Poreklo stanovništva sela Štavalj, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.
Štavalj je smešten u središnjem (najnižem) delu Sjeničke kotline, 12 km istočno od Sjenice i sa njom je povezan asfaltnim putem. Svrstava se u seoska naselja razbijenog tipa i nalazi se sa obe strane magistralnog puta Sjenica – Duga Poljana – Novi Pazar. Smešten je u visinskoj zoni 1.070-1.120 m, između brda Bojište i Popove glavice. Kroz atar sela protiče reka Vapa, kojoj pritiče Štavaljski potok. U okviru sela nalaze se zaseoci Kaličani, Radulovići i dr. Površina seoskog atara iznosi 1.789 ha, a katastarske opštine 3.776 ha, koja obuhvata i atare sela Boguti (795 ha), Višnjice (397 ha), Kneževca (596 ha) i Kokošića (199 ha). Selo je 1921. godine imalo 60 domova i 624 stanovnika. Prema popisu 2002. godine Štavalj je imao 312 stanovnika. Štavalj je najveće selo na teritoriji Sjeničkog kraja.
Atar sela Štavalj odlikuje se oskudnošću u površinskim vodama i izvorima jer vode poniru u rudniku uglja u. Štavlju. Od prirodnih retkosti u selu se izdvaja Štavaljska močvara, koja nastaje od potoka Vilujaka i Vrela. Močvara se nalazi pored puta Sjenica – Novi Pazar, na 1.050 m nadmorske visine, i duga je oko 500 m. Obrasla je travom i barskom vegetacijom, tako da je na početku XXI veka zarasla, smanjena je i jedva se primećuje. U njoj se voda skoro i ne vidi i jedva se uočavaju meandri potoka. U centru sela nalazi se česma Turkača. Nedaleko od Štavlja nalazi se vrelo Belan, koje nastaje od desetak izvora i hrani vodom potok Vilujak.
Na teritoriji sela, u Štavljanskoj kotlini, nalaze se površine pod livadama, od kojih su poznatije livade pod imenom Bojište. Zapadno od Štavlja, u blizini puta Sjenica – Novi Pazar, nalazi se čista sastojina bele i crne uhe, poznate kao Štavaljska breza, na površini oko 100 ha.
Istraživanja na terenu pokazuju da je Štavalj, staro naselje. U ataru sela ima arheoloških lokaliteta iz HIV-HV veka. Utvrđeni su arheološki lokaliteti za koje se ne zna pouzdana starost. Na osnovu istraživanja Dragice Premović-Aleksić, u ataru sela postoji nekoliko lokaliteta. Sa zapadne strane izvora Belan nalazi se starija nekropola, za koju meštani tvrde da su to bili spomenici. Danas je to njiva u kojoj nema ni tragova od nekropole. Severno od rudnika “Štavalj” nalazi se brdo koje meštani nazivaju Molitva. Meštani tvrde da su se tu okupljali za vreme određenih praznika (ne znaju kojih) i da su o tim praznicima mesto pohađale “krstonoše”. Severozapadno od ssla, neposredno pre ulaza u klisuru ispod Lise, nalaze se ostaci starije nekropole, poznate kao “Latinsko groblje”. Nešto dalje od nekropole “Latinsko groblje” nalazi se lokalitet “Crkvina”. Na nešto uzdignutijem platou jedva su uočljivi tragovi zidova crkve. D. Premović-Aleksić smatra da Latinsko groblje i Crkvine čine jednu celinu. S obe strane ulaza u klisuru zvanu Lisa, kojom protičs rečica Vrelo, prostiru ss obradive površine koje meštani nazivaju “Grčke njivs”. Deo ovog prostora se i danas obrađuje, a meštani tvrde da prilikom toga nalaze gar, gorelo žito i razne druge stvari, ali bez mogućnosti saznanja o čemu se radi. Ispod ovog lokaliteta nalaze se pomenuta dva lokaliteta. Isti autor kaže da se u današnjem naselju Štavalj, na imanju Radoslava Kaličanina, nalaze ostaci starijeg naselja. U neposrednoj blizini ovog lokaliteta je izvor za koji meštani tvrde da je ozidan ciglom. U samom centru sela uzdiže se brdo (taj deo naselja je lociran na ovom brdu), koja meštani nazivaju “Gavrovi” ili Karličića brdo. Na vrhu brda se nalaze ostaci nekropole za koju se smatra da je formirana preko većeg tumula. Severozapadno od sela, na jednom od četiri kupasta brda, nalazi se lokalitet “Molitve”, isti kao pored rudnika “Štavalj”. Sa desne strane puta Sjsnica – Duga Poljana, neposredno pre mosta na Štavljanskoj reci, nalazi se potes poznat pod nazivom “Hanovi”. Tu je njiva na kojoj se nalaze ostaci hana koji je porušen – spaljen za vreme Javorskog rata (1876-1878. godine). Bio je to Jusuf-agin han, najveći na putu od Sarajeva do Kosova [Premović-Aleksić, 1989, 83-87]. Aleksandar Giljferding (1859. godine) kaže: „Tu na putu stoji han kakvog nisam video od Sarajeva. Kuća je sazidana od kamena i pokrivena crepom. Izdaleka sam pomislio da stižem do evropskog hotela.” [Giljfsrding, 1972, 122-123] Na desnoj strani Brnjičke reke, na jugoistočnim padinama brda Smiljevac, nalazi se izvor Marinkova voda. Nedaleko od izvora, u pravcu istoka, nalazi se uvala, koju meštani nazivaju “Crkvina kod Marinkove vode”. D. Premović- Aleksić, na osnovu istraživanja koja je izvršila, smatra da su to ostaci manjeg naselja, i da vreme njihovog postanka nije utvrđeno [Premović-Aleksić, 1989, 87].
Pod ovim imenom selo se javlja 1455. godine, i tada je u njemu bilo 17 domova [Premović-Aleksić, 1997, 44]. Naziv potiče od reči “štavalj”, što je praslovensko ime biljke nazvane po kiselom soku, kiselici, koja se upotrebljavala sa kiseljenje – štavljenje kože u vodi [Nedeljković, 1999, 113]. Meštani sela smatraju da je selo dobilo ime po biljci (travi) štavalj koja se upotrebljava za ishranu ljudi. Jedino je selo sa ovim nazivom u Srbiji.
U selu se nalazi rudnik mrkog uglja “Štavalj”, sa 450 zaposlenih radnika. Rudnik je počeo sa radom 1966, dok je proizvodnja u starom ugljenokopu kod sela Stup (koji je počeo sa radom 1952. godine) prekinuta iste godine. Dalekovodom je od HE “Sopoćani” 1953. dovedena struja, ali samo do rudnika Štavalj, a selo je struju dobilo 1955. godine. U Štavlju je pošta podignuta 1978, a od 1969. godine postoji i asfaltni put. Selo je telefonske veze dobilo 1987, a ostala domaćinstva 1990, dok je vodovod počeo da funkcionište 1953. godine (selo je priključeno na vodovod koji koristi rudnik). Eksploatacija uglja odrazila se nepovoljno na izdašnost izvora u selu. „Rudnik je isušio selo, nema vode ni potoka.” Glavna zanimanja su stočarstvo i ratarstvo.
O administrativno-teritorijalnim izmenama Mesne zajednice Štavalj zabeležili smo kazivanja Jevta Vučkovića: „Štavalj treba poimati kao selo koje se pominje još u drugoj polovini XV veka, i kao administrativno-teritorijalnu jedinicu – opštinu, koja je formirana 1912. godine i koja je obuhvatala sela: Štavalj, Dragojloviće, Gradac, Kneževac, Boguti, Kokošiće, Stup, Višnjice, Veskoviće, Raspoganče, Vrsjenice, Brnjica, Vrapce i Sušicu. Godine 1920. Vrsjenice su ušle u sastav opštine Raždaginja, 1955. u sastav opštine Duga Poljana ušli su Brnjica, Vrapci i Sušica.
