Poreklo prezimena, selo Gora (Kakanj)

Poreklo stanovništva sela Gora, opština Kakanj. Prema knjizi Milenka S. Filipovića „Visočka nahija“. Pripremio saradnik Porekla Milodan.

Položaj naselja i vode.

Prema Slapnici, na severu, granica polazi od reke Bosne i ide uz Slapnički Potok, pa preko Turbače i Šćita na šumu Mrahoricu, seče Krišicu i izlazi na Mezarluke „na Brezovica“. Odatle nastaje kratka istočna pa južna graiica prema Porječanima: Kosom na Brloge, odatle u Paljeg na Stjenice, u do Zavidovaću, pa niz Javni Do i Skakovu Stijenu na Bosnu. Begovi Goralije imaju „ududnamu“ od sultana Medžida; tadašnje granice Gore podudaraju se s današnjim. Podvučena su ona imena koja se pominju u toj ududnami.

U ovom su naselju sela: Brdo, Lendića, Odžak, Osoje, Piskavica, Poljice, Stubo, Višnica i Zagoni.

Iznad Gore, prema Slapnici su prostrana površ i prodolje Kalin. Između Kalina i Gore su bregovi Brdo (niže Zagona), Kosače i Jezero, na kojima ima gajeva. Iznad Zagona je brdo Ibričine ili Staro Groblje; to brdo veže za Zagaj. Od Brda ide „srt“ prema zapadu. Delovi tog srta zovu se: Zagoni—Brdo—Vršak. Na mestu Lipama pod Vrškom je džamija. Desno od ovog srta je irodolje Bare. U vrh prodolja su sela Lendići, Višnjica i Piskavica. Ispod Lendića, ali u sredini prodolja je Odžak, pod Zagonima. Na vagonima je selo Zagoni, a na brdu Brdo. Levo od pomenutog srta je prodolje Višanj. U levoj strani toga prodolja su sela Stubo i Ocoje.

Između Brda i Stubla izvire na Doliću Potok koji teče prodoljem ispod mesta Višnja, Dola i Vjenčanika u Bosnu. Iznad Osoja je Rudni Brijeg, koji se spušta sve do Bosne. Iza jednog sedla nastaje Crniš koji veže za Gaj. Prilično uravnjeno zemljište, na kom je Gora, spušta se strmim odsekom prema Bosni. Pod tim odsekom, a iznad vrlo uske ravnice kraj Bosne je selo Poljice.

Sela Odžak i Stubo su u ravni; ostala su sela po stranama, a sva „gledaju u sunce“.

Na Gori ima oko petnaest „živijeh voda“, koje ne presušuju. Odžak nosi vodu c vrela Odžaka, Višnjica i Piskavica imaju bunarove i Duboki Potok, Brdo nosi s Brdske Vode, Osoje i Stubo sa Stubla i s bunarova, Lendići s Odžaka i c Bora, a Poljice s vode Tvrde.

Zemlje i šume.

Iznad sela su njive: Kalin, Nadguvna, Lendine, Dedine Njive, Strane, Oploće, Zabrđe i Dobrev Do, a pod selima su: Bare, Hrenovače, Strane, Milodovine, Radovi Vrtlovi, Dolovi, Višnjevi, Velike Njive, Do, Ravni Do, Lučevice, Osoje i Rudni Brijeg. U Poljicu su: Duga Njiva, Nasred Polja, Poljice, Ljesac. Potkuće, Okuka i Diljka.

Ispaša je po srtu Zagreblju, iznad sela, po Dobrevnici do Slapnice i Brdu do Porječana. Iznad Poljica su Točak, Gusta Šuma i Prljače. Sve je to sitna šuma. Ispaše su slabe; Gora nema „vele ispaše“.

Tip naselja i ostali podaci.

Na Brdu su 5 kuća Breščića, 1 Bajrića, 1 Osmanbašića i u strani 1 Mujagića; muslimani su. Na Zagopima su u jednoj kući katolici Bešlići i Radoši. Na Osoju su po jedna kuća katolika Andrića i Barešića. Na Stublu su 3 kuće muslimana Hadžića. U Odžaku su 9 kuća Goralija i 2 Begića; muslimani su. „Na Piskavica“ su 1 kuća Stjepića i 1 Bešlića; katolici su. Na Višnjici su 2 kuće Andrića. „U Lendića“ su po jedna kuća muslimana Kahvedžića i Kadunića–Vrandukića i 1 katolika Bešlića. U Poljicu su dva čopora: 1 kuća Bešlića na Guvnima a pod dolom ljescom 4 Stiepića; katolici su. Samo što kuće Goralija obrazuju gust čopor, a sve su ostale raštrkane. Kuće su povezane kaldrmisanim putevima; to su „hairovi“.

Vele, da se „po starini“ selo zvalo Slavja Gora za razliku od Popržene Gore u Zeničkoj Nahiji. Na bregu Vršku ispod džamije, kojim se završava pominjati srt, ima veliko srednjevekovno groblje. Tu su većinom ploče od konglomerata. Na tom se mestu „ne smije ništa raditi, samo stoka pase“. Hrišćani iz okoline veruju, da je tu grob nekog sveca. Na Selišćima led Stranom, na Trebinim Baščama su nalažena ognjišta; tu su živeli Šamburi, koji su bili starinom iz Šama, a „razumrli su“ za vreme kuge. Na Mezarlucima iznad Zagona je staro muslimansko groblje; tu su većinom grobovi šehita, i među njima je grob jednog muhursahibije, na čijem su nišanu izrađeni muhur, balta i krlić (vrsta sablje). U tom se groblju više niko ne sahranjuje; poslednji su se tu kopali Breščići. Drugo staro muslimansko groblje je kod džamije, Pod Put. Ni tu se niko ne kopa. Iznad Odžaka je u njivama „kužno greblje“, katoličko.

Priča se i u ovom selu, da je u Bosni bio Grk i da ga je isteralo nevreme koje je trajalo sedam godina, pa je Bosna, posle toga, bila hali 150 godina, a po drugima 300 godina. Osim pomenutih ostataka i podataka, i drugi podaci govore o velikoj starini ovoga naselja. Selo Gora se pominje u sidžilu sarajevskog mule 1565/66 god., kao selo u brodskom (zeničkom) kadiluku; možda se taj podatak odnosi i na koju drugu Goru. God. 1779 poginuo je na Gori Mula–Omer Alefendić iz Zgošće. Poginuo je ašikujući s jednom devojkom Goralića kod njihova odžaka, a ubili su ga muslimani s Gore i Ivan sin pok. Andrije i Lucije s Gore.

Predanje zna, da je na Gori ranije bilo više katolika, ali da su gotovo svi pomrli za vreme poslednje kuge, pre 150 godina. Neki Mato je utekao iz sela i on se jedini spasao. Uspomena na njega sačuvana je u nazivu Matina Koljeba na Jezeru iznad sela.

Poreklo stanovništva.

Na Poljicu se pre Stiepića i Bešlića izmenilo dosta rodova. S Gore su se raselili muslimani Goraci (nisu rod Goralijama) i Hide; neki Goralije i Begić odselili su u Tursku. Izumrla je porodica Ibrahima Trebe, koji je bio doselio iz Sarajeva.

Muslimani:

-Goralije (9) su najstariji rod u selu. „Starjenik“ im je došao iz Konje sa sultanom Fatihom; zvao se Sejdi Kasum bej Konjalija. Po selu su se prozvali „Gora-beg“-Goralije. Sejdi Kasum beg bio je brat Čučuk Jusuf begu, pretku Jašarspahića u Dobuju. Starac Vejsilbeg Goralija znao je imena ovih predaka: Sejdi Kasum – nekoliko nepoznatih — Mehmedbeg — Ibrišimbeg — Alanbeg — Dervišbeg —Vejsilbeg (umro 1927 god.). Braća Mehmedbegova su bila Mamudbeg i Sulejmanbeg. Mahmudbega je “omirazio” Begić, koji je došao iz Dobuja, a Sulejmanbega Ćurt i Sakić iz Visokog. Mehmedbeg je dobio pominjati “ududnamu”.

-Bajrići (1) su došli iz Vranduka pre poslednje kuge, jer je zadnji bolesnik za vreme te kuge bila jedna kaduna iz ovog roda. Od nje su Kadunići (1).

–Kahvedžići (1) su došli davno, pre više od 100 godina, iz Visokog. Staro im je prezime Glavašević.

-Osmanbašići (1) i Breščići (5) su odavna u selu i jedan su rod. Breščići su se ranije zvali Avdibašići. Starinom su s Brežana. Zvali su se i Hadžićima.

-Begići (2) su starinom iz Dobuja, i došli su pre više od 100 godina.

-Hadžići (3) su starinom sa Slapnice, a došli su na Goru pre 70 god

-Mujagići (1). „Starina“ mu je došla sa Slapiice, iz Maračića. Slapničani ga zovu Kurozeb.

Katolici:

-Stjepići (5) su starinom iz Morančana u Spreči. S toga su se zvali i Sprečkići. Davno su doselili u „Bosnu“.

-Andrići (3) su starinom iz Dalmacije. Zovu se i Arapčićima po babi, koja je bila iz sela Arapa kod Žepča.

-Bešlići (4) su davnašnji doseljenici iz nepoznatog mesta. Zovu se još i Jukama–Jukićima.

-Radoši (1). Opširnije u opisu Slapnice i Čatića (Ćatića).

-Barešići (1) su starinom iz zapadne Bosne, „od Hlijevna“ ili od BugoJna ili iz Kupresa. Došli su pre okupacije.

Groblja.

Muslimani c Brda kopaju se u svom „Brdskom Greblju“, a ostali u novom groblju kod džamije. Katoličko je groblje za Gajem iznad Piskavica; tu im je zemlju dao pok. Dervišbeg Goralija, da ne nose mrtve na Slapnicu.

IZVOR: Prema knjizi Milenka S. Filipovića „Visočka nahija“. Pripremio saradnik Porekla Milodan.