Poreklo stanovništva sela Vrgudinac, opština Bela Palanka – Pirotski okrug. Prema knjizi dr. Mihaila Kostića „Belopalanačka oblast (kotlina)“, izdanje 1970. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Geografsko topografske prilike.
Selo leži na obema dolinskim stranama rečice Potoka, odnosno Zlatarice, leve sastavnice Potoka – između donjeg jezerskog poda zvanog Dela (420 metra) i njegovog ekvivalenta, izdvojenog Potokom, Crkvene Korije. Na jugu, iznad sela, sa krajnjeg izdanka potkovičastog grebena Suve Planine, uzdiže se Bogov Vrh, visok 980 metara. Odatle ka selu, spušta se dolinica periodskog toka Vratanca, koja razdvaja Zdravči Kamen – na istoku i Ječmište – na zapadu. Osim dolinskog Vrgudinac ima i dva ivična kraja, lokalizovana na severnim, blažim i stupnjevitim, stranama pomenutih podova. Zapadni ivični kraj, na severu okrenutoj strani Dela, upravljen u pravcu pružanja kotline, poprečno na dolinu Potoka. Taj kraj čini mahala Brestovac. Istočni, pod Crkvenom Korijom, u nešto izmenjenom pretežno dijagonalnom pravcu, u odnosu na dolinu Potoka, čini mahala Blato. Ležeći tako, u dolini Potoka i na izlazu iz doline na severnim stranama najnižih jezerskih podova, naselje zauzima osim podnevačke doline, na naseljenom prostranstvu usečene u rastresite neogene naslage i najniže padine pobrđa južne, Suvoplaninske, strane kotline, na kojoj su smešteni ivični krajevi upravljeni uporedničkim smerom.
Vode.
Naselje se snabdeva vodom sa izvora, bunara i česama. Izvori, sa kojih se selo služi vodom su: Vrelo (Vrgitinačko Vrelo), Kladenac, od koga postaje desna sastavnica rečice Potoka. Izvori po „polju“ su: Straža, Jocina Bara, Orevac, Jasenovik i Leskova Voda. Selo ima 4 česme. U Školsku Česmu sprovedena je voda sa udaljenog izvora Korube. Bunari u dvorovima kuća duboki su 12-15 metara.
Granice atara, zemlje i šume.
Granice atara povučene su na mestima: Straža, Markova Ornica i Duboka Padina – sa Novim Selom; Leskova Voda – sa Tamnjanicom; Orevac – sa Glogovcem; Zlatarica i Jasenovik – sa Špajom; međa sa Moklištem je na Nišavi.
Topografska imena za obradive površine su: Delnice, Jelovica, Staro Selo, Vrelo, Slatina, Rančica, Golema Njiva, Jasenovik i Beljina Padina. Šume obuhvataju: Jocinu Baru, Leskovu Vodu i Orevac. Utrina je na: Bogovom Vrhu, Golemom Bučju, Srednjim Bučju i Manovskom Ridu. Nizinske aluvijalne livade oko Nišave su u potesu Belanovac; planinske livade su na Leskovoj Vodi.
Tip sela.
Vrgudinac je selo zbijenog tipa sa razređenim kućama u dolinskim krajevima. U naselju se razlikuju pet mahala: Čuranci, Gornja Mala, Brestovac, Blato i Sredselo.
Starine u selu.
Na mestu Jasenovik nađeni su brojni ostaci rimske materijalne kulture: opeke („tugla“), keramičko posuđe, zemljane vodovodne cevi, novac („kostadinke“) i drugo.
Poreklo stanovništva.
Starinci su:
-Čuranci i Nikolinci (Krstići), Mitrovdan. Rod broji 4 pojaseva: Cvetko, Velko, Krsta i Đorgo. Čuranaca ima odseljenih u Beloj Palanci.
-Buzdunci (Đorđevići), Sv. Đorđe. Rod broji 4 pojaseva: Milan, Jeremija, Đorđija i Miša. Ima ih odseljenih u Beograd.
-Cerovinci (Cvetkovići), Sv.Đorđe.
-Pejinci (Pejići), Sv. Petka.
Doseljenici su:
-Veselinovci, Sv. Đorđe, su doseljeni iz okoline Prizrena pre 150 godina. Rod čine:
-Veselinovci-Mutavdžije (Veselinovići), Ćosinci (Igići) i Stambolijini (Spasići i Nikolići). Od Nikolića je jedna kuća u Beloj Palanci, gde se doselila kao čifčijska na negdašnjem spahiluku. Veselinovići znaju 6 pojasa: Stojan, Jovan, Živko, Veselin, Živko i Nedeljko. U Pejčiće-Katince usinjeni su Stanko i Panajot iz Oreovca, od njih su:
-Mitići.Veselinovaca ima odseljenjnih u Belu Palanku oko 1920. godine, Nišku Banju, Crvenu Reku, Beogard i Novi Sad.
-Prodanci ili Savinci (Nikolići, Mitrovići, Jovanovići i Mišići), Aranđelovdan, su iz okoline Tetova. Mitrovića ima odseljenih u Belu Palanku.
-Borićinci (Mitići), Sv. Đorđe, su iz Crvene Jabuke. Rod broji 6-7 pojaseva.
-Velkovci (Veljkovići, Krstići i Stankovići), Nikoljdan, su iz Lopašnice kod Pirota. Rod broji 6-7 pojaseva. Stanković je posinak (privodnjak) iz Kosmovca.
-Tričkovci (Živkovići, Mladenovići i Mitrovići), Aranđelovdan, su iz Gorčinaca. Ima ih odseljenih u Belu Palanku.
-Radoslavci (Jovanovići), Jovanjdan, su iz Bukurovca, doseljeni posle 1877. godine.
-Mašići, Sv. Vasilije, su iz Mokre: Starinom su iz Slavinja u Visoku. Oni su Cigani-Romi, kovači.
Selo ima svoje posebno groblje.
Seoska i crkvena slava je Sv. Bogorodica. Zavetina je Spasovdan, kada se obavljaju litije oko Krsta (obroka) podignut 1835. godine na Starom Selu, odakle je Krst prenet u današnje naselje.
Seoska crkva je sagrađena 1905. godine.
IZVOR: Prema knjizi dr. Mihaila Kostića „Belopalanačka oblast (kotlina)“, izdanje 1970. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)