Plemena u Crnoj Gori

31. maj 2017.

komentara: 22

Rodovi, plemena

Ivan Vukićević

Autor: Ivan Vukićević ([email protected])
Objavljeno: 31.5.2017. | Dopunjeno: 16.11.2021.

Pojam plemena

Kada se govori o plemenima u Crnoj Gori, sam termin pleme se može odnositi na tri različita pojma:

– krvna zajednica (rod)
– teritorijalno-društvena zajednica jednog ili više rodova
– administrativna jedinica

Pleme se u prvobitnom značenju odnosilo na rod, odnosno na krvnu zajednicu jednog ili više bratstava koja prema narodnim predanjima i rodoslovima potiču od jednog zajedničkog pretka koga sva bratstva u plemenu smatraju za svog rodonačelnika. Kako su se pojedina plemena teritorijalno širila, u njihov sastav su ulazila i njima nesrodna manja bratstva zbog čega su plemena vremenom postajala višerodovska. U takva plemena spadaju recimo Vasojevići i Ozrinići u kojima istoimena dva roda čine većinu stanovništva, ali i Kosijeri i Piperi u kojima su rodovi po kojima su nazvana ta plemena vremenom postali manjina u njima. Međutim, postoji i manji broj plemena kao što su Grbalj i Cetinje, koja su od samog nastanka bila mešovitog rodovskog sastava i prvenstveno su bazirana na teritorijalnoj pripadnosti. Paštrovići su najbolji primer za višestruku upotrebu reči pleme. Tako se često može čuti da se sastoje od 12 plemena, dok se istovremeno i za Paštroviće u celini kaže da su pleme. Zapravo se radi o 12 rodova udruženih u teritorijalnu plemensku zajednicu.

Pored narodne podele na plemena, u Crnoj Gori je za vreme dinastije Petrović-Njegoš postojala i zvanična podela na plemena koja su predstavljala administrativne jedinice. Iako su se granice plemena prema narodnoj i administrativnoj podeli u najvećoj meri poklapale, postoje i neke bitne razlike jer su plemenima formalno nazivane i oblasti koje se ni po jednom osnovu ne mogu tako nazvati.

Srednjovekovna plemena

Na području današnje Crne Gore su u srednjem veku živela brojna plemena vlaško-ilirskog porekla  zajedno sa slovenskim plemenima od kojih su vremenom preuzela srpski jezik i etnički identitet. Među najvećim starosedelačkim plemenima bili su Bukumiri u današnjim Bratonožićima i Kučima, Kriči u Potarju i Jezerima, Malonšići u dolini Zete, Mataruge u Staroj Hercegovini, Macure u Morači i Španji na Čevu i u Cucama. Dosadašnjim genetskim istraživanjima je utvrđeno da su neka od ovih plemena proistekla iz pojedinih rodova, odnosno da potiču od zajedničkog pretka. Tako Kriči pripadaju J2b1 haplogrupi, dok Macure pripadaju I1 haplogrupi. Više o haplorupama prisutnim u Crnoj Gori se može pročitati u članku o genetskoj strukturi stanovništva. Stanovništvo slovenskog porekla je samo delimično bilo organizovano u plemena među kojima su se svakako isticali Lužani u dolini Zete. Oko porekla plemena Riđana iz okoline Nikšića su podeljena mišljenja – pojedini autori smatraju da su starosedelačkog porekla, dok postoji i raspostranjeno mišljenje da su slovenskog porekla. Većina starosedelačkih plemena je živela u brdsko-planinskim područjima gde su se pretežno bavila stočarstvom, dok su slovenska plemena pretežno živela u pitomijim župnim područjima gde su se bavila zemljoradnjom. Razlike u načinu života su najbitniji razlog za razvijeniju plemensku svest kod starosedelačkih nego kod slovenskih plemena u to vreme.

Slabljenjem vlasti Istočnog Rimskog Carstva i uspostavljanjem srpske države pod dinastijama Vojislavljevića i Nemanjića, dolazi do jačanja svesti o pripadnosti srpskoj državi i srpskom narodu. Ova pojava je ujedno dovela i do slabljenja plemenske organizacije. Međutim, taj proces se zaustavlja sa nestankom srpske države i početkom turske okupacije kada radi bolje zaštite od osvajača dolazi do ponovnog jačanja plemenske svesti i organizovanja naroda u plemenske zajednice. Crna Gora kao pretežno brdsko-planinsko područje postaje idealno skrovište za sve one koji su iz različitih razloga morali da napuste svoje matične oblasti. Krajem 14. i tokom celog 15. veka se na prostor današnje Crne Gore doseljavaju brojna bratstva koja će ubrzo formirati nova plemena. Oblasti iz kojih je pristiglo najviše stanovništva su Kosovo, Metohija, Hercegovina i Albanija. Novonastala plemena će postojati sve do početka 20. veka, a u određenoj meri postoje i danas u narodnoj tradiciji. Starosedelačka plemena su se tada delom raselila pod pritiskom doseljenika, a delom utopila u novonastala plemena. Tako je najpre pleme Mataruga nestalo pod pritiskom Riđana, dok su na nekadašnjoj teritoriji Španja nastala plemena Čevo i Cuce. Teritorija Bukumira je podeljena između Bratonožića i Kuča, a Macure su ušle u sastav novonastalih plemena Rovca, Gornja Morača i Donja Morača.  Južna oblast Kriča, Jezera, pripala je Drobnjacima, a njihova matična oblast Kričak u Potarju potpala pod direktnu tursku upravu. Najplodniji deo oblasti Malonšića u Kosovom Lugu zauzeli su Turci nakon što su ih proterali, dok je na planinskom delu njihove nekadašnje oblasti nastalo pleme Zagarač. Oblast Lužana je pak podeljena između Pipera, Bjelopavlića i Pješivaca. Riđani su krajem 17. veka svedeni na prostor Grahova, što je vremenom postao novi naziv plemena, dok su Krivošije, Ledenice i Ubli postali zasebna plemena, a Nikšićke Rudine i zapadni deo Nikšićkog polja potpali pod direktnu tursku vlast.

Narodna podela na plemena

Prema tradicionalnoj narodnoj podeli sa kraja 19. veka i početka 20. veka, plemena se dele prema pripadnosti istorijskim oblastima:

1. Stara Crna Gora (Crnogorci)
1.1. Katunska nahija (Katunjani)
1.2. Riječka nahija (Riječani)
1.3. Crmnička nahija (Crmničani)
1.4. Lješanska nahija (Lješnjani)
2. Brda (Brđani)
3. Stara Hercegovina (Hercegovci)
4. Boka Kotorska (Bokelji)
5. Južno Primorje (Primorci)
6. Krajina (Krajinjani)
7. Malesija (Malesori)

U svim navedenim oblastima žive srpska plemena pravoslavne veroispovesti sem u Malesiji, koja svojim manjim delom pripada Crnoj Gori, i delu Krajine u kojima žive albanska plemena katoličke i islamske veroispovesti. Iako najveći deo primorja od Sutorine do reke Željeznice kod Bara nije bio u sastavu tadašnje Crne Gore, ovo područje istorijski, kulturno i etnički čini jednu celinu sa ostalim spomenutim oblastima.

Pojedina veća plemena se mogu nazvati složenim jer pored matične plemenske oblasti obuhvataju i manja plemena koja su ušla u širu plemensku zajednicu sa njima. Tako su recimo u sastavu srpskog plemena Kuči i dva manja albanska plemena Zatrijebač i Koći. Kuči su ujedno i jedino etnički mešovito pleme u Crnoj Gori. Pored složenih plemena, postojali su i, uslovno govoreći, savezi plemena poput Morače koju su činili Gornja i Donja Morača, ili Cuca koje su činili Velje i Male Cuce.

Na sledećoj karti je pored narodne podele na plemena prikazano i najdalje plemensko poreklo stanovništva prema stanju iz 1913. godine.

Kartografski se može prikazati i narodna podela koja pored plemena obuhvata i neplemenske oblasti.

U sledećoj tabeli je prikazan pregled svih plemena prema narodnoj podeli.

Naziv	Status plemena	Poreklo naziva	Prvi pomen plemena, istoimenog sela ili bratstva
Stara Crna Gora: Katunska nahija
Bjelice	samostalno	rodovsko	Konstantin Jireček (1430.)
Zagarač	samostalno	geografsko	Povelja Đurđa Crnojevića (1492.)
Komani	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1326.)
▪ Bandići	pridruženo	rodovsko	Pleme je nastalo u 17. veku
Njeguši	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1420.)
Ozrinići	samostalno	rodovsko	Dubrovački dokument (1335.)
Pješivci	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1431.)
Ćeklići	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1420.)
Cetinje	samostalno	geografsko	Povelja Ivana Crnojevića (1485.)
▪ Bajice	pridruženo	rodovsko	Povelja Ivana Crnojevića (1485.)
▪ Donji Kraj	pridruženo	geografsko	Pleme je nastalo u 16. veku
▪ Konak	pridruženo	geografsko	Pleme je nastalo u 17. veku
Cuce	savez	rodovsko	Kotorski dokument (1431.)
▪ Velje Cuce	u savezu	rodovsko	Pleme je nastalo u 17. veku
▪ Male Cuce	u savezu	rodovsko	Pleme je nastalo u 17. veku
Stara Crna Gora: Riječka nahija
Građani	samostalno	geografsko	Turski defter (1523.)
Dobrsko Selo	samostalno	geografsko	Kotorski dokument (1459.)
Kosijeri	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1435.)
Ljubotinj	samostalno	oblasno	Kotorski dokument (1398.)
Ceklin	samostalno	geografsko	Povelja Ivana Crnojevića (1485.)
Stara Crna Gora: Crmnička nahija
Boljevići	samostalno	rodovsko	Turski defter (1521.)
Brčeli	samostalno	geografsko	Povelja kralja Stefana Dečanskog (1326.)
Gluhi Do	samostalno	geografsko	Latinski dokument (1371.)
Dupilo	samostalno	geografsko	Povelja kralja Stefana Vladislava (1234.)
Limljani	samostalno	geografsko	Povelja kralja Stefana Milutina (1296.)
Podgor	samostalno	geografsko	Pleme je osnovano u 16. veku
▪ Orahovo	pridruženo	geografsko	Povelja kralja Stefana Vladislava (1242.)
Sotonići	samostalno	rodovsko	Povelja Ivana Crnojevića (1482.)
Stara Crna Gora: Lješanska nahija
Gradac	samostalno	geografsko	Kotorski dokument (1335.)
Draževina	samostalno	geografsko	Pleme je nastalo u 16. veku
Brda
Bjelopavlići	samostalno	rodovsko	Dubrovački dokument (1411.)
Bratonožići	samostalno	rodovsko	Marjana Grbičić Bolica (1614.)
▪ Lutovo	pridruženo	geografsko	Turski defter (1485.)
Vasojevići	samostalno	rodovsko	Dubrovački dokument (1444.)
▪ Velika	pridruženo	geografsko	Hrisovulja manastira Visoki Dečani (1330.)
▪ Gornja Sela	pridruženo	geografsko	Pleme je nastalo u 18. veku
▪ Šekular	pridruženo	geografsko	Povelja kralja Stefana Milutina (1314.)
Kuči	samostalno	rodovsko	Mletački ugovor (1455.)
▪ Zatrijebač	pridruženo	geografsko	Turski defter (1485.)
▪ Koći	pridruženo	rodovsko	Turski defter (1497.)
Morača	savez	geografsko	Letopis popa Dukljanina (12. vek)
▪ Gornja Morača	u savezu	geografsko	Turski defter (1477.)
▪ Donja Morača	u savezu	geografsko	Turski defter (1477.)
Piperi	samostalno	rodovsko	Skadarski zemljišnik (1416.)
Rovca	samostalno	geografsko	Turski defter (1477.)
Stara Hercegovina
Banjani	samostalno	rodovsko	Dubrovački dokument (1319.)
Golija	samostalno	geografsko	Pleme je nastalo u 17. veku
Grahovo	samostalno	geografsko	Kotorski dokument (1399.)
Drobnjaci	samostalno	rodovsko	Dubrovački dokument (1285.)
▪ Jezera	pridruženo	geografsko	Dubrovački dokument (1390.)
▪ Uskoci	pridruženo	geografsko	Pleme je nastalo 1797. godine
▪ Šaranci	pridruženo	rodovsko	Pleme je nastalo u 17. veku
Nikšićka Župa	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1399.)
Oputne Rudine	samostalno	geografsko	Pismo plemenskih glavara knjazu Danilu (1854.)
Piva	samostalno	geografsko	Letopis popa Dukljanina (12. vek)
Boka Kotorska
Bajkove Kruševice	samostalno	geografsko	Letopis popa Dukljanina (12. vek)
Brajići	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1448.)
Grbalj	samostalno	geografsko	Letopis popa Dukljanina (12. vek)
Krivošije	samostalno	rodovsko	Mletački dokument (1686.)
Krtoli	samostalno	geografsko	Povelja cara Stefana Dušana (1351.)
Ledenice	pridruženo	geografsko	Povelja cara Stefana Dušana (1351.)
Maini	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1334.)
Orahovac	samostalno	geografsko	Kotorski dokument (1399.)
Paštrovići	samostalno	rodovsko	Gramata cara Stefana Dušana (1355.)
Pobori	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1333.)
Ubli	samostalno	geografsko	Turski defter (1540.)
Južno Primorje
Mrkojevići	samostalno	rodovsko	Mletački dokument (1409.)
Spič	samostalno	geografsko	Mletački dokument (1542.)
Krajina
Seoca	samostalno	geografsko	Povelja kralja Milutina (1296.)
▪ Krnjice	pridruženo	geografsko	Povelja kralja Milutina (1296.)
Šestani	samostalno	rodovsko	Kotorski dokument (1444.)
Malesija
Grude	samostalno	rodovsko	Pleme je nastalo u 16. veku
Hoti	samostalno	rodovsko	Mletački dokument (1474.)

Zvanična podela na plemena od 1861. do 1878. godine

Borbu za oslobođenje srpskog naroda od Turaka započela su upravo srpska plemena stvaranjem prve slobodne srpske države na prostoru podlovćenske Crne Gore početkom 18. veka. Crnogorska vlast se najpre proširila na Brda, a zatim i na Staru Hercegovinu i druge oblasti. Kako je sa državnom vlašću dinastije Petrović-Njegoš jačala i lična i imovinska sigurnost, tako je slabila i plemenska svest stanovništva. Kao što se može primetiti, došlo je ponavljanja procesa iz perioda nastanka srednjovekovne srpske države. Početak postepenog procesa ukidanja plemena predstavlja odluka knjaza Danila od uvođenju plemenskih kapetana koje je on direktno postavljao. Kapetanije su uglavnom pratile plemenske granice, s tim što je u nekim slučajevima jedna kapetanija obuhvatala po par manjih plemena, a u pojedinim većim plemenima je bilo po par kapetanija. Sve kapetane je postavljao i smenjivao knjaz lično, a on im je i određivao plate.

