Poreklo prezimena, selo Trešnjevo (Cetinje)

Poreklo stanovništva sela Trešnjevo, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Nalazi se pored puta Cetinje – Grahovo. Udaljeno je Od prvog 46, od drugog 10 i od Bate 14 km. Pored Bate ono je glavno središte cucke oblasti. Razvilo se po obodu malog kraškog Trešnjevskog „polja“ okruženog brdskim stranama i glavicama.

Atar je ograničen linijom koja, počev sa sjevera, vedi od vrha Dragoća pa prema istoku preko Cerka i Velike i Male Krotinje do na Bijelo ždrijelo; odatle skreće na jug, izbija na Guku i kod Brajanovice prelazi put Trešnjevo–Cetinje, zatim povija na zapad i preko Bašino, prodoli izlazi na isti put kod Dobrogleda, te njime do Granice, gdje prelazi put Trešnjevo–Grahovo (tu je i granična linija između cetinjske i nikšićke opštine), pa dalje pored Dolova do na Dragoć. Sem znatno okomitih brdskih strana ostali dio atara je relativno uravnjen, te ujedno lakše prohodan. Dug je (S–J) 3, širok (Z-I) 2,5 km i zahvata površinu od 7,51 km2. Na visini je (kod crkve) Od 750 m.

Istorijat.

Položaj i prirodne odlike njegove su od davnina disponirale pojavu i razvoj naselja. Višestrukim traganjem (gomila, gradina, kućišta, selišta, groblja, starinskih voda, toponima i predanja) Erdeljanović je i za ovo selo, kao i cjelovito za Cuce, koje je inače, y odnosu na druge dijelove Stare Crne Gore najiscrpnije ispitao, ustanovio da su njegovi prvi zameci vrlo stari i da je u njemu i po čitavom ovom kraju bilo nastanjeno staro preslovensko stanovništvo, čije se skupine („stari narod“) pominju kao Španji, Matuzoli, a „dosta često i Grci“. Na isti način on je ustanovio činjenice i „žive pomene” o katunovanju zetskih stočara. S druge strane, razmatrajući mnoga mišljenja o tzv. Vukovoj međi, koja se pružala i domakom ovog kraja (te i poniže Trešnjeva), konstatovao je da je ona označavala granice države Ivana Crnojevića, što takođe posebno ukazuje bilo na stalna naselja ili katune toga vremena y ovom kraju. U kotorskim spomenicima Cuce se prvi put pominju 1431. god., a y cetinjskoj hrisovulji Crnojevića krajem 15. vijeka. Zatim su kao selo sa 54 kuće zavedeni u turskom defteru iz 1521. godine, a prema Bolici su 1614. imali 175 domova sa 237 stanovnika. Ovi podaci svakako ukazuju na razvoj Cuca y cjelini. Međutim, prema razložnoj pretpostavci Erdeljanovića – y sjevernom, trešnjevačkom području Cuca je, usljed blizine granice prema Turcima y Hercegovini i nesigurnosti u prigraničnoj zoni, došlo do raseljavanja stanovništva. Uz to je ovdje oko 1620. godine epidemija kuge masovno pomorila stanovništvo, tako da je do početka 18. Vijeka čitav ovaj kraj gotovo potpuno ostao raseljen. Otuda su i „plemenski komuni“ starih Cuca y sjevernom dijelu njihove oblasti za njih bili gotovo izgubljeni sve do oslobođenja Trešnjeva početkom 18. vijeka. Štaviše, praktično sve do potkraj 18. vijeka, ovaj prostor što zahvata gotovo polovinu cucke teritorije predstavljao je plemenski komun koji su Cuce samo povremeno i sa nesigurnošću (zbog turskih upada) mogli koristiti za ispašu! Samo Trešnjevo Cuce su ponovo počeli naseljavati oko 1790, mada su ga Crnogorci oslobodili 1711. godine. Tada se, po nagovoru mitropolita Petra I, naselilo „33 od najimućnijih cuckih domaćina, i to po 11 od Krivokapića, Preobražena y Grepčana“. Tu su sagradili crkvu, a zatim su se postepeno doselile druge porodice, pa su se odatle širile po trešnjevskom kraju i dalje do krajnje sjeverne cucke granice. Trešnjevo je potom ubrzo postalo plemensko središte.

