Poreklo stanovništva sela Podlugovi – opština Ilijaš. Prema knjizi Milenka S. Filipovića „Visočka nahija“. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela, komunikacije i vode.
Ovo je naselje u polju na desnoj obali Bosne, i proteže se od ušća Gnionice do ušća Stavnje; severoistočnu granicu čini podnožje Sovrlskih Brda gotovo celom dužinom; jedino na strani Stupu su dve kuće. Selo je dugo oko 2 km. Sredinom polja ide pruga Sarajevo – Brod i uz nju cesta, od kojih se u ovom selu odvajaju kraci za Vareš. Oko željezničke stanice obrazovana je manja čaršija, a kuće domaćeg stanovništva su po gornjem i donjem okviru polja.
Selo obiluje i rečnom i izvorskom vodom. Kraj Bosne ima mnogo manjih izvora, ali se oni što stanuju kraj Bosne služe rečnom vodom. Kraj Stavnje je vrelo Studenac. Nekoliko manjih izvora je po gornjem okviru, a na stanici i oko nje ima mnogo šmrkova i bunara.
Zemlje i šume.
Nekada je i zemljište ovoga naselja bilo pod šumom. Stariji ljudi pamte kad još sve nije bilo iskrčeno. Sada više nema nikakve šume, sem nešto drveća kraj Stavnje i Bosne. Nema ni ispaša. Sve je obrađeno. Mesta na kojima su njive zovu se: Pandurica, Obala, Ploča. Jamakova Njiva, Pobreža, Zagrebnjača, Karabegovac, Brod, Lugovi, Dumanlije i Strane. Železnička pruga i stanična postrojenja pritisli su mnogo rodne zemlje.
Tip naselja.
Oko željezničke stanice obrazovala se vremenom manja čaršija sa nekoliko dućana, mehana i zanatlijskih radnji, poređanih s obe strane ulice. Za vrlo kratko vreme naselje je postalo središtem za celu svoju okolinu i po novoj upravnoj podeli, Od 1927. ovde će biti sedište opštine. Na Strani ili Stupu pod Spasovim Brdom je jedna kuća Jevtića, pod njom kuća Perendije na Ploči; zatim su po gornjem okviru polja a iznad stanice 3 kuće Dragutinoztća i 2 Milinkovića. Duž donjeg okvira su: na Pandurictt kuća Globankara, na obali 1 Duvnjaka i 2 Bajića i na Savnji stari han i kuća Ostojića. Na desnoj obali Stavnje su 2 kuće Vujića. Sve su te kuće odnosno porodične grupe na rastojanjima od 50—200 M.
Postanak naselja i naziv.
Podlugovi su kao samostalno naselje skorašnjeg postanka, koje je postalo na zemljištu Mrakova i Sovrla. Bilo je tu kuća i ranije, ali su pripadale tim naseljima. God. 1883, pošto je izgrađena željeznica Brod—Sarajevo, ovde je podignuta veća stanica, jer se ovde od te pruge odvajao krak za Vareš. Stanica je sagrađena na mestu „pod Lugovima“, i prozvana Podlugovi, pa po tome je prozvano i celo naselje, što su ga sačinjavale kuće što su bile od pre u polju i novopodignute.
Ipak, ovde je bilo naselje i u staro vreme. Zna se da je u sadašnjem pravoslavnom groblju bilo nekoliko stećaka, koji su potonuli u zemlju. U tursko vreme veći deo polja bio je pod šumom, pod lugovima, koji su docnije iskrčeni, a uspomena na njih sačuvana u predanju i nazivu Lugovi.
Sredinom polja, a kroz te lugove vodio je put, kaldrma. Zbog Hajduka, put je bio nesiguran i čuvali su ga panduri. Jedna „Pandurica“ je bila kod mosta preko Gnionice, i to se mesto i sada zove Panduricom. Kod današnje stanice bio je han. Drugi han je bio kod Stavnje; zgrada, stara više od 60 god. stoji i sada. Jamakova njiva prozvana je po svom negdašnjem vlasniku muslimaninu Jamaku, kog u selu niko ne pamti. Naiva Karabegovac dobila je ime po istoimenom viru u Bosni y kom se. po pričanju, utopio neki Karabeg. Priča se još da je bio han i na njivi Pobreži niže Broda na Bosni, ali mu nema više traga, osim što težaci orući tuda nađu koju potkovicu ili novac.
U ovom naselju živeli su ranije Bjelice, koji su iselili u Mrakovo, na Stude, Taokići, Prtvari, Maričići, Marići, Ere. Leke i Golubović, koji je sada na Banjeru. Bilo je i muslimana pa su iselili.
Poreklo stanovništva.
-Jeftić (1) i Dragutinovići (3) su zajedničkog porekla i starinom iz Banjana. Opširnije u opisu Odžaka.
-Dragutinovići su doselili u Podlugove pre 50 godina, na mesto gde su pre njih bili Bećirovići, a:
–Jeftić je došao 1919. g. iz Sovrla na selište svoga zeta Golubovića.
–Milinkovići (2) su starinom Hrkalovići iz Crne Gore. Opširnije u opisu Potkraja.
-Duvnjaci (1) su starinom od Duvna, odakle im je predak utekao zbog krvi. Ima ih u Luci i Javoru. Služe Nikoljdan.
-Ostojići (1) su starinom iz Hercegovine. Opširnije u opisu Sovrla.
-Byjići (2) su starinom iz Krajine. Opširnije u opisu Vratnice.
-Kalas (1) je doselio iz Sovrla, a starinom je iz Hercegovine. Kalasa ima i u Potkraju.
-Perendija (1) je doselio pre 20 godina iz Sovrla, a starinom je od Plevalja. Opširnije u opisu Sovrla.
-Bajići (2) su starinom iz Banjana. Opširnije u opisu Sovrla.
-Jovićevići (2) su starinom iz Zete. Ima ih i u Vrboviku.
-Vuković (1) je od Vukovića u Dautovcima.
-Vukanović (1) je doselio kao trgovac iz Hercegovine.
-Umiljić (1) je doselio kao obućar iz Hercegovine. Slavi Aranđelovdan.
-Jokići (1). Doselila su ih tri brata 1921 od Čapljine u Hercegovini i ovde kupili zemlju. Pre toga dvojica su bili u Americi. Slave Đurđevdan.
Muslimani:
-Gackići (21) su starinom od Gacka, a u Podlugovima su od pre 30 todina.
Stalno su nastanjeni i bave se zemljoradnjom i zanatom dolenavedeni:
Nemac Fajt (1) i Slovenac Globankar (1).
Groblja.
Na Stavnji su muslimansko i pravoslavno groblje, oba vrlo stara; i u jedno i u drugo kopaju se seljani i iz susednih sela. Za katolike službenike postoji kapela s grobljem u strani ispod Spasova Brda.
IZVOR:Prema knjizi Milenka S. Filipovića „Visočka nahija“. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)