Poreklo prezimena, selo Viča (Lučani)

Poreklo stanovništva sela Viča, opština Lučani – Moravički okrug. Prema knjizi Koste Jovanovića „Gornje Dragačevo“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Viča je najveće selo u Gornjem Dragačevu. Zemljište ovoga sela je izbrazdano dubokim i širokim dolinama Bjelice i njezinih pritoka, između kojih se nalaze plećate i nešto zaravnjene kose, koje su takođe mnogim potocima izdeljene u manje kose i kosanice; a po kosama se uzdižu brda i vrhovi, od kojih su najveći: Krstac (571 m), Reljevac (606), Okruglica (641), Glavonjsko Brdo (670), Otavno Brdo (711) i Vis (789).

Vode.

Tekući sredinom sela, Bjelica prima sa desne strane reku Gorušicu, u koju se pak sa desne strane ulivaju: Nešovića, Rankovića, Beševića i Vujičića Potok kao i pogranična Vujinovića Reka. Sa leve strane u Bjelicu utiču: Stenjevački Potok, Mala (Vička i Glavonjska) Reka. Kroz jugozapadni deo sela teče reka Krivačica kao i njezine sastavnice Bulijska i Briještanska Reka. Osim ovih ima još mnogo potoka i potočića, koji utiču u Bjelicu i njezine pritoke ali su one neznatne veličine i nemaju posebnih imena.

Bjelica i Gorušica često naglo nadođu, te plave polje pored sebe. Seoskii kućama ne nanose nikakve štete, jer osim škole, sudnice, mehane i kovačnice u polju nema drugih kuća.

Izvora ima mnogo, među kojima su najglavniji: Dobra Voda, Grabovac, Varjasevac, Mirkovića Voda, Slana Voda, Slana Bara, Vodica, Velo, Izvor i Studenac.

Zemlje i šume.

Zemlje za oranje ima mnogo oko kuća, ali je dosta bolja u polju pored reka: Bjelice, Gorušice i Male Reke. Pojedina mesta na kojima su njive nazivaju se: Gligoruša, Spahina Njiva, Dobraja, Vrelo, Šopot, Vrbet, Grabovac, Duga Njiva, Salaština, Ranovina, Smudinoga, Ključ, Bare i Toplik. Na ovim mestima se obično seje kukuruz i nešto pšenice, a na njivama koje su na velikoj visini – Otavno Brdo – seje se ovas. U selu ima mnogo seljaka koji imaju njiva (i vinograda) u okolini Čačka.

Voćarstvo je dobro zastupljeno i bašte zahvataju veliki deo okućnice, gde pored šljiva ima dosta oraha i jabuka.

Dobrih livada i pašnjaka ima mnogo u ovom selu, te seljaci drže dosta stoke.

Viča je bogata šumom. Po celom selu su šume od kojih neke zahvataju velike prostore. Šuma je zajednička i privatna svojina. Zajedničke šume su: opštinska, seoska i neke pripadaju pojedinim džematima. Opštinska šuma je Stenjevac, koja zahvata preko 100 hektara. Pored opštinske nalazi se seoska šuma. Džematske šume su: Veliko i Malo Osoje, koje pripadaju Glavonjskom i Reljevačkom džematu a šuma Mali Klik pripada Gajima, Andrića i Rakića džematima. Šuma je od listopadnog drveta.

Tip sela.

Viča je selo razbijenog tipa, jer se kuće nalaze po celom selu. Selo je podeljeno u džemate ili zaseoke, jer se nazivi zaseok i džemat jako mešaju; a uza selo ima pravi veliki zaselak Brijest. Džemata ima šest:

-Glavonjski je sa leve strane i sa obe strane Male Vičke ili Glavonjske Reke;

-Gaji su južno od Andrića džemata sa obe strane Bjelice ili između Bjelice i Gorušice;

-Rakići su sa desne strane Bjelice, Gorušice i Nešovića potoka koji se sa severa graniči sa selom Živicom. U ovom džematu su škola i kovačnica, koje su u polju pored Bjelice i Gorušice.