Crna Gora je od 1961. godine, kada su joj pripojena Seoca i Krnjice, do 1966. godine zvanično bila podeljena na 5 nahija koje su se dalje delile na 39 plemena, među kojima jedino Lukovo, Rudine (Nikšićke) i Štitari nisu bili plemena u pravom značenju te reči. Brdska nahija je 1966. godine podeljena na Bjelopavlićku, Pipersku, Moračku i Vasojevićku, dok je broj plemena ostao isti, te je zvanična plemenska podela bila sledeća:

1. Katunska nahija: Bjelice, Grahovo, Zagarač, Komani, Lukovo, Nikšićka Župa, Njeguši, Ozrinići, Pješivci, Rudine (Nikšićke), Ćeklići, Cetinje, Cuce
2. Riječka nahija: Građani, Dobrsko Selo, Kosijeri, Ljubotinj, Ceklin
3. Crmnička nahija: Boljevići, Brčeli, Gluhi Do, Dupilo, Limljani, Podgor, Seoca, Sotonići
4. Lješanska nahija: Gradac, Draževina, Štitari
5. Bjelopavlićka nahija: Bjelopavlići
6. Piperska nahija: Piperi
7. Moračka nahija: Gornja Morača, Donja Morača, Drobnjaci, Rovca, Uskoci
8. Vasojevićka nahija: Bratonožići, Vasojevići, Kuči

Zvanična podela na plemena i okruge od 1878. do 1903. godine

Nakon teritorijalnog proširenja na Berlinskom kongresu 1878. godine, Knjaževina Crna Gora je podeljena na 10 nahija odlukom narodne skupštine iz aprila 1879. godine. Prema Zemljopisu Knjaževine Crne Gore iz 1899. godine obuhvatala je 49 plemena i 4 okruga (uključujući Nikšićki okrug koji je greškom izostavljen) u okviru 10 nahija:

1. Katunska nahija: Bjelice, Grahovo, Zagarač, Komani, Njeguši, Ozrinići, Pješivci, Rudine (Nikšićke), Ćeklići, Cetinje, Cuce
2. Riječka nahija: Građani, Dobrsko Selo (sa Dobrskom Župom), Ljubotinj, Ceklin (sa Ceklinskom Župom i Kosijerima)
3. Crmnička nahija: Boljevići, Brčeli, Gluhi Do, Dupilo, Krajina, Limljani, Podgor, Seoca, Sotonići, Šestani
4. Lješanska nahija: Gradac, Draževina, Štitari
5. Brdska nahija: Bjelopavlići, Piperi
6. Moračka nahija: Gornja Morača, Donja Morača, Kolašinski okrug, Rovca
7. Vasojevićka nahija: Vasojevići
8. Nikšićka nahija: Banjani, Golija, Drobnjaci, Jezera, Lukovo, Nikšićka Župa, Nikšićki okrug, Piva, Rudine (Oputne), Trepča, Uskoci, Šaranci
9. Zetska nahija: Bratonožići, Zatrijebač, Zeta, Kuči
10. Primorska nahija: Barski okrug, Ulcinjski okrug

Među 11 novih plemena, našle su se i oblasti Zeta, Krajina i Trepča koje se u narodu ni po čemu nisu smatrala za plemena. Međutim, ova administrativna podela je bila dovoljna da dođe do pojave da se u literaturi ove oblasti često pogrešno nazivaju plemenima.

Zvanična podela na kapetanije od 1903. do 1913. godine

Sa donošenjem novog zakona o administrativnoj podeli Knjaževine Crnoj Gori 1903. godine, ukidaju se nahije i plemena kao administrativne jedinice najvišeg i srednjeg nivoa, a umesto njih zemlja je tada podeljena na pet oblasti koje se više nisu delile na plemena i okruge, već isključivo na 56 kapetanija:

1. Katunsko-riječka oblast (podeljena 1910. godine na Katunsku i Riječko-lješansku)
2. Zetsko-brdska oblast (podeljena 1910. godine na Zetsku i Brdsku)
3. Primorsko-crmnička oblast
4. Moračko-vasojevićka oblast (podeljena 1910. godine na Moračko-rovačku i Vasojevićku)
5. Nikšićka oblast (iz koje su 1910. godine izdvojene Vučedolska i Durmitorska)

Ubrzo nakon proglašenja Kraljevine Crne Gore, dolazi do spomenutih izmena 1910. godine kojima  je dupliran broj oblasti, dok je broj kapetanija ostao nepromenjen. Iako plemena više nisu postojala zvanično, kroz nazive kapetanije se u određenoj meri ipak zadržala stara plemenska podela, tako da je vredi spomenuti:

1. Katunska oblast: Komansko-zagaračka, Njeguška, Pješivačka, Cetinjska, Cucko-ćeklićka, Čevsko-bjelička
2. Riječko-lješanska oblast: Donjo-ceklinska, Lješanska, Ljubotinjsko-građanska, Ceklinsko-dobrska
3. Zetska oblast: Bratonožićka, Gornjo-kučka, Donjo-kučka, Zatrijebačka, Zetska, Podgorička
4. Brdska oblast: Vražegrmačka, Lješkopoljska, Martinićko-brajevićka, Pavkovićka, Petrušinska, Piperska, Spuška
5. Primorsko-crmnička oblast: Barska, Gornjo-crmnička, Donjo-crmnička, Krajiška, Mrkojevićka, Ulcinjska, Šestansko-selačka
6. Moračka-rovačka oblast: Gornjo-moračka, Donjo-moračka, Kolašinska, Lipovska, Poljska, Rovačka
7. Vasojevićka oblast: Andrijevička, Velička, Kraljska, Ljevorečka, Polimska, Šekularsko-trepačka
8. Nikšićka oblast: Golijska, Župska, Lukovska, Nikšićka, Trebješka
9. Vučedolska oblast: Banjanska, Grahovska, Oputno-rudinska, Rudinska
10. Durmitorska oblast: Drobnjačka, Župo-pivska, Jezersko-šaranska, Planino-pivska, Uskočka

Crna Gora je od prve polovine 19. veka postavljala kapetane i u plemenima izvan svojih državnih granica u kojima je imala jak uticaj da bi tim putem pripremala teren za njihovo oslobođenje. Sa izuzetkom kapetanija u Donjima Vasojevićima, sve su 1878. godine ušle u sastav Knjaževine Crne Gore, ali su delovi pojedinih kapetanija, kao što su Barska i Andrijevička, ostali izvan granica Crne Gore. Međutim, njihove granice su iz ugla crnogrske države ostale nepromenjene te tako Barska kapetanija u protokolima dacija (poreskim popisima) krajem 19. i početkom 20. veka obuhvata i Spič gde su poimenice popisana sva domaćinstva iako je na Berlinskom kongresu 1878. godine ovo pleme pripalo Austrougarskoj koja je tamo uspostavila punu vlast.

Po završetku Prvog balkanskog rata početkom 1913. godine u sastav Crne Gore ulaze Beranska i Metohijska oblast, dok su proširene Durmitorska, Zetska i Primorsko-crmnička oblast. Konačnim razgraničenjem između Srbije i Crne Gore Bukureškim mirom iste godine formiraju se i Pljevaljska i Bjelopoljska oblast. Kako kapetanije koje su bile u sastavu ovih oblasti nisu imale plemenski karakter, njihove granice i nazivi nisu od značaja za ovu tematiku.

Nestanak plemenskog društvenog uređenja

Kapetanije su zvanično postojale sve do ujedinjenja sa Srbijom 1918. godine, a suštinski su prestale da postoje 1916. godine kada je Kraljevina Crna Gora potpisala kapitulaciju u Prvom svetskom ratu čime je započeta dvogodišnja austrougarska okupacija. Plemensko društveno uređenje će nakon ujedinjenja u najvećoj meri prestati da postoji, dok će taj proces u potpunosti biti završen po završetku Drugog svetskog rata usled novog društvenog poretka i ubrzanog iseljavanja stanovništva iz pasivnih plemenskih područja u gradove. Iako su plemena prestala da postoje kao društvene zajednice, nazivi plemena su ostali u upotrebi za teritorije koje su obuhvatala, kao i za njihovo stanovništvo. U Crnoj Gori se za većinu bratstava samo na osnovu prezimena i slave može zaključiti odakle potiču, a plemensko poreklo se i danas sa ponosom ističe.

Korišćena literatura

• Andrija Jovićević, Zeta i Lješkopolje, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 23), Srpski etnografski zbornik (knjiga 38), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1926.
• Andrija Jovićević, Malesija, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 15), Srpski etnografski zbornik (knjiga 27), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1923.
• Andrija Jovićević, Plavsko-Gusinjska oblast, Polimlje, Velika i Šekular, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 10), Srpski etnografski zbornik (knjiga 21), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1921.
• Andrija Jovićević, Riječka Nahija, Beograd, Naselja srpskih zemalja (knjiga 7), Srpski etnografski zbornik (knjiga 15), Srpska Kraljevska Akademija, 1911.
• Andrija Jovićević, Crnogorsko Primorje i Krajina, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 11), Srpski etnografski zbornik (knjiga 23), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1922.
• Andrija Luburić, Drobnjaci – pleme u Hercegovini, Beograd, 1930.
• Bogdan Lalević i Ivan Protić, Vasojevići u turskoj granici, Naselja srpskih zemalja (knjiga 3), Srpski etnografski zbornik (knjiga 6), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1905.
• Bogdan Lalević i Ivan Protić, Vasojevići u crnogorskoj granici, Naselja srpskih zemalja (knjiga 2), Srpski etnografski zbornik (knjiga 5), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1903.
• Branislav Đurđev, Postanak i razvitak brdskih, crnogorskih i hercegovačkih plemena, Posebni radovi (knjiga 4), Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Titograd, 1984.
• Vojin S. Murišić, Kruševice (Svrčuge – Petijevići – Bijelići) (knjiga 2), Biblioteka “Hronika sela”, Kulturno prosvetna zajednica Republike Srbije, Beograd, 2000.
• Vujanić, Jerković, Krtinić, Marinković, Knjiga o Macurama, Društvo srpskih rodoslovaca “Poreklo”, Beograd, 2014.
• Vule Knežević, Pleme Šaranci, Beograd, 1961.
• Dušan J. Ljumović, Piperi – pleme u Crnoj Gori, SANU – “Hronika sela” / Kulturno prosvetna zajednica Srbije, Beograd, 2000.
• Đorđe M. Ojdanić, (Ne)poznate Lubnice, Komovi, Podgorica, 2005.
• Đurđica Petrović, Mataruge u kasnom srednjem veku, Glasnik Cetinjskih muzeja (knjiga 10), Cetinje, 1977.
• Đuro Popović i Jovan Roganović, Zemljopis Knjaževine Crne Gore za učenike III razreda osnovne škole, Cetinje, 1899.
• Zvonimir M. Mijušković, Pleme Pješivci – krajina Stare Crne Gore, Beograd, 1984.
• Zoran Mijbegović, Krtoljske priče, Tivat, 2016.
• Jovan Vukmanović, Paštrovići, Cetinje, 1960.
• Jovan Vukmanović, Crmnica – antropogeografska i etnološka istraživanja, Posebna izdanja (knjiga DLXXXIII), Odeljenje drštvenih nauka – odbor za filozofiju i društvenu teoriju (knjiga 1), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1988.
• Jovan Erdeljanović, Bratonožići – pleme u crnogorskim Brdima, Naselja srpskih zemalja (knjiga 5), Srpski etnografski zbornik (knjiga 11), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1909.
• Jovan Erdeljanović, Postanak plemena Pipera, Srpski etnografski zbornik (knjiga 17), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1917.
• Jovan Erdeljanović, Kuči, Naselja srpskih zemalja (knjiga 4), Srpski etnografski zbornik (knjiga 8), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1907.
• Jovan Erdeljanović, Stara Crna Gora, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 24), Srpski etnografski zbornik (knjiga 39), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1926.
• Jovan F. Ivanišević, Podlovćensko Cetinje, Javor br. 5, 12, 14, 16, 24 i 25 iz 1892. godine, Cetinje, 1892.
• Jovan F. Ivanišević, Putopis kroz Male Cuce, Javor br. 37, 38 i 39 iz 1891. godine, Cetinje, 1891.
• Kosto R. Perućica, Oputna Rudina, Beograd, 1989.
• Marko Miljanov Popović, Pleme Kuči u narodnoj priči i pjesmi, Zadužbina Ilije M. Kolarca, Beograd, 1904.
• Miladin Kontić, Pleme Pješivci sa istorijom bratstva Kontić, Beograd, 1977.
• Milan – Mišo Brajović, Pleme Bjelopavlići, Kulturno-prosvjetna zajednica, Podgorica, 2000.
• Milan Peković, Nikšićka Župa, Beograd, 1974.
• Milan R. Milanović, Bajkove Kruševice, Biblioteka “Hronika sela”, Odbor SANU za proučavanje sela / Kulturno prosvetna zajednica Republike Srbije, Beograd, 1997.
• Mileta Vojinović, Pljevaljski kraj – prošlost i poreklo stanovništva, Pljevlja, 1997.
• Milisav Lutovac, Bihor i Korita – antropogeografska istraživanja, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 40), Srpski etnografski zbornik (knjiga 81), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1967.
• Milisav Lutovac, Rožaje i Štavica – antropogeografska istraživanja, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 37), Srpski etnografski zbornik (knjiga 75), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1960.
• Milovan P. Pejović, Pleme Komani, Cetinje, 1976.
• Milun M. Šturanović, Ozrinići kraj Nikšića – prilozi za monografiju, Asocijacija sporta i kulture, Podgorica, 2000.
• Miljan Jokanović, Pleme Kuči – etnička istorija (2. izdanje), Medeon / Print, Podgorica, 2000.
• Mirko Barjaktarović, Rovca, Crnogorska akademija nauka i umetnosti, Titograd, 1984.
• Momčilo Mićović, Banjani, Ljetopis Banjana i Rudina, Nikšić, 2016.
• Nikola P. Rajković, Pleme Kosijeri 1439-1945, Cetinje, 1968.
• Obrad Višnjić, Golija i Golijani, Trebinje 1987.
• Obren Blagojević, Piva, Odeljenje društvenih nauka SANU, Beograd, 1971.
• Pavle Radusinović, Naselja Stare Crne Gore – opšti dio, Posebna izdanja (knjiga DLXII), Odeljenje društvenih nauka (knjiga 92), Srpska akademija nauka i umetnosti / Narodna knjiga, Beograd, 1985.
• Pavle Radusinović, Naselja Stare Crne Gore – posebni dio, Posebna izdanja (knjiga DLXII), Odeljenje društvenih nauka (knjiga 92), Srpska akademija nauka i umetnosti / Narodna knjiga, Beograd, 1985.
• Pavle Radusinović, Stanovništvo i naselja Zetske ravnice od najstarijeg do novijeg doba (knjiga prva), NIP “Univerzizetska riječ” / Istorijski institut SR Crne Gore, Beograd, 1991.
• Pavle Radusinović, Stanovništvo i naselja Zetske ravnice od najstarijeg do novijeg doba (knjiga druga), NIP “Univerzizetska riječ” / Istorijski institut SR Crne Gore, Beograd, 1991.
• Petar Pejović, Ozrinići – pleme Stare Crne Gore, Beograd, 2004.
• Petar Šobajić, Bjelopavlići i Pješivci, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 15), Srpski etnografski zbornik (knjiga 27), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1923, reprint izdanje (CID, Podgorica, 1997.)
• Petar Šobajić, Korjenići, Glasnik Etnografskog muzeja na Cetinju IV, Etnografski muzej na Cetinju, Cetinje, 1964.
• Radoslav-Jagoš V. Vešović, Pleme Vasojevići, Sarajevo, 1935.
• Rajko Raosavljević, Morača, Rovca, Kolašin, Stručna knjiga, Beograd, 1989.
• Sava Nakićenović, Boka (antropogeografska studija), Naselja srpskih zemalja (knjiga 9), Srpski etnografski zbornik (knjiga 20), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1913.
• Sava Pejović Treći, Protokol – Porijeklo Pejovića, Ljetopis Banjana i Rudina, Nikšić, 2016.
• Svetozar Tomić, Banjani, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 31), Srpski etnografski zbornik (knjiga 59), Srpka akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1949.
• Svetozar Tomić, Drobnjak, Naselja srpskih zemalja (knjiga 1), Srpski etnografski zbornik (knjiga 4), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1902.
• Svetozar Tomić, Piva i Pivljani, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 31), Srpski etnografski zbornik (knjiga 59), Srpka akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1949.
• Stevan Popović, Rovca i Rovčani u itoriji i tradiciji (Drugo dopunjeno izdanje), ITP “Kolo” / ITP “Unireks “, Nikšić, 1997.
• Stojan Karadžić, Vuk Šibalić, Drobnjak – porodice u Drobnjaku i njihovo porijeklo (II izmijenjeno i dopunjeno izdanje), Beograd, 1997.
• Tomo P. Oraovac, Arbanaško pitanje i srpsko pravo, Beograd, 1913, reprint izdanje (Prometej, Beograd, 1999.)
• Čedomir S. Bulajić, Vilusi, Biblioteka “Hronika sela”, Odbor za proučavanje sela SANU / Institut za sociološka istraživanja, Beograd, 1994.
• Božidar A. Vukčević, Lješanska Nahija II, Montenegrina, Kanada 2003.
• Jovo Medojević, Muslimani u bjelopoljskom kraju 1477-2002, Almanah, Podgorica, 2003.
• Miloš Krivokapić i Saša Knežević, Prilog proučavanju porijekla stanovništva i antroponimije Orahovca (Boka Kotorska), Anali Dubrovnik 55/1, Dubrovnik, 2017.
• Risto Kovijanić, Pomeni crnogorskih plemena u kotorskim spomenicima – Knjiga I, Istorijski institut SR Crne Gore, Cetinje, 1963.
• Risto Kovijanić, Pomeni crnogorskih plemena u kotorskim spomenicima – Knjiga II, Istorijski institut SR Crne Gore, Cetinje, 1974.
• Robert Elsie, The Tribes of Albania – History, Society and Culture, I.B.Tauris & Co. Ltd, London/New York, 2015.

