Grad Kragujevac:
Gradska opština Aerodrom:
Desimirovac, Donje Grbice, Gornje Grbice, Gornje Jarušice, Jovanovac, Lužnice, Kragujevac – deo (obuhvata od 1991. godine i ukinuto naselje Petrovac, kao i urbane delove naselja Opornica i Poskurice), Mali Šenj, Mironić, Novi Milanovac, Opornica, Pajazitovo, Poskurice, Resnik, Cvetojevac, Cerovac, Čumić i Šljivovac.
Gradska opština Pivara:
Baljkovac, Botunje, Bukorovac, Velika Sugubina, Velike Pčelice (do 1965. godine Velika Pčelica), Gornja Sabanta, Gornje Komarice, Donja Sabanta, Donje Komarice, Dulene, Jabučje, Korman, Kragujevac – deo (obuhvata od 1991. godine i ukinuta naselja Beloševac, Ždraljica, Ilićevo (do 1954. godine Mečkovac), Teferič i urbane delove Maršića i Trmbasa), Maršić i Trmbas.
Gradska opština Stanovo:
Adžine Livade, Vinjište, Goločelo, Grošnica, Divostin, Drača, Dragobraća, Drenovac, Đuriselo, Erdeč, Kragujevac – deo (obuhvata od 1991. godine ukinuta naselja Stanovo, Male Pčelice, Korićani i urbane delove naselja Erdeč i Grošnica), Kutlovo, Prekopeča, Rogojevac i Trešnjevak.
Gradska opština Stari Grad:
Gradska opština Stragari:
Veliki Šenj, Vlakča, Dobrača, Kamenica, Kotraža, Ljubičevac, Mala Vrbica, Masloševo, Ramaća, Stragari i Ugljarevac.
29. novembar 2014. u 20:21
Milodan
Poreklo stanovništva Velika Pčelica, Gradska opština Pivara, Grad Kragujevac – Šumadijski okrug. Prema knjizi Todora Bušetića „Levač“.
Položaj sela.
Sadašnji Levač čine prirodne granice: Gledićske Planine, Crni Vrh; od Crnog Vrha pravom linijom pored planine Juhor na Golijsku Moravu. Dakle, strogo uzevši Levač se nalazi između Gledićskih Planina, Juhora i Golijske Morave.
Na tom prostoru nalazi se selo Velika Pčelica.
Vode.
-Meštani Velike Pčelice piju vodu sa izvora.
Tip sela.
-Selo Velika Pčelica je selo zbijenog tipa.
Starine u selu.
-Između Velike Pčelice i Donje Sabante postoji brdo Straža, gde je bila straža, koja je čuvala Kragujevac od turskih napada. Sa tog brda vidi se ceo Kragujevac a dvogledom Jagodina i Kruševac.
-U Velikoj Pčelici je Streljin Zbeg, tako nazvan po nekakvom starcu Strelji, koji je u planini Malom Jasiku krio narod od Turaka.
-Postoje razvaline u ovom selu od manastira Denjkovca i jedne bez imena. Denjkovac je ležao na obali Dulenke. Zid mu je visok jedan metar. Ima i kamen sa pločom časne trpeze.*
*Priča se da je tu živeo neki vladika sa kaluđerima. Neki hajduci naume da vladici otmu novac pa mu noću uhvate slugu u vinogradu više manastira. Primoraju ga da izazove vladiku napolje da mu otvori, rekavši da ga je uhvatila groznica. Vladika otvori, te mu tako upadni hajduci i zatraže mu novac. Vladika pođe sa njima u isposnicu Raletinac, gde je držao novac. U putu se razdani-svane. Hajduci ubiju vladiku i tu bude zakopan, te se to mesto sada zove Vladičin Grob.
-U Velikoj Pčelici postoji 15 starih grobljišta, koje „srpskih“ koje „madžarskih“.
Poreklo stanovništva.
U Velikoj Pčelici ima 259 kuća.
Porodice su:
-Piperi su doseljenici iz Crne Gore od Pipera. Priča se da su nekada zgrešili za nešto turskom vladaru. Ovaj onda zatraži od crnogorskog kneza da mu izda sve Pipere, obećavajući de neće više nikada udarati na Crnu Goru. Knez ima odmah naredi da se sele te se oni razbegnu koje-kuda. Još promene i slave, da bi se što bolje sakrili. Tako su ovi Piperi slavili Vidovdan a danas slave Aranđelovdan jesenji a preslavljaju Aranđelovdan letnji a ranije su preslavljali Sv. Ćirila i Metodija, te ni danas ne rade na taj dan.
-Stalevići su se doselili iz Crne Gore, slave Aranđelovdan jesenji a prekađuju Aranđelovdan letnji.
-Ćukovići su se doselili sa Kosova. Slave Đurđevdan, preslave nemaju.