-Andrići se nalaze između Gorušice, Nešovića Potoka, Vujičića Potoka i džemata Ravnogorca.

-Ravnogorci je najseverniji džemat.

-Reljevac je sa leve strane Bjelice i Male Reke.

-Brijest, zaselak, zahvata jugozapadni kraj seoskog atara. On je od sela odvojen brdima: Reljevcem, Okruglicom, Glavonjskim Brdom i Visom, koja se nalaze na kosi između Krivačice i Male Reke. Brijest se deli na dva dela:

-Gornji Brijest, koje je sa obe strane gornjeg toka Briještanske Reke i;

-Donji Brijest je sa obe strane Krivačice, Bulijske Reke i Briještanske Reke.

Svi džemati kao i Gornji i Donji Brijest zahvataju velike prostore i obično su razdvojeni rekama, kosama i brdima. Oni se sastoje od više porodica, koje su dosta izmešane a neke rasturene u dva ili više džemata. Kuće su u džematima različito razmaknute i imaju velike okućnice, ali su u džematu Gajima kuće veoma blizu jedna drugoj, barem u ovom njegovom delu koji je između Bjelice i Gorušice, te dosta kuća od okućnice imaju samo dvor.

U selu ima oko 200 kuća.

Zadruga u Viči ima dosta. Velika su zadruge Velimira Babića i Veljka Glavonje u kojima ima po 27 ukućana. Najveća zadruga je Jevrema Stojkovića u kojoj ima 38 ukućana.

Kolibe.

U Viči ima 3-4 kolibe kod kojih se leti drži stoka. One se nalaze u Gorušici i drugim mestima seoskog atara.

Ime selu i zaseocima-džematima.

U selu nema priče kojom bi se objasnilo njegovo ime a koje je svakojako i nije srpskog porekla.

Zaselak Brijest i džemati Gaji i Ravnogorci su dobili nazive po drvetu brestu, gaju i gori. Reljevac je dobio ime po brdu na kome se nalazi a Glavonjski džemat po prezimenu porodice Glavonje. Džemati Andrića i Rakića su dobili imena po imenima predaka ovih porodica.

Starine u selu.

U Viči ima dosta ostataka iz starine više nego u drugim selima Gornjeg Dragačeva.

U Donjem Brijestu, sa desne strane Briještanske Reke postoji veliki krečnjački krš, koji zovu Gradina. Na ovome kršu se vide ostaci od starih zidina i priča se da je tu bio grad, koji je zidala Prokleta Jerina.

Na brdu Reljevcu bio je, vele, grad čuvenog srpskog junaka Relje od Pazara.

U džematu Gajima više sudnice i mehane postoji Madžarsko Groblje a u džematima Rakića i Gajima, kao i Donjem Brijestu postoji po jedno staro groblje. Na ovim grobljima se nalaze visoke ploče ili komadi spomenika ali na njima nema nikakvih znakova ili natpisa.

Među Glavonjskim kućama ima mesto Crkviština. Priča se da je tu nekada nekada bila crkva i osim velikog kamena od Časne Trpeze nema drugih ostataka.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

U Viči su najstarije porodice:

–Maričići, slave Petrovdan.

–Pajići, slave Nikoljdan.

–Stevanovići (Zipare), slave Nikoljdan.

–Jaćimovići, slave Tomindan.

–Markovići, slave Aranđelovdan.

–Šiškovići (Jovanovići), slave Nikoljdan.

–Lazovići, slave Đurđevdan.

–Vuksanovići, slave Đurđevdan.

Sve ove porodice su starosedeoci, jer se ne zna da su doseljene. Za Maričića i Pajiće vele da spadaju u najstarije porodice Gornjeg Dragačeva. Jedan od predaka Jaćimovića je bio Karađorđev buljubaša. Od Pajića ima odseljenika u Vrdilima (žički srez) i u nekom selu kod Beograda a od Stevanovića u Kukićima – trnavski srez.