22 komentara

1. 27. avgust 2018. u 18:04

   Vojislav Ananić

   STANJEVIĆI, 3 kuće u Gornjim Kazancima, 3 u Donjim Kazancima i 6 kuća u Nikšiću

   Stanjevići su starinom Bjelice, po njihovu kazivanju od bratstia Andrića. Došli su u Donje Kazance, oko 1830. godine. Njihov rodonačelnik Stano, ubije u Bjelicama, nekoga komšiju i sa tri sina — Vukom, Zekom i Mašanom, pobjegne u Grahovo. Tu ga krvici stignu i ubiju. Njegova tri maloljetna sina, ostanu na Grahovo, s majkom i babom. Imali su tri krave. Neki Bjelica im ukrade sve tri i otjera ih u Bjelice. Žena udovica, Stanova, vrati se natrag, da traži krave i ponese sobom maloga Vuka. Tamo se zabavi jedan mjesec dana, tražeći svoju stoku i najposlije se udade za jednog komšiju koji primi i sina Vuka, koga podigne i posini, Od ovoga su Vuka, po dokazu Stanjevića porodica Vukovići, u Bjelicama.
   Stara majka Stanova — ime joj je bilo Stana, kad čuje da joj se snaha preudala, pobjegne iz Grahova, sa dva mala unuka u Goliju, kod Vukića Kankaraša, koji je iz Bjelica bio doselio u Goliju i tu prezimi. U proljeće, pređe kod Šukovića u Donje Kazance. Tu joj seljaci naprave jednu kolibu i tu se nastani sa dva maloljetna unuka, bez igdje ičega.
   Bešir Asanbegović, musliman iz Avtovca, dođe u Kazance, da obiđe čipčije. Naiđe na kolibu gdje je baba sa unucima stajala i vidi zdravu i lijepu djecu. Zatraži u babe starijeg, Zeka, da mu čuva telad. Baba pristane i Bešir baci Zeka za se, na sedlo i dovede kući. Zeko je kod Bešira u najam, stajao punih četrnaest godina. Pokazao se vrlo pospušan, vjeran i vrijedan mladić; Bešir ga zavoli, dobro mu je plaćao najam i najposlije mu dadne čitluk u Kazancima i to najbolji i po površini i po kvalitetu.
   Kao dobri radnici, braća Zeko i Mašan, na dobru čitluku ubrzo su se obogatili. Za tri pasa kuća Stanjevića, ubrajala se među najbogatije u tome kraju. (U narodu se vjeruje da su pare od najma srećne i berićetne). Ako je tako, zaista su Zeku Stanjeviću i njegovoj kući bile srećne).
   Imali su najbolji buljuk ovaca, a vazda su ih odvajali i njihova tegleća marva — konji i volovi. Za tursko vrijeme, kada su trgovci risanski ili mostarski zakupljivali vunu po Gacku i Goliji, svi bi domaćini rekli: »Pošto dadne Zeko Stanjević njegovu vunu, daćemo i mi našu«. Trgovci bi vazda odbijali po nekolike pare na oku vune, ispod cijene koju bi Zeku platili. Zeko je imao sina Rada, a Rade Nikolu, Iliju, Mijajla, Vuka i Đorđija, a Mašan Živka, Miloša i Luku.
   Kad je povučena granica između Crne Gore i Austrougarske, Zeko sa sinom Radom, pređe u G. Kazance, u crnogorsku granicu, gdje su do tada bile zimske torine, a brat mu Mašan ostane u D. Kazancima. Nikola Radov imao je sina Miljana, a Miljan šestoricu — Radula, Draga, Čeda, Bora, Miloša i Mihajla. Radule Miljanov ima Dragana i Slobodana, a Boro ima Budimira, Čedo Veselina; Drago i Mićo žive u inostranstvu. Ilija, drugi Radov sin, imao je petoricu: Ljuba, Vukotu, Rajka, Mihaila i Dimitrija. Rajko je poginuo kao četnik, Mihailo je emigrirao u Kanadu, a Ljubo, Vukota i Dimitrije, žive u D. Kazancima.
   Ljubo ima Rada i Stanka, Vukota Sretena, a Dimitrije Željka, Ranka i Darka. Mijajlo, treći Radov sin, umro je neženjen. Vuko, četvrti Radov sin, umro je od »španjolke«, 1918. godine i po njegovoj smrti rodio mu se sin Vlado, koji je živio u Titogradu i naprasno umro, a ostao mu je sin Zoran. Đorđije, peti Radov sin, imao je Todora, Dušana i Miloša. Todor i Dušan žive u Kanadi, a Miloš u Nikšiću i ima sina Gorana. Živko, Mašanov sin, imao je Petka, Marka, Rista i Steva, Petko Radomira, Rista i Novicu, a Stevo Milorada. Marko nije imao sinova. Miloš, drugi Mašanov sin, imao je Paja, Radovana, Borišu i Aleksu. Radovan je poginuo kao četnik, a Boriša je umro neženjen. Pajo ima Milivoja, Miloša, Vladimira i Dimitrija. Milivoje Pajov, ima dva sina. Dimitrije i Vladimir žive u Nikšiću, a u Miloša nema muške djece. Luka, Mašanov, treći sin, nije imao djece. Porodica Stanjevića, iako su bili malobrojni među dvije masovne porodice — Papoviće i Tepavčeviće, vazda su se poneki od njih isticali i uzimali učešća u svim seoskim i plemenskim pitanjima. Uopšte su poznati kao dobri radnici i domaćini, snalažljivi, odvažni i temperamentni ljudi. U D. Kazancima, glasio se kao dobar i bogat domaćin Živko Mašanov.
   Slava im je sveta Petka, 27. oktobra.
   Genealogija: Dragan, Radule, rođen 1933. godine, Miljan, rođen 1907, Nikola, rođen 1870. godine, Rade, Zeko, Stanko.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

2. 28. avgust 2018. u 04:39

   Vojislav Ananić

   TOMOVIĆI

   Ovi ou starosjedioci. Došli su otprilike kad i Višnjići i po predanju jedan su rod. Iako su došli i jedni i drugi o tragu trista i pedeset godina i naselili se u jedno selo, nijesu se dosada mećusobno nikad uzimali, čak ni kumovali do nazad pedeset godina, kada su se počeli kumovati i to najprije po prisanu.
   Jedna legenda za Tomoviće kaže, da je Tomo, njihov rodonačelnik, bio u najmu kod kaluđera, u manastiru Kosijerevu. U svađi, ubije kaluđera i utekne u Goliju, kod sinova njegove bliže strine, ili snahe Višnje, rodonačelnice Višnjića. Od Toma rodonačelnika, do drugoga Toma, od koga znaju brojiti pasove, bilo je svakako četiri-pet generacija, ali nikome ne znaju ime. Tomo drugi je živio negdje u drugoj polovini XVIII vijeka. Imao je dva sina: Kostadina i Đorđija. Od Đorđija u Goliji nema nikoga. Njegov sin Đoko, dugo godina je četovao, većinom po Bosni i zvali su ga Đoko Krdža. Najposlije odseli u Bosnu i sad Tomovići ne znaju ima li ko od njega.
   Kostadin Tomov imao je Trivka, Radojicu i Krsta. Trivkov sin Mitar, u svađi ubije svoga rođaka Peja Krstova i s ocem i braćom utekne u Bosnu. Radojica je imao Mališu, koji je uskočio u Moraču, brzo izišao na glas kao junak i strijelac. Imao je sina Jakova a Jakov Dimtirija i Miloša koji su preselili u Srbiju i prezivaju se Strelice, na uspomenu njihova djeda Mališe, koji je bio vrstan strijelac puškom. Krsto Kostadinov imao je Peja i Adama. Od Peja nema nikoga. Adam je imao četvoricu sinova — Draga, Kostu, Rada i Đoka. Drago Adamov je imao Blagoja (Muja), Sima i Mališu, Mujo Dimitrija i Bela, a Dimitrije Željka. Simo Dragov je imao Boža, Petra. i Toma, Božo ima Radovana i Ranka, Petar Veselina, Miladina i Milana, a Tomo Radenka. Mališa Dragov je imao Dragutina, Jovana i Radivoja. Dragutin ima Dragana, Jovana Branka, a Radivoje Radana, a Kosta Adamov Đorđija (Gala), Todora, Jeremiju i Obrena. Prva trojica su pomrli neženjeni. Obren ima Konstantina, koji je umro kao đak.
   Rade, treći Adamov sin, imao je Savu i Miloša. Sava je odselio u Vojvodinu i ima sina Ljuba. Miloš nije imao. sinova. Đoko, četvrti Adamov sin, imao je Veljka i Svetozara. Veljko ima Rajka, a Svetozar Radoša i Đoka. Radoš je poginuo. Kostadin Tomović bio je krupan čovjek, junak, ali dozlaboga tvrdoglav i nepokoran. Ubio je na pravdi boga Luku Grozdanića, iz Čarađa, a njega je docnije ubio Ibraim-aga Zvizdić, po nagovoru Grozdanića.
   Od svih Tomovića najglasitiji je bio Mališa Radojičin, zvani Mališa Strelica. On je kao momče u tek dvadesetoj godini, zajedno sa Jakšom Višnjićem, uskočio u Moraču. Jakša ubrzo pogine, a Mališa kao junak i odličan strijelac, izađe na glas i postade hajdučki harambaša. Pričali su stari ljudi da je pogađao kamen u letu.
   Vladika Petar I, imenovao ga je serdarom. Posjekao je mnogo Turaka, kao i čuvenog turskog junaka Trokapić Murtezu. Jedna narodna pjesma za Mališu kaže:
   »Ne ostavi Tomović Mališu
   I njegovu brešu prlitanu,
   S kojom gađa orla pod oblake…«
   Njegov sin Jakov bio je dobar čovjek i junak. On se iz Morače vrati na Malinsko, a s Malinska se preseli na starevinu, u Višnjića do. Kad pogibe Smail-aga u Drobnjaku, Dedaga, Smail-agin sin pozove Jakova Tomovića i reče mu:« Otiđi, Jakove, na Mapinsko i ubij Mirka Aleksića, daću ti najbolji čitluk u površ gatačku. I još ću ti kulu načinjeti!« Jakov ne smjede odreći Dedagi, nego se formalno primi tog mučnog zadatka, ode na Malinsko, kod Mirka i sve mu kaže zbog čega je došao. »Pa ubij me, Jakove!«, reče Mirko. »Neću, nedao bog, nego da oglasimo da si smrtno ranjen, da zaturimo trag kod Dedage«. Pošto Dedaga doznade da Mirko nije poginuo, a nije ni ranjen, dozove turskog juzbašu Avda Zlatanića i naredi mu da uzme trideset zaptija, da ode u Višnjića do i ubije Jakova Tomovića, a ženu mu i djecu pretjera preko planine u Pivu. To je nekako doznao Miloš Lažetić, iz Drobnjaka, prijatelj Jakovov i odmah ode te mu kaže da nekud bježi. Jakov to ispriča svom komšiji, knezu Jovanu Višnjiću. Jovan isti dan organizuje dvoje-troje momčadi i nekoliko konja, te Jakova proprate preko Utesa. Utekao je bio kod svoga rođaka Nuška Karnage Božovića. Kad Zlatanić s Turcima osvane u Višnjića dolu i opkoli Jakovovu kuću, stanu ga zvati na predaju, ali pošto se niko iz kuće nije javljao, otvore vrata i nađu je praznu, ali nađu i zapretanu vatru. Avdo odmah ode kod Jovana i zapita ga: »Đe je Jakov Tomović?« Jovan odgovori: »U kući, a da đe je? Sinoć je tu zanoćio.« — »Vidim da je zanoćio, ali ga nema«, odgovori Avdo.
   Turci se vrate natrag. Jakov je nakon tri godine otud preselio na Malinsko. Kad je Dedaga Čengić 1847. godine poveo Turke na Drobnjak, da osveti oca, u čardak Aleksića zatvori se šesnaest najvrednijih uskoka, među kojima je bio i Jakov. Kad uskocima poslije duže odbrane ponestane fišeka i stanu smišljati da s golim noževima izlete među Turke i izginu, u tom odsudnom času Jakov Tomović, posljednim fcšekom rani Dedagu i Turci odstupe. O ovom velikom uskočkom junaštvu, Njegoš je ispjevao pjesmu »Čardak Aleksića« i između ostalog kaže:
   ». . . Dokle puče puška sa čardaka,
   Streličina vezena šišana, 
   A neka ga vazda mu pucala!
   Godi Jakov Čengića Dedagu.
   Momče mlado, a pušci nevješto,
   Prepade se da ga ne nadmetne,
   Pa je agu nisko pothvatio,
   Slomio mu od sedla jabuku.
   I pokvari puške u pojasu,
   Al, mu kleta ne dovati tela. ..«
   Kad je Dedaga docnije doznao čija ga je puška gađala i pogodila, rekao je: »Vidi kako me ono pašče jednom prevari, a drugi put umalo ne usmrti.«
   Jednom prilikom knjaz Nikola zapitao je Đoka Višnjića: »Ima li, Đoko, u Goliji ko od Jakova Tomovića?«, a kad mu on kaza da nema i da mu sinovi žive na Malinsku, knjazu bi žao. Sigurno je da bi nekom od njegovih sinova dao neko glavarstvo da su živjeli u Goliji.
   Od Tomovića u Goliji najugledniji je bio Drago Adamov. On je bio do krajnjih ljudskih granica dobar i ozbiljan čovjek i gostopriman domaćin. Niko ga nikada nije vidio da se groteskno nasmijao kome, a razne brutalne šale i besposlice, vazda je mrzio.
   Tomovići u Goliji slave Jovandan.
   Genealogija: Željko r. 1965, Dimitrije r. 1925, Mujo r. 1890, Drago r. 1856, Adam, Krsto, Kostadin-Tomo Tomović.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