Do početka 19. vijeka zapravo „više su se održavale posebne skupine kod Veljih i kod Malih Cuca, KOD prvih na Bati ili na Grabu, a kod drugih y Trnjinama“, da bi redovno „sastajanje opšte plemenske skupštine svih Cuca” Od početka 19. vijeka bilo zavedeno na Trešnjevu.

U Trešnjevu su 1910/11. godine bile 32 kuće. Prema novim popisima u njemu je živjelo 1948. 44 domaćinstva: 176 stanovnika, 1953 (36 : 145), 1961 (38 : 142) i 1971 (36 : 120). Domaćinstva su prema broju članova u zadnja dva popisa bila: sa 1 (8:9), sa 2 (9:5), sa 3—5 (7:13), sa 5—8 (11 :9) i sa 8 i više (3:0). Primjetno je da se ovdje poslije 1953. god. broj domaćinstava i stanovnika nije mnogo mijenjao. To je u prvom redu zbog toga što je ovdje mjesno središte (sa osmogodišnjom školom, poštom, zadružnim domom, prodavnicom, mjesnom kancelarijom i ugostiteljskim objektom). Nato ukazuju podaci (iz 1971) o pokretljivosti ovdašnjeg stanovništva. Tada je od 120 stanovnika 62 od rođenja živjelo u istom mjestu, a 58 doseljeno, i to 34 iz iste, 20 iz drugih opština C. Gore i 4 iz drugih republika, odnosno 47 iz seoskih, 2 iz mješovitih i 9 iz gradskih naselja. Od njih se prije 1945. doselilo 16, a ostali poslije te godine. Struktura mještana prema glavnim starosno––polnim grupama tada je bila: prve 56:41 (ž. 31:17), druge 57:52 (ž. 34 : 30), i treće 29 : 27 (ž. 17 : 18).

Struktura stanovništva.

Prema obrazovnim obilježjima, mještani su bili: bez škole 45 :35 (ž. 34:28), sa četvorogodišnjom 54:39 (ž. 24 : 18), sa osmogodišnjom 12 :12 (ž. 4:4), sa srednjom 5:6 (ž. 1:3), sa višom 2:4 (ž. 2 : 2). Kvalifikovanih radnika je bilo 0 : 6, a nepismenih je bilo 26 : 20 (ž. 22:18).

Istovremeno je posjedovna i dohocovna struktura domaćinstava izgledala ovako: bez zemlje (7:11), do 2 ha (2 :2), sa 2—5 (0 : 3), sa 5—10 (7:5), sa 10—15 (9 : 1) i sa 15 i više ća (13:10), odnosno poljoprivrednih 18:7, mješovitih 13:8 i nepoljoprivrednih 7:21.

U 1953. godini 58 aktivnih izdržavalo je 73 lica; y poljoprivredi 51:54, a sa ličnim primanjima bilo je 14 lica. Taj odnos se u naredna dva popisa izmijenio ovako: aktivnih je bilo 58:36, izdržavanih 77:64; u poljoprivredi 44:22 i 51:130, a sa ličnim primanjima 7:20 lica. U 1961. god. u prosvjeti i upravi bilo je uposleno 10 lica, a u trgovini i ugostiteljstvu 3, a u 1971. u prvom 11 a u drugom – 4 lica.

Tip sela.

Trešnjevo se kao naselje sastoji iz 3 dijela — Gornjeg i Donjeg polja i središta. U prvom je 14, u drugom 16 i u trećem 3 kuće. Srednja udaljenost kuća od središta naselja je oko 0,5 km. Među njima je 17 prizemnih, 14 na izbi i 2 dvospratne; samo su 2 pokrivene slamom, a ostale tiglom; daskama je plafonirano 18, malterom 12, a 3 su bez plafona. Prepravkama i dogradnjom u peribdu 1918—41. bile su zahvaćene 4 a poslije 1945. godine 17 kuća. U selu su popisana 42 stana sa 1888 m2, od kojih su 16 iz prvog, 9 iz drugog, 6 iz trećeg i 5 iz četvrtog perioda. Iste godine samo ih je 6 imalo ognjište. Prema vrsti cy: 21 jednosobni i garsonjsre, 11 dvosobnih, 9 posebnih soba i 1 trosobni, a prema korišćenju: 31 je stalno nastanjen, 3 privremeno, 7 napuštenih na duže vrijeme i 1 je nastanjena poslovna prostorija.