-Brakovići su doseljenici sa Kosova, slave Nikoljdan jesenji a preslavljaju Nikoljdan letnji.
-Topličani su se doselili iz Toplice, slave Jovanjdan, preslavljaju Nikoljdan letnji.
-Kosovci su doseljenici sa Kosova, slave Jovanjdan.
-Milići su doseljenici sa Morače u Crnoj Gori, slave Aranđelovdan a prekađuju Aranđelovdan letnji.
-Arsići su se doselili sa Rudnika, slave Stevanjdan zimski a preslavljaju letnji.
-Vasovići…. ili Vesovići*
*Ne piše ništa osim prezimena, op. Milodan.
-Milašinovići – Bugari*
*Uzeto iz imenika porodičnih prezimena.
Sem litije svako selo ima i bogomolju. To je jedan dan u godini, koji su uzimali da svetkuju kada je vladao pomor među ljudima ili stokom. Velika Pčelica slavo bogomolju Todorovu Subotu.
Zanimanje stanovništva.
-U Velikoj Pčelici, budući da ne žive u planinskih predelima, meštani se najviše bave zemljoradnjom, zatim voćarstvom a ponajmanje stočarstvom. Osim toga bave se vinogradarstvom, pčelarstvom, svilarstvom i ručnim radovima.
5. januar 2015. u 16:45
Buki
Interesujeme nastanak i istorija sela Jovanovac kod Kragujevca te poreklo prezimena Jovanovic koji slave slavu Sv.Petka, HVALA
21. januar 2015. u 19:45
Tijana
Interesuje me poreklo prezimena Karajovic, naselje Grosnica, slava Mitrovdan. Unapred hvala.
21. januar 2015. u 20:04
Nebojša Novaković
Karajovići su matično naseljeni u Gledić, gde su došli pre Prvog srpskog ustanka iz Ibarskog Kolašina, od njih su Karajovići u Bajčetini (došli tu krajem prošlog veka), a rod su sa Kosovcima, Ivanovićima, Bogdanovićima i Jovanovićima u Milakovcu i Miletićima i Božovićima u Godačici.
Ovoj grupi rodova srodni su i Karapandžići u Erčegama u Moravici (Dragačevo), što samo potvrđuje pravac njihovog doseljavanja u Šumadiju. Osim porodičnog sećanja, koje je početkom 20. veka bilo još sveže, sve ove familije su očuvale i istu slavu – Mitrovdan.
19. maj 2015. u 22:24
Bojan
Interesuje me poreklo prezimena Pavlović, selo Gledić, Kraljevo, slave Aranđelovdan.
Unapred hvala
28. jun 2015. u 18:47
Miki
Prema podacima etnologa Arhivi Srbije,sela oko Kragujevca su naseljena stanovništvom sa Peštera,Sjenice,Novog Pazara i Starog Vlaha i to u periodu 0d 1737. pa sa Prvim Srpskim ustankom, kada ih je Karađorđe lično dovodio u taj deo Šumadije.Inače posle Podgoričke skupštine 1918.,kada se Crna gora utopila U Srbiju,tendencija režimskih naučnika je bila da se svi doseljenici iz dinarskih oblasti u Srbiji prikažu kao Crnogorci.
24. februar 2016. u 20:55
kajaha
Poreklo porodice Ranić,
Selo Jarusice Kragujevac,
Slava Sveti Jovan Krstitelj (20.01)
uapred hvala
13. mart 2016. u 18:19
Saša
interesuje me poreklo porodice Dimitrijević iz sela Donje Komarice, Kragujevac,
slave Svetog Nikolu, odakle su se naselili i kada.
Unapred hvala
17. septembar 2016. u 21:45
Pavle
Zanima me nesto vise o naseljavanju Gornjih Komarica, i ostacima bar cetiri groblja iz kog su perioda. Ima li neke knjige koja sadrzi vise informacija o tome?
30. avgust 2017. u 12:36
vojislav ananić
Kragujevac
Na području Grada Kragujevca nalazimo brojne tragove ljudskog života i ostatke materijalne kulture još iz praistorije. Pre dolaska Slovena, na teritoriji grada (i čitavog Balkanskog poluostrva), živeli su Iliri i Rimljani, koji su, takođe značajno uticali na razvoj ovih krajeva. Ovu teritoriju Stefan Nemanja osvaja od Vizantije i pripaja je srpskoj državi, u XII veku. Dolinama brojnih vodotoka, putevi su vodili ka teritoriji današnjeg grada, gde prvobitno nastaje “pazarište” ili “panađur”, na kojem se, radi razmene proizvoda okupljaju stanovnici iz okoline, a kasnije i putnici.