Sedište opštine formirane 1912. godine nalazilo se u zgradi koja je bila u selu Kneževac, pored reke Knežice. Zgrada je izgorela septembra 1943. godine kada su zapaljena i sela Dragojloviće, Gradac, Kneževac, Kokošiće, Štavalj i Raspoganče. Tada je centar lokalne vlasti, tada opštine, premešten u selo Raspoganče, u kuću Milana Sredojevića, a potom u kuću Uroša Kanjevca u Stupu, pa u kuću Pere Markovića u Veskovićima. Posle izgradnje zadružnog doma 1950. godine u selu Kokošiće, lokalna vlast, tada Mesni narodnooslobodilački odbor, smeštena je u prostorije zadružnog doma, gde se od 1952. do 1955. nalazio narodni odbor opštine Štavalj, potom mesna kancelarija od 1959. godine i mesna zajednica od 1964. godine.”
Prva osnovna škola za područje opštine Štavalj takođe je otvorena u selu Kneževac, i to 1893, u privatnoj kući, do izgradnje prve školske zgrade 1962. godine, takođe u Kneževcu. Škola je podignuta pored crkve Hristovog Voznesenja, građene od 1873. do 1877. godine. Škola u Štavlju počela je da radi – bez dozvole i ilegalno – u kući Lazara Mirovića, potom u kući Stefana Grbovića, a kada je paroh Radoje Popović 1893. godine bez dozvole počeo da gradi školu u porti crkve, turske vlasti su ga pozvale na odgovornost [Vučković, 2003, 274]. Osmogodišnja škola, otvorena 1960, počela je sa radom u selu Stup, a od 1966. u opštinskom zadružnom domu (podignut 1952. godine) do izgradnje nove školske zgrade 1969. godine takođe u Kokošićima, a za područje Mesne zajednice Štavalj.
Sve institucije: osmogodišnja škola, zdravstvena stanica (otvorena 1978.), pošta (1983. godine), mesna kancelarija, mesna zajednica, zadružni dom, prodavnice) u Mesnoj zajednici Štavalj nalaze se na području sela Kokošiće. U Štavlju je i “MINEL” imao svoj pogon, koji ne radi (imao je samo probni rad). U selu se nalazi i fabrika za proizvodnju plastičnih kanti, koja je počela sa radom 2004. godine.
U periodu 1978-1987. godins na teritoriji sela Kokošiće nalazilo i naselje omladinskih radnih brigada koje su vršile pošumljavanje goleti na području opštine Sjenica. Prvi hektari pošumljenih pašnjaka 1978. godine bili su na ataru sela Kokošiće, na brdu Smiljevac. Od 1982. godine taj prostor se zove Vlastina šuma, po imenu Vlasta Parezanovića, rodom iz Ivanjice, koji je dao najveći doprinos akciji pošumljavanja. Na betonskoj ploči u Vlastinoj šumi piše: “Vlastina šuma, inž. Vlastimir Parezanović (1920-1982) ORA PEŠTER”. Na prostoru nazvanom “Štavljanska breza”, levo od puta Sjenica-Novi Pazar, postavljena je ploča sa natpisom: Na ovom mestu je 31. avgusta 1985. godine pošumljen 100.000 hektar u SR Srbiji, podsticajnim sredstvima Republike. Radovi su izvršeni 1973-1985. godine radom omladinskih radnih brigada, pokreta gorana, pripadnika JNA i šumarskih organizacija.
Dnevne migrante u Štavlju čini 5 radnika, 8 učenika srednjih škola i 15 učenika osnovne škole.
Broj stanovnika i domaćinstava sa prosečnim brojem članova u domaćinstvu
Godina Broj stanovnika Broj domaćinstava Srednji broj članova u domaćinstvu
1948. 830 118 7,03
1953. 911 140 6,50
1961. 844 147 5,74
1971. 574 131 4,38
1981. 455 112 4,06
1991. 351 96 3,65
2002. 312 108 2,88
Štavalj je najviše stanovnika imao 1953. godine. U periodu 1948-1953. godine broj stanovnika je porastao za 10%. Od tada do 2002. broj stanovnika je u stalnom opadanju, i u ovom periodu se smanjio za 66%. Broj domaćinstava je porastao u periodu 1948-1961. za 25% da bi do 1991. godiie opao za 35%, ali se u poslednjoj popisnoj deceniji povećao za 13%. Prosečan broj članova domaćinstva opada od 1948, pa je 1991. evidentirano 31 domaćinstvo sa 5 i više članova (32,29%), a 2002. godine 21 (19,44%).
Domaćinstva u Štavlju:
1.Kaličanin Vujadin
Domaćinstvo ima 9 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2,5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Dva člana domaćinstva su zaposlena u rodnom selu, a 2 traže posao. Bave se uzgojem goveda i živine.
Poreklo: Familija potiče iz sela Kalenice (Crna Gora), od plemena Vasojevića i doselila se iz Crne Gore u Štavalj 1820. godine.
Rod: Gemaljevići.
2.Karličić Ivan
Domaćinstvo ima 3 člana. Od osnovne škole i autobuske stanice je udaljeno 2 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. U domaćinstvu nema zaposlenih lica, a 1 član traži posao.
Rod: Zagrađani.
3.Grbović Radinko
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu, a 2 traže posao. Bave se uzgojem goveda i živine.
Rod: Kaličanini.
4.Kaličanin Miljojko
Domaćinstvo ima 7 članova. Od osnovne škole i autobuske stanice je udaljeno 2,5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, 1 traži posao, a 2 su učenici osnovne škole. Bave se uzgojem goveda i ovaca.
Poreklo: Familija potiče iz sela Kalenice (Crna Gora), od plemena Vasojevića i doselila se iz Crne Gore u Štavalj 1820. godine.
Rod: Gemaljevići.
5.Slavković Zvonimir
Domaćinstvo ima 5 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu, a jedno traži posao. Bave se uzgojem ovaca i goveda.
Rod: Kaličanini.
6.Dašić Krstivoje
Domaćinstvo ima 3 člana. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2,5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu. Bave se uzgojem ovaca i goveda.
Poreklo: familija potiče iz Crne Gore.
Rod: Rakonjci.
7.Kaličanin Vukajlo
Domaćinstvo ima 4 člana. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2,5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Dva člana domaćinstva su zaposlena u rodnom selu, a 1 traži posao. Bave se uzgojem goveda.
Poreklo: Familija potiče iz sela Kalenice (Crna Gora), od plemena Vasojevića i doselila se iz Crne Gore u Štavalj 1820. godine.
Rod: Slijepčevići, Karličići.
8.Radulović Milorad
Domaćinstvo ima 4 člana. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu, jedno traži posao, jedno je učenik osnovne škole. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda i živine.
9.Kaličanin Velibor
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2,5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Nema zaposlenih lica, a 4 člana domaćinstva traže posao. Jedno lice je učenik osnovne škole, a 2 pohađaju srednju školu. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda.
Poreklo: Familija potiče iz sela Kalenice (Crna Gora), od plemena Vasojevića. U Štavalj su se doselili 1820. godine.
Rod: Slijepčevići, Karličići.
10.Zagrađanin Jagoš
Domaćinstvo ima 17 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 2,5 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala i opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Pet lica je zaposleno (jedno u rodnom selu, 2 u Sjenici i 2 van teritorije Sjeničkog kraja). Bave se uzgojem ovaca, goveda i živine. Jedan član domaćinstva traži posao, a 4 člana su učenici osnovne škole.
Rod: Grbovići.
11.Radulović Časlav
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala poseduje vodu i sanitarne uređaje. U domaćinstvu nema zaposlenih. Bave se zemljoradnjom.
12.Radulović Srbislav
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Dva člana domaćinstva traže posao. Bave se zemljoradnjom.
13.Radulović Milorad
Domaćinstvo ima 4 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen kao radnik u rodnom selu.
14.Radulović Radislav
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
15.Radulović Đuka
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je domaćica.
16.Kaličanin Milorad
Domaćinstvo ima 8 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 traži posao. Dva lica pohađaju osnovnu školu. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
17.Kaličanin Grujo
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
18.Kaličanin Ivko
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Tri člana domaćinstva su zaposlena (2 u rodnom selu, 1 u drugim naseljima Sjeničkog kraja), a 1 član traži posao. Nosilac domaćinstva je prosvetni radnik.
19.Kaličanin Predrag
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala, poseduje vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
20.Kaličanin Vukomir
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala, poseduje vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
21.Kaličanin Vukoman
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu. Bave se zemljoradnjom.
22.Kaličanin Vidoje
Domaćinstvo ima 4 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu. Bave se zemljoradnjom.
23.Kaličanin Isidor
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva traži posao. Bave se zemljoradnjom.
24.Kaličanin Vlajko
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 traži posao. Dva lica pohađaju osnovnu školu. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
25.Kaličanin Milan
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva se bavi zemljoradnjom.
26.Kaličanin Stoja
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala, poseduje vodu i sanitarne uređaje. Dva člana domaćinstva pohađaju osnovnu školu. Nosilac domaćinstva je domaćica.
27.Kaličanin Velibor
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva traži posao. Bave se zemljoradnjom.
28.Kaličanin Ostoja
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je učenik srednje škole, a 2 lica su studenti. Bave se zemljoradnjom.
29.Kaličanin Dragić
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 je penzioner.
30.Kaličanin Vujadin
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 traži posao. Jedno lice pohađa osnovnu školu. U domaćinstvu je 1 penzioner. Bave se zemljoradnjom.
31.Kaličanin Miladin
Domaćinstvo ima 4 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva traži posao, a 1 je penzioner. Bave se zemljoradnjom.
32.Kaličanin Miloš
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala, poseduje vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
33.Kaličanin Stanislav
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i nije opremljena vodom i sanitarnim uređajima. Domaćin traži posao i bavi se zemljoradnjom.
34.Kaličanin Radomir
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva traži posao. Dva lica pohađaju osnovnu, a jedno srednju školu. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
35.Zagrađanin Radeta
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. U domaćinstvu je 1 penzioner.
36.Zagrađanin Desimir
Domaćinstvo ima 4 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva traži posao. Bave se zemljoradnjom.
37.Zagrađanin Milovan
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je student, a 1 je penzioner.
38.Zagrađanin Milorad
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 je penzioner.
39.Zagrađanin Milan
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 u ostalim naseljima Sjeničkog kraja.
40.Mirović Radonja
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 traži posao. Bave se zemljoradnjom.
41.Kaličanin Stanimirka
Jednočlano staračko domaćinstvo.
42.Kaličanin Rodoljub
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i ne poseduje vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
43.Kaličanin Dragomir
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je penzioner.
44.Kaličanin Todor
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Pet članova domaćinstva traži posao.
45.Kaličanin Ljiljana
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i ne poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je penzioner.
46.Kaličanin Jovan
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 2 člana traže posao. Jedno lice pohađa srednju školu. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
47.Slavković Zvonimir
Domaćinstvo ima 8 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva traži posao. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
48.Slavković Drinka
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i poseduje vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je penzioner.
49.Slavković Dragan
Domaćinstvo ima 7 članova. Kuća je građena od čvrstog materijala i opremljena je sanitarnim uređajima i vodom. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu. Jedno lice je učenik osnovne škole, a jedno je student. Nosilac domaćinstva je penzioner.
50.Mirović Andrijana
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je domaćica.
51.Slepčević Drago
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od čvrstog materijala, opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Jedini član domaćinstva je penzioner.
52.Karličić Mladena
Jednočlano domaćnnstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je domaćica.
53.Karličić Jovanka
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je penzioner.
54.Karličić Ljubomirka
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala, opremljena sanitarnim uređajima i vodom. Dva lica traže posao. Nosilac domaćinstva je domaćica.
55.Karličić Radovanka
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je domaćica.
56.Karličić Rosanda
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je domaćica.
57.Kaličanin Vukašin
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedini član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu.
58.Kaličanin Milinko
Domaćinstvo ima 4 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je učenik osnovne, a 2 člana srednje škole. Bave se zemljoradnjom.
59.Kaličanin Milorad
Domaćinstvo ima 7 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Tri člana domaćinstva su zaposlena u rodnom selu. Bave se zemljoradnjom.
60.Kaličanin Radivoje
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva traži posao, a 1 je student. Bave se zemljoradnjom.
61.Kaličanin Stanisava
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu. Nosilac domaćinstva je penzioner.
62.Kaličanin Mihailo
Domaćinstvo ima 8 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Dva člana domaćinstva su zaposlena (1 na teritoriji Sjeničkog kraja, a 1 van), a 2 lica traže posao. Nosilac domaćinstva je penzioner.
63.Kaličanin Slavica
Domaćinstvo ima 3 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen u opštini Sjenica, a 1 studira. Nosilac domaćinstva je penzioner.
64.Kaličanin Mikota
Domaćinstvo ima 7 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Dva člana domaćinstva su zaposlena u rodnom selu, a 2 su učenici osnovne škole. Nosilac domaćinstva je penzioner.
65.Kaličanin Rodoljub
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i ima vodu i sanitarne uređaje. Jedno lice traži posao. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
66.Kaličanin Zagorka
Domaćinstvo ima 10 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Četiri člana domaćinstva su zaposlena u rodnom selu, 1 traži posao, a 1 je učenik osnovne škole. Nosilac domaćinstva je domaćica.
67.Kaličanin Milanka
Domaćinstvo ima 7 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, 2 lica traže posao i 2 lica pohađaju osnovnu školu. Nosilac domaćinstva je domaćica.
68.Grbović Radoman
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 traži posao. U domaćinstvu je 1 učenik osnovne škole i 1 student.
69.Grbović Desimir
Domaćinstvo ima 4 člana, Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedan član domaćinstva je zaposlen u rodnom selu, a 1 traži posao. Domaćinstvo se bavi zemljoradnjom.
70.Grbović Selimir
Domaćinstvo ima 7 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Dva člana domaćinstva traže posao, a 1 je učenik osnovne škole. Bave se zemljoradnjom.
71.Grbović Milisav
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Nosilac domaćinstva je penzioner.
72.Grbović Saveta
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Dva člana domaćinstva traže posao, a 1 pohađa osnovnu školu. Nosilac domaćinstva je penzioner.
73.Kaličanin Selimir
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu, a jedno je učenik osnovne škole. Nosilac domaćinstva je penzioner.
74.Grbović Mlađen
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu, a jedno traži posao. Nosilac domaćinstva je penzioner.
75.Grbović Velimir
Domaćinstvo ima 5 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu, a jedno u drugim naseljima Sjeničkog kraja. U domaćinstvu je i 1 učenik osnovne škole.
76.Grbović Ranđija
Domaćinstvo ima 7 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima.
Jedno lice je zaposleno u rodnom selu, a jedno traži posao. U domaćinstvu je 1 učenik osnovne škole i 1 student. Nosilac domaćinstva je penzioner.
77.Grbović Čale
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedini član domaćinstva je penzioner.
78.Grbović Puniša
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu. Nosilac domaćinstva je penzioner.
79.Grbović Petronije
Domaćinstvo ima 6 članova. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedno lice je zaposleno u opštini Sjenica. Nosilac domaćinstva je penzioner.
80.Karličić Ilija
Domaćinstvo ima 2 člana. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Nosilac domaćinstva je penzioner.
81.Dašić Stojana
Jednočlano domaćinstvo. Kuća je građena od tvrdog materijala i opremljena je vodom i sanitarnim uređajima. Jedini član domaćinstva je domaćica.
Iseljenici iz Štavlja:
1.Kaličanin Raica
Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Čačak 1990. godine radi ženidbe. Nosilac domaćinstva ima srednju školu (bravar). Porodična slava: Mitrovdan.
2.Kaličanin Dragovan
Domaćinstvo ima 3 člana. Iselili su se u Kragujevac 1975. godine iz neodređenih razloga. Nosilac domaćinstva ima srednju mašinsku školu. Porodična slava: Mitrovdan.
3.Grbović Goran
Domaćinstvo ima 9 članova. Iselili su se u Lazarevac 1991. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju mašinsku školu. Porodična slava: Sv. Alimpije.
4.Radulović Radenko
Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Kraljevo 1977. godine radi ženidbe. Nosilac domaćinstva ima srednju školu (TV mehaničar). Porodična slava: Sv. Luka.
5.Kaličanin Miloš
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Beograd 1986. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju školu (mašinski tehničar). Porodična slava: Mitrovdan.
6.Slijepčević Bane
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Kraljevo 1963. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu. Porodična slava: Sv. Luka.
7.Karličić Radivoje
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Smederevo 1981. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju mašinsku školu. Porodična slava: Sv. Luka.
8.Dašić Vladeta
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Zrenjanin 1984. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio fakultet. Porodična slava: Sv. Jovan.
9.Zagrađanin Branimir
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Beograd 1985. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio gimnaziju. Porodična slava: Sv. Pantelija.
10.Kaličanin Gavrilo
Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Kraljevo 1978. godine, radi zaposlenja. Porodična slava: Dmitrovdan. Nosilac domaćinstva ima srednju školu (bravar).
11.Karličić Radoslav
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Čačak 1985. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju školu (strugar). Porodična slava: Sv. Luka.
12.Kaličanin Mikailo
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Čačak radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju školu (bravar). Porodična slava: Mitrovdan.
13.Slavković Ljubivoje
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Niš 1978. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio Pravni fakultet. Porodična slava: Sv. Nikola.
Na osnovu podataka iznetih u prethodnom tekstu, stanovništvo iz Štavlja se iseljavalo prema Kraljevu, Beogradu, Čačku, Lazarevcu, Kragujevcu, Smederevu, Nišu i Zrenjaninu.
U periodu 1991-2002. godine broj stanovnika do 19 godina starosti je smanjen za 14%, a preko 60 godina života povećan za 14%. Indeksi starenja su 1991. bili 1,20, a 2002. godine 1,60 indeksnih poena. Preko 15 godina života bilo je 1981. godine 381, 1991. godine 295 i 2002. godine 263 stanovnika. Prezentovani pokazatelji ukazuju na to da je i ovo naselje zahvaćeno procesom depopulacije i starenja.
Stanovništvo po veroispovesti
Godina 1991. %
pravoslavni 348 99,14
muslimani 2 0,58
ostali 1 0,28
Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti
Godina 2002. %
Srbi 312 100,00
Bošnjaci – –
Muslimani – –
Ostali – –
Po popisu iz 2002. godine u Štavlju su živeli Srbi (100%), čiji su se preci doselili u XVIII veku iz Crne Gore. Najveći broj domaćinstava slavi Sv. Luku, Sv. Alimpija, Sv. Jovana, Sv. Nikolu, Sv. Stefana, Sv. Panteliju, Kirilovdan, Đurđic i Mitrovdan.
U periodu 1981-2002. godine smanjen je broj stanovnika bez školske spreme za 51%, sa 4 razreda osnovne škole za 55% i sa osnovnom školom 31%, a povećao se broj sa srednjom školom za 74%. Sa višom školom i fakultetom bilo je 1981. godine 5, 1991. godine 4 i 2002. godine 6 lica. Prema podacima iz 1991. bilo je 35 nepismenih lica (11,86%), a 2002. godine 28 (10,64%).
Struktura zemljišnog i stočnog fonda ukazuju na to da bi poljoprivreda trebalo da bude dominantna privredna grana. Imajući u vidu lokaciju Štavlja, Bagačića, Gornje i Donje Vape, Čedova i Gonja (to su sela oko Sjenice i u Sjeničkom polju), govedarstvo je zastupljeno pre svega zbog blizine tržišta. U ovim selima, ali i u Donjim Goračićima i Raždaginji, u novije vreme se gaji semenski i merkantilni krompir. Tokom 1981. godine dominiralo je ovčarstvo sa 891 grlom. Odmah iza je bilo govedarstvo sa 824 grla. Podaci iz 2002. godine ukazuju na intenzivan pad u oblasti stočarstva, gde je ovčarstvo zabeležilo drastičan pad.
Podaci pokazuju da domaćinstva najveći prihod ostvaruju iz nepoljoprivrednih grana, što je i razumljivo kada se ima u vidu činjenica da se u selu nalazi rudnik, u kome su mnogi meštani našli zaposlenje. U Sjeničkom basenu lignitno-mrkog uglja su do sada utvrđene rezerve procenjene na oko 213 miliona tona. Raspoloživi podaci ukazuju na to da je ekonomska vrednost uglja u ovom basenu velika i da predstavlja značajnu energetsku bazu za razvoj privrede ne samo Sjeničkog kraja, već i čitavog Starog Vlaha [Pavlović i dr, 2002/2003].
Mesečna proizvodnja u rudniku kreće se od 3.500 do 4.500 tona uglja. Da bi rudnik pozitivno poslovao, neophodno je ostvariti mesečnu proizvodnju od 10.000 tona, a za ostvarivanje minimalne zarade neophodna je mesečna proizvodnja od 12.000 tona uglja. Stanje u proizvodnom procesu rezultat je ukupnog broja zaposlenih i direktno vezanih za proizvodnju. Rudnik ima 485 zaposlenih radnika, od toga 160 rudara, pri čemu je samo 130 jamskih radnika. Podaci jasno govore sa kojim je problemima suočen rudnik [Pavlović i dr, 2006].
IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
8. novembar 2016. u 22:41
Ivan Karličić
Pošto je reč o mom selu i rodnom selu moje majke dužnost mi je ispraviti neke greške koje se u tekstu pojavljuju.
Struja u Štavlju je uvedena tek 1965, a ne 1955. kako je pogrešno navedeno u tekstu. Bili smo zapostavljena i ugnjetavana oblast i kasno smo dobili struju. Moja majka Ranka Kaličanin i njena sestra bliznakinja Stanka Cana Kaličanin udata Slavković rođene su 1942.godine u Štavlju, nazdravlje njima i meni, mogu i sada da posvedoče da su celo detinjstvo i rano devojaštvo provele bez struje i vodovoda, dakle nema govora o tome da je struja u Štavlju uvedena 1955, nego se to desilo vrlo kasno, 1965.godine. Vodovod je uveden tek 1963.godine, a ne 1953. kako je ovde pogrešno uneto.
Za rudnik uglja “Štavalj” je ovde pogrešno upisano da je otvoren tek 1966.godine, a otvoren je mnogo ranije, 1948.godine o čemu mi je u razgovoru 28.avgusta 1995. svedočio prvi direktor rudnika uglja “Štavalj” Ćirko Slavković (1910-2004) koji se na položaju direktora rudnika nalazio osam godina od 1948. do 1956. Posle Ćirka je kao nekakav stručnjak za direktora doveden Slovenac Garberi kojeg neki pamte pod skraćenim izgovorom Garber. Pokojni Ćirko Slavković je kao dete zapamtio da su već za vreme austro-ugarske okupacije (1915-18), u narodu zvane Švaba, činjeni od tih istih austro-ugarskih okupatora takozvanih Švaba prvi ozbiljni pokušaji iskopavanja rude uglja u Štavlju tako da se prvi svetski rat može uzeti kao preteča osnivanja rudnika, a posle drugog svetskog rata komunisti su znali za to i sećali su se toga pa je zato rudnik uglja u Štavlju počeo sa radom, kako rekoh, već 1948.godine.
Primetio sam da za poštu u Štavlju autor neodlučno tvrdi čas da je osnovana 1978, a čas da je osnovana 1983.godine. Za poštu mi trenutno nije poznata tačna godina kada je osnovana pa bih voleo da se autor po tom pitanju pouzdanije opredeli.
Autor ne poštuje izvorne nazive u našem selu i narodni govor našeg sela koji pripada zetsko-sjeničkom dijalektu kasnije nazvanom zetsko-južnosandžački dijalekat. Štavljani ne zovu svoje brdo Smiljevac sa S već Cmiljevac sa C. Moguće je da je na betonskom natpisu naziv šume upisan na šumadijsko-vojvođanski način Vlastina šuma, ali mi izgovaramo pravilnije Vlastova šuma u duhu zetsko-sjeničkog narečja te niko nema pravo da nam nameće šumadijsko-vojvođanski način izgovaranja muških imena niti šumadijsko-vojvođanski način gramatičke promene muških imena.
Nepravilno je reći “kuća Per-E Markovića” jer je reč o srpskom imenu crnogorskog tipa Pero, a ne šumadijsko-vojvođanskog tipa gde je nominativ Pera kao kod ženskog imena. U šumadijsko-vojvođanskom govoru muška imena se često završavaju na -a kao ženska i menjaju se kao ženska, nominativ je Per-A, genitiv je Per-E, a u našem crnogorsko-raškom govoru uobičajeno je ime Per-O koje se u genitivu izgovara Per-A, dakle kaže se kuća Pera Markovića, a ne Per-E. U prisvojnom pridevu se kaže Perova kuća dok se u šumadijsko-vojvođanskom govoru kaže Perina kuća jer se kod njih često muška imena menjaju kao ženska. Pera je u Štavlju žensko ime. Zato kažemo Vlastova šuma, Perova kuća…
Na ovaj medijski pritisak nasilnog nametanja šumadijsko-vojvođanskog govora, posebno nasilnog nametanja iskvarenog beogradskog govora, skrenuo je pažnju veliki glumac pok. Stevo Žigon (1926-2005) gostujući u televizijskoj emisiji “Promenada” Milorada Crnjanina na drugom kanalu RTS-a 1996.godine. Naglasio je, ispravljajući voditelja, da genitiv njegovog imena Stevo nije Stev-E Žigona (na iskvareni beogradski način) nego Stev-A Žigona. I ja sam te godine kao gimnazijalac u Kragujevcu isticao da ne treba reći “književno delo Iv-E Andrića” nego “književno delo Iv-A Andrića” pošto Ivo Andrić nije Šumadinac koji se zove Iva sa A na kraju imena, nego se zove Ivo sa O na kraju imena. I danas sam zgrožen upornim medijskim nasiljem kojim se svugde teži nametnuti beogradski izgovor.
Istine radi, valja naglasiti da postoje i u Raškoj oblasti i Crnoj Gori srpska muška imena koja se završavaju na A i menjaju kao ženska, ali se ona izgovaraju kratkim naglaskom, a ne dugouzlaznim kao šumadijsko-vojvođanska imena.
Još dva su primera takvog pro-beogradskog nametanja svojstvena za pismeni sastav ovog autora. Pišem ovaj komentar baš na dan krsne slave moje majke Dmitrovdan, a tu istu slavu autor pominje pod šumadijsko-vojvođanskim nazivom Mitrovdan težeći valjda da nam popuje kako treba da zovemo svoju krsnu slavu. U Raškoj oblasti i Crnoj Gori se ne kaže Mitrovdan bez slova D na početku nego Dmitrovdan sa D na početku imena ove krsne slave. Moja slava po ocu je Lučindan, ona nosi takav izvorni srpski paganski naziv, a ne vizantoidni naziv Sveti Luka koji nam autor silom usađuje presađujući ovo ime iz šumadijsko-vojvođanskog narečja.
Povremeno pisac pogrešno upisuje prezime Slepčević ekavski, a treba Slijepčević jekavski. Lično govorim ekavski, ali jekavica se mora čuvati i poštovati jer je manija nasilnog gušenja jekavice i nametanja ekavice uzela maha od strahovlade šumadijskih regionalnih šovinista u režimu regenta Aleksandra Karađorđevića koji se pogrešno naziva “kralj Aleksandar” pošto nikad nije bio krunisan kao kralj. Težnje šumadijskih regionalnih šovinista da zagospodare svim ostalim Srbima i iskorene jekavicu videle su se tada u naredbi regenta Aleksandra da sva mesta moraju imati silom nametnut ekavski naziv pa je nakaradno upisivano Belo Polje umesto Bijelo Polje, Prepolje umesto Prijepolje, a i danas ima takvih hegemonističkih sklonosti pa se novopazarska sela Bijele Vode i Crna Rijeka nasilno ekavski prekrštavaju u nazive Bele Vode i Crna Reka, i tako redom.
Autor je izneo pogrešne podatke o poreklu prezimena moje majke Kaličanin, najbrojnijeg prezimena u Štavlju. Nije tačno da su došli 1820. iz Kalenice, nego su došli 1829. iz Kalice kod Rožaja i to najpre na pustu zaravan Rudo Polje kod planine Lise, pa su se tek 1832. naselili u Štavlju. Lisa je planina, a ne klisura kako autor navodi. Kaličani nisu od Vasojevića – kako autor pogrešno navodi – nego su od Kuča, došli su iz Kuča u Kalicu 1774.godine i promenili slavu od Nikoljdana u Dmitrovdan jer je u novoj postojbini slava Dmitrovdan bila rasprostranjena, ali nikad, uprkos životu u predelu Vasojevića, nisu uzeli slavu niti plemenski naziv Vasojevića nego su bili naprotiv proganjani, pljačkani i zlostavljani od brojčano jakih Vasojevića koji su, iako pravoslavni, u svojoj bahatosti udruženi sa poturčenim Srbima vršili zverstva i silovanja nad slabijim srpskim pravoslavnim bratstvima. O ovim nemilim zbivanjima svedočanstvo su zabeležili akademik Petar S. Jovanović i dr Milisav L. Lutovac u naučnom radu “Ivangradska (Beranska) kotlina” (Srpska akademija nauka, posebno izdanje, 1957, Geografski institut, knjiga 11). Nasilje Vasojevića udruženo sa nasiljem poturčenih Srba bilo je jedan od ključnih uzroka seobe Kaličana iz Kalice u Štavalj, prema tome ne može biti govora o tome da su Kaličani bili deo plemena Vasojevića kako greše često mnogi pisci.
Upućujem čitaoce da bliže o poreklu Kaličana pročitaju moj opširan članak na portalu “Od A do Š – Poreklo” gde će pod slovom K i u koloni prezimena na -in pronaći prezime Kaličanin i nekoliko mojih članaka/komentara o tome, a na istom portalu mogu da vide i moje članke i polemike o poreklu mog prezimena Karličić koje takođe postoji u Štavlju.
Autor pogrešno piše da su se sadašnji stanovnici Štavlja doselili u 18.veku iz Crne Gore. Posle Karađorđevog povlačenja 1809.godine poturčeni Srbi i Šiptari su u sjeničkom kraju, a posebno u Štavlju izvršili genocid nad pravoslavnim Srbima, neke su poklali, a neki su izbegli u Šumadiju. Sav Štavalj je tada opusteo, njegovi stanovnici iseljeni u Šumadiju se danas prezivaju Štavljanin, Štavalj je bio pust sve do dolaska Kaličana kao prvih novih naseljenika 1832.godine. Kada su Kaličani došli u Štavalj u njemu je bila samo jedna kuća poturčenih Srba, svi prethodni stanovnici pravoslavni Srbi su proterani 1809, a sva ostala sadašnja prezimena u Štavlju su se doselila posle dolaska Kaličana 1832.godine, neki su došli tek 1852-53.godine i ne može biti govora o tome da su današnja prezimena došla u Štavalj u 18.veku – niko nije došao pre 1832.godine. Jedino ako bi bilo moguće zaći u dublje poreklo našlo bi se da su možda neki naši preci u kruženju stanovništva možda tu živeli još u 15.veku, ali o tome zasada nema dokaza.
