelinoviće”, „Bukoviće” i „Vasiliće”. U zaseoku „Vasilići” tokom poslednjih decenija formirano je manje vikend naselje. Debelja se prvi put pominje početkom XVIII veka, a 1921. godine je imalo 37 domaćinstava i 328 stanovnika. Stanovništvo je srpsko, poreklom iz Crne Gore i pretežno slavi slave Svetog Nikolu i Svetog Stefana. Struju je dobilo 1973/74. godine, a snabdevanje vodom je individualno (bunari i izvori).
Tokom druge polovine XX veka, došlo je do smanjenja broja stanovnika u selu. Godine 1948. selo je imalo 457 stanovnika, 1953. godine 529, a 1961. – 535 stanovnika. Od tada dolazi do procesa napuštanja mladog seoskog stanovništva i njegovog odlaska u Novu Varoš i druge gradske centre u potrazi za boljim poslom. Godine 1991. selo je brojalo samo 203 stanovnika. U analiziranom periodu smanjen je i broj domaćinstava sa više članova, a povećan broj staračkih. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 81,8% poljoprivrednog stanovništva.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:34
Vojislav Ananić
Donja Bela Reka
Donja Bela Reka je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa na blagim uzvišenjima Treštena stena, visine 1287 m, koja se spušta ka tokovima Velikog Rzava i Bele Reke. Selo se nalazi 38 km severoistočno od Nove Varoši.
Selo je dobilo ime po istoimenoj reci pored koje se nalazi, a prostorno se razvija u visinskom pojasu između 840-1288 m. Donja Bela Reka povezuje pet zaseoka:„Vitorovići”, „Gradac” „Žunići”,„Dukovići” i „Dželevdžići”. Pretpostavlja se da je u vreme postanka činilo jedno naselje Belu Reku sa danas posebnim selom Gornja Bela Reka. Početkom XVIII veka u naselje je doseljen veći broj porodica iz Crne Gore. Pravoslavna crkva izgrađena je 1206. godine, a kasnije je renovirana. Stanovništvo je srpsko i slavi pretežno Aranđelovdan i Svetog Nikolu.
Godine 1948. selo je brojalo 628 stanovnika, a 1991. – 369 stanovnika. U isto vreme došlo je do smanjenja broja domaćinstava sa 116 (1948) na 101 (1991), ali se smanjio broj članova u domaćinstvu. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 77,2% poljoprivrednog stanovništva.
U Donjoj Beloj Reci nalazi se četvororazredna osnovna škola, koja je počela sa radom 1854. godine i ribnjak kalifornijske pastrmke u vlasništvu proizvodno-trgovinskog preduzeća „Jasenovo”. Glavne seoske manifestacije održavaju se u danima verskih praznika na Petrovdan i Preobraženje. Struju je selo dobilo 1972/73. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva preko mikrovodovoda.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:37
Vojislav Ananić
Draglica
Ovo stočarsko seosko naselje razbijenog tipa nalazi se na planini Murtenici (1480 m), oko 25 km severozapadno od Nove Varoši. Površina atara Draglice iznosi 3209 ha. Selo je dobilo naziv od reči draga, što znači dolina ili uvala. Draglica se prostorno razvija u visinskoj zoni 889-1462 m.
Draglica obuhvata sedam zaseoka: „Prisoje”, „Rasnicu”, „Gusto brdo”, „Selace”, „Grujičiće”, „Kutleše” i „Ćosoviće”. Prvi put se pominje u turskom popisu 1837. godine, ali je izvesno da je postojala pre 1809. godine, kada se u zaseoku „Rasnica” odigrala značajna bitka između srpskih ustanika na čelu sa Milošem Obrenovićem i turske vojske sa Skopljak pašom.
Stanovništvo je doseljeno početkom XVIII veka iz Hercegovine, većinsko je srpsko i slavi: Svetog Tomu, Svetog Đorđa i Svetog Jovana.