Posle pada srpske države pod tursku vlast, na području Kragujevca razvija se veoma značajno naselje, koje se pod nazivom “Kragujevdža”, prvi put pominje 1476. godine u turskim spisima, koji se danas čuvaju u Arhivu vlade Turske u Istanbulu. Smatra se da naziv grada potiče od “kraguja”, ptica grabljivica, koje su se koristile za lov, poput današnjih sokolova, a izgledom potsećaju na orlove i nalaze se na današnjem grbu grada.
Za vreme dugotrajne vladavine Turaka, teritorija grada dva puta pada pod austrijsku vlast. U vreme druge vladavine Austrije, grad postaje važan vojno-strategijski centar, kojim rukovodi ober – knez Staniša Marković Mlatišuma. Beogradskim mirom 1739. godine, ponovo je zavedena turska uprava na čelu sa zloglasnim dahijom Kučuk Alijom. Od 1804. godine do 1813. godine, trajao je Prvi srpski ustanak, posle kojeg grad ponovo zauzimaju Turci, da bi ga konačno napustili 1815. godine.
Prekretnica i najznačajniji period u razvoju grada, počinje 1818. godine, kada je knez Miloš Obrenović Kragujevac proglasio za prestonicu Srbije, 6. maja, na Skupštini narodnih starešina, u manastiru Vraćevšnica. Tokom narednog perioda grad se planski urbanizuje i teritorijalno širi i postaje upravno – politički, kulturno – prosvetni, zdravstveni, vojni i privredni centar Srbije. Grade se privatne kuće i brojne ustanove sa obeležjima narodne arhitekture, ulice se kaldrmišu i osvetljavaju karbidnim lampama, a kuće se po Miloševoj naredbi pokrivaju crepom, umesto slamom, u cilju zaštite od požara. Na Lepenici se u to vreme grade tri drvena i prvi kameni most. U ovom periodu nema ratova i sve je u znaku procvata, ali se zbog samovolje u vladavini Obrenovića organizuju Đakova (1825. godine) i Miletina buna (1835. godine) i Kragujevačka vojnička pobuna (1839. godine). Prestonica je 1841. godine premeštena u Beograd i od tada se smanjuje broj stanovnika u Kragujevcu zato što odlaze brojni činovnici državne uprave. Međutim, 1851. godine, Topolivnica je preseljena u Kragujevac i osnivanjem „Vojnotehničkog zavoda“, 1883. godine, javlja se potreba za novom radnom snagom, pa se oko zavoda formiraju i nova naselja (Palilula i Pivara) u kojima žive radnici koji su se doselili i njihove porodice. U Kragujevcu su organizovane prve radničke demonstracije u Srbiji, 15. februara 1876. godine poznate kao „Crveni barjak“.
Tokom Prvog svetskog rata Kragujevac je ponovo bio prestoni grad u kojem je boravio regent Aleksandar Karađorđević i u njemu se nalazila Vrhovna komanda srpske vojske na čelu sa Radomirom Putnikom. U Kragujevcu su nastali i planovi čuvene Cerske i Kolubarske bitke, koje se i danas izučavaju na Vojnim Akademijama širom sveta. Između dva rata Kragujevac ostaje revolucionarni i idejni centar radničke klase. Najveća tragedija zadesila je grad tokom Drugog svetskog rata 21. oktobra 1941. godine, kada je, zbog nemačkih gubitaka u borbi sa četničkim i partizanskim jedinicama na putu Kragujevac – Gornji Milanovac, u Kragujevcu streljano nekoliko hiljada stanovnika, muškaraca, žena, učenika i mlađe dece. Istog datuma, 21. oktobra, 1944. godine Kragujevac je oslobođen nemačke okupacije.
Izvor: Internet
25. mart 2018. u 08:54
Vojislav Ananić
Kragujevac se pominje od prvog turskog popisa Smederevskog sandžaka iz 1476-1477. godine kao selo i trg koji je kao takav postojao i ranije. Dakle, Kragujevac je postojao i pre pada srpske srednjovekovne države, ali se pod tim imenom ne pominje.
Župa Lepenica se pominje u najranijem periodu srpske države velikog župana Stefana Nemanje 1198. godine i njegovog sina Stefana Nemanje Drugog Prvovenčanog 1220-1228. godine. U povelji Stefana Prvovenčanog pominje se i Bresnica sa trgom. Arheološki nalazi govore o postojanju naselja na prostoru Kragujevca i u 12. veku. Bresnica postoji još pre oslobođenja Lepenice od strane velikog župana Stefana Nemanje 1185. godine, kada je bila pod Vizantijom ili Ugarskom. Ukoliko već tada nije imala i trg, nema sumnje, trg uz Bresnicu se formira posle 1185. godine. Uz ovaj trg i selo Bresnicu biće sagrađeno utvrđenje u prvoj polovini 15. veka u vlasti velikog čelnika Radiča Postupovića.
Izvor: „Nedeljne novine kragujevačke“