Pogrešno je reći da su došli iz Crne Gore. Došli su iz Brda, država Crna Gora tada nije obuhvatala Brda već samo usko područje oko Cetinja pod diktaturom porodice Petrovića koja je bila večito krvoločna i neprijateljski raspoložena prema našim precima iz Brda.
Dodaću nešto i o istorijskom razvoju sela Štavalj i oblikovanju imena ovog sela. Selo se u dostupnim izvorima pominje 1455.godine, ali je mnogo starije i nastanjivano je još u doba srpskog plemena Ilira i njihovog užeg ogranka Autarijata, mnogo pre 4.veka pre Hrista samo što nije poznat tadašnji naziv sela. Pošto je sjenički kraj sa planinom Ninajom prozvanom po srpskom caru Ninu Belovom iz 21.veka pre nove ere – zavičajno i počasno mesto ovog srpskog cara lako je zaključiti da je i selo Štavalj bilo naseljeno već u 21.veku pre nove ere. U to doba cela Evropa, tačnije Jereba, bila je naseljena isključivo Srbima, a američki naučnik Kenet Nortved je priznao da je pet vekova pre Hrista većina stanovnika Evrope govorila srpskim maternjim jezikom. Srpski paganski hram na Pešteri koji je otkrila poslednjih godina arheolog Dragica Premović-Aleksić bio je glavni paganski hram evropskog kontinenta, zapravo tadašnjeg srpskog kontinenta, ali pravu starost i istinski značaj ovog hrama Dragica Premović-Aleksić ne sme javno da saopšti zastrašena pritiscima poslušne bečko-berlinske škole istoričara u Srbiji koji sve pišu i cenzurišu kao kolonijalni činovnici po diktatu Engleske, Nemačke i Vatikana, tradicionalnih neprijatelja srpskog naroda.
Nedaleko od Štavlja, u blizini sela Vrsjenice, je i drevni srpski grad Dostinica, pogrčeno mnogo kasnije nazivan Destinika, koji je najverovatnije osnovao srpski car Nino Belov (Nimrod) u 21.veku pre nove ere, a utvrdio ga je iznova u 4.veku pre nove ere srpski car Aleksandar Veliki Karanović Makedonski. Dostinicu ili Destiniku kod današnjih Vrsjenica pominje i romejski car Konstantin Porfirogenit u 10.veku kao jedan od šest najznačajnihih srpskih gradova mada je grad bio već opustošen u bugarskom genocidu nad Srbima 924.godine i posle toga nije više korišćen.
Sve do 1700.godine selo se zvalo Štavna ili Štavina. Do oko 1600.godine bilo je važnije od današnjeg grada Sjenice, tadašnjeg sela Strmac na mestu današnje Sjenice, jer se sve do tada raskršće Dubrovačkog i Carigradskog druma nalazilo u Štavini, današnjem Štavlju, a ne u Sjenici. Zbog velikog srpskog ustanka u Kučima i Banatu 1593. i tzv. Dugog rata koji je potom usledio u saradnji Srba sa katoličkim državama protiv turskih porobljivača, – Turci su oko 1600.godine veštački premestili raskršće Dubrovačkog i Carigradskog druma iz Štavne/Štavlja u Strmac koji se počeo razvijati u kasabu Sjenica, status kasabe je dobio oko 1630, a oko 1670. za kasabu je preovladao tadašnji ekavski naziv Senica po oblasti Senice (naziv oblasti je glasio u množini). Tako se od oko 1600.godine Sjenica razvija na štetu Štavlja jer je dobila povlastice pošto je u njoj preovlađivao poturčeni živalj.
U toku Bečkog rata, 1688.godine je izbio protiv Turaka ustanak u obližnjem selu Vrsjenice, tada zvanom ekavski Vrsenice, i u tom ustanku su uzeli učešća tadašnji stanovnici sela Štavine, kasnijeg Štavlja i doprineli su udruženom srpsko-austrijskom oslobođenju Sjenice koje je kratko trajalo tokom 1689. i 1690.godine. Posle povratka turske vlasti i Velike seobe Srba 1690. selo Štavina je opustelo. Prvi novi naseljenici koje su Turci doveli ovde u lancima 1700.godine su nepokorni ustanici protiv Turaka, ali jezički pomućeni poškipljeni pokatoličeni Srbi Klimente-Malisori koji se često zbog gubitka srpskog jezika pogrešno smatraju arbanaškim/šiptarskim plemenom.
Dovedene Klimente su ime sela Štavina izgovarali po šiptarski Štavin bez “a” na kraju kao što inače Šiptari i ženska imena izgovaraju često bez “a” na kraju te za žensko muslimansko ime Igbala kažu recimo kratko Igbal. Prvi srpski naseljenici posle Čarnojevićeve seobe iz 1690. došli su tek 1737.godine. Bili su to dovedeni Kuči, raseljeni posle ugušene poznate bune Kuča iz 1737.godine koju je predvodio bratonožićki vojvoda Pavić Matijašević.
Ovi Srbi dovedeni 1737. u današnji Štavalj nisu imali nikakvih dodira sa Srbima koji su iz Štavlja proterani 1690.godine, blizu pola veka pre toga – i zato nisu znali pravi naziv sela Štavina. Čuli su da Klimente izgovaraju na šiptarski način Štavin bez “a” na kraju pa su to protumačili po svome da treba reći Štavalj po biljci štavalj ili kiselici koju su još dubrovački trgovci u našem selu u srednjem veku koristili za štavljenje koža, a korišćena je još uvek i u 18.veku. Tako se od dolaska Kuča 1737.godine ustalio naziv Štavalj za naše selo umesto ranijih potisnutih naziva Štavna i Štavina.
Ali i ovo srpsko stanovništvo koje je naselilo Štavalj 1737. je raseljeno posle povlačenja Karađorđa 1809. i od njih je prezime Štavljanin u Šumadiji. Sva sadašnja prezimena u Štavlju počev od mojih Kaličana 1832.godine na dalje – su doseljena posle 1832.godine kako sam već objasnio.
7. februar 2018. u 10:03
Uroš Radulović
Poštovani gospodine Karličiću,
veliki pozdrav i veliko hvala za niz, za mene, novih i interesantnih informacija. Kako vidite moje prezime je Radulović, rođen sam i živim u Nišu, gde mi se doselio deda Radivoje, sin Kirilov. Možda grešim, ali mislim da smo sa porodicom Kaličana u kumovskoj vezi. U Štavalj odlazim s vremena na vreme, kako mi to obaveze dozvole, jer je ostalo nešto malo Radulovića gore, pa ih rado posećujem. O mom bratstvu, Racko Radulović napisao je knjigu, gde ima lepih podataka i o Štavlju i tom kraju uopšte. Sa radošću sam mu pomagao u pisanju i prikupljanju podataka.
Pošto vidim da odlično poznajete istorijske podatke oko naseljavanja Štavlja sa početka 19. veka, zamolio bih vas da mi kažete da li znate išta o doseljavanju Radulovića, tj. Pejčinovića, pošto od njih potičemo.
Najstariji predak o kome imamo podatke i čiji se grob nalazi u Štavlju jeste Vidak Pejčinović, otac Radulev, po kome prezime nosimo. Pretpostavka je da se on sa porodicom doselio u Štavalj početkom 19. veka. Ranije se verovalo da smo od plemena Rovaca, ali osim Sv. Luke, naše krsne slave, ništa na to ne ukazuje. Naišao sam u nekim knjigama na podatke da Pejčinovići dolaze iz Police kod Berana, iz sela Goražde, a da oni sami nisu pripadali Vasojevićima, već je to starosedelačka porodica pre nastanka plemena (tako je u toj knjizi pisalo).
Da li vi, kojim slučajem, znate nešto što bi mi bilo od koristi u daljim istraživanjima?
Hvala!
18. jun 2018. u 21:35
Ivan Karličić
Uroše,
to je tema koja zalazi u domen moje neobjavljene knjige i ne bih javno ovde da iznosim pre objavljivanja knjige da neko ne bi svojatao moja istraživanja. Zato mi ostavi ovde svoju mejl adresu i u privatnoj poruci ću ti reći ono što znam. Ne zameri što sam sa velikim zakašnjenjem tek danas video tvoje pitanje, imao sam dosta obaveza.
Veliki pozdrav!
29. april 2020. u 21:37
Sladjana Pantovic
Svaka Vam cast! Tata mi je rekao kad mu ovo procitah ” Svaka mu cast to je Ljutov sin” . Pozdrav od Pantovica, iz Graca, brata pokojnog Batrica Pantovica Vaseg druga iz gimnazije. Podrska Vama i Vasem radu!
27. decembar 2020. u 03:44
Ivan Karličić
Nisam Ljutov sin, Ljutovog sina Miljkana političara se grozim jer me je izdao u teškim trenucima u životu kada sam bio nepravedno progonjen, ja sam sin ekonomskog tehničara Ranke Kaličanin iz Štavlja, nazdravlje mojoj majci i nama, i inženjera geodezije pokojnog Vujadina Karličića iz Brnjice (otac mi je mesec dana u prvom sazivu skupštine Srbije 2004. bio narodni poslanik u Pančevu). Ujak mi je pokojni Vito Kaličanin (1931+2019), osnivač i dugogodišnji prvi direktor gimnazije u Sjenici. Pozdrav i Vama, moja snaja Vinojla je od Pantovića iz Graca, kćer Predraga i Ratke, žena mog brata od ujaka Radivoja Kaličanina, sina mog ujaka Slavoljuba Slava Kaličanina (1929+1997). Hvala na dobrom mišljenju o mom radu.
9. novembar 2016. u 05:47
vojislav ananić
Gospodine Karličiću,najpre Vam hvala na dopunama. Zato i postojimo na ovom portalu, da bismo došli do prave istine. Drugo, ja nisam autor ovog teksta, već sam samo priredio navedenu studiju Mile A. Pavlović “Sela sjeničkog kraja”. Znači, ako je bilo tih netačnih podataka kako tvrdite, greške nisu do mene.
S poštovanjem,
V. Ananić
15. april 2017. u 11:24
VLADO DAŠIĆ
Ivane Karličiću,
Hvala ti na ovim ispravkama koje si učinio stručnjacima sa Fakulteta iz Beograda.Možeš da zamisliš kakvo je bilo njihovo istraživanje kada su napisali ovakav tekst.Sve navedeno po meni je površno i skorio nestručno.
Valjda mi koji smo rođeni u Štavlju znamo neke stvari bolje i tačnije od obnih koji dođu u selo, nađu nekoga ko voli da priča i smatra da sve zna i počnu istraživanja.
Ja sam 1981 godine radio Diplomski rad na Geografskom Fakultetu /PMF) u Beogradu sa temom “NOVIJI PRIVREDNI RAZVOJ SJENICE”.Zadatak mi je bio da na licu mesta popišem i zabeležim činjenično stanje.Dobro si primetio, skoro sve navedene godine su pogrešne.
Nemam više potrebe pisati o naućčnim radovima pojedinaca, ali je neophodno reći da su sastavljeni od pogrešnih podataka sa mnogo grešaka.
Vidimo se u Štavlju naljeto 2017 godine.
Vlado Dašić Zrenjanin
18. maj 2017. u 17:14
Goran
Veliki pozdrav za gosp.Karlicica i za sve njegove rodjake Kalicane.Jako dobar tekst ste napisali o Stavlju,Sjenici kao i o istoriji Pesteraca.Koliko sam ja cuo i dosada procitao 80procenata zitelja pesterskih sela,posebno Sjenickih,potice od doseljenika iz Brda,plemena Kuci,Bratonozici i Klimenti.U vreme Velike Seobe Srba 1690god.Srbi sa Pestera i Starog Vlaha otisli su u Srem i u Dalmaciju,te je Pester tad sav opusteo.Ti Srbi,koji su pre seobe ziveli na Pesteru,dosli su sa Kosova i od Skadra i po neki iz Raske.Posle njih,u njihova sela i selista u18veku.dolaze Klimenti i Kuci,kao i mnogi Asani od Budimlje.I u drugoj seobi su skoro svi oni sa Pestera otisli u Srem i Sumadiju,ali su se mnogi od njih kasnije vratili Sjenici i Dugoj Poljani,Pesteru jer su samo tu imali slobodu.I moji su Saponjici sa Pestera,iz Sjenice otisli za Novu Varos,Komarane,a odatle se raseljavali svud po Srbiji.Jos u 17veku od Klimenata iz okoline Skadra otisli za Decane i Budimlju,a odatle za Sjenicu i Novu Varos.Neki ostanu u Sjenici a neki odu u Stari Vlah.I danas moj rodjak,poznati novinar Kurira Zoran Saponjic skoro svakodnevno pise o Pesteru i Sjenickim selima,o svim problemima Pesteraca,i na svoj nacin putem stampe bori se za sve zitelje Pestera,i upoznaje svu Srbiju sa Sjenickim seljacima i njihovim zivotom.Pisao je i o Klimentima i Kucima na Pesteru.Molim sve Pesterce da pisu istoriju svoje familije na Pesteru i istoriju Sjenice. Veliki pozdrav Stavljanima.Saponjic Goran Nova Varos.
24. maj 2017. u 23:53
Ivan Karličić
Pozdravljam svoje zemljake Vlada Dašića i Gorana Šaponjića i zahvaljujem se na vašoj podršci meni i vašem doprinosu u naučnom istraživanju našeg porodičnog zavičaja. Biće prilike da sarađujemo i razmenimo saznanja.
27. maj 2017. u 21:37
Goran
Postovani Gosp.Karlicicu,nadam se da napisete Vasa saznanja o potomcima iz plemena Kuca i Klimente u Sjenickim selima koja su to prezimena danas u Stavlju,Dugoj Poljani,dali ih ima i kod Nove Varosi,Stari Vlah.Znate li mozda nesto vise o Cosovicima iz Duge Poljane,oni su posrbljeni Klimenti koji su se vratili pravoslavlju.Dali je bilo jos takvih porodica na Pesteru.Pozdrav Ivane,Saponjic Nova Varos.
13. jul 2017. u 09:30
Ivan Karličić
Gorane,
da bih odgovorio na to pitanje moram da sredim svoje opširne spise, ali znam za vraćanje pravoslavlju slučaj Karalića iz Duge Poljane i okoline. Oni su od poturice Kara-Alije koji je imao vezu sa pravoslavnom Srpkinjom, rodila mu je dete, ali on nije živeo s njom te je ona dete krstila i prozvala ga prezimenom Karalić po muslimanu Kara-Aliji, svi pravoslavni Karalići potiču od tog Kara-Alije. Za Kuče me pitaš, moji Kaličani su od Kuča kao i Čukanovići i mnogi drugi, ne mogu ih sve pobrojati. O Ćosovićima se najbolje obavesti u knjizi Fikreta Sebečevca o Dugoj Poljani, ima dosta dobrih podataka, inače mi je poznato da su Petroviće iz Šušura muslimanske age drugačije zvali Ćosovići jer im je bilo mrsko da izgovore prezime Petrović pošto ih je podsećalo i na srpsku dinastiju iz Crne Gore i na Karađorđa Petrovića i na više ruskih careva koji su nosili ime Petar (Petar Veliki je 1711-12. podstakao istragu poturica u srpskoj pokrajini Crnoj Gori).
