Poreklo prezimena, selo Beli Kamen (Lučani)

Poreklo stanovništva Beli Kamen (po knjizi Bijeli Kamen), opština Lučani – Moravički okrug. Prema knjizi Koste Jovanovića „Gornje Dragačevo“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Beli Kamen se prostire po završnom delu dugačke Čemernove kose, koja odvaja Bjelicu od Moravica i malom delu kose koja se nalazi između Vučkovičko-Kotraške Reke i Krivačice. Zemljište je u Belom Kamenu blaže no u Vučkovici, mada neka brda i vrhovi imaju znatnu visinu.

Najviša mesta su „planina“ Kulaja (850 m), Krt (721), Klepetalo (708), Matnik (660) i Tisonja (606). Seoske kuće su po stranama kosa i brda a nekoliko ih ima u dolini Vučkovičko-Kotraške Reke, koja je u ovom delu sela znatno proširena.

Vode.

Osim Vučkovićko-Kotraške Reke kroz selo protiču mnogi potoci, među kojima su najveći: Matnički sa Šijačkim i Beli Potok. Svi su potoci bogati vodom a nekada jako i naglo nadođu, te pri svojim ušćima nanose štete njivama i livadama, koje su u dolini pored Vučkovičko-Kotraške Reke.

Izvorske vode ima dosta u selu. Najjači izvori su: Studenac, Kod Gloga, Kamena Česma, Filipovića Vrelo i Nikolića Voda.

Zemlje i šume.

Zemlja za obrađivanje je jedva dobra i najviše je ima oko kuća. Dosta njiva ima na brdu Klašnici, ali je ima dosta u polju-dolini pored Vučkovičko-Kotraške Reke, kao i na mestima: Golubovoj Livadi, Lugu, Stranama, Barama, Matniku i dr. Na najvećoj su visini njive koje su na Bratunjskom Brdu i Goruncu i na njima se seje ovas. I u ovom selu ima seljaka koji imaju njive pored Morave.

Voćarstvo je dobro zastupljeno i bašte zauzimaju veće prostore.

Livade i utrine zauzimaju dosta prostora seoskog atara te se može držati i gajiti dosta stoke.

Šume u selu a naročito oko sela ima dosta. Manje su šume privatna svojina a zajednička – opštinska i seoska – jeste velika šuma Kulaja.

Tip sela.

Beli Kamen je selo razbijenog tipa i kuće su rasturene skoro po celom seoskom ataru. Između kuća iste porodice je razmak od 50 do 300 metara a džemati, na koje je selo podeljeno, međusobno su udaljeni od 0,5 do 2 km.

Sa leve strane Vučkovičko-Kotraške reke su džemati:

-Paunovići, koji se nalazi između Matničkog Potoka i brda Matnika.

-Nikolića džemat je sa leve strane Matničkog i Šijačkog Potoka.

-Veliki džemat Prtenjaci se nalazi zapadno od džemata Nikolića.

-Plazine su između Bijelog i Trlinskog Potoka.

-Miletići su ispod Plazine i bliže Vučkovičko-Kotraškoj reci.

-Vujičići su sa leve strane Matničkog Potoka i ispod Nikolića.

Sa desne strane Vučkovičko-Kotraške Reke su džemati:

-Dmitrići se nalaze prema ušću Matničkog Potoka.

-Puze su ispod brda Gorunca.

U pomenutim džematime žive po nekoliko familija različitih prezimena.

Najposle su u ataru ovog sela 5-6 kuća Mijatovići, Pečerovići kao i mehana Alekse Milisavljevića, koje se nalaze pored ili u blizini puta Ivanjica-Čačak a sa desne strane potoka Dobrica i koja je sa Kotraškom crkvom, školom, sudnicom, mehanom i nekim kućama čine začetak drumskog naselja ili „varošice“.

U selu ima 100 kuća.

Zadruga u Belom Kamenu ima malo i sa malim brojem ukućana.

Ime selu i džematima.

Priča se da je selo dobilo me po jednoj beloj, krečnjačkoj steni, koja se nalazi na kosi što deli Kotraško-Vučkovičku Reku od Moravice a inače je zemljište na ovoj strani od argilošista i drugih filitnih stena, koje su crnje-tamnije boje.

