Doseljavanje naroda u Vojvodinu

55 komentara

1. 23. oktobar 2019. u 18:39

   Vojislav Ananić

   CRNO BRDO

   U mađarsko – njemačkoj opštini Feketić, koja je od 1924. godine nosila naziv Crno Brdo, 6 km. udaljena od naselja, formirana je na majuru posjeda Đure Tomanovića u procesu kolonizacije 1920–1941. godine, kolonija Crno Brdo, potpuno izolovana od starog naselja, ali i od ostalih dobrovoljačkih kolonija u Bačkoj. Izolovanost kolonista bila je fizička, ali i socijalna, vjerska, jezička i nacionalna. Saobraćajno mala kolonija u vrijeme jeseni i zime bila je zbog blatnjavog i neprohodnog puta odsječena od svijeta. Kolonija Crno Brdo zato je 30. decembra 1939. godine, znači na kraju procesa kolonizacije, dajući podatke Savezu agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem o prosvjetnom i zdravstvenom stanju u koloniji navela da bi „najpotrebnije bilo za ovu koloniju da nam se izgradi tvrdi put do opštine Feketić u dužini 5 km. kao što je predviđeno i za ostale susjedne kolonije.”

   MALOBROJNIM KOLONISTIMA DRŽAVA NIJE OBEZBIJEDILA KROV NAD GLAVOM

   Malobrojnost kolonista (21 porodica), njima strano okruženje koje ih nije prihvatalo i pitanje odnosa sa drugačijom socijalnom, vjerskom, jezičkom i nacionalnom sredinom, nesigurnost dobijenog posjeda, dugo vrijeme od početka naseljavanja do gradnje kuća, problem gradnje školske zgrade i dolaska učitelja u izolovano naselje, udaljenost kolonista od starog naselja, pitanje snabdijevanja kolonije pijaćom vodom i zdravstvene zaštite kolonista stvaralo je kod kolonista osjećaj izopštenosti i duboke i trajne nesigurnosti. Svi kolonisti u koloniji Crno Brdo bili su iz Like (Gračac, Korenica, Gospić, Udbina) uz dvoje kolonista iz Dalmacije (Sinj), dvoje iz Hercegovine (Bileća) i jednog iz Gorskog Kotara (Ogulin). Kolonisti, od kojih su 19 bili srpski ratni veterani – dobrovoljci, a dvojica kolonisti, kao ratni pobjednici suočili su se na samom početku kolonizacije sa činjenicom da država koja ih je naseljavala u nacionalno okruženje kojem nije vjerovala, nije im obezbijedila krov nad glavom. Kolonisti su zato ulazili u „kiriju” odnosno privremeno se smještali u Feketiću kod mještana mađarske ili njemačke nacionalnosti. Opštinsko poglavarstvo Feketić 15. decembra 1923. godine donijelo je odluku da se za svaku naseljeničku porodicu izda 4.000 dinara „u ime pripomoći za zidanje dobrovoljačkih kuća, za 21 porodicu, dakle 84.000 dinara, pod uslovom da se dobrovoljci do konca 31. maja 1924. godine isele svaki na svoju parcelu, a opštinsko poglavarstvo zadržava sebi pravo da će svakom dobrovoljcu isplatiti pripomoć tek onda kad podigne kuću i kada kuća bude pod krovom.” Opštinsko poglavarstvo na čelu sa opštinskim knezom Šandorom Terebešijem ovu odluku je obrazložilo jer su „većina dobrovoljaca naseljeni u opštini kod pojedinih seljaka što je neugodno zbog toga što su