Od doseljenih porodica najstarije su:

–Kijevci (Nešovići, Rankovići, Miletići, Milinkovići, Obradovići, Kovačevići, Milekići, Lukovići, Grujići, Babići i Pantovići), slave Sv. Vasilija – Nova Godina. Ova porodica se doselila iz Kojavaca u Staroj Srbiji pre 200 i više godina. Doselila se četiri brata, od kojih se jedan nekud odselio, drugi nije imao poroda a od ostale dvojice, Andrije i Rake, postale su gore pobrojane porodice, koje čine jednu od najvećih porodica u Gornjem Dragačevu. Predak Rankovića, neki Bego, vojevao je kod Karađorđa. Od ovih porodica ima odseljenika u okolnim i daljim selima kao Kovačevići u Goračićima (Dragačevo) i Banjici (trnavski srez), Milinkovići u Guberevcima (Dragačevo) i Nešovići u Zablaću (trnavski srez),

U 18. veku doselili su se:

–Glavonje, Milisavljevići i Jeremići, slave Nikoljdan. Oni su jedna porodica i doseljeni su iz Stare Srbije. Doselilo se šest braće Bakovića i pošto su tamo ubili spahiju, te da im se ne bi ušlo u trag, promenili su prezime u Glavonje. Prezimena Milisavljevići i Jeremići su postali kasnije po imenima predaka iz te porodice. Kada su se doselili u Viču, prvo su se naselili na mestu Slano Polje, sa desne strane Gorušice, pa su docnije prešli na mesto Kućište, gde i danas stanuju. Od ove porodice ime odseljenih u Vodnju, smederevski okrug.

–Mirkovići ne znaju odakle su se doselili, slave Đurđevdan.

–Ćirovići ne znaju odakle su se doselili, slave Nikoljdan.

–Gugovići (Ilići) je ded, čovek od 70 godina je došao iz Sjenice, slave Tomindan.

Za Karađorđa su se doselili:

–Sretenovići, slave Jovanjdan. Oni su jedna porodica se Sretenovićima iz Rtiju, odakle su se doselili. Od ove porodice ima odseljenika u Ježevici, trnavski srez.

–Gerzići su jedna porodica sa Đekićima u Rtiju, odakle su se ovde doselili, slave Lučindan.

–Kojovići su se doselili od Sjenice, slave Nikoljdan.

–Pupavice (Radovanovići, Ranovići, Mijatovići i Stolovići), slave Petrovdan. Doselili su se iz Stare Srbije.

–Đokanovići su se doselili iz Stare Srbije, slave Đurđevdan.

–Zarići i Stojkovići su jedna porodica i doselili su se iz Rokaca, moravički srez, slave Nikoljdan.

–Ivanovići i Trifunovići su takođe jedna porodica i doseljeni su iz Stare Srbije, slave Stevanjdan.

–Radonjići i Radovići su jedna porodica i doselili su se od Sjenice, slave Đurđevdan.

–Konstatinovići su se doselili iz Lopiža kod Sjenice. Doselio ih starac pop Lazo sa sinom popom Vasilijem. Vasilijev sin je bio pop Ilija, njegov sin pop Vasilije a od ovoga pop Čedo, koji je umro 1904. godine. Slave Sv. Vasilije. Pre 50 godina jedan od ove porodice odselio se u Rogaču (Dragačevo). Brat i sin popa Čede su učitelji u Čačku i Guči.

–Rakovići su doseljeni od Sjenice, slave Nikoljdan.

–Sladovnice su takođe doseljeni od Sjenice, slave Đurđevdan.

–Gavrilovići (Šijakovići) slavi Aranđelovdan i ne znaju odakle su se doselili.

Posle Karađorđa doselili su se:

–Pejovići su došli od Sjenice, slave Aranđelovdan.

–Buliji se ded doselio iz Pšanika u Dragačevu pre 70 godina, slavi Aranđelovdan.

–Đorđevići (Smukarići) su se doselili pre 50 godina iz Radaljeva – moravički srez, slave Nikoljdan.

–Mihailovići, otac se doselio iz Krivače u Dragačevu, slave Jovanjdan.