3. 28. avgust 2018. u 04:55

   Vojislav Ananić

   S U Š I Ć I, 5 kuća u G. Kazancima i 1 kuća u D. Kazancima

   Sušići su starosjedioci u Goliji. Došli su možda o tragu trista i više godina. Po predanju, doselili su se u Goliju, odnosno u Donje Kazance, iz Hercegovine. Prvo su stajali u Čarađu, više godina. I danas se u ataru Čarađa po njima nazivaju pojedina mjesta: Sušića glavica, Sušića prodo i Sušića podi. Iz Čarađa su prešli u Donje Kazance, a odatle jedni pređu u Garevu kod Gacka, gdje ih i dan-danas ima pet-šest kuća.
   Priča se da je negdje davno, u doba tursko, bio jedan vrlo bogat Sušić. Bio je knez u Kazancima i po predanju hiljadio je ovce. Za jednoga njihova pretka postoji legenda, da je bio vrlo bogat. Imao je sedam oženjenih sinova. Jedan turski paša poruči bogatom Sušiću da mu spremi hranu za trista ljudi, ali za dvadeset četiri sata i to trista oka hljeba, trista oka meda i trista oka mesa. Naravno, da knez ovo skupi po svojoj knežini. Kad paša dođe u kneževu kuću s vojskom, zapita ga: »Jesi li, kneže, sve pripremio za moje ljude što sam ti naredio i je li raja šćela dati?« On mu odgovori: »Ja, čestiti pašo, ništa ni u koga nijesam ni tražio.« A paša će ljutito: »Zašto vlaše?« — »Sve ja imam u mojoj kući što si naredio!« Paši ovo bude milo i kad ga knez uvede u kuću i pokaza mu sedam džeferdara, sedmoro toka, sedam srebrnih đerdana i toliko srebrnih puca njegovih snaha i sinova, paša na svaki komad dade po zlatnu madžariju dara i oslobodi kneza plaćanja harača dok je živ.
   Kad je povučena granica između Crne Gore i Austrougarske, svi Sušići sem Vuka, pređu u Gornje Kazance. Sad ih u njima ima šest kuća i dijele se na tri ogranka: od Marka, Nikole i Andrije. Marko (Maca) imao je Luku, Luka Duku, Duka Boža, a Božo Milorada profesora, Nikolu i Marka. Milorad i Marko žive u Beogradu, a Nikola ima dva sina — Kostadina i Dragoljuba.
   Drugi ogranak Nikolići: Nikola je imao Todora, oficira Arsenija i Jovana, Todor Lazara, a Lazar Todora. Todor ima Čedomira i Rada. Arsenije je imao četiri sina: Vasilja, Milovana, Petra i Jola. Od Vasilja i Jola nema nikoga; Jole je likvidiran od strane partizana kao četnik, a Vasilj je umro u Americi. Milovan je imao dvojicu — Đorđija i Mihaila koji su odselili u Srbiju. Petar Arsenije ima tri sina — Nikolu, Vukotu i Veljka. Nikola živi u Dalmaciji, a Veljko u Čačku. Vukota Petrov ima Nenada, Bora, Mirka i Ljubomira. Jovan Nikolin imao je Panta koji je poginuo kao vodnik 1912. godine na Bardaljolu, kod Skadra. Andrija je imao sina Blagoja, a Blagoje Dušana i Nikolu. Nikola živi u Beogradu, a Dušan je imao Đorđija, a Đorđije Blagoja i Milimira. Njihov rođak Stevan imao je Perišu, a Periša Raka i Stanišu. U Raka nema djece, a Staniša živi u Nikšiću i ima sinova.
   Vuk Sušić koji je ostao u Donjim Kazancima imao je sina Mijajla, a ovaj Danila, Nikolu, Vlada i Tripka.
   Ovi ogranci ne znaju tačno šta su u srodstvu. Takođe ne znaju ni u kom su stepenu srodstva sa onima u Garevi.
   Od svih Sušića najugledniji je bio Todor Nikolin, oficir (pješak) crnogorske vojske. Todor je bio komandir treće čete Golijskog bataljona, a pošto je poginuo na njegovo mjesto je došao Lazar Jevtov, oficir — pješak. Todor je bio viđen i ugledan. Poginuo je 1900. godine, 26. oktobra, na brdu Kocelju, pod planinom Sominom, zbog, kako bi se reklo i nepromišljenosti:
   Crnogorska vlada je bila odredila Todora, da kao oficir pazi granicu između Crne Gore i Austro- ugarske od Okruglih dola do Somine i naredila, što bi se god živo iz austrijske granice našlo da pređe crnogorsku granicu, da se odmah zaplijeni i preda kapetanskom sudu na Bobotovo groblje. Takvo isto naređenje i zadatak imali su i austrougarske pogranične vlasti za crnogorsku stoku, ako bi prešla granicu. Todor je povremeno sa dva-tri vojnika obilazio granicu. Jednog jesenjeg, maglovitog dana, zaplijeni sedamdeset koza uglednog gatačkog domaćina Mališe Tepavčevića iz Vratkovića, koje su bile prešle granicu. Kapetan Spasoje Kankaraš reče mu da ne zna šta će s tim malom, no da ide na Goransko, da pita vojvodu Sočicu. Kad Todor dođe kod vojvode na Goransko i kaza mu u čemu je stvar, vojvoda ga ukori: »Da si mi takav dovesti svezanog švapskog soldata, koji se često puta šepure po našoj granici, nego si zaplijenio koze najboljega Srbina – Mališe Tepavčevića!« Todor kao mlad i ambiciozan oficir, osjeti da ga je vojvoda ovim uvrijedio i reče mu: »Gosdodine vojvodo, zadajem ti časnu riječ: ili ću ti dovesti svezana soldata kroz tri dana, ili me neće biti živa!«. Odmah se s Goranska vrati kući dođe u Bobotovo groblje. Tu digne četiri druga, a neko im kaže da je jedna švapska patrola izašla na Kocelj da kontroliše da li su koze bile zaista prešle granicu. Todor predloži drugovima: »Kad se sastanemo sa Švabama i otpočnemo razgovor, ja ću sjesti kod vođe patrole i kad zavičem: Svaki svoga! — svi uhvatit po jednog, da ih povežemo!« Kad su došli na granicu i sastali se sa švapskim soldatima, otpočnu razgovor o pljenidbi koza i kuda ide tačno granica. Todor je sjeo pored vođe patrole i najednom zaviče: »Svaki svoga!«. Pohvataju se, ali se jedan švapski soldat otrgne jednom drugu Todorovu i vođa patrole koga je Todor bio obalio, na njemačkom jeziku komanduje: »Pucaj!« i ovaj na mjestu ubije Todora i Rada Lazova Tepavčevića. Na glas o ovom sukobu crnogorskog oficira i švapske patrole, Zemaljska vlada u Sarajevu, učini protest na Cetinje i odmah se zategnu odnosi između dvije države. Pošto komisija od strane obje zemlje na licu mjesta utvrdi da to nije nikakva politička stvar, nego lična ambicija koja je svojstvena svim Crnogorcima, stvari su se smirile.
   Sušići slave sv. Jovana zimskog, 20. januara.
   Genealogija: Radomir, Todor, Lazar, Todor, Nikola.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

4. 28. avgust 2018. u 06:23

   Vojislav Ananić

   TEPAVČEVIĆI, 10 kuća u Bobotovu groblju

   Tepavčevići su starosjedioci. Došli su vrlo davno, negdje otprilike krajem XVI vijeka. Tepavčevići, Manojlovići, Lalovići i Damjanci, po predanju su od četiri brata. Svojataju se s Martinovićima, Krivokapićima i Perovićima u Cucama. Pok. Andrija Luburić, u knjizi »Orpovići«, kaže da su oni potomci vojvode Bijela Crnogorca, koga su Turci raselili negdje oko 1500 godina, sa Bjeletaka, ispod Krsca, da se jedan unuk vojvode Bijela vratio iz Bjelica natrag, na starinu, u Gacko i da su od njega ove četiri porodice, od njegovih sinova: Tepala, Manojla, Lala i Damjana. Po Luburićevoj knjizi, vojvoda Bijele, bio je rođeni unuk vojvode Milije, a vojvoda Milija rođeni brat legendarnog kosovskog junaka i barjaktara kneza Lazara, Pavla Orlovića. O njihovom doseljenju u Gacko, poslije kosovske bitke, Luburić kaže: »Kad je majka Pavla Orlovića, drugi dan po kosovskoj bici, sahranila svoga sina Pavla i vojvodu Jovana Toikovića iz Dukađina, pobjegne ispred Turaka u Dubrovnik, da skloni svoje blago. Put je nanese preko Gacka, te svrati kod kneza Vlatka. Svidi joj se kneževa kćer i uze je za sina Miliju. Ona produži za Dubrovnik i tu rodi trećeg sina Martina, koga krsti u katoličkoj crkvi, pošto u Dubrovniku nije bilo pravoslavnog svještenika. Kad Martin odraste, vrati se u Gacko, kod svoga brata Milije i docnije postane vojvoda. Ovaj vojvoda Martin ukopan je kod garevske crkve i nakon oko četiri stotine godina, u isti je grob ukopan vojvoda Bogdan Zimonjić. Kažu stari Gačani, da je vojvoda Bogdan za života izabrao mjesto gdje će ga ukopati: »Pod ovom velikom pločom ćete me ukolati kad umrem, jer je sigurno ovdje, jadan ne bio, ukopan nekakav vepiki čovjek, pa me s njim ukopajte. »Kad su digli ploču, našli su s unutrašnje strane natpis na kome piše: »Vojvoda Martin Crnogorčević«. Luburić kaže, da je vojvoda Bijele, po padu Hercegovine 1483. godine, načinio karaulu niže gatačkog Krsca i tu se držao sa jednom četom ljudi punih dvadeset godina, dok ga je neki Šaro, Srbin, iz Gacka, pod prijetnjom turskom, pokazao Turcima tajni put od Somine, te su ga odatle digli.
   Vojvoda Bijele prebjegao je u Bjelice, a docnije se povratio, te prihvatio svoju braću i rođke kod sebe. Po Luburiću, od vojvode Bijela i njegova strica Martina, potiče većina porodica u Cucama i Bjelicama. On kaže da su od njih Martinovići, Mnlići, Borilovići, Krivokapići, Perovići, Samardžići i Krivošije, Raičkovići u Zeti, Osmanagići u Podgorici, svi Bandići, Đuričkovići u Zagaraču i mnoge druge porodice, kao i golijske porodice — Kankaraši i Goranovići.
   Pouzdano se zna da su se Martinovići iz Bajica i Tepavčevići iz Bobotova groblja i Vratkovića vazda svojatali i dokazivali da su jedan rod. Stari vojvoda Marko Dragov Martinović, ujak kralja Nikole, kad je dolazio kod svoje kćeri u Goliju, Milice, koja je bila udata za Jevta, komandira golijskog, vazda je poručivao za dva Gaića-Tepavčevića — Maksima i Jovicu, da dođe na viđenje u Višnjića do. I pokojni Risto Prešov Tepavčević, kad je 1907. godine, za vrijeme Aneksione krize, prebjegao u Crnu Goru, bio je za cijeli mjesec dana, stalni gost kod ondašnjeg crnogorskog ministra i generala Mitra Martinovića. Neki stari Tepavčevići, tvrde da je Pavle Orlović živio pod Orlinu, u Čarađe i da je odatle pošao na Kosovo. Dalje, tvrde da su u kući Tepavčevića, u ogranku Kneževića iz Vratkovića, koji su nekad bli brojni a danas ih je svega dvije-tri kuće, bile zlatne kite Pavlove, od njegova barjaka, i neko terme, koga i Luburić pominje i da je sve to propalo za vrijeme prvog svjetskog rata, kad je Gacko izgorjelo. To isto tvrde i Damjanci u Šipačnom. Bratstvo Tepavčevića stajalo je od starina u selu Vratkovićima i Bobotovu groblju. Povlačenjem granice između Crne Gore i Austrougarske, granica prođe između ova dva sela i jedan dio Tepavčevića iz Bobotova groblja pripadne Crnoj Gori, a većina ostane u austrijskoj granici, u selima Vratkovići i Kazancima.
   Porodica Tepavčevića daleko je razrođena i ne znaju šta su u srodstvu — ograncni na koje se dijele, jedni drugima. Tepavčevići u Goliji dijele se na ogranke: Gajiće, Mijajloviće, Boškoviće, Mitroviće, Milićeviće i Lazoviće. Gajići su se, odmah po ujedinjenju 1918. godine zvanično prozvali Gajići. Oni su pod tim prezimenom i upisani.