ovdašnji stanovnici tako zidali kuće, da samo za sebe i svoje porodice bude mjesta. ” Ovu inicijativu kolonisti su odbili i zatražili su od opštine da „dok se ne isele u svoju kuću da svaki član ima pravo na stan u opštini do toga vremena”, da svako ko počne da pravi kuću da mu se izda po 4.000 i da se „taj novac daruje bez ikakve obaveze.” Pošto se kolonisti i opština Feketić nisu mogli sporazumjeti oko novca, pomoć kolonistima od strane opštine nije stigla. Pitanje nadjeljivanja placeva za gradnju kuća koje se nije brzo realizovalo sprječavalo je gradnju kuća u koloniji i vremenski produžavalo neizvjesnost naseljenika. Kolonisti su od Saveza agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem tokom jula 1921. nadjeljeni kreditom od 50 dinara, a 26. februara 1922. godine novim kreditom od 120 dinara, od čega je bilo predviđeno za gradnju kuća 145.000 dinara koje su kolonisti potrošili za nabavku poljoprivrednih sprava i priplodne stoke jer ni do 1. decembra 1923. godine nisu bili nadjeljeni placevima. U Županijskom agrarnom uredu u Subotici 24. aprila 1924. godine naseljenicima je „obećano mjesto za gradnju kuća, a mi bismo to voljeli da imamo pismeno da možemo slobodno raditi.” Savez agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem 26. juna 1924. godine odgovorio je agrarnoj zajednici u koloniji Crno Brdo da molbe za ekspropiraciju zemljišta za potkućnice moraju biti na obrascu i „ako nemate mjernika izvjestite nas, pa ćemo vam poslati jednog mjernika. ” U drugoj polovini 1924. godine i tokom 1925. godine trajala je gradnja kuća u novom naselju. Savez agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem 31. decembra 1925. godine uputio je dopis Oblasnoj finansijskoj direkciji kojom je tražio oslobođenje kolonista od opštinskog poreza jer su „uspjeli prošlog ljeta da podignu kućice, te im je utoliko lakše i u tom mjestu sada mogu opstati jer imaju krov nad glavom. Zidajući kuće oni su se morali i zadužiti jer im je država pozajmila samo građu i crijep, a to nije ni šesti dio koštanja kuće.” „U Crnom Brdu je malo naseljenika, njih 21… Naselje ima 11 novih kuća, a ostalih 10 kuća biće gotovo nadati se do jeseni.” Pisao je revizor Saveza Filip Pejović 24. juna 1925. godine poslije posjete koloniji. Kuća ima 20 ozidanih, a jedan ima kuću u selu „ 4.marta 1927. godine izvještavao je iz kolonije revizor Saveza F.Pejović. Uz svaku kuću ima lijepa štala.” Kolonija je 1938. godine imala 20 kuća, i 28 gospodarskih zgrada, odnosno samo djelimično su bile izgrađene u domaćinstvima pomoćne zgrade. Naseljenici u koloniji nadjeljeni su zemljištem na posjedu Đure Tomanovića koji je iznosio 641 k.j. i 1.018 kv.hv. Zemljište su kolonisti dobili u zakup, koji je za dobrovoljce plaćala država, i u provizorijumu ostali su do druge polovine 30-tih godina 20. vijeka, kada su konačno postali vlasnici nadjeljenog zemljišta.