–Beševići su se doselili pre 50 godina iz Bjedine Varoši, moravički srez, slave Aranđelovdan.

–Lončarevići su došli iz Goračića pre 40 godina, slave Đurđic.

–Parezanovići su došli odnekuda iz moravičkog sreza pre 35 godina, slave Mitrovdan.

–Petrović je došao kao pripuz iz Radaljeva pre 30 godina, slavi Nikoljdan.

–Radović (Vukašin) je došao kao pripuz iz Kaone u Dragačevu, posle srpsko-turskog rata. On priča da mu je bio ded Karađorđev vojvoda Milić Radović, slavi Sv. Vračeve.

–Rozgić je došao odnekud iz moravičkog sreza, slavi Lučindan.

–Šljivić je došao kao pripuz iz Šljivića u moravičkom srezu, ne kaže se koji slavu slavi.

–Borisavljević je pripuz iz nekog studeničkog sela, slavi Stevanjdan.

–Todorović je od Bulija iz Pščanika, slave Aranđelovdan.

–Janković je pripuz iz Kotraže, slavi Đurđic.

–Pavlović je pripuz iz živice, slavi Nikoljdan.

Po današnjim imenom ovo selo je prvi put zabeleženo u spiskovima 1818. godine kada je imalo 50 domova. Ipak ovo selo je moralo i ranije postojati. Prostrana i dosta pitoma dolina Bjeličina u ovom selu nije ostala zapažena od Turaka. Selo je moralo imato svoga spahiju, što pokazuje imesto Spahina Njiva, kao što to i narod potvrđuje u svojim pričama.

Veliki broj starijih porodica, za koje se veli, da su doseljeni u 18. a jedni, najrazgranatija u 17. veku, kao i nekoliko za koje se govori, da su starosedeoci, dovoljno pokazuje,da je Viča davno postojala. A kako u selu ima dosta ostataka iz starine, koji su svakako iz vremena, kada današnje selo nije postojalo, pošto stanovnici o njima ne znaju ništa da pričaju, onda se može zaključiti, da je Viča zasnovana na mestu jednog ili nekoliko ranijih naselja i da svakako spada u vrlo staro, ili najstarije selo u Gornjem Dragačevu.

Karakteristično je da imena dva džemata u selu – Reljevac i Gaji – ukazuju, da je ovde bilo naselje još u srednjem veku.

Ze Reljevac je već rečeno, da seljaci pričaju, da su na njemu bile zidine od dvorova Relje od Pazara te da je pod njegovom upravom bilo tadašnje naselje.

U povelji Stevana Prvovenčanog se govori, da je on pored ostalog podario manastiru Žiči i Gaje sa zaseljima, koja su još sa nekim selima spadala u oblast Zatonje. U Vujićevim Putešstvejima po Serbiji 1826. godine J. Erdeljanović u primedbi veli:

-Zatonje je takođe velika župa, koja je morala biti u blizini Žiče, jer to pokazuju sela Zamčanje i Dubovo, koja i sada postoje u žičkom srezu. Od ostalih imena postoje Gaji kao zaselak u dragačevskom srezu.

Kad se uzmu u obzir mnogi ostaci iz starine, predanja o Reljevcu i ostalo što ukazuje na starinu sadašnjeg sela i ranijih naselja, koja su nesumnjivo ovde postojala, onda se može pretpostaviti, da se Gaji iz povelje mogu odnositi na naselje, koje je ovde bilo, i od toga se verovatno i ime zadržalo.

Moguće je da je današnji naziv dobilo selo po nekom od zaselja, a ime ondašnjeg sela zadržalo se samo za njegov džemat ili zaseok. Ako bi ova postavka bila verovatna onda bi se moglo kazati, da je ovde bilo naselje još u 13. veku i znalo se kao današnji deo sela – džemat Gaji.

Obetina je u Viči prvi dan Sv. Trojica a sabor je u Maloj Reci i Andrića džematu na Cv. Iliju.

IZVOR: Kosta Jovanović – Gornje Dragačevo. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.