   Ogranak MIJAJLOVIĆI: Mijajlo je imao pet sinova — Rada, Trifka, Stevana, Milutina i Manojla. Stevan je bio izučio bogosloviju za popa u Kosijerevu i Mostaru. Ubili su ga Turci uoči Nevesinjskog ustanka i nije uspio da se zapopi. U to vrijeme kao skoro jedini pismen čovjek u Goliji, slat je od strane gatačkih kneževa i nosio je pismo knjazu Nikoli, od koga je dobijao informacije o ustanku i držanju prema Turcima. Od Trifka i Manojla nema nikoga. Manojlova dva sina, Krsto i Stevan, umrli su od »španjolske groznice«. Rade Mijajlov imao je Milovana i Đorđija, Milovan Dimitrija, a Dimitrije Filipa, Dragutina, Radomira i Blagoja. Đorđije Radov imao je — Mirka, Ljuba i Radula, Mirko Rada i Miša, Radule ima jednog sina, a Ljubo ima Željka.
   Milutin Mijajlov imao je Petra i Lazara, Petar Vukašina, a Vukašin Milivoja, Novicu i Branka, Lazar Mašana, a Mašan Nenada.

   Ogranak MILIĆEVIĆI: Milić Dragov je imao četiri sina: Stanoja, Novicu, Todora i Spasoja, Stanoje je imao Peka, Kostu i Antonija. Antonije je umro od »španjolke«, kao momak neoženjen. Peko je imao šest sinova koji žive u Vrbasu, a Kosta ima trojicu: Vlada, Momčila i Čeda. Todor Milićev je imao Boža, a Božo Mihaila; Vlado Kostin ima Predraga i Aleksandra. Božo je poginuo u borbi s ustašama, na Stepenu, 1941. godine. Novica Milićev imao je Nikolu, Vidaka i Boška. Vidak je poginuo u NOB-u 1942. godine, a Nikola i Boško žive sa sinovima u Vrbasu. Spasoje Milićev imao je Marka, Borišu i Gavrila. Marko i Gavrilo žive u Vrbasu, a Boriša nije imao sinova.

   Ogranak BOŠKOVIĆI: Gajo Bošković je imao tri sina — Pilja, Nenoja i Paja, Piljo je imao Jovana i Jevta. Njihovi sinovi žive u Vojvodini. Pajo je imao Iliju i Đorđija. Ilija je imao Milana, Šćepana i Neđa. Milan živi u Nikšiću, ima sinove Mića i Milorada. Nećo je poginuo neoženjen, a Šćepan nema muške djece. Đorđije Pajov imao je Jova i Dragomira. Nenoje Gajov je imao — Boža, Milovana, Obrena, Miloša, Krsta i Ljuba. Božovi sinovi, njih šest, kao i Obren sa sinovima, žive u Vojvodini. Milovan Nenojev poginuo je 1913. godine, na Bregalnici. Miloš Nenojev ima Radivoja, Radula i Milisava, a Krsto Nenojev Ratka, Ratko Veselina, Ljubo Mirka, Radomana, Milorada, Tomislava.

   Ogranak LAZOVIĆI: Lazo je imao Rada, Rade Jovana, a Jovan Novicu, Jevta i Lazara. Novica je umro kao regrut, a Lazar poginuo 1945. nije se ženio. Jevto ima Branka i Mira.

   Ogranak KRIVOŠIJA: Mitar je imao Andriju i Špira, Andrija Mitrov Peka, Peko Mipivoja, a Milivoje ima Miladina, Mića i Pera. Špiro Mitrov je imao Novaka i Sima, Novak Milana i Blagoja; Blagoje živi u Samoboru, u Gacku, a Milan je poginuo u borbi sa ustašama 1941. godine. Simo Špirov ima Radivoja, a Radivoje Petra, Sima, Draga, Žarka i Sava .
   Y Hercegovačkom ustanku od Tepavčevića iz Bobotova groblja, isticao se kao najhrabriji vojnik Rade Lazov.

   TEPAVČEVIĆI, u Vratkovićima i D. Kazancima, u Gacku

   Selo Vratkovići su stara postojbina svih Tepavčevića koji i danas žive u tri sela: Vratkoviće, Donje Kazance, Bobotovo groblje i jedna kuća u Gornjim Kazancima.
   Tepavčevići u Vratkovićima se dijele na ogranke — Simoviće, Boškoviće, Vučiće, Kneževiće i Tripoviće.

   SIMOVIĆI: Simo je imao Mališu i Draga, Mališa Simov imao je Vujadina, Joka i Pavla, Vujadin Mališin Ćetka, Petka i Obrena. Od Petka i Obrena nema nikoga, a Ćetko je imao Joša, a Jošo Nebojšu i Veselina. Joko, drugi Mališin sin, imao je Jevta i Ignjata, Jevto ima Nedjeljka, a Ignjat Radosava, Milosava, Dimitrija, Stanka i Rada. Milosav ima jednog sina, Dimitrije Kostu i Gorana, a Stanko Ranka i Radenka. Pavle, treći Mališin sin, imao je Janka, Sima, Krsta i Mirka. Janko je poginuo na Solunu. Bio je hrabar vojnik i predložen je bio za Karađorđevu zvijezdu. Nije se ženio. Simo, drugi Pavlov sin, imao je Momčila, Jova, Mališu, Vasilija i Marka. Jovo ima Dragišu i Janka, Mališa jednog sina, Vasilj nema djece, Momčilo je poginuo u drugom svjetskom ratu, a Marko živi u Nikšiću i ima jednog sina. Mirko, četvrti Pavlov sin, imao je Ljubišu i Andriju, Obadva su odselili u Srbiju, u Kraljevo i imaju muške djece.
   Drugi Simov sin Drago, imao je Đurišu, a Đuriša Spasoja, Miloša i Trivka. Spasoje Đurišin, imao je Milana i Aleksu. Milan je poginuo 1941. godine u borbi s ustašama, a Aleksa ima sina Boža. Miloš, drugi Đurišin sin, imao je sina Luku, a Luka Blagotu i Milisava. Trivko, treći Đurišin sin, imao je Veljka, Vlada i Peja, Veljko ima Kostu i Lazara; Vlado nema sinova, a Pejo ima Silviju i još dvojicu.

   BOŠKOVIĆI: Mitar je imao Lala, Jovana i Petra. Lale Mitrov je imao Gavrila, Stanoja i Toma koji je umro u Americi, neoženjen. Gavrilo Lalev imao je Blaža, Lazara i Aćima, Blažo ima Miodraga, Zdravka i Dragoljuba. Stanoje, drugi Lalov sin, ima Todora i Božidara, Todor Dragana, a Božidar jednog sina. Jovan, drugi Mitrov sin, imao je Mijajla, Nikolu i Gojka, Mijajlo Jovanov Radivoja, a Radivoje Boža i Neša; Nikola Jovanov ima Jova, Božidara i Mira. Jovo Nikolin ima Uglješu. Petar Mitrov imao je Novaka, a Novak Luku i Čeda, Luka ima Slavišu. Vidak Bošković imao je sina Jovana, a Jovan Bogdana, kneza džemadbašu, za vrijeme Austrougarske. Bogdan Jovanov imao je šest sinova: Đorđija, Spasoja, Jovana, Vidaka, Iliju i Lazara. Od Vidaka i Ilije nema potomstva. Đorđije Bogdanov ima Vukašina, a Vukašin Radenka. Spasoje Bogdanov ima Milorada i Marka, Milorad Gojka i Nebojšu. Jovan Bogdanov imao je Đuricu, Radomira i Dušana, Radomir Momira i Bogdana, a Dušan Dragana i Ljubenka. Lazar Bogdanov ima Mihajla, Đole Tepavčević imao je sina Rista, a Risto Obrada i Radivoja. Tomo je imao Nikolu koji se nije ženio.

   VUČIĆI: Slasoje ima pet sinova: Duku, Panta, Savu, Miloša i Gligora. Od Duke, Panta i Save nema nikoga, Miloš ima Vladimira i Milorada, Milorad Spasoja, a Vladimir nema djece. Gligor, drugi Spasojev sin, imao je Mata, Rada i Mijajla. Mato i Rade odselili su u Bačku, a Mijajlo ima Miljana, Branka i Slobodana. Milan Mijajlov ima petoricu — Milivoja, Radovana, Savu, Milinka i Zorana.
   Tepavčsvić Mitar imao je Toma i Nikolu, Tomo Rista i Trifka. Risto je odselio u Beograd i ima pet sinova, a Trifko ima Borivoja i Vukotu; Nikola Mitrov imao je Milorada, a Milorad Radojicu, Žarka i Branislava.

   KNEŽEVIĆI: Zeko Tepavčević imao je sina Đura, a Đuro — Krsta, Luku, Todora i Sima. Krsto je imao Đoka, Milinka, Milovana i Ratka. Luka Đurov imao je Stojana i Petra. Stojan ima jednog sina, a Petar Đura i Borišu, Simo ima Rajka.

   TRIPOVIĆI: Tripovići su potomci Pera i Špira. Pero je imao Sima i Dušana, Simo ima Branka, Maksima i Aidriju, a Dušan Radosava; od Špira nema potomstva.
   Od Tepavčevića u Vratkovićima isticali su se Mališa i njegov sin Vujadin, barjaktar u Hercegovačkom ustanku 1875 – 78. godine. Docnije za vrijeme Austrougarske, isticao se Bogdan Jovanov, koji pripada ogranku Boškovića. Bogdan je dugo godina bio knez, zvani džemanbaša i to Vratkoviće, Kazance i Donje Duliće. Bio je vrlo pametan i uticajan čovjek. 
   Mališa Simov Tepavčević bio je za vrijeme tursko knez i vrlo ugledan čovjek. Između dva ustanka 1862. i 1875. godine, išao je krišom od Turaka knjazu Danilu, a on ga je mnogo volio i cijenio. Bio mu je obećao glavarstvo kad oslobodi Gacko od Turaka. Jedne godine je nastradao zbog svog patriotskog rada. Derviš paša krene s nekoliko tabora nizama iz Gacka za Nikšić. Sobom je poveo i kneza Mališu, koji ga je kao pametan čovjek mnogo cijenio. Ologori na Krscu, kod kula Zvizdića, nekoliko dana. Nije mu se išlo niz Dugu i poturi glas da će preko Utesa niz Banjane, pa preko Trepača, za Nikšić. Crnogorci koji su ga čekali u Dugi, prebace se pod Utes, pošto doznaju da će derviš preko Banjana. Derviš je htio da obmane Crnogorce i da noću pređe zloglasnu i krvavu Dugu, bez borbe. Prvi dan pred polazak, paša pozove Mališu na kavu. Mališa ga obavijesti da je čuo da su Crnogorci pod Utes i da bi trebalo mijenjati pravac puta. »Ja sam to, kneže, namjerio proturio glas da zavaram Crnogorce, a preksjutra krećem uz Dugu«. Mališa pošto iskuša pašu, istu noć se izvuče ispod šatora koji mu je dao bio Derviš paša, ode pod Utes, izvijesti vojvodu Petra, da će Turci niz Dugu i noću se vrati na Krstac.
   Derviš krene s vojskom i osvane na Zlostupu. Udare mu Crnogorci u Dugu, razbiju Turke i otmu veliki plijen. Paša se s razbijenom vojskom vrati u Gacko. Turci su nagađali ko izvijesti Crnogorce, te se obretoše u Dugi ispod Utesa. Jedan Tanović, Turčin iz Gacka, koji je bio tu noć stražar na Krscu, kao bašibozuk, izjavi da je vidio čovjeka pod strukom i s puškom, gdje je ispred zore ušao pod šator kneza Mališe Tepavčevića. Turci dobave Milišu i isprebijaju ga na mrtvo ime, ali on nije priznavao. Htjeli su ga posjeći gatački Turci, ali ga Dervmš paša uz pomoć Suljage Zvizdića nije dao. Derviš nikako nije vjerovao da ga je Mališa izdao. Mališa je od tih uboja ostao nesposobai i najposlije od njih i umro. 

   ĐORĐIJEVIćI, ogranak u D. Kazancima: Đorđije Tepavčević imao je pet sinova: Gligora, Milutina, Mijata, Rista i Peja. Gligor Đorđijev imao je Kostu i Gojka, Kosta nije imao sinova, a Gojko je imao Toma, Tomo Filipa i Vasilija. Filip Tomov ima — Gligora, Branka, Rada i Miodraga. Gligor ima Ranka, a Branko Dragomira i Darka. Milorad živi u inostranstvu. Vasilj Tomov ima Milovana, a Milovan Gojka. Milutin, drugi Đorđijev sin imao je Preša, Jovana, Uroša i Novicu. Prešo Milutinov imao je šest sinova — Pavla, Rista, Peka, Tanasija, Marka i Joška. Od Joška i Pavla nema potomaka. Pavlov sin Andrija imao je Đorđa koji je poginuo u NOB-u, boreći se protiv neprijatelja. Risto, drugi Prešov sin, imao je Boška i Jevta, Boško Ljubenka, Branka i Rista. Svi imaju sinove. Jevto Ristov je imao dva sina — Slobodana i Mića koji je poginuo u saobraćajnoj nesreći.
   Peko, treći Prešov sin, imao je Milana, Vojislava, Dušana i Blagoja. Blagoje i Dušan su poginuli kao četnici i od njih nema nasljedstva. Milan Pekov imao je Veljka, Mihaila i Kostu. Mihajlo ima Milana, Dušana i Blagoja. Vojislav Pekov ima Slobodana i Dragana. Marko, četvrti Prešov sin, imao je Svetozara, Rada i Aleksu. Aleksa je poginuo kao četnik, Svetozar ima Mića, Milutina i Đorđija, a Rade Mladena i Aleksandra. Tanasije Prešov bio je potpukovnik i sa službom je bio u Bosni. Ima dva sina.
   Uroš Milutinov je imao Jakova, Jakov Damjana, Trifka, Novaka, Stevana i Aleksu, Novak i Stevan su poginuli u četnicima. Damjan ima sina Dobroslava, Trifko živi negdje u Bosni i ima sinova, a Aleksa je emigrirao u Kanadu. Novica, treći Milutinov sin imao je Šaletu, Lala i Jovana. Šaleta nije imao sinova, a Lale je imao Radovana i Minju. Minja je umro, nije se ženio, a Radovan je emigrirao u Njemačku. Jovan je imao Vojina i Stanka. Vojin je poginuo kao četnik, a Stanko ima Milana, Milorada i Jovana. 
   Mijat, treći Đorđijev sin, imao je Nikolu, Nikola Obrena i Miloša. Obren je sa sinovima odselio u Vojvodinu, Miloš je imao sina Bogdana, a Bogdan Rada.
   Risto, četvrti Đorđijev sin, imao je Andriju, a Andrija Iliju i Mata. Mato se utopio u rijeci Mušnnci, u Gacku. Kao pravnik, bio se zaposlio u sudu. Ilija se nije ženio.
   Pejo, peti Đorđijev sin, imao je Jovana, Sima i Filipa. Filip je pogipuo na Skadru 1912. godine, a sinovi su mu odselili sa sinovima Jovanovim u Upoševcu, na Kosovo. Filipov je sin Peko narodni heroj. Poginuo je junačkom smrću u brbi s Arnautima. Jovan Pejov imao je Vasilja, Gavrila i Gaja. Odselili su u Kosovo i tamo od njih ima potomaka. Simo, treći sni Pejov, imao je Milovana i Mašana. Milovan sa sinovima živi u Vojvodnni. Mašan ima Vaja, Milorada — nastavnika, Rada i Vlada. Milorad ima Obrada; Vajo je umro neoženjen. Vlado ima jednoga sina, a Rade se nije ženio. Svi su odselili iz Gornjih Kazanaca.
   Gligor Đorđijev, u prvoj polovini XIX vijeka, bio je međy najuglednijim Srbima u Gacku. Bogat, sa velikom zadrugom, nepokoran prema Turcima, vrlo čestit i slobodouman. Njegov cin Kosta, oficir u Hercegovačkom ustanku (poslije pogibije Toma Papovića), bio je jedan od najhrabrijih oficira u dva gatačka bataljona. Njegov vojnik, iz borbe, nije smio pobjeći. Kažnjavao je sve vojnike, bez pitanja i vojvode i komaidira. I Jovan Pejov je bio vrlo ugledan čovjek, kao i njegovi sinovi Vasilj i Gavrilo. Od Đorđijevih, najviše se isticao Risto Prešov. Bio je bogat seljak i ubrajan među najuglednije domaćine u Gacku. Kad je emigrirao u Crnu Goru, za vrijeme aneksione krize 1907. godine, posredstvom Mitra Martinovića, ondašnjeg ministra, knjaz Nikola mu je bio obećao kapetanstvo u Gacku. Kao uglednog čoijeka i Srbina, austrougarske vlasti u junu 1914. godine, među prvim Gačanima interniraju ga u Arad, u Mađarsku, a odatle kao relatnvpo mlada čovjeka pošalju ga na front prema Rusima. Risto, usred bijela dana, sa još desetak Srba, prebjegne u Rusiju i odmah se javi u dobrovoljce. Poginuo je na Dobrudži 1915. godine. Njegov brat Tanasije, bio je oficir crnogorske vojske na Skadru i komandir druge čete Gačana 1914. i 1915 godine, na Gacku. Odstupio je preko Albanije i kao oficir bio je na Solunskom frontu. Brat Ristov, Marko, za vrijeme bivše Jugoslavije, bio je ugledan čovjek od uticaja. U D. Kazance prešla su dva brata Tepavčevića iz Bobotova groblja i to Krcun i Mićo. Krcun je poginuo u Hercegovačkom ustanku, u Dugi. Bio je hrabar vojnik, imao je sina Petra, a Petar Andriju, učitelja, Milana i Krsta. Andrija je poginuo u partizamima, ostao mu je jedan sin koji živi u Novom Sadu, kao ljekar. Milan Petrov ima sina Branka koji živi u Trebinju i ima Milorada. Krsto treći Petrov sin, ima Veljka, Milomira i Radomira. Mićo brat Krcunov, imao je Janka, a Janko Dušana, Milivoja i Obrena. Dušan je poginuo u partizanima, Obren se nije ženio, a Mnlivoje ima pet sinova: Sloba, Blaža i Gara.

   Porodica Tepavčević je vazda davala dobrih ljudi, kneževa, oficira, barjaktara, dobrih i pametnih domaćina i junaka. Negdje otprilike u XVII vijeku, znamemit je bio knez Dobroslav Tepavčević. Njega je, po predanju, za vojvodu na Gacko, postavio travnički vezir, ali ga Turci Kurtagića ubiju na putu, u neposrednoj blizini kuće, u Dobrom dolu. Poslije dvjesta godina, Tepavčevnći, u istom dolu, pobiju Turke Tanoviće. Gatački Turci za osvetu ubiju dva Tepavčevića, a trećeg objese; i to sinove Gaja Tepavčevića, rodonačelnika Gajića. Po pričanju staroga Joka Mališina, četrnaest Tepavčevića je poginulo u Somini braneći svoja stada, a da su oni ubili petnaest Crnogoraca, jer su naseljeni u samom podnožju planine Somine, pod brdom Koceljom, pa su vazda imali sukoba sa crnogorskim četama i njihovim harambašama. Kad su pokušali da se izmire, ovi su tražili da im se plati jedna mrtva glava, a oni su tu glavu prebijali za jedan plijen od trista brava koje su im Crnogorci odjavili. 
   Za vrijeme Aneksione krize, iz nacionalnih pobuda u Crnu Goru je emigriralo oko dvadeset Tepavčevića, a 1916. godine odstupilo ih je preko Albanije za Krf više od dvadeset i to iz Vratkovića i D. Kazanaca. Ratovali su na Solunskom frontu i sedmorica ih je poginulo. U ovom, narodnooslobodilačkom ratu dali su dosta hrabrih boraca, među njima i jednog narodnog heroja, Peka Tepavčevića.
   Trpavčevićima je slava Jovandan, zimski.
   Genealogija:
   ĐORĐIJEVIćI: Mićo, Svetozar (1912.), Marko, Prešo, Milutin, Đorđije.
   Ogpanak SIMOVIĆA: Dragiša, Jovo, Simo, Pavle, Mališa, Simo.
   Ogranak MIJAJLOVIĆA: Rade, Mirko, Đorđije, Rade, Mijajlo.
   Ogranak BOŠKOVIĆA: Rade, Božo, Nenoje, Gajo.
   Ogranak MILIĆEVIĆA: Predrag, Vlado, Kosta (1900.), Stanoje, Milić, Drago.

   ĆORIĆI:
   Dvije kuće u Goliji, sedam u Nikšiću, jedna na Cetinje i pet u Donje Kazance. Ćorići su došli — po dokazu starih ljudi — vrlo davno, o tragu dvjesta i više godina iz Bosne, a po drugima — mladoj generaciji — iz Mojkovca od tamošnjih Ćorića.
   Godine 1882. — za drugog Hercegovačkog ustanka, prešao je u Goliju Žarko Mitrov Ćorić, nastanio se na zemlju manastira Kosijereva, koju je nekad potpisao neki samorani Sava Grozdanić. Žarko se tu okući i oženi od Manojlovića i imao je četiri sina: Damjana, Akima, Krsta i Dušana.
   Damjan, najstariji Žarkov sin, imao je Vuka, Rada, Petka, Nova, i Milorada. Vuko Damjanov ima Mijodraga a Mijodrag Sašu; Rade ima Draga i Miloša, Petko Dragana a Novo Aleksandra i Borisa; Milorad najmlađi Damjanov sin nije se ženio. 
   Akim, drugi Žarkov sin, imao je: Radovana, Mitra i Radivoja, Radovan Akimov Dragišu i Slobodana a Dragiša Igora, Mitar Akimov ima Žarka i Miodraga; Radivoje Akimov Božidara, Branka i Ratka a Dušan Žarkov ima Nikolu i Uglješu a Nikola Danila i Željka, Krsto Žarkov nije imao poroda.
   U Donjnm Kazancima od Žarkovih rođaka Save i Toma ima potomaka: I to Sava je imao Jaša i Aleksu, Jašo Milinka i Rada a Aleksa Radomira i Duku; Tomo je imao Pula a Pule Dragana, Draška i Slobodana.
   Iako je Žarko došao i naselio se među dvije masovnije porodice Manojlovića i Tepavčevića, i ubrzo je svojim držanjem i ponašenjem postao vrlo omiljen i cijenjen komšija. Vazda je uzimao učešća u seoskim pa i u plemenskim pitanjima.
   Ćorići su slavili Lučindan 31. oktobar.
   Geneologija: Saša, Miodrag, Vuko, Damjan, Žarko, Mitar.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

5. 28. avgust 2018. u 06:56

   Vojislav Ananić

   CRNOGORCI, jedna kuća na Bajovom kamenu

   Došao je Spasoje Mijajlov Crnogorac 1882. godine, kao emigrant iz Dulića i naselio se u Goslić na Bajov kamen. Oženio se od Kankaraša i tu okućio. Imao je sina Stevana, a Stevan Vukašina i Mlađena. Vukašin Stevanov ima Mitra i Petra, a Mlađen Draga, Moma i Mihaila.
   Spasoje je bio dobar radiša i veliki domaćin. Za kratko vrijeme stekao je imanje, da se ubrajao među najimućnije ljude u Goliji. Crnogorci su došli, po njihovom dokazu, u selo Duliće, u Gacku, jedni početkom XIX vijeka, a posljednji 1840. godine. Došli su iz sela Trnjina, od bratstva Roganovića. Kažu da su pobjegli od krvi i promijenili su krsnu slavu. Roganovići u Trnjinama slave Nikoljdan, a ovi u Dulićima Malu gospoću. Kad je poginuo Smail-aga Čengić 1840. godine, iz Dulića je pobjegao u Goliju Vuko Goranović i brat mu Todor, kao i Sava Bekez. Baš tada došao je posljednji ogranak Crnogoraca. Pričaju ljudi da su našli zapretanu vatru i tu se naselili. Spasoje je imao još petoricu braće: Radoja, Mirka, Vula, Krsta i Toma. Od braće se istakao Radoje. Bio je pravi hajduk i za vrijeme prve okupacije 1916- -1918. godine komitovao je sa braćom i sinovima. Za švapske patrole i gatačke Turke, bio je pravi strah i trepet. Vakmajstor Milan Počuča, Srbin iz Like, toliko se bojao Radoja, pa je preko nekih povjerljivih ljudi iz Golije uspio da se sastane s njim i tada je Radoje dao vjeru da ne ubija švapske žandare, a oni da ne gone Radoja i sinove mu. Za tri godine komitovanja, zimili su u jednoj pećini, u ppanini Somini. Malo je muških očiju bilo da smiju ući tamo gdje je ulazio Radoje Crnogorac.
   Jedan njihov ogranak zove se Vidakovići, a Vidak Crnogorac je imao osam sinova: Trivka, Perka, Vuka, Laka, Andriju, Sima, Mrguda i Mališu. Vidakovi oinovi Trivko, Perko, Simo i Mrgud presele iz Dulića u Daniće, na čitluk Tanovića, gdje i danas žive njihovi potomci i prezivaju se Vidakovići. Jedan sin Vidakov je odselio u Bosnu, kod Sarajeva i danas od njega, ima tamo, dvadeset kuća. I oni se prezivaju Vidakovići. Sinovi Vidakovi koji su ostali u Dulićima, prezivaju se Crnogorci. Oni nemaju nikakve krvne veze sa Crnogorcima u D. i G. Kazancima. Ne slave ni istu slavu. Crnogorci u Dulićima slave Malu goopođu.
   Geneologija: Mitar (1864.), Vukašin, Stevan, Spasoje, Mijajlo.

   CRNOGORCI, 4 kuće u Gornjim i 2 kuće u Donjim Kazancima
   Kazanački Crnogorci došli su u D. Kazance po njihovom dokazu negdje oko 1820. godine. Kažu da su pobjegli s Čeva, od potomstva Ozrova. Kada je povučena granica između Crne Gore i Austrougarske 1878. godine, Živko Crnogorac sa sinovima — Šundom, Mirkom i Nikolom, preće crnogorsku granicu i naseli se u G. Kazance, gdje su im do tada bile zimske torine. Šundo Živkov je imao — Jovana, Maksima i Gavrila, a Jovan Šundov — Radovana, Boška, Milutina, Krsta, Novaka i Dragutina. Radovan je poginuo u četnicima. Boško Jovanov ima Predraga i Radomira; Maksim Šundov je imao Luku i Milana, a Gavrilo Danila, Radosava i Mlađena. Drugi Živkov sin, Mirko, imao je Milana, a Milan Đorđa koji sada živi u Vojvodini. Nikola treći Živkov sin, imao je Todora, a Todor Mila, Pavla, Nikolu i Mitra. Nikola živi u Vojvodini, a Mitar je emigrirao u Kanadu. Milovan Todorov ima sina Mića i Vukosava, a Pavle Slobodana i Todora.
   Živkovi najbliži rođaci — Stevan, Neđo i Rade, ostanu u D. Kazancima, Stevan je imao sina Jovana, a Jovan Đoka. Redžo je imao Jevta, a Jevto Radovana Vuka i Vlada. Radovan je umro, a Vlado je poginuo u partizanima. Vuk ima Stojana i Vladimira. Rade je imao Obrada, a Obrad Radivoja, Rajka i Vojina.

   Drugi ogranak Crnogoraca su Tripkovići: Tripko je imao sinove: Jovana, Stojana i Aćima. Jovan Tripkov imao je Kojana, Begana, Toška i Raka. Kojan je imao Mihajla, Bogdana, Andriju i Novaka Mihajlo je imao Jova, Kostu, Milana i Dimitrija. Began Tripkov imao je Spasoja i Lazara, Spasoje Blaža i Milorada. Toško, treći sin Tripkov, imao je Vula, a Vule Novicu koji živi u Herceg Novom. Radovan drugi Vulov sin, umro je kao momak. Rako je imao Toma. Stojan, drugi Tripkov sin, imao je Savu i Aćima. Sava je imao Bećka, Miloša i Marka, Bećko — Radoja, Branka i Žarka. Miloš Savin ima dva sina, a Aćim, treći Tripkov sin imao je Muša i Gojka, Gojko ima Tripka (Radana).
   Treći ogranak Simovići: Simo je imao Mitra, Lazara i Dušana, a Mitar Blagoja, Milana, Petra, Veljka i Radovana. Blagojevi sinovi žive u Vojvodini. Petra su ubile ustaše, nije se ženio, a i Radovan je umro neženjen. Milan živi u Americi, Veljkov sin Lazar u Kazancima. Lazar Simov emigrirao je 1907. godine u Crnu Goru, a Dušan je imao Ljuba i Draga. Ljubo živi u Mostaru.
   Od stare generacije Crnogoraca, najugledniji je bio Stojan Tripkov; bio je knez odmah u početku austrijske vlasti. Kad je čuveni harambaša Stojan Kovačević digao ustanak u Hercegovini 1882. godine, iz Kazanaca su mu bili glavni jataci knez Stojan Crnogorac i Radoje Šuković. Kad je Stojan zaplijenio švapsku poštu na Kobiljoj glavi — novac i namirnice koje su Švabe gonili iz Bipeće za vojsku u Gacko, pređe sa svojom junačkom družinom ispod planine Somine i doće u Donje Kazance, kod svojih jataka Radoja Šukovića i kneza Stojana. Švapska vojska iz Gacka, potjera Stojana i njegovu družinu i nađu ih gdje su se ologorili u Kazance kod njihovih jataka. Stojan umakne, a kneza Stojana Crnogorca i Radoja Šukovića povedu u Gacko i obadvojicu strijeljaju na Ponikvama.
   Od Crnogoraca je bio ugledan čovjek i Mitar Simov. Lazar, njegov brat, kad je emigrirao u Nikšić, bio je dugo godina službenik u ovom gradu, a poslije je otišao u Ameriku.
   Crnogorci slave Arenđelovdan.
   Genealogija:
   Živkovići: Predrag, Boško, Jovan, Šundo, Živko.
   Trivkovići: Rade, Gojko, Aćim, Trivko.
   Simovići: Lazar, Veljko, Mitar, Simo.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