Posrbljenih Klimenta je mnogo u okolini Sjenice jer je to povratan proces. Klimente su do 16.veka bili Srbi pa su poškipljeni i onda kada su u lancima dovedeni na Pešter 1700.godine u njima se prirodno budilo sećanje na svoje srpsko poreklo i svoj srpski jezik kada su se opet našli u okruženju gde srpski jezik preovlađuje. Znamo, kako dokazuje dr Božidar Mitrović, da su Šiptari deo Srba koji je po-engležen, po-angličen, anglicizovan, oni su veštačka tvorevina engleskog dvora u dosluhu sa turskom vladom i sa Bečom, a jedinstven “albanski” jezik je veštački sklepala Austro-Ugarska tek 1890-tih, tako da su Šiptari uvek bili flotantna masa, evo i danas glas “r” izgovaraju u nekim slučajevima slično kao što se izgovara u engleskom jeziku, a lingvistiku i istoriju jezika dobro poznajem pošto sam diplomirani profesor engleskog jezika i književnosti.
U poglavlju o prezimenu moje majke Kaličanin pojasnio sam više o plemenskom poreklu Kuča i o veštačkom stvaranju satanistički nastrojenog plemena Šiptara kao srpsko-hazarskih mutanata te o tome tamo bliže se obavestite na ovom istom portalu.
Sumnja se i za Karađorđevog oca Petra da nije Vasojević nego je vanbračni sin poturčenog srpsko-šiptarskog meleza Goranca Mrkonjića, to je razlog što Karađorđevići dugo nisu mogli da se opredele ni koju će slavu da slave niti su dozvoljavali da se čačka oko njihovog porekla, a Karađorđev unuk Petar je uzeo konspirativni (zaverenički) pseudonim Mrkonjić kao para-vojni vođa u ustanku 1875-78. baš po ovim precima Gorancima Mrkonjićima (o Karađorđevićima više vidi u poglavlju o njima na ovom portalu gde sam jedini ja smeo o njima nešto da napišem).
Pozdravljam i Vlada Dašića, sada je leto 2017. koje ste najavili u obraćanju, sada sam u Sjenici trenutno pa možemo da se vidimo i razmenimo saznanja kada Vi budete raspoloženi za to.
31. jul 2017. u 21:44
GORAN
Veliki pozdrav Gospodine Karlicicu.Iskreno se nadam da napisete jos vasih tekstova o Sjenickim selima,Dugoj Poljani,Stavlju, Vapi.Mojih Saponjica je inace bilo dosta u selu Boguti kraj Vape,i u selu Sare i Sugubine,odakle su jedni otisli za levac u Sumadiji,18vek.Znam da su u ova sela na Pesteru,naseljavali Klimenti 1700god.Cosovici su citavo bratstvo iz sela Vuklji koji su odande od Gusinja,prebegli za Sjenicu,u Vukljima se vise njihova mahala nepominje.Nadam se da poznajete i istoriju Starog Vlaha i Nove Varosi.Tu ima mnogo porodica poreklom od Kuca i Klimenata,izmesanih sa doseljenim Hercegovcima,koji imaju vrlo maglovita znanja o precima,koji su se vesto posakrivali u neka smesna prezimena.Iste te porodice sa Zlatara kad odu za Sjenicu,vrlo brzo se sete ko su im preci i odakle su dosli u Novu Varos.Nadam se dami Gosp.Karlicicu ovo malo prokomentarisete.Veliki Pozdrav.Saponja,Nova Varos.
9. oktobar 2017. u 09:58
Milan
Ivane, da li bi mogao da napišeš ime tog američkog naučnika na engleskom. Nisam našao na internetu Keneta Nortveda (kucao sam Kenneth Northwed) i u kojoj knjizi/novinskom članku si pronašao da je priznao da je pet vekova pre Hrista većina stanovnika Evrope govorila srpskim jezikom.
” U to doba cela Evropa, tačnije Jereba, bila je naseljena isključivo Srbima, a američki naučnik Kenet Nortved je priznao da je pet vekova pre Hrista većina stanovnika Evrope govorila srpskim maternjim jezikom.”
14. oktobar 2017. u 23:09
Ivan Karličić
Milane, u emisiji „Ljudovanje“ u kojoj je gostovao profesor doktor Jovan I. Deretić, a koja se može pogledati na jutjubu na linku https://youtu.be/2OKlqwjHV-4 pomerite vremensku oznaku minuta i sekundi na 45:20 i čućete da Deretić kaže sledeće, citiram:
„Jedan od američkih naučnika koji se zove Kenet Nortved, profesor državnog univerziteta u Montani, čuveni arheolog, lingvista i genetičar, posebno slovi kao specijalista za dinarske gene, on je napisao da je objavljeno i na internetu: „PET VEKOVA PRE HRISTA SRPSKI JEZIK JE BIO DOMINANTAN U CELOJ EVROPI“. To nije napisao jedan Srbin ni Sloven, to je napisao jedan Anglosaksonac, ugledni profesor, i on je prvi napisao da su Dinarci – pošto je on specijalista za Dinarce – i Lepenci: jedan isti narod.“
Kraj citata. Ime Kenet Nortved se piše Kenneth Leon Nordtvedt:. Preporučujem u nedostatku nađenog izvora ove linkove u vezi istraživanja Keneta Nortveda serbijana.weebly.com/1051107710871077108510941080-10… i oldeuropeanculture.blogspot.com/p/nuclear-family-was-place-where-original.html .
Ovu rečenicu koju dr Deretić citira zasada nisam uspeo da nađem u pisanoj formi jer mnogo ima na guglu rezultata pretrage vezano za Nortveda stoga sam dr Deretiću verovao na reč jer sam se po njegovoj marljivosti ispitivanja artefakata uverio da je 80 % u pravu što se tiče antičke istorije Srba. Pošto ovde ne pišem doktorsku disertaciju nego komentare o istoriji svoje porodice i rodnog sela moje majke, moje tetke – smatrao sam da nije preko potrebno da perfekcionistički čeprkam po fusnotama, a kada budem pisao doktorsku disertaciju svakako ću i taj deo posla precizno odraditi.
Kada vi provokatori iz redakcije ne biste bili izvršni organ Vatikana, Beča, Berlina i Londona, kada biste ublažili svoj zagriženi neprijateljski stav prema našem velikom borcu za istinu i pravdu dr Jovanu I. Deretiću, kada biste ga primili da bude saradnik foruma „Poreklo“ – tada biste LIČNO OD NJEGA, A NE OD MENE mogli uredno da saznate sve njegove izvore, artefakte i čvrsto utemeljenu argumentaciju pa biste bili manje samouvereni u svom sprdanju i ismejavanju sopstvene prošlosti. Pitajte njega i on će vam precizno dati fusnote i izvore.
Da ne idem u širinu, dovoljno je da podsetim da na glinenoj pločici iz Tartarije iz oko 5700.godine pre Hrista stoji ispisana dešifrovana srpska rečenica: DJEDE, SIN TVOGA SINA HOĆE SKIPTAR. Ime Srbi se pominje već malo posle 2000.godine pre Hrista na glinenim pločicama u Ninivi koje je pročitao britanski arheolog Arčibald Sajs, a tamo piše: UR NINA SAR SERBURLA, u prevodu: GOSPODIN NINO, CAR SRBA. Germani i Romani se pojavljuju tek dve hiljade godina kasnije od ove pločice iz Ninive, odnosno pet hiljada godina kasnije od pločice iz Tartarije, a latinski jezik je pre reforme iz 3.veka nove ere bio samo dijalekt srpskog jezika. Britanski arheolog Petri je utvrdio da se Vinčanskom Srbicom pisalo u Starom Egiptu u vreme Prve dinastije. Čitajte više ono što je zabranjeno i potisnuto, a manje verujte izvikanim zvaničnim „autoritetima“. Oslobodite se nametnutih kompleksa potčinjenih varvara.
Ako me pitate kako sam došao do toga da se Evropa zvala Jereba u vreme kada je bila etnički čist srpski kontinent, to nije Deretićevo otkriće, već MOJE LIČNO, plod mojih dugogodišnjih uporednih istraživanja prevoda sumerskih, asirskih i grčkih izvora te ne bih da se sada ovde u tu analizu upuštam jer je ovde reč prevashodno o selu Štavlju.