Džemat Prtenjaci su dobili ime po glavnoj porodici, koja ne nazvana po tome što su ime se deca prtila, da nose velike terete.

Puze su dobile ime po nekom pretku koji je bio pripuz. Po nekoj drugoj priči džemat je dobio ime po tome što se neki seljak uspuzao uz visoko drvo da bi spahiji dohvatio nešto.

Starine u selu.

U džematu Prtenjacima ima mesto Crkvina i, priča se, da je tu nekada bila crkva. Vele da je u blizini toga bilo i Madžarsko Groblje, ali od njega nema nikakvih ostataka.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

U Belom Kamenu su najstarije porodice:

–Markovići, slave Jovanjdan. Oni su starosedeoci i ne zna se odakle su i kada doseljeni.

–Filipovići, Nikolići, Lazarevići, Dmitrići i Dolovići (zovu ih Puze) su istog porekla i priča se da im je predak došao iz Trebinja pre 300 i više godina. Takođe se priča sa ovom porodicom jednog porekla i:

–Vujičići, Paunovići, Petronijevići, Ristivojevići, Velisavljevići, Živanići, Ješići, Radivojevići i Marinkovići. Sve pomenute porodice slave Đurđic.

U 18. veku doselili su se:

–Lukići (Gulivrane), slave Aranđelovdan. Oni su se doselili od Sjenice pre 200 godina.

–Plazine su poreklom iz Stare Srbije a u Beli Kamen su došli iz Guberevca, gde je danas ova porodica jedna od najjačih u ovoj oblasti, slave Nikoljdan.

Za vreme Karađorđa doselili su se:

–Radosavljevići, slave Jovanjdan.

–Seničani slave Đurđic.

–Prtenjaci (Bojovići, Mijajlovići i dr), slave Đurđevdan. Sve su ove porodice doseljene od Sjenice.

–Bujoši, slave Nikoljdan. Oni su starinom iz Trudova kod Javora a u Beli Kamen su došli iz Raščića kod Ivanjice gde imaju svoje rođake. Priča se da Bujoša ima u Bresnici (ljubićki srez), koji se tamo zovu Sokići*.

*Sokići (Milići) su došli iz Raščića kod Ivanjice, slave Nikoljdan (Radomir Ilić „O ljubićskim selima“).

Posle Karađorđa doselili su se:

–Miletići su iz Tisovice kod Sjenice 1820. godine, slave Đurđic.

–Nešovići su došli od Sjenice 1840. godine, slave Jovanjdan.

–Jovičići su se doselili iz Tisovice pre 1840. godine, slave Savindan.

–Basarići su se doselili iz Tisovice pre 35 godina, slave Đurđic.

–Stijovići su došli „od Golije“ pre 30 godina, slave Aleksandrijevdan (30. avgusta po starom kalendaru).

–Milisavljević (Aleksa) je došao iz Mrsaća kod Kraljeva posle srpsko-turskog rata i do pre dve godine je držao mehanu u Kotraži a danas poseduje kafanu i dućan u ataru sela Belog Kamena.

–Miletići su od Miletića iz Vučkovice.

U opštem delu je pokazano da je Beli Kamen postao posle 1827. godine a do tada je bio zaselak Kotraže** i Vučkovice.

Kada je Beli Kamen zasnovan nije moguće tačno utvrditi, ali gledajući na poreklo njegovih stanovnika, može se zaključiti, da je postojao u 18. i 17. veku a moguće je i ranije. Na stariji postanak ukazuju i starine: Crkvina i Madžarsko Groblje, koje su ostaci ranijih vremena a moguće iz iz doba kada današnjih porodica nije bilo u ovom selu.

**Da je Beli Kamen, i dok je bio zaselak Kotraže, imao isto ime ukazuje i ime Vuja Belokamenica, koji je u svom selu Kotraži potukao neke turke 1815. godine, piše M. Milićević u „Kneževini Srbiji“.

Seoska obetina-preslava-zavetina je Nedelja Slepoga, peta nedelja posle Vaskrsa.

IZVOR: Kosta Jovanović – Gornje Dragačevo. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.