   PRAVNA NESIGURNOST

   Privremeno nadjeljeno zemljište bilo je pravno nesigurno za koloniste i sve vrste aktivnosti zastupnika veleposjednika Tomanovića da izmjeni status zemljišta zahvaćenog agrarnom reformom, izazivali su uznemirenost kod kolonista. Za potrebe agrarne reforme sa veleposjeda oduzeto je 203 k.j. i 784 kv.hv. i to 182 k.j. 1.126 kv.hv. dodijeljeno je kolonistima u koloniji Crno Brdo i 20 k.j. 1.258 kv. hv. mjesnim agrarnim intresentima, dok je veleposjedniku ostavljeno 438 k.j. i 234 kv.hv. Veleposjednik je za ekspropirisano zemljište dobio odštetnu sumu od 526.523 dinara. Međutim, naredbom Ministra za agrarnu reformu br.37035/924 od 10. septembra 1924. godine i br.38993/924 od 24.septembra 1924. godine veleposejdniku Đuri Tomanoviću vraćen je maksimum od 518 k.j. odnosno, povraćeno je još 80 k.j. zemljišta koje je prethodno razdijeljeno u agrarnoj reformi. Kolonisti su se povodom vijesti da će se vratiti veleposjedniku dio zemljišta 26. juna 1924. godine obratili Savezu agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem jer je tim povodom svima njima zabranjeno da obrađuju zemlju i „obustavljeno je dijeljenje zemlje”. „Žito je za nekoliko dana zrelo” napisali su kolonisti iz Crnog Brda. „Ovo rješenje proizvelo je veliki strah i nemir kod naših Zajednica i kod članova zainteresovanih tim rješenjem” 29. septembra 1924. godine obratio se tim povodom Savez agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem Ministarstvu za agrarnu reformu. „Županijski agrarni ured konstatovao je maja mjeseca da se dotični veleposjednik ne nalazi na našoj teritoriji, da pored ovoga posjeduje u Mađarskoj nekoliko stotina jutara, da se od oslobođenja stalno nalazi na stranoj teritoriji i da prema tome ne može uživati gore spomenutu zemlju. Pogođen rješenjem Županijskog agrarnog ureda veleposjednik Tomanović uložio je protiv ovog rješenja i Ministarstvo nalazeći da je on ponovo naš građanin vratio mu je natrag oduzeti maksimum s tim da se zemlja oduzme ovima kojima je nadjeljena u prošloj ekonomskoj 1923–1924. godini. Međutim, još 1920. godine uz pristanak samog G. Tomanovića i uz njegovo obećanje da neće tražiti da se dotičnim dobrovoljcima optantima i interesentima zemlja oduzme. Takvih ima 21 na broju. Ti ljudi već 4 godine obrađuju zemlju naselivši se uz velike lične teškoće i materijalne troškove. Sada se odjednom nalaze u opasnosti da im cijeli plodonosni rad od 4 godine propadne. Ovi ljudi nisu tangirani ovim rješenjem pošto se zemlja oduzima onima koji su se naselili prošle godine. Ipak njima je zabranjeno da obrađuju dalje svoju zemlju.” Veleposjednik Tomanović je 1925. godine prodao 400 k.j. zemljišta sa svog posjeda u opštini Crno Brdo i to braći Miković i drugim kupcima iz Srbobrana i 16.marta 1926. godine kolonisti su tražili mogućnost da preko kredita kupe ostalih 40 k.j. Veleposjednik je i 1926. godine nastavio parnicu kojom je pokušao da dobije razliku zemljišta između dobijenog maksimuma i propisanog maksimuma, pa je odlukom Županijskog agrarnog ureda u Novom Sadu od 19. maja 1926. godine njemu vraćeno 84 k.j. i 424 kv. hv. zemljišta. Agrarna zajednica iz kolonije žalila se na ovu odluku jer je ovim rješenjem oduzeto devet parcela naseljenim dobrovoljcima. Veleposjednik Tomanović 11. marta 1926. godine izjavio je preko svog opunomoćenika da „pošto se sa ovog posjeda ima premjestiti nekoliko dobrovoljaca i pošto su neki od njih i kuće sazidali, vlasnik se obavezuje da sazidane kuće dotičnim ili isplatiti odštetu u gotovom novcu ili sazidati istu toliku zgradu od takvog materijala, tamo gdje se nove parcele i kućišta dobiju. Sem toga, vlasnik se obavezuje onim koji budu premješteni svojim kolima i konjima prenijeti do željezničke stanice bilo Feketić ili Mali Iđoš sve njihove stvari za preseljenje. ” Županijski agrarni ured u Novom Sadu 5. januara 1927. godine prihvatio je žalbu kolonista iz kolonije Crno Brdo i poništio svoje prethodno rješenje.

   VELIKA DUGOVANJA

   Mala naseljenička zajednica u Crnom Brdu bila je izuzetno siromašna i prezadužena. Naseljeni dobrovoljci nisu imali ni poljoprivredne sprave, ni muznu ni vučnu stoku, bili su po doseljavnju „bez kuća, sjemena i alata” kako se navodi u izvještaju Saveza agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem od 31. decembra 1925. godine i davali su zemljište u zakup ili napolicu lokalnom njemačkom ili mađarskom stanovništvu. Zašto se daje zemljište u napolicu objasnili su naseljenici u koloniji svojim dopisom Savezu agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Baranju od 16. avgusta 1924. godine: „Onaj koji stanuje u drugim pokrajinama ne može zemlju da obrađuje pošto ne mogu dobiti stan za naseljenje, niti ima čime zemlju da obrađuje. Nema ni stana, ni leba, a kamoli da kupi konje, kola, plug i druge sprave i alate na ovim vremenima. Nemaju odakle da se pomognu sem sa svojih parcela”, pisao je revizor Saveza F.Pejović 24. juna 1925. godine. „Ljudi su vrijedni, našao sam ih sve na svom poslu” napisao je isti revizor 4. marta 1927. godine. Prema izvještaju Agrarne zajednice iz kