Poreklo stanovništva sela Crna Glava (i zaseoci Đorđevići, Mečkari i Dolovi), opština Raška – Raški okrug. Prema knjizi Radoslava LJ. Pavlovića „Kopaonik“ napisanoj prema prikupljenim podacima od 1934. do 1953. godine – izdanje 2012. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
CRNA GLAVA
Crna Glava je pod brdom Baurinom čukom (1478 m) (Napomena: Na karti “Borina čuka“) i na desnoj strani doline Gobelske reke. Brda su: Šaklaman, Jensko brdo Bogavčeva čuka, Crni vr’, Mali vr“, Osredak, Kamenska čuka, Bogova stena, Ružina stena.
Vode.
Rečice i potoci su: Gobeljska reka, Pranički, Dolovački, Veliki, Studenički i Krivački — Klopački potok. Vode imaju nazive: Popov izvor, Petrov izvor i Izvor u Svinova; na karti “Svinovica”.
Zemlje i šume.
Pojedina mesta u ataru sela zovu se: Mišak, Stružnice, Bare, Velja ravan, Gavežnica, Staro selo, Gnjilača, Plošta, Krivak, Milijevac, Vedrica, Čisto brdo, Garine, Jabukovišta, Ivova glava, Doštice, Široki do, Dudin do, Petakalište, Gornje strane, Ostri krš. Bačije su na Mrkoni (1.105 m), Velikoj steni, Manitom lazu i “Na Poljana”.
Ime selu.
Ime selu Crna Glava dali su stari doseljenici iz sela Crnoglava kod Stoca u Hercegovini. Godine 1912. Crna Glava spadala je u Knežinu Jošanicu i nahiju novopazarsku.
Godine 1891. Crna Glava sa zaseokom Mečkarima ima 86 poreskih glava; 1921. u Crnoj Glavi popisano je 21 domaćinstvo e 239 članova; 1948 – 48 domaćinstava s 513 članova.
Starine.
U mestu Šaklamanu vide se neravnine, veća i manja ulegnuća; “rupe” na mestima nekadašnjih kuća i zgrada. Zna se da su u Šaklamanu dugi niz godina živeli neki Šaklamani i da su se odavde odselili u Vlasinu.
Poreklo stanovništva.
Rodovi:
Pre Velike seobe iz Crnoglava kod Stoca došaoje neki Živko sa sinom Trivunom. Nastanili su se u mestu – današnjem Starom selu. Docnije njihovi potomci iz Starog sela izmestili su se s kućama u današnje mesto. Od Živka i Trivuna su današnji:
– Crnoglavci, poznatiji po prezimenima:
-Trivunovići, Vukosavljevići, Josijevići, Matići, Maksimovići, Dišići (29 kuća, S. Arhanđeo u novembru; Joakim i Ana i Mala Sv. Ana).
-Đorđevići (1 kuća, Sv. ap. i evg. Luka i Markov dan), od Đorđevića, iz zaseoka istog imena došao je “na masu” Crnoglavaca.
Zaselak ĐORĐEVIĆI
Kuće ovog malog zaseoka su pod Konjskim brdom.
U zaseoku su Đorđevićki potok i Izvor u Đorđevićima.
Njive i livade su niže kuća, a više kuća u potesu Đorđevićima je zaseočka utrina. Bačije su na Kamenitoj glavi. Groblje je ne Konjskom brdu.
Poreklo stanovništva.
Osnivači zaseoka su:
-Đorđevići (13 kuća, Sv. ev. Luka i Markov dan). Doselili su se u vreme Ustanka (1804) od Novog Pazara.
Zaselak MEČKARI
Zaselak je pod brdom Samim dubom, visoko na levoj strani doline reke Jošanice.
Pije se samo voda s izvora.
Potesi imaju ove nazive: Martin breg, Luke Dojčevina, Čubrina lokva. Grolje je na mestu Karadže.
Ime zaseoku vezuju za poznatu priču o dvojici lovaca u lovu na medveda. Godine 1891.
Mečkari c Crnom glavom imali su 86 poreskih glava, a po popisu od 1921. zaselak Mečkari imao je 12 domaćinstava s 97 članova.
U groblju zaseoka vide se tragovi temelja nekadašnje crkvice.
Poreklo stanovništva.
Rodovi:
-Mečkari: Milojevići, Atanaskovići, Lazići (4 kuće, Sv. Nikola zimnji i Sv. Agatonik, 22. avgusta), potomci su braće “čuvenih” lovaca Radonje i Radivoja, starih doseljenika iz zaseoka Lačno(j)evića u Badnju, na kopaoničkom području sliva Ibra. Najdaljom starinom su od plemena Kuča. Mečkari su se mnogo selili i na razne strane. Od iseljenih Mečkara su: Milojevići-Lačnevci y Vojmilovićima u Plani; u Aleksandrovcu; Milosavljevići u Lepencu; Mečkari-Ristići i dr. u Batotama.
