Poreklo stanovništva sela Očinići, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Nalaze se na istočnoj podgorini Lovćena,. pomeđu Uganja i Bjeloša. Krakom dugim 2,5 km, izgrađenim dijelom 1957, a završenim 1972. god., povezani su sa putem Cetinje – Budva. Od prvog grada su udaljeni 7km, a od drugog 28. Slično Bjelošima i Očinići su topografski smješteni u valasto–bregovitoj udolini.
Granica atara sa sjevera počinje od Šušnjatog brijega i vodi putem za Cetinje do Crvene stijene, a zatim ka zapadu preko Crnog kamena, Više skale i Radin dola, te kod Varine kruške prelazi put preko Vitine ploče i Sekulina krša izlazi na Majstoricu pa, obuhvatajući Kabao i Osmogrk, prelazi put Cetinje – Lovćen i preko Boljanskog brijega, zaobilazeći Prisoje, izbija na Šušnjati brijeg. U tom okviru atar, čija je dužina (Z-I) 5,3, i širina (S–J) 2,2 km, zahvata površinu od 13,89 km2. Naselje je (kod crkve) na visini od 770 m.
Istorijat.
Očinići su staro naselje. Prema predanju koje je interpretirao Erdeljanović „selo se nekad zvalo Kozjević i imalo 80 domova”. Međutim, „u doba Ivanbegovo”, zbog krvne osvete, „dignu svih 80 domova“. U kotorskim spomenicima Očinići se prvi put pominju 1445. god., a zatim u povelji Ivana Crnojevića 1489. Po turskom defteru iz 1521. god. selo je imalo 35, a po onom iz 1523. samo 9 kuća. Početkom prošlog vijeka Somijer saopštava da je selo (pogrešno ga stavljajući među sela Crmnice) imalo 35 domova i 80 vojnika. Godine 1879. (selo je imalo 46 d. sa 223 stanovnika (133 m. i 90 ž.), a 1903. 69 d. Pripadalo je cetinjskoj kapetaniji. Erdeljanović je u selu evidentirao 52 d., a 1925. bilo ih je 54, sa 271 stanovnikom. Pa zatim: 1948 (47:208), 1953 (47:230), 1961 (45:203) i 1971 (39 : 158). Sastav domaćinstava prema broju članova y zadnja dva popisa bio je: sa 1 (5 : 6), sa 2 (6:5), sa 3—5 (18:17) i sa 5 i više (16 : 11). Istovremene promjene u glavnim grupama starosno-polne strukture pokazuju sljedeći podaci: u prvoj je bilo 81:56 (ž. 39:25), y drugoj 106:77 (ž. 52:38) i u trećoj 22 :25 (ž. 12 14).
Struktura stanovništva.
Obrazovna obilježja mještana bila su: bez škole 63:48 (ž. 48:39), sa četvorogodišnjem 85:67 (ž. 30:24), sa osmogodišnjom 5:11 (ž. 1:5), sa srednjom 2:2, kvalifikovanih radnika 2:12 (ž. 1:10) i nepismenih 39:32 (ž. 33:30).
S druge strane se u istom periodu posjedovna i dohodovna struktura domaćinstava izmijenila ovako: bez zemlje (4:7), sa 2 ha (4:32), sa 2—5 (11:0), sa 5—10 (10:O), sa 10–15 (6:O) i sa 15 i više ća (10:O) odnosno poljoprivrednih 14:7, mješovitih 20 : 14 i nepoljoprivrednih 11:18.
U 1953. godini 89 aktivnih izdržavalo je 126 lica; y poljoprivredi 79:105, a lica sa ličnim primanjima bilo je 15. Taj odnos se y naredna dva popisa promijenio tako da je aktivnih bilo 74:72, izdržavanih 110:65, odnosno u poljoprivredi 36:41 i 51:29, a sa ličnim primanjima 19:21. Tada je u industriji radilo 14:23, u građevinarstvu, saobraćaju i trgovini 9:5 i y drugim djelatnostima 5:3 lica.
Tip sela.
Naselje sačinjavaju četiri grupacije kuća, koje se zbog razdaljine smatraju zaseocima. U pravcu istok—zapad, ređaju se: Donji Očinići sa 8 kuća (udaljeni su od puta Cetinje—Budva 1,2 km), Srednje selo sa 26 kuća (udaljeno od prvog oko 0,6 km), Borišići sa 10 kuća (udaljeni od drugog 0,4 km) i na oko 1,5 km udaljen od njega zaselak Poljana sa 8 kuća. Ovakav poredak zaselaka svrstava naselje u polurazbijeni tip sela. Od ukupno 52 kuće –– 13 je prizemnih i 39 na izbi; sve su pod tiglenim krovom, a sa daščanim plafonom je 32 i sa malterisanim 20. Srednje rastojanje između kuća u čitavom naselju je oko 250 m.