Godine 1948. selo je imalo 768 stanovnika. Od tada dolazi do napuštanja mladog stanovništva i odlaska u Novu Varoš i bliže gradske centre u potrazi za poslom. Godine 1971. selo je brojalo 478 stanovnika, 1981. godine 381, a 1991. samo 273 stanovnika. U posmatranom periodu smanjen je i broj domaćinstava, sa 116 (1948) na 90 (1991). Po popisu 1991. godine u selu je bilo 49,1% poljoprivrednog stanovništva.
Draglica ima četvororazrednu osnovnu školu iz 1933. godine, zdravstvenu stanicu, poštu, stočnu pijacu (nedelja je pijačni dan). Do 1955. godine selo je bilo središte opštine za dva naselja: Draglicu i Senište. Danas je centar mesne kancelarije za četiri sela: Burađa, Draglica, Negbina i Senište. Struju je dobilo 1966/67. godine, telefonske veze 1978. godine, a vodom se snabdeva sa izvora i preko lokalnog vodovada. U selu je do početka 1980. godine eksploatisana ruda magnezita.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:38
Vojislav Ananić
Draževići
Draževići su prigradsko ratarsko-stočarsko naselje razbijenog tipa na kontaktu pobrđa i proširene doline Zlatarske reke, dužine 7 km. Nalazi se oko 3 km zapadno od opštinskog centra.
Površina atara Draževića iznosi 2183 ha. Po predanju ime je dobilo po istoimenoj porodici Dražević koja je nekada živela u selu. Draževići se prostiru u visinskoj zoni između 698-1382 m.
Draževići povezuju šest zaseoka: „Pilana”, „Prisoje”, „Oman”, „Mokreč”, „Petaci” i „Miloševići”. U ataru naselja postoje ostaci rimskog doba i više spomenika „krajputaša”. Stanovništvo je srpsko i slavi: Svetog Nikolu, Svetog Jovana i Svetog Luku. Naseljavanje je počelo u XVIII veku uglavnom stanovništvom iz Crne Gore i Hercegovine, a 1921. godine imalo je 38 kuća i 285 stanovnika. Godine 1948. selo je imalo 568 stanovnika, a 1991. – 494 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 10,9% poljoprivrednog stanovništva. Struju je selo dobilo 1965. godine, a telefonske veze su uspostavljene 1976. godine. Vodosnabdevanje je individualno sa više kaptiranih izvora. Draževići imaju četvororazrednu osnovnu školu iz 1938. godine, motel „Vrelo” sa ribnjakom, pilanu, manje vikend naselje, a eksploatiše se i građevinski kamen. U Draževićima se nalazi stovarište preduzeća ptp „Jasenovo”. Motel „Vrelo” ima dva apartmana, četiri dvokrevetne sobe i restoran za 60 mesta.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III
8. mart 2018. u 12:39
Vojislav Ananić
Drmanovići
Drmanovići su ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa na padinama uzvišenja Velika Krševa (1626 m). Nalazi se 5 km južno od Nove Varoši. Površina seoskog atara iznosi 3733 ha. Sadašnji naziv sela je sa početka XVIII veka, a dobilo je ime po istoimenom bratstvu. Prostiru se u visinskoj zoni između 1030-1627 m. Drmanovići su podeljeni na tri zaseoka: „Batrovac”, „Pucari” i „Sijeka”. Stanovništvo sela je srpsko i slavi: Svetog Nikolu, Svetog Stefana i Svetog Đorđa. Seoske slave su: Spasovdan i Treća Trojica. Godine 1921. imalo je 53 doma i 364 žitelja. Godine 1948. selo je imalo 433 stanovnika, a 1991. godine 365 stanovnika. Po popisu 1991. godine u selu je bilo 37,5% poljoprivrednog stanovništva.
Struju je selo dobilo 1972/73. godine, a vodom se stanovništvo snabdeva preko nekoliko manjih vodovoda. U naselju postoji četvororazredna osnovna škola, koja je počela sa radom 1961. godine i pogon privatnog preduzeća „Složna Braća”. U selu se nalazi Preduzeće za preradu šumskih pečuraka „Varošanka” i ovčarsko- kozarska farma. U seoskom ataru nalaze se prostrani i bujni šumski kompleksi sa oko 30 vikendica.
Izvor: Novovaroški kraj, antropogeografska proučavanja, edicija Stara Raška – knjiga III