Stanovništvo.

U selu su jula 1972. Živjeli:

-Perovići (10),

-Krivokapići (6),

-Simovići (7),

-Kneževići (3) i:

-Đuričići, Pešikani i Roganovići (po 1 d.).

Poslije 1945. god. iselilo se 15 d. sa 33 člana; najviše u Cetinje, Nikšić, Kotor, Titograd i Beograd. Dobar dio iseljenih sa svojim sadašnjim domaćinstvima povremeno dolazi, naročito ljeti. U Vojvodini su kolonizovana 4 d., a ranije je radi zarade u druge zemlje išlo 15 mještana. Sada je u selu 24 lica starijih Od 55 godina10 i 18 penzionera.

Vode.

Selo se vodom opskrbljuje iz jednog izvora, 2 ubla i 16 bistijerni. Izvor zvani Živa nalazi se u polnožju Male Krotinje; veoma rijetko presušuje i svi ga koriste. Ublovi ·su stare zajedničke vode, Zvane Veprova lokva i Nugao, a bistijerne su privatne. Poglavito su „na mobu“ rađene prije 1941, ali su gotovo sve popravljanje poslije 1945. godine.

Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.

Kao pretežno stočarsko selo, pa i stočno trgovište, Trešnjevo je, osobito ranije, imalo veći broj pomoćnih objekata za smještaj stoke. U tom pogledu ono je y izvjesnoj mjeri slično selima y Njeguškom polju, jer se i odavde stoka, kao, iako manje, sušeno meso, prodavala y Boki, naročito y Risnu. Posebno su na dobrom glasu cucka jagnjetina i jaretina, jer se „bravlja mlađ” ovdje hrani izvrsnim cuckim zanovijetom. Trešnjevski, kao i mnogi cucki stočari, ortačili su se u trgovini sa primorskim trgovcima, y prvom redu sa risanskim. Trgovina je bila uveliko razvijena. Otuda su, mahom suvomeđe i slamom pokrivene pojats i veće štale zajedno sa oborima, predstavljale nezamjenjivi sastavni dio užih lokacija oko kuća. A položaj sela i kuća je takav da tjeskoba, inače karakteristična za mnoga druga, teže pristupačna sela, nije mogla biti problem. I danas, na primjer, i pored 10 kuća u kojima se donji sprat koristi i za spraćanje stoke, u selu ima 26 štala. Danas su one doduše više namijenjene krupnoj nego sitnoj stoci.

Ujedno je y zadnje vrijeme bezmalo prestao raniji izgon velikih stada brava na Pusti Lisac i Droškoricu (ili davanje stada na Lukavicu ili Krnovo). Samim tim su i katuništa na prvim planinama zapuštena.

Analogno mjesnim središtima y Čevu, Njegušima ili Bati i svdje su saobraćajni i drugi lokalni činioci znatno povoljniji za porast standarda nego u ma kom drugom selu. Pomenuti infrastrukturni objekti y tom pravcu vrše primarnu ulogu. Istina, jedna krupna nepovoljnost je do ljeta 1972. god. ovdje još bila prisutna; nije bilo električnog osvjetljenja. Ali ipak, blagodareći saobraćajnoj povezanosti, više–manje su y svim kućama zastupljene novije stvari u namještaju i pokućstvu opšte. Sada se ni u jednoj kući ne koristi samo ognjište; tamo gdjs se ono povremeno koristi nalazi se i šporet, a već preovlađuju domaćinstva koja koriste samo šporet. U renoviranim kuća ma obično je povećan broj prostorija, u kojima se sve više namještaju nove stvari, y prvom redu kreveti, kauči, ormani i dr.

IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.