6. 28. avgust 2018. u 07:08

   Vojislav Ananić

   ŠUKOVIĆI, 5 kuća u Kazancima

   Šukovići su doselili s Grahova oko 1820. Potiču od Vujačića kao i Perišići. Šuko doseli kod strica Periše i dobije dobar čitluk. (Tradicija je Šukovića da je ovaj Šuko čuveni harambaša Baur-baba Šuko. No on se pominje kao Milović, a grahovski Milovići tvrde da je od njih. Ni za jedno ni za drugo nema sigurnog dokumenta.) Šuko je imao sina Janka, a Janko Mahajlov, Nikolu i Živka. Nikolu je ubio neki Sušić. Od Živka su oni u Gornjim Kazancima, a od Mijajla u Donjim. Živko je imao sina Spasoja, a Spasoje Zeka i Vasa. Zeko je imao Muja, Špira i Obrena. Vaso je imao Pavla, Jovana, Kostu, Miloša i Gavrila. Pavle je imao Beća, Novaka i Petra. Petar živi u Vojvodini. Bećo je imao Radomira, Milorada, Jovana i Tadiju. Radomir ima dva sina kao i Milorada. Jovan Vasov imao je Luku i Nikolu. Kosta Vasov imao je Radivoja, doktora nauka, Ljuba i Milutina. Milutin ima Slavka. Radivoje živi u Titogradu, ima sinova. Miloš Vasov imao je Milivoja i Blagoja. Milivoje je poginuo u četnicima. Blagoje živi u Nikšiću, ima dva sina.
   Mijajlo Jankov je imao Rista i Marka. Risto je imao Jula (Janka) koji je odselio u Dubrovnik, a Jule Rista, Marko Mijajlov je imao Radoja i Ignjata. Radoje je imao Mihajla, Savu, Marka, Miloša i Blagoja, koji je mlad umro. Mihajlo je sa sinovima 1916 odstupao preko Albanije i tamo je poginuo. Imao je Mirka i Luku. Mirko je odselio u Vojvodinu. Poginuo je u partizanima 1942. Imao je Vukotu, Mahajla, Milana i Petra. Vukota ima Aleksandra. Luku, Risto Julov pošalje sa Solunskog fronta (preko Nikole Pašića) na školovanje u Francusku, odakle pređe u Ameriku. Sava Radojev je imao Boška, koji je odselio u Trebinje, imao je Radoja, a Radoje ima Milorada. Miloš Radojev je imao Miroslava i Aleksu. Miroslav je poginuo u Indokini u »Legiji stranaca«. Aleksa je poginuo kao dječak. Marko Radojev imao je Božidara, a Božidar Milimira, Miloša i Mladena.
   Ignjat Markov imao je Jovana, Anta i Filipa. Sva tri su poslije I rata dobili parcele u Vojvodini. Jovan je imao Vlada i Stojana, (koji žive u Vojvodini), Vlado Branimira, a Stojan Srđana. Anto je imao Novaka i Momčila, Novak Radomira, Čedomira i Ljubomira. Čedomir je umro kao dječak. Filip je imao Velimira (Velja, koji živi u Beogradu), Veljo Srđu, a Srđa Velja i Dušana.
   Od Šukovića u Gornjim Kazancima isticao se Špiro Zekov. Mujo Zekov je bio trubač jedne čete Golijskog bataljona, za vrijeme crnogorsko. U Donjim Kazancima najvredniji i najgledniji bio je Radoje Markov. Stari Šukovići su hajdukovali i jatakovali. Risto Mijajlov, sa nekolio druga, napade neke Turke i plijeni stoku, ali ga teško raniše i ubrzo umrije. Turci (znajući »bijesnog« Rista) posumnjaju na njega, i dođu u Kazance da otvore grob i utvrde da li je Risto bio ranjen. Šukoviće od teške kazne spasi knez Stojan Crnogorac tako što je položio kesu dukata kao garanciju da je Risto umro od neke bolesti. Godine 1882. Stojan Kovačević plijeni švapsku komoru i plijen skloni kod svojih jataka Radoja Šukovića i Stojana Crnogorca. Neko ih izda potjeri, Stojan s družinom izbježe, a Švabi strijeljaju Radoja i Stojana Crnogorca, a Radojevog brata Ignjata odvedu u Mostar. Ubrzo je od uboja umro. Jule Ristov je bio poznati hajduk u Kazancima. Zbog nekog ubistva ili prethodno opisanog slučaja odseli u Dubrovnik. Risto Julov izuči za popa i 1914 g. «iz Kamenara u Boki odjaše na konju do Beograda, na Terazije. Zbog njegovih veza «u Beogradu i ovog patriotskog čina postave ga za popa Srpske Vrhovne komande sa kojom je odstupao preko Albanije. Poslije rata bio je jedan od najuglednijih Dubrovčana. Bio je član gradoke uprave, predsjednik Srpskog dobrovoljačkog i pjevačkog društva. Izdao je zbirku narodnih pjesama (R. Šuković-Vujačić, Dubrovnik 1907), pominje se u Enciklopediji Jugoslavije kao vrstan ratni fotograf.
   Šukovići slave Nikoljdan, 19. decembar.
   Genealogija: Srđa, Veljo, Filip, Ignjat, Marko, Mijajlo, Šuko — rodonačelnik.
   CRNOGORCI, jedna kuća na Bajovom kamenu

   Došao je Spasoje Mijajlov Crnogorac 1882. godine, kao emigrant iz Dulića i naselio se u Goslić na Bajov kamen. Oženio se od Kankaraša i tu okućio. Imao je sina Stevana, a Stevan Vukašina i Mlađena. Vukašin Stevanov ima Mitra i Petra, a Mlađen Draga, Moma i Mihaila.
   Spasoje je bio dobar radiša i veliki domaćin. Za kratko vrijeme stekao je imanje, da se ubrajao među najimućnije ljude u Goliji. Crnogorci su došli, po njihovom dokazu, u selo Duliće, u Gacku, jedni početkom XIX vijeka, a posljednji 1840. godine. Došli su iz sela Trnjina, od bratstva Roganovića. Kažu da su pobjegli od krvi i promijenili su krsnu slavu. Roganovići u Trnjinama slave Nikoljdan, a ovi u Dulićima Malu gospoću. Kad je poginuo Smail-aga Čengić 1840. godine, iz Dulića je pobjegao u Goliju Vuko Goranović i brat mu Todor, kao i Sava Bekez. Baš tada došao je posljednji ogranak Crnogoraca. Pričaju ljudi da su našli zapretanu vatru i tu se naselili. Spasoje je imao još petoricu braće: Radoja, Mirka, Vula, Krsta i Toma. Od braće se istakao Radoje. Bio je pravi hajduk i za vrijeme prve okupacije 1916- -1918. godine komitovao je sa braćom i sinovima. Za švapske patrole i gatačke Turke, bio je pravi strah i trepet. Vakmajstor Milan Počuča, Srbin iz Like, toliko se bojao Radoja, pa je preko nekih povjerljivih ljudi iz Golije uspio da se sastane s njim i tada je Radoje dao vjeru da ne ubija švapske žandare, a oni da ne gone Radoja i sinove mu. Za tri godine komitovanja, zimili su u jednoj pećini, u ppanini Somini. Malo je muških očiju bilo da smiju ući tamo gdje je ulazio Radoje Crnogorac.
   Jedan njihov ogranak zove se Vidakovići, a Vidak Crnogorac je imao osam sinova: Trivka, Perka, Vuka, Laka, Andriju, Sima, Mrguda i Mališu. Vidakovi oinovi Trivko, Perko, Simo i Mrgud presele iz Dulića u Daniće, na čitluk Tanovića, gdje i danas žive njihovi potomci i prezivaju se Vidakovići. Jedan sin Vidakov je odselio u Bosnu, kod Sarajeva i danas od njega, ima tamo, dvadeset kuća. I oni se prezivaju Vidakovići. Sinovi Vidakovi koji su ostali u Dulićima, prezivaju se Crnogorci. Oni nemaju nikakve krvne veze sa Crnogorcima u D. i G. Kazancima. Ne slave ni istu slavu. Crnogorci u Dulićima slave Malu goopođu.
   Geneologija: Mitar (1864.), Vukašin, Stevan, Spasoje, Mijajlo.

   CRNOGORCI, 4 kuće u Gornjim i 2 kuće u Donjim Kazancima
   Kazanački Crnogorci došli su u D. Kazance po njihovom dokazu negdje oko 1820. godine. Kažu da su pobjegli s Čeva, od potomstva Ozrova. Kada je povučena granica između Crne Gore i Austrougarske 1878. godine, Živko Crnogorac sa sinovima — Šundom, Mirkom i Nikolom, preće crnogorsku granicu i naseli se u G. Kazance, gdje su im do tada bile zimske torine. Šundo Živkov je imao — Jovana, Maksima i Gavrila, a Jovan Šundov — Radovana, Boška, Milutina, Krsta, Novaka i Dragutina. Radovan je poginuo u četnicima. Boško Jovanov ima Predraga i Radomira; Maksim Šundov je imao Luku i Milana, a Gavrilo Danila, Radosava i Mlađena. Drugi Živkov sin, Mirko, imao je Milana, a Milan Đorđa koji sada živi u Vojvodini. Nikola treći Živkov sin, imao je Todora, a Todor Mila, Pavla, Nikolu i Mitra. Nikola živi u Vojvodini, a Mitar je emigrirao u Kanadu. Milovan Todorov ima sina Mića i Vukosava, a Pavle Slobodana i Todora.
   Živkovi najbliži rođaci — Stevan, Neđo i Rade, ostanu u D. Kazancima, Stevan je imao sina Jovana, a Jovan Đoka. Redžo je imao Jevta, a Jevto Radovana Vuka i Vlada. Radovan je umro, a Vlado je poginuo u partizanima. Vuk ima Stojana i Vladimira. Rade je imao Obrada, a Obrad Radivoja, Rajka i Vojina.

   Drugi ogranak Crnogoraca su Tripkovići: Tripko je imao sinove: Jovana, Stojana i Aćima. Jovan Tripkov imao je Kojana, Begana, Toška i Raka. Kojan je imao Mihajla, Bogdana, Andriju i Novaka Mihajlo je imao Jova, Kostu, Milana i Dimitrija. Began Tripkov imao je Spasoja i Lazara, Spasoje Blaža i Milorada. Toško, treći sin Tripkov, imao je Vula, a Vule Novicu koji živi u Herceg Novom. Radovan drugi Vulov sin, umro je kao momak. Rako je imao Toma. Stojan, drugi Tripkov sin, imao je Savu i Aćima. Sava je imao Bećka, Miloša i Marka, Bećko — Radoja, Branka i Žarka. Miloš Savin ima dva sina, a Aćim, treći Tripkov sin imao je Muša i Gojka, Gojko ima Tripka (Radana).
   Treći ogranak Simovići: Simo je imao Mitra, Lazara i Dušana, a Mitar Blagoja, Milana, Petra, Veljka i Radovana. Blagojevi sinovi žive u Vojvodini. Petra su ubile ustaše, nije se ženio, a i Radovan je umro neženjen. Milan živi u Americi, Veljkov sin Lazar u Kazancima. Lazar Simov emigrirao je 1907. godine u Crnu Goru, a Dušan je imao Ljuba i Draga. Ljubo živi u Mostaru.
   Od stare generacije Crnogoraca, najugledniji je bio Stojan Tripkov; bio je knez odmah u početku austrijske vlasti. Kad je čuveni harambaša Stojan Kovačević digao ustanak u Hercegovini 1882. godine, iz Kazanaca su mu bili glavni jataci knez Stojan Crnogorac i Radoje Šuković. Kad je Stojan zaplijenio švapsku poštu na Kobiljoj glavi — novac i namirnice koje su Švabe gonili iz Bipeće za vojsku u Gacko, pređe sa svojom junačkom družinom ispod planine Somine i doće u Donje Kazance, kod svojih jataka Radoja Šukovića i kneza Stojana. Švapska vojska iz Gacka, potjera Stojana i njegovu družinu i nađu ih gdje su se ologorili u Kazance kod njihovih jataka. Stojan umakne, a kneza Stojana Crnogorca i Radoja Šukovića povedu u Gacko i obadvojicu strijeljaju na Ponikvama.
   Od Crnogoraca je bio ugledan čovjek i Mitar Simov. Lazar, njegov brat, kad je emigrirao u Nikšić, bio je dugo godina službenik u ovom gradu, a poslije je otišao u Ameriku.
   Crnogorci slave Arenđelovdan.
   Genealogija:
   Živkovići: Predrag, Boško, Jovan, Šundo, Živko.
   Trivkovići: Rade, Gojko, Aćim, Trivko.
   Simovići: Lazar, Veljko, Mitar, Simo.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

7. 28. avgust 2018. u 07:22

   Vojislav Ananić

   ŠAROVIĆI, 6 kuđa u Čarađu

   Šarovići su svakako najstarija Golijska porodica, pa možda i u cijelom Gacku. Po svim predanjima, pričama i dokazima i po jednom štampanom dokumentu, izgleda da su i u doba Kosova bili ovdje, tzv. »kosovska porodica«. No, pored sve te daleke prošlosti, slabo su se razmnožavali, pa ih je i danas, nakon pet i više vjekova, svega šest kuća. Andrija Luburić u knjizi »Orlovići« pominje nekakvog Šara, Srbina iz Gacka, oko 1500. godine.
   U selu Pržinama, u Gacku, stanuje porodica Šarovića, oko 20 kuća i kažu da su jedan rod sa Šarovićima iz Golije. Ne znaju da li su oni prešli iz Čarađa u Gacko, ili ovi iz Gacka u Čarađe. Luburić kaže: »Neki Šaro, Srbin, iz Gacka,« I jedni i drugi Šarovići slave Nikoljdan i svojataju se. Iako su veoma stari, njihova genealogija ne može se dugo pratiti, najviše do pet pasova.
   Nekad su bili vrlo bogati i imali veliko imanje, što se i danas u Čarađu može vidjeti po nazivima raznih mjesta: Šarovića pećina — u čarađkom koritu, Šarovića pećina u Somini, Šarovina u Stogama, Šarovića do, Šarovića ponor. . . Stari Trivko Šarović, pričao je da je gonio Turcima kao đetić komoru, kad su išli na Karađoka u Srbiju. Turci su raju većinom upotrebljavali za komordžije. Za najstarije pretke, sadašnji Šarovići znaju za Trivka i Joka — rođake. Ne znaju kako im je bilo ime očevima i djedu. Trivko je imao sinove Šćepana i Filipa. Od Filipa nema nikoga, a Šćepan je imao sina Savu, a Sava — Boža, Martina i Nikolu. Od Nikole i Martina nema nikoga. Nikola je poginuo kao četnik, a Martina su ubile ustaše u Sarajevu. Božo Savin ima Radojicu, Milorada, Branka i Velimira. Joko je imao četiri sina — Aćima, Lazara, Pilja i Đoka. Od Lazara i Đoka nema potomstva. Piljo je imao Martina, a Martinov sin sada živi u Sarajevu.
   Aćim Jokov imao je Muja (Jakova) i Savu. Mujo je imao — Boža, Đorđija, Luku, Dušana i Jevta. Od Dušana nema nikoga. Božo, Mujov, ima Milivoja, a Milivoje Miladina, Božidara i Mirka, Đorđije; Mujov, ima Novaka (Zelena), a Zelen Milorada. Luka, Mujov, ima Veljka, Mirka, Momčila i Ratka, Jevto — Miljana i Radojicu a Miljan Gorana. Sava, Aćimov, je imao Radivoja, Akima i Nikolu, Nikola i Radivoje žive u Nikšiću i imaju sinova, a Akim Mirka, Sava i Blagoja. 
   Kao što se vidi, Šarovići danas imaju vrlo naprednu i zdravu omladinu. Od starih Šarovića isticao se Aćim Jokov. Bio je vrlo dobar domaćin i veoma bogat čovjek.
   Slava im je sveti Nikola, 19. decembar.
   Geneologija: Miladin, Milivoje, Božo, Mujo, Aćim, Joko.
   Trivkovići, drugi ograiak: Savo, Akim, Sava, Aćim i Trivko.

   ŠUKOVIĆI, 5 kuća u Kazancima

   Šukovići su doselili s Grahova oko 1820. Potiču od Vujačića kao i Perišići. Šuko doseli kod strica Periše i dobije dobar čitluk. (Tradicija je Šukovića da je ovaj Šuko čuveni harambaša Baur-baba Šuko. No on se pominje kao Milović, a grahovski Milovići tvrde da je od njih. Ni za jedno ni za drugo nema sigurnog dokumenta.) Šuko je imao sina Janka, a Janko Mahajlov, Nikolu i Živka. Nikolu je ubio neki Sušić. Od Živka su oni u Gornjim Kazancima, a od Mijajla u Donjim. Živko je imao sina Spasoja, a Spasoje Zeka i Vasa. Zeko je imao Muja, Špira i Obrena. Vaso je imao Pavla, Jovana, Kostu, Miloša i Gavrila. Pavle je imao Beća, Novaka i Petra. Petar živi u Vojvodini. Bećo je imao Radomira, Milorada, Jovana i Tadiju. Radomir ima dva sina kao i Milorada. Jovan Vasov imao je Luku i Nikolu. Kosta Vasov imao je Radivoja, doktora nauka, Ljuba i Milutina. Milutin ima Slavka. Radivoje živi u Titogradu, ima sinova. Miloš Vasov imao je Milivoja i Blagoja. Milivoje je poginuo u četnicima. Blagoje živi u Nikšiću, ima dva sina.
   Mijajlo Jankov je imao Rista i Marka. Risto je imao Jula (Janka) koji je odselio u Dubrovnik, a Jule Rista, Marko Mijajlov je imao Radoja i Ignjata. Radoje je imao Mihajla, Savu, Marka, Miloša i Blagoja, koji je mlad umro. Mihajlo je sa sinovima 1916 odstupao preko Albanije i tamo je poginuo. Imao je Mirka i Luku. Mirko je odselio u Vojvodinu. Poginuo je u partizanima 1942. Imao je Vukotu, Mahajla, Milana i Petra. Vukota ima Aleksandra. Luku, Risto Julov pošalje sa Solunskog fronta (preko Nikole Pašića) na školovanje u Francusku, odakle pređe u Ameriku. Sava Radojev je imao Boška, koji je odselio u Trebinje, imao je Radoja, a Radoje ima Milorada. Miloš Radojev je imao Miroslava i Aleksu. Miroslav je poginuo u Indokini u »Legiji stranaca«. Aleksa je poginuo kao dječak. Marko Radojev imao je Božidara, a Božidar Milimira, Miloša i Mladena.
   Ignjat Markov imao je Jovana, Anta i Filipa. Sva tri su poslije I rata dobili parcele u Vojvodini. Jovan je imao Vlada i Stojana, (koji žive u Vojvodini), Vlado Branimira, a Stojan Srđana. Anto je imao Novaka i Momčila, Novak Radomira, Čedomira i Ljubomira. Čedomir je umro kao dječak. Filip je imao Velimira (Velja, koji živi u Beogradu), Veljo Srđu, a Srđa Velja i Dušana.
   Od Šukovića u Gornjim Kazancima isticao se Špiro Zekov. Mujo Zekov je bio trubač jedne čete Golijskog bataljona, za vrijeme crnogorsko. U Donjim Kazancima najvredniji i najgledniji bio je Radoje Markov. Stari Šukovići su hajdukovali i jatakovali. Risto Mijajlov, sa nekolio druga, napade neke Turke i plijeni stoku, ali ga teško raniše i ubrzo umrije. Turci (znajući »bijesnog« Rista) posumnjaju na njega, i dođu u Kazance da otvore grob i utvrde da li je Risto bio ranjen. Šukoviće od teške kazne spasi knez Stojan Crnogorac tako što je položio kesu dukata kao garanciju da je Risto umro od neke bolesti. Godine 1882. Stojan Kovačević plijeni švapsku komoru i plijen skloni kod svojih jataka Radoja Šukovića i Stojana Crnogorca. Neko ih izda potjeri, Stojan s družinom izbježe, a Švabi strijeljaju Radoja i Stojana Crnogorca, a Radojevog brata Ignjata odvedu u Mostar. Ubrzo je od uboja umro. Jule Ristov je bio poznati hajduk u Kazancima. Zbog nekog ubistva ili prethodno opisanog slučaja odseli u Dubrovnik. Risto Julov izuči za popa i 1914 g. «iz Kamenara u Boki odjaše na konju do Beograda, na Terazije. Zbog njegovih veza «u Beogradu i ovog patriotskog čina postave ga za popa Srpske Vrhovne komande sa kojom je odstupao preko Albanije. Poslije rata bio je jedan od najuglednijih Dubrovčana. Bio je član gradoke uprave, predsjednik Srpskog dobrovoljačkog i pjevačkog društva. Izdao je zbirku narodnih pjesama (R. Šuković-Vujačić, Dubrovnik 1907), pominje se u Enciklopediji Jugoslavije kao vrstan ratni fotograf.
   Šukovići slave Nikoljdan, 19. decembar.
   Genealogija: Srđa, Veljo, Filip, Ignjat, Marko, Mijajlo, Šuko — rodonačelnik.
   CRNOGORCI, jedna kuća na Bajovom kamenu

   Došao je Spasoje Mijajlov Crnogorac 1882. godine, kao emigrant iz Dulića i naselio se u Goslić na Bajov kamen. Oženio se od Kankaraša i tu okućio. Imao je sina Stevana, a Stevan Vukašina i Mlađena. Vukašin Stevanov ima Mitra i Petra, a Mlađen Draga, Moma i Mihaila.
   Spasoje je bio dobar radiša i veliki domaćin. Za kratko vrijeme stekao je imanje, da se ubrajao među najimućnije ljude u Goliji. Crnogorci su došli, po njihovom dokazu, u selo Duliće, u Gacku, jedni početkom XIX vijeka, a posljednji 1840. godine. Došli su iz sela Trnjina, od bratstva Roganovića. Kažu da su pobjegli od krvi i promijenili su krsnu slavu. Roganovići u Trnjinama slave Nikoljdan, a ovi u Dulićima Malu gospoću. Kad je poginuo Smail-aga Čengić 1840. godine, iz Dulića je pobjegao u Goliju Vuko Goranović i brat mu Todor, kao i Sava Bekez. Baš tada došao je posljednji ogranak Crnogoraca. Pričaju ljudi da su našli zapretanu vatru i tu se naselili. Spasoje je imao još petoricu braće: Radoja, Mirka, Vula, Krsta i Toma. Od braće se istakao Radoje. Bio je pravi hajduk i za vrijeme prve okupacije 1916- -1918. godine komitovao je sa braćom i sinovima. Za švapske patrole i gatačke Turke, bio je pravi strah i trepet. Vakmajstor Milan Počuča, Srbin iz Like, toliko se bojao Radoja, pa je preko nekih povjerljivih ljudi iz Golije uspio da se sastane s njim i tada je Radoje dao vjeru da ne ubija švapske žandare, a oni da ne gone Radoja i sinove mu. Za tri godine komitovanja, zimili su u jednoj pećini, u ppanini Somini. Malo je muških očiju bilo da smiju ući tamo gdje je ulazio Radoje Crnogorac.
   Jedan njihov ogranak zove se Vidakovići, a Vidak Crnogorac je imao osam sinova: Trivka, Perka, Vuka, Laka, Andriju, Sima, Mrguda i Mališu. Vidakovi oinovi Trivko, Perko, Simo i Mrgud presele iz Dulića u Daniće, na čitluk Tanovića, gdje i danas žive njihovi potomci i prezivaju se Vidakovići. Jedan sin Vidakov je odselio u Bosnu, kod Sarajeva i danas od njega, ima tamo, dvadeset kuća. I oni se prezivaju Vidakovići. Sinovi Vidakovi koji su ostali u Dulićima, prezivaju se Crnogorci. Oni nemaju nikakve krvne veze sa Crnogorcima u D. i G. Kazancima. Ne slave ni istu slavu. Crnogorci u Dulićima slave Malu goopođu.
   Geneologija: Mitar (1864.), Vukašin, Stevan, Spasoje, Mijajlo.

   CRNOGORCI, 4 kuće u Gornjim i 2 kuće u Donjim Kazancima
   Kazanački Crnogorci došli su u D. Kazance po njihovom dokazu negdje oko 1820. godine. Kažu da su pobjegli s Čeva, od potomstva Ozrova. Kada je povučena granica između Crne Gore i Austrougarske 1878. godine, Živko Crnogorac sa sinovima — Šundom, Mirkom i Nikolom, preće crnogorsku granicu i naseli se u G. Kazance, gdje su im do tada bile zimske torine. Šundo Živkov je imao — Jovana, Maksima i Gavrila, a Jovan Šundov — Radovana, Boška, Milutina, Krsta, Novaka i Dragutina. Radovan je poginuo u četnicima. Boško Jovanov ima Predraga i Radomira; Maksim Šundov je imao Luku i Milana, a Gavrilo Danila, Radosava i Mlađena. Drugi Živkov sin, Mirko, imao je Milana, a Milan Đorđa koji sada živi u Vojvodini. Nikola treći Živkov sin, imao je Todora, a Todor Mila, Pavla, Nikolu i Mitra. Nikola živi u Vojvodini, a Mitar je emigrirao u Kanadu. Milovan Todorov ima sina Mića i Vukosava, a Pavle Slobodana i Todora.
   Živkovi najbliži rođaci — Stevan, Neđo i Rade, ostanu u D. Kazancima, Stevan je imao sina Jovana, a Jovan Đoka. Redžo je imao Jevta, a Jevto Radovana Vuka i Vlada. Radovan je umro, a Vlado je poginuo u partizanima. Vuk ima Stojana i Vladimira. Rade je imao Obrada, a Obrad Radivoja, Rajka i Vojina.

   Drugi ogranak Crnogoraca su Tripkovići: Tripko je imao sinove: Jovana, Stojana i Aćima. Jovan Tripkov imao je Kojana, Begana, Toška i Raka. Kojan je imao Mihajla, Bogdana, Andriju i Novaka Mihajlo je imao Jova, Kostu, Milana i Dimitrija. Began Tripkov imao je Spasoja i Lazara, Spasoje Blaža i Milorada. Toško, treći sin Tripkov, imao je Vula, a Vule Novicu koji živi u Herceg Novom. Radovan drugi Vulov sin, umro je kao momak. Rako je imao Toma. Stojan, drugi Tripkov sin, imao je Savu i Aćima. Sava je imao Bećka, Miloša i Marka, Bećko — Radoja, Branka i Žarka. Miloš Savin ima dva sina, a Aćim, treći Tripkov sin imao je Muša i Gojka, Gojko ima Tripka (Radana).
   Treći ogranak Simovići: Simo je imao Mitra, Lazara i Dušana, a Mitar Blagoja, Milana, Petra, Veljka i Radovana. Blagojevi sinovi žive u Vojvodini. Petra su ubile ustaše, nije se ženio, a i Radovan je umro neženjen. Milan živi u Americi, Veljkov sin Lazar u Kazancima. Lazar Simov emigrirao je 1907. godine u Crnu Goru, a Dušan je imao Ljuba i Draga. Ljubo živi u Mostaru.
   Od stare generacije Crnogoraca, najugledniji je bio Stojan Tripkov; bio je knez odmah u početku austrijske vlasti. Kad je čuveni harambaša Stojan Kovačević digao ustanak u Hercegovini 1882. godine, iz Kazanaca su mu bili glavni jataci knez Stojan Crnogorac i Radoje Šuković. Kad je Stojan zaplijenio švapsku poštu na Kobiljoj glavi — novac i namirnice koje su Švabe gonili iz Bipeće za vojsku u Gacko, pređe sa svojom junačkom družinom ispod planine Somine i doće u Donje Kazance, kod svojih jataka Radoja Šukovića i kneza Stojana. Švapska vojska iz Gacka, potjera Stojana i njegovu družinu i nađu ih gdje su se ologorili u Kazance kod njihovih jataka. Stojan umakne, a kneza Stojana Crnogorca i Radoja Šukovića povedu u Gacko i obadvojicu strijeljaju na Ponikvama.
   Od Crnogoraca je bio ugledan čovjek i Mitar Simov. Lazar, njegov brat, kad je emigrirao u Nikšić, bio je dugo godina službenik u ovom gradu, a poslije je otišao u Ameriku.
   Crnogorci slave Arenđelovdan.
   Genealogija:
   Živkovići: Predrag, Boško, Jovan, Šundo, Živko.
   Trivkovići: Rade, Gojko, Aćim, Trivko.
   Simovići: Lazar, Veljko, Mitar, Simo.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

8. 28. avgust 2018. u 07:28

   Vojislav Ananić

   ŠUPIĆI

   Došao je Panto Šupić iz Počekovića i po drugi put se oženio kćerkom Jova Grozdanića. Nije imao sinova ni s jednom ženom.
   Šupići su ugledpa rudinska porodida i potiču od vojvode Maleša, iz Dukađina. Sad se prezimenom Šupići zovu samo dvije kuće, a ostali se prezivaju Perišići.

   Izvor: Obrad Višnjić – Golija i Golijani (prilozi za monografiju plemena), Trebinje, 1987.

   Odgovori

9. 28. mart 2019. u 18:13

   Vojislav Ananić

   MALISORI ILI BRĐANI

   https://www.youtube.com/watch?v=ytC8OY1Owoo

   Odgovori

10. 9. januar 2020. u 12:26

    Vojislav Ananić

    SRPSTVO U CRNOJ GORI

    https://www.youtube.com/watch?v=aKB3F6gqbxY

    Odgovori