Poreklo prezimena, selo Velika Vrbnica (Aleksandrovac)

Poreklo stanovništva sela Velika Vrbnica, opština Aleksandrovac – Rasinski okrug. Prema knjizi Milisava Lutovca „Župa Aleksandrovačka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo se nalazi u izvorišnom toku Vratarnice. Manjim delom je smešteno u uskoj rečnoj ravni a većim na prostranim površima.

Vode.

Velika Vrbnica obiluje izvorskom vodom. Glavni izvori su u Klisuri, ali ih ima i u drugim krajevima. Jedan izvor u šumi naziva se Hajdučka Česma. U najnovije vreme je izgrađen vodovod iz Livađana, zaseoka ovog sela. Na reci je postojalo i šest redovničkih vodenica, koje su pripadale pojedinim bratstvima: Džamićima, Popovićima, Brđanima, Sebićima, Bežanovićima i Petrovićima.

Zemlje i šume.

Površine pod njivama, voćnjacima, livadama i šumama nose nazive: Reka – ravan pored reke, Kupusište, Vlaška Bara, Jeldište – njive i voćnjaci, Bikovac, Bukovik, Vodice, Košutnjak, Josif Do, Metalica, Mehanište – gde je nekada bio han, na putu koji vodi prema Vrnjačkoj Banji. Na ovim kao i drugim potesima sada se gaje biljne kulture, dok su tamo ranije bile šume i utrine. Potes Bukovik, gde su sada voćnjaci, podseća na bukovu šumu. Pod šumom su ostale samo strme strane, kao: Potočnik, Vratarna, Ivlja i neplodna brda.
Selo je imalo zajedničku utrinu, koja je bila ograđena i po kojoj je stoka išla u sampas. Docnije su je, u nedostatku zemlje, izdelili. Tu su danas poljoprivredni potesi Konjska Voda, Metalište i dr. Tu se jedno mesto naziva Kovači. Verovatno je na tom mestu, u blizini hana, bila nekakva kovačnica.

Starine u selu i zanimanje stanovništva.

Velika Vrbnica je staro naselje. To svedoče ostaci manastira, pored potoka u šumi ispod Klisure. Manastir, o kome nema bližih podataka, bio je posvećen Sv. Jovanu. Tu je, početkom ovog veka, bila podignuta primitivna kapela, oko koje se okupljao narod iz šire okoline i Jovanjdanu, Stevanjdanu i Đurđevdanu. Manastir su srušili Turci. U vreme turske vladavine i stanovništvo starog sela se iz doline naseljavalo u brdo, ali ni tamo nije bilo slobode. O tome svedoči podatak da su za devojke pravili posebne kolibe po skrovitim mestima. Iz Starog Sela pored Reke život je prenet na površi, gde su se bavili pretežno stočarstvom i zemljoradnjom. Osim toga imali su svoje vinograde u nižem delu Župe – Vukov Do, Jaruga i Kumanac.

Tip sela.

Naselja su razmeštena po krajevima koji su dobili nazive prema rodovima: Džamići, Brđani, Popovići, Sebići, Bežanovići, Petrovići i dva zaseoka – Krupaja i Livađane.

Poreklo stanovništva.

Svi ovi rodovi su uglavnom stariji doseljenici, od početka 18. veka, koji su zaticali i po neku starosedelačku kuću.

-Džamići, Nikoljdan. Kažu da su doseljeni iz Metohije. Tamo su uništili džamiju i zbog toga pobegli. Zbog toga su nazvani Džamići. Da bi zaturili trag, menjali su slavu. Vele da su ranije slavili Savindan.

-Popovići, Mitrovdan, su ugledna sveštenička porodica, koja je davala sveštenike Kožetinskoj crkvi. Kažu da je njihov predak prebegao iz Peći za vreme seobe. Najpre se sklonio u planinski kraj Kopaonika – Kriva Reka a odatle, posle nekog vremena, došao u Stanjevo kod današnjeg Aleksandrovca. I ovde su ostali kraće vreme, jer nisu mogli da gone stoku kao u planini, pa su se naselili u Velikoj Vrbnici.

-Sebići, Mitrovdan, su u srodstvu sa Popovićima. Kažu da njihovo prezime dolazi od Seba, koji je došao iz Sebimlja, između Raške i Novog Pazara, i ovde se, kao udovac, oženio udovicom Popovića.

-Bežanovići, Trifundan i Velika Gospojina. Njihov predak se ovde doselio posle Popovića i Džamića. Ne zna se sigurno odakle su došli. Svakako su oni ovde došli sa Kosova, preko Kopaonika ili preko Stare Raške iz Crnogorskih Brda. Prezime objašnjavaju na razne načine, a u vezi sa bežanjem.

-Petrovići Simeundan i Savindan, ne znaju odakle su doseljeni ali se smatraju najstarijim doseljenicima u Velikoj Vrbnici.
U ovom selu ima još nekoliko manjih rodova, koji su docnije doseljeni iz obližnjih krajeva:

-Dumanovići* su iz Stanišinaca;

–Dobričići* iz Koznice;

-Đalići* iz Grčaka i dr.

*Ne kaže se koju slavu slave.

IZVOR: Prema knjizi Milisava Lutovca „Župa Aleksandrovačka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.