U Mečkare su ušli:
-Pribanovići i:
-Vesići (3 kuće, slava zemlje Sv. Nikola zimnji), od Pribanovića iz Jelakca, “na mečkarsko” (imanje).
-Radulović (1 kuća, Sv. Arhanđeo, u novembru i “slava miraza” Sv. Nikola), prešao je iz Jelakca.
-Pigarići (1 kuća, Sv. Arhangeo, Joakim i Ana i Mala Sv. Ana), su od Crnoglavaca iz Crne Glave.
-Gvozdenović (1 kuća, Sv. Nikola), novi doseljenik “od Pazara” (Novog Pazara), prizetio se u mečkarsku kuću.
Zaselak DOLOVI
Mali zaselak (ima 3 kuće) je u Dolovačkom potoku.
Njive i livade su oko kuća.
Svakako zbog blizine Dolovčani sahranjuju u groblju susednog sela Rakovca.
Poreklo stanovništva.
Rodovi: U zaseoku su samo:
-Jakovljevići (3 kuće). Prešli su iz Crne Glave sredinom prošlog veka (XIX). Jedan su rod sa Crnoglavcima.
IZVOR: Prema knjizi Radoslava LJ. Pavlovića „Kopaonik“, izdanje 2012. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
4. mart 2019. u 23:12
P.V.
Greska jedino kod porekla imena. Postoji vise ‘teorija’ koje …neke su:
-Da je neka potera stigla na tom mestu nekog kneza ili rasa ili vodju koji je pre nego sto su mu tu odsekli glavu rekao ‘a o glavo moja crna glavo’.
-Druga …da je po obliku brda koja su tu. Kad gledas iz Dolova gore sva brda izgledaju kao ‘glava’ (kupa) to jest rec koja se koristi i za ‘glavu šećera ‘. A kad naidje neki oblak ,znaju da budu bas crne glave ,ta brda.
-Treca …tu se gaji poseban soj ovaca. Sve imaju crnu glavu. Pretezno su bele,sa plocama ,ali imaju crnu glavu. U filmu Lepe Brene ,koji je sniman na Kopaniku ,Amerikanac koji je juri i hoce da je ozeni drzi u rukama jagnje te sorte ovaca.
Selo se na tom mestu vrlo verovatno nalazi od ‘pamtiveka’ jer je groblje ‘praistorisko’ a imena mesta koja su i gore pobrojana sezu mnogo dalje od svega gore pomenutog.
Naj prostiji primer svega je to da mestani znaju gde se nalazi crkva koju su istrazivaci datirali u 5 vek. I milon drugih stvari…kao recimo i samokovi koji su gore postojali u vreme oko 9. Ili 10.veka gde se obradjivala ruda (pojam i mesto Suvo rudiste gde se ruda preradjuje na suvo ) i tako dalje…
5. mart 2019. u 00:19
P.V.
Takodje grska je i misljenje da je nekad selo bilo u ‘starom selu’ . Tu je groblje! Niko se ne sahranjuje uz kuću. To mesto se tako i zove jer tu idu stari iz sela .
5. mart 2019. u 00:26
P.V.
Nedaleko od samog sela Crna Glava postoji polje koje se zove Gradište. Opste je poznato da su svi Sloveni davali ime Gradište mestima gde se nalaze rusevine koje su tu zatekli. Primer Veliko Gradiste…gde su kasnijim nalazima pronadjene kasno anticke gradjevine datirane u vreme Rimskog carstva
6. mart 2019. u 19:46
P.V.
http://www.rts.rs/page/tv/sr/story/20/rts-1/23368/trag-zivot-na-crnoj-glavi.html
9. mart 2019. u 01:42
P.V.
Nije z’ goreg dodati da se Šaklamani nisu odselili u Vlasnu nego na Kosovo i Severnu Albaniju isto kao i Šoši ( po kojima se selo Šošići s Bruske strane Kopaonika i dan danas tako zove) … Taj deo istorije je prava ‘magla’. Po nazivima mesta vidi se da se starosedeoci sećaju tih ,naj verovatnije stočarskih plemena. A da li su se oni odselili pre dolaska Turaka ili su ih Turci raseljavali to je nepoznato. Na sajtu DNK porekla da se zaključiti da pripadaju genetskoj skupini starosedelaca,koju mnogi povezuju sa Ilirima . Moguće je da su Šaklamani i Šoši i slični koji su živeli na Kopaoniku izbegli ili se sklonili i pred naseljavanjem Slovena koji danas čine skoro sto posto stanovnike tih sela. Da budem precizan ,kad sam ‘deklarisao’ ta plemena kao ‘Ilire’ ,moram i da se ogradim jer se pouzdano zna da su danas ta plemena ‘miks’-sloveno-ilirskih gena. Mnogo stanovnistva i dan danas ima te ‘ilirske’gene ,a zive u Raškom i Rasinskom okrugu i deklarišu se kao Sloveni,to jest Srbi. To govori o povezanosti ovih plemena u prošlosti koja su se prosto poistovetila u jeziku ,kulturi i ponašanju do te mere da su izbrisali spoljnju razliku ,ostala je samo ta genetska i toponimska razlika. Zanimanljivo je što od ovih odseljenih plemena Šoša i Šaklamana potiču i bliski su danasnji Kosovski Albanci ,Albanci pod znakom navoda, jer njih i oni Albanci iz Albanije ne zovu Albanci nego Gege .
15. februar 2020. u 21:44
Crnoglavac
Ime sela Crna Glava je srpskog porekla i uslovljeno je prirodnim svojstvima predela, tj. izgledom kraja, u ovom slučaju jednog od više šumovith visova-glava u širokom ataru sela na nadmorskoj visino od preko 1000 metara. U prilog ovoj tvrdnji su i imena mesta nastala po istom obrascu a okružuju Crnu Glavu – Kriva Reka, Ploča, Barina, Dolovi, Dubrave.
Kao što je portal Poreklo naveo, dragocene podatke o Crnoj Glavi nalazimo u ličnoj zaostavštini profesora Radoslava LJ. Pavlovića, koja se čuva u Arhivu SANU u Beogradu, a prikupio ih je obilazeći kopaonička i potkopaonička sela oko 1935. i 1953. godine. Profesor Slobodan Simonović iz Kruševca, priredio je Pavlovićev rukopis i objavio pod naslovom „Kopaonik“, u Brusu 2012. godine.
Mi sebi možemo dopustiti da u svetlu novih saznanja dodame neke činjenice koje nisu bile dostupne Pavloviću. Naime, Pavlović piše, verovatno oslanjajući se na raširenu praksu da preseljenici novom staništu daju ime prethodnog, odnosno da su ime selu Crna Glava dali stari doseljenici, pristigli „pre Velike seobe“ iz sela Crnoglava kod Stoca u Hercegovini. Međutim, ovo pravilo u slučaju Crne Glave demantuje skoro prevedeni i publikovan „Popis zeameta i timara oblasti Brvenik iz 1477. godine“ (Tatjana Katić, Gordana Garić Petrović, u: Mešovita građa XXXII, str. 157-190, 173). Popis navodi i selo Crnu Glavu, a u to vreme u njoj nisu živeli preci današnjih stanovnika.
Pavlovićeve navode o Crnoj Glavi možemo dopuniti i nekim činjenicama iz Popisa harača Jošaničke kapetanije iz 1833. godine. Tada je Crna Glava imala 12 kuća/familija i 89 muških glava. Kada ovom broju muških žitelja dodamo osamdesetak ženskih, možemo sa približnom tačnošću reći da je u njoj bilo oko 170 stanovnika, a prosečno, po četrnaest članova u kući/familiji! Među starešina kuća bili su: Nikola Jelenković koji je predak Vukosavljevića i Matića, Trivun Živković – Trifunovića, Josif Petrović – Josijevića, Jovan Bogdanović – Dišića, Maksim Todorović – Maksimovića i Jakov Tomović – Jakovljevića. Navedene predačke veze razjašnjavaju matične knjige crkava u Pavlici, Jelakcu i Jošaničkoj Banji.
O Crnoj Glavi podrobnije je pisao i Radoslav D. Pavlović u svojoj knjizi „Stanovništvo i naselja opštine Raška u funkciji privrednog razvoja“, SANU, Beograd 1995.
8. oktobar 2021. u 20:43
Radiša Jovanović
Prema istorijskim činjenicama Turci su Nahiju Brvenik zauzeli 1455.godine, a prvi popis su izvršili 1475-1476.g. Po tom popisu nahija Brvenik se nalazi u Zvorničkom Sandžaku. A Jošanička banja kao naselje nije postojala već samo sela i to: Velež, Šutanovina, Crna glava, Rakovac, Dobračin i Plana. Dakle, sela Crna glava i Rakovac su postojala još u 15.veku pod ovim imenima.