U međuratnom periodu unutrašnjim prepravkama bile su zahvaćene 3, a y poratnom 35 kuća. U stambenom fondu sela popisana su 52 stana sa 1742 m2, od kojih su 8 iz prvog, 4 iz drugog, 23 iz trećeg i 17 iz četvrtog perioda. Tada je 15 stanova imalo ognjište, a 1 zemljani pod, dok ih je 22 bilo bez električnog osvjetljenja. Prema vrsti su: 26 jednosobnih i garsonjera, 23 posebne sobe i 3 dvosobna, a prema korišćenju svi su, sem 2 koji se povremeno koriste, bili nastanjeni.
Vode.
Selo se vodom opskrbljuje iz 38 bistijerni, od kojih su 24 izgrađene poslije 1945. Od njih su dvije seoske; prva je prirodna (malo ograđena), zvana Lašor. Nalazi se sjeverno (na 1km) od Borišića prema Bjelošima i služi kao stočno pojište ; drugu je selo uz pomoć Higijenskog zavoda iz Cetinja izgradilo 1928; nalazi se kod škole, usred sela. Osim njih postoje i dvije prirodne akumulacije, kao veliki lokanji; prvi je na ulazu y selo, zvani Zvršno, a drugi, zvani Sirak, je južno od prvog zaseoka. Stočna su pojišta za cijelo selo. Ranije, kad je stoke bilo neuporedivo više nego danas, ljeti se zbog presušivanja seoskih voda stoka gonila na pojenje y Vrelima, a za piće se uzimala iz Uganja. Oni koji su izjavljivali stoku na planinu katkada su je radi pojenja tjerali na izvor Koritnicu, koji se nalazi više Pobora, ili na Kuliješ (cisterna u kojoj ima žive vode) na brajićkoj teritoriji. Do vode se dakle išlo i po nekoliko sati.
Stanovništvo.
U selu sada žive sljedeća domaćinstva:
-Marinovići (3),
-Bartićevići (8),
-Kaluđerovići (9),
-Glendže (6),
-Paovići (4),
-Radovići (4) i:
-Aladini, Kažići, Vujovići i Popovići po 1 d.
Poslije 1945. god. iselila su se 82 lica. Povremeno dolaze 32 d. U periodu 1941–45. spaljene su 2, a u poratnom periodu zapušteno je 13 kuća. U Vojvodinu je kolonizovano 8 d. Ranije je na rad u druge zemlje išlo 47 osoba. Danas ima 38 dnevnih migranata7 (do Cetinja).
Ostali podaci o selu.
Tako velika pokretljivost stanovništva y novije vrijeme uslovila je ne samo znatne demografske, bolje reći biodinamičke, nego i krupne promjene u posjedovnim i u dohodovnim odnosima, tj. y sveukupnom standardu mještana. Nekada pravo stočarsko selo, trgovinom vezano za Cetinje, Njeguše, Kotor i manje Budvu, pretvorilo se poput Bjeloša, Bokova, Uganja i Vrela, u „prigradsko“ naselje Cetinja. To se očituje koliko u preobražaju kuća, toliko i y inovacijama kućnog standarda. Električno osvjetljenje uvedeno je 1967. gocine, pa su y to vrijeme domaćinstva imala: 1 ognjište, 9 ognjište i šporet, 32 samo običan šporet, 5 frižider, 4 televizor, 27 radio–prijemnik (4 tranzistor i 2 gramofon), 14 gusle, 30 stolovače, 17 skrinje, 24 novije postelje, 38 savremene ormane, 6 kauče itd. Ujedno se ističu promjene kako u vanjskom tako i u unutrašnjem izgledu kuća. Vanjski udopunjuju izmijenjene tarace, ograde, urednija dvorišta, obnovljena ili nova stepeništa i dr. Za unutrašnje promjene svakako je najvažnija eliminacija ognjišta i odvajanje kuhinje od drugih prostorija.
Na drugoj strani, zbog smanjenja stočnog fonda i iz higijenskih razloga, izba se postepeno istiskuje iz stočne upotrebe. Za krave se prave udobnije štale, a tu i tamo i svinjarnici. Na taj način dvorišta, koja imaju sve kuće, smanjuju svoju nekadašnju višestruku funkciju, dobijajući sve više na urednosti i higijeni.
Sva domaćinstva manje–više imaju okućnicu, bilo da su kao „zgrade“ neposredno uz kuće ili,.malo udaljene od njih. Obično su manje; prosječna površina im je 200–600 m2. One se uglavnom najbolje obrađuju dok su udaljenije od imanja; mahom nekadašnje oranice — dobrim dijelom su zalivađene, glavne kulture su krompir, kukuruz, raž, pšenica i glavati kupus.
Očinići su do 80-ih godina prošlog vijeka imali relativno veliku planinu u Lovćenu. Obuhvatala je prostor na potezu od– Huma do Vitinih ploča – u pravcu prema Majstorima do Vojvodina vrha. Međutim, pošto je knjaz. Nikola dao dio Njegušima (oko koje su se Očinići sudili sa njima), ostao je samo dio od Huma prema samim Očinićima. Njega je selo do 1911. god. zadržalo kao komunicu, a tada ga je podijelilo na bratstveničke dionice i istovremeno u okviru njih po domaćinstvima. Jedino je nepodijeljena ostala omanja komunica u Majstorici, koja je y svojini Donjih Očinića.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)