Poreklo prezimena, selo Velestovo (Cetinje)

Poreklo stanovništva sela Velestovo, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Nalazi se istočno od Čeva. Kroz selo prolazi put Čelo–Danilovgrad. Od Cetinja je udaljeno 38, od Čeva 6 i od Danilovgrada 20 km. Zahvata prostor između Kopitnika, Lisca i Barjamovice. Na njemu se steru uvale, sudolice i delovi. Najvećim dijelom su na udolinastom potezu, paralelno putu ka Markovini, tj. Danilogradu. Zbog svog topografskog položaja, prohodnost u glavnom, naseljenom dijelu atara je relativno lakša nego u mnogim drugim selima. Naselje je razmješteno po obocnim pristrancima uvala ili pri manjim krševitim uzvišenjima.

Svi njegovi dijelovi su uglavnom na domaku puta. Atar sela graniči linija koja, počev sa sjevera, vodi od Ivanove rupe pa se preko Mojaševe rupe spušta na Lokanj i Glogov do, gdje prelazi put za Markovinu, a odatle na jugoistok preko Vučića, Strmca i Gusarice, pa dalje prelazi stazu za Barjamovicu, te obuhvatajući Krivu i Bostur, izlazi na Lisac. Odatle se nastavlja na sjever pored Opriše i preko Popovih dolina, gdje prelazi put za Čevo, na dalje ide preko Klečaka, Kruškovca, Delinih bora i Mostova do na Ivanove rupe, dug (Z–I) 4,2 i širok (S–J) 4 km, atar zahvata 16,67 km2 površine. Selo je (kod crkve) na visini od 920 m.

Istorijat.

Topografski oblici sela i njihova blizina Čevu dovoljno su indikativni za konstataciju da je i Velestovo, kao dio razbacanih ozriničkih aglomeracija, staro naselje. Erdeljanović to potvrđuje nalazima o katunovanju starih Zećana u ovom kraju. Sreću se ovdje mjesta „starih katuništa”, a zaselak Vukov Pod „prozvat je po nekom Vuku Zećaninu koji je ovamo ,izdizao’ na staje”.’

Godine 1865. Velestovo je imalo 74 d. a 1883. i 1903. 65, odnosno 80 d. Erdeljanović je u selu evidentirao 55 d., a prema podacima iz 1925, bilo ih: je 56 sa 315 stanovnika. Do 1948. god. broj prvih smanjio se za 5, a drugih za 138. A zatim je bilo: 1953 (49:203), 1961 (51:181) i 1971 (30:111). Od zadnjeg broja te gadine y selu su od rođenja živjela 84 lica, a 27 se doselilo, i to iz seoskih naselja iste (16) i drugih opština C. Gore (11). Do 1945. god. doselilo se 17, a ostali poslije. U zadnja dva popisa domaćinstva su prema broju članova bila: sa 1 (1 :4), sa 2 (14:8), sa 3–5 (10 : 10), sa 5–8 (13:7) i sa 8 i više članova (3 :1). Istovremeno je .struktura glavnih starosno–polnih grupa bila: prve 77 : 34 (ž. 34:16), druge 63:44 (ž. 39:24) i treće 41:33 (ž. 21:21) .

Struktura stanovništva.

Prema obrazovnim obilježjima, mještani su bili bez školske spreme 71:22 (ž. 46:16), sa četvorogodišnjom 73:57 (ž. 36:32), sa osmogodišnjom 8 : 18 (ž. 0:6), sa srednjom 1:2 (ž. 1:0), sa višom 0 : 1 i kvalifikovanih radnika 1: 0, a nećismenih 53:18 (ž. 37:15).

C druge strane je y isto vrijeme struktura domaćinstava prema veličini posjeda i izvorima dohotka bila: bez zemlje (8 : 1), sa posjedom do 2 ha (0:2), sa 2–5 (7:5), sa 5—10 (10:12), sa 10—15 (6:5), i sa 15 i više ha (20 : 5), odnosno poljoprivrednih 23 : 12, mješovitih 20 : 9 i nepoljoprivrednih 8:9.

U 1953. godini 70 aktivnih izdržavalo je 124 lica; u poljoprivredi 59 : 100, a sa ličnim primanjima bilo je 9 lica. Odnos istih se za dva naredna međupopisna perioda izmijenio tako da je aktivnih bilo 52:44, izdržavanih 107:51; y poljoprivredi 42:37 i 59:41, a sa ličnim primanjima 22 : 16 lica.

Tip sela.

Kuće y naselju su razbijene po grupama. Doduše, ta razbijenost nije tako izrazita kao u cuckim ili nekim drugim ozrinićkim (npr. u Lastvi) selima. No, ipak se Velestovo, bez obzira na to što pomenuti put izvjesno objedinjuje i povezuje pojedine dijelove sela, može svrstati u razbijeni tip naselja. Njegovu glavninu čini dio zvani Ravan (Erdeljanović ga kao dio teritorije sela opravdano naziva Velestovska ravan) sa 20 kuća a ostali dijelovi nominirani kao zaseoci cy: Vukov pod sa 6, Babin krš sa 4 i Breškov do sa 3 kuće. Srednja udaljenost kuća od središta naselja je oko 0,7 km. Među kućama su 22 prizemne, a 11 na izbi; tiglom je pokriveno 26, a slamom 9; daščani plafon je u 14, malterisani u 10 i bez njega je 9 kuća. Izvjesnim manjim opravkama y periodu 1918—41. god. bilo je zahvaćeno 11, a poslije 1945, mahom dogradnjom, 9 kuća. Stambeni fond sela popisan je kao 30 stanova sa 1264 m2, od kojih su 8 iz prvog, 14 iz drugog, 9 iz trećeg i 2 iz četvrtog perioda; 4 stana su imala otvoreno ognjište, 7 zemljani pod, a nijedan nije imao električno osvjetljenje. Prema vrsti su: 18 jednosobnih i garsonjera, 11 posebnih soba i 1 trosobni; svi su bili nastanjeni.

Stanovništvo.

Avgusta 1973. y selu su živjeli:

-Stanojevići (14),

-Mićunovići (7),

-Vukotići i Abramovići po 2 i:

-Vujovići i Mitrovići po 1 d.

Poslije 1945. iselila su se 82 lica; y Vojvodini su kolonizovana 2 d. Povremeno dolaze članovi 15-ak domaćinstava. Najviše. iseljenih živi u Titogradu, Cetinju, Beogradu, Danilovgradu. Ranije jena rad undruge zemlje išlo 9 mještana. Sada je y selu 24 lica starija od 55 godina a penzionera ima 7.

Vode.

Selo se opskrbljuje vocom iz 6 ublova i 17 bistijerni. Prvi su stari, neki su više prirodne jame. Zajednički su — bilo za čitavo selo, kao što je tzv. Jabučka bistijerna (usred Ravni), ili za pojedine zaseoke, kao što su: Babina jama (u Vabinom kršu), Kruška (u Vukovom podu) i Ljeskovac (u Breškovom dolu). Bistijerne su privatne, a izgrađene su uglavnom poslije 1918. godine (4 poslije 1945. godine).

Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.

Selo još nije dobilo električno osvjetljenje, tako da 9 d. sada koristi samo ognjište, a ostala šporet i ormxmrre. Ha ipak su vidne promjene y namještaju i pokućstvu, posebno u onim kućama koje su ukraj puta ili bliže njemu. Od starih kućnih stvari zadržale su se one što su vezane za ognjište i upretnjak (verige, demirodžak ili prijeklad, crepulja, sač, tronoške i stolovači), a Od onih za ostavu: skrinje, kašuni, ladice, police ili skancijere i sl.

Dvorišta i obori su i ovdje, s obzirom na stočarstvo, kao nekadašnje glavno zanimanje, neodvojivi dijelovi uže lokacije stanova. Veličina jednog i drugog (mada u stvari prostorno čine jedno) ispred ili oko svih kuća bitno je predodređena lokalnim oblicima terena.

Nešto manja dvorišta su kod onih kuća koje su pored samog puta, a ostala su obično Od 50 do 200 m2 — najčešće ograđena suvomeđomo tako su građene i pojate (sve pokrivene slamom) koje su u njihovom sastavu. Ima ih 27; dobrim dijelom su u lošem stanju, jer se mnogo manje koriste nego ranije. Njihova potkrovlja sa otvorom na listri koriste se za ostavu stočne hrane i alata.

Omanje obradive površine oko, ili na bližem domaku kuća koriste se kao okućnice ili tzv. „zgrade“. Najviše su namijenjene povrću, dok se veći ziratni potezi, bili oni bliže ili podalje od kuća, koriste za žitarice ili krompir, za koji su ondašnji uslovi veoma pogodni. Sem pasišta, branjevina i ranijih listobera, koji su u prosjeku udaljeni do 1 km, ostala imanja, izvjesno grupisana kao subatari zaselaka, relativno su manje udaljena nego ona u više razbacanim selima. Ona su, ukoliko prirodno dovoljno nijesu „zaštićena“, manje–više ograđena, često podužim suvomeđinama.

Isto tako, mada nešto manje, ograđeni su posjedi i y seoskoj „planini”, koja se za Ravan nalazi u Liscu, a za ostale zaseoke u Kopitniku. Na njoj su sem privatnih posjeda, koji služe za obradu ili kao pasišta, zastupljene relativno manje komunice namijenjene ispaši. Radi dužeg boravka tokom godine, tu su, naročito ranije, podizane kolibe i torovi. Preko ljeta, pak, zbog oskudice u piću, ovce su se izjavljivale na Durmitor ili Lukavicu. Prije 1941. godine to je u prosjeku činilo oko 25 d., i to sa povećim stadima, a danas samo 8–10 domaćinstava.

IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.