Poreklo stanovništva sela Zabrđe, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Ovo razbijeno selo pruža se duž lijeve strane puta Cetinje – Budva. Prve njegove kuće sreću se na drugom kilometru od Cetinja, pa se u brdovitom, odnosno znatno ogoljenom i krševitom području iako u malom broju, dalje ređaju do pod Velju goru. Taj potez u stvari, paralelan istom putu, zahvata prostor od Vrtijeljke do Velje gore i predstavlja zonu „planinskog“ zaleđa za Dobrsko Selo, Ceklin i Ljubotinj.
Drugim riječima, isto kao što su se sela Konaka atarski širila od podgorine ka višim obroncima Lovćena, tako su se i Dobrsko Selo, Ceklin i Ljubotinj, prvobitno na katunski, a zatim na stalni naseobinski način širili prema Zabrđu, Pačarađu, Obzovici i Prekornici, tj. ka svome zaleđu. Njegove razbacane uvale, dolovi, sudolice i izvjesno šumovita područja, vremenom su poslužili kao lokaliteti u kojima su se katuni pretvarali u stalna staništa. Atar Zabrđa ograničava linija koja, počev sa juga, vodi Od Lešora (na putu Cetinje – —Budva) na jugoistok do na Kovačev krš, odakle se spušta ka Mulinskoj kamenici, gdje skreće na jugozapad do na Propale rupe, a zatim stazom ide na sjever, te kod Borišine kamenice prelazi put Budva – Cetinje. Dalje, povija na zapad do Gropeze, a zatim ka istoku prelazi put Cetinje-Budva i izlazi kod Lešora. U tom okviru, dug (SZ-JI) 4,7 i širok (CI-JZ) 1 km, atar zahvata 4,67 km2 površine. Sredina sela nalazi se na visini od 690 m.
Istorijat.
Stalne, manje i raštrkane naseobine po Zabrđu počele su se osnivati od sredine prošlog vijeka naovamo. Otuda se ovo naselje kao posebna katastarska i statistička cjelina vodi tek u novijem, poratnom periodu. Tačnije, do 1948. god. pojedini njegovi zaseoci tretirani su kao dijelovi onih (pomenutih) sela iz kojih su doseljeni njegovi stanovnici. Novije izdvajanje sela u statističku cjelinu motivisano je teritorijalnim razlozima. U svakom slučaju ono je u svom današnjem okviru i ranije imalo približan broj kuća, Odnosno domaćinstava.
Godine 1948. bilo je 9. d sa 30 stanovnika, a zatim 1953 (10:34), 1961 (10:39) i 1971 (7:16). Domaćinstva su prema broju članova u zadnja dva popisa bila: sa 1 (1:2), sa 2 (2:3), sa 3-5 (3 : 1) i sa 5 i više (4:1). Ujedno je sastav glavnih starosna–polnih grupa bis: prve 14:4 (ž. 7:4), druge 19:7 (ž. 13:4) i treće 6:5 (ž. 6:3).
Struktura stanovništva.
Prema obrazovnim obilježjima, mještani su bili: bez škole 14:6 (ž. 12:5), sa četvorogodišnjom 15:17 (ž. 8:6), sa osmogodišnjom 2:2 (ž. 1:1) i sa višom 0 : 1 a nepismenih je bilo 12:5 (ž. 11:4) lica.
Tada je posjedovna i dohodovna struktura domaćinstava izgledala onako: bez zemlje (2:0), do 2 ha (7:7) i sa 10–15 (0 : 1), odnosno poljoprivrednih 3:2, mješovitih 4:2 i nepoljoprivrednih 3 : 3.
U 1953. god. 9 aktivnih izdržavala je 23 lica; u poljoprivredi 8:8, a ca ličnim primanjima bilo je 2. U .naredna 2 popisa taj odnos je bio: aktivnih 12:8, izdržavanih 23:4; y poljoprivredi 6 : 6 i 13 : 3, a sa ličnim primanjima 4 :4.
Tip sela.
Naselje je u odnosu na Cetinje, naročito poslije izgradnje puta do Budve (1931), steklo povoljan položaj tako da je ono danas zajedno sa naseljima Konaka, Obzovice i Pačarađa na jednoj i Dobrskog Sela na drugoj strani u njegovoj bližoj gravitacionoj zoni. Skučeni topografski uslovi, međutim, limitirali cy njegovo širenje, tako da se ono zadržalo y prvobitnnim lokalitetima, tj. y manjim zaravnima, uvalama i dolovima. Potezom od Cetinja ređaju se zaseoci Borišina kamenica sa 1 kućom, Kurdijelji sa 3, Gajače sa 1, Travni do sa 1, Grkov grob sa 1 i Pod Veljom gorom sa 2 kuće. U prvom i petom zaseoku zapuštena je po 1 kuća. Preostalih 7 kuća su na izbi: pokrivene su tiglom; daščani plafon je y 3, a malterisani u 4 kuće. Popisane su kao 7 stanova sa 295 m2, od kojih su 3 iz prvog, 1 iz drugog i 3 iz trećeg perioda; 2 imaju otvoreno ognjište i 2 električno osvjetljenje i vodovod. Prema vrsti su 2 posebne sobe i 5 dvosobnih.
Stanovništvo.
U selu su septembra 1973. god. živjeli:
-Kasomi i Pejakovići (po 2) i:
-Mašanovići, Radomani, Lubarde i Živkovići (po 1 d.).
Poslije 1945. god. iselilo se 19 mještana (najviše y Cetinje). Povremeno dolazi: 8 d. Ranije je y Ameriku išlo 3 lica. Selo sada ima 3 dnevna migranta, 4 penzionera i 8 osoba starijih od 55 godina.
Vode.
Sem kuća y Borišinoj kamenici, koje koriste vodovoc, ostale se opskrbljuju vodom iz 7 privatnih bistijerni koje su (pored kuća) ranije izgrađene. Pored njih, u Grkbvom grobu su 3 davno izgrađena zajednička ljubotinska ubla, koja su se najviše koristila za napoj stoke.
Ostali podaci o selu.
Selo je elektrificirano 1963. gol. Sada 4 d. imaju frižider, 2 televizor, 5 radio–prijemnik, a sva koriste običan šporet i ognjište. U cjelini gledano, novije pokućstvo, naročito namještaj y sobama, je najvećim dijelom potisnulo stare stvari. Tu i tamo zadržala se stara oprema za ognjište i upretnjak, zatim niska, ručno rađena sjedišta i skrinje.
Pošto su sve kuće, na izbi, pomoćnih objekata je malo; sem manjih, više improvizovanih „kućica“ za živinu ili svinje, postoje i 2 štale za goveda. Oko svih kuća su poveća dvorišta, a isto tako i okućnice, čija se veličina kreće do 1 rala. Sada su one više zalivađene nego uzorane; samo se uglavnom njihovi manji dijelovi „palaju“ (prekopavaju ašovom) radi povrća. Glavnina ostalih imanja, u prvom redu oranica i livada, takođe je nedaleko od kula, u prosjeku oko 0,5 km, dok su šume i branjenine nešto dalje; najudaljenije i do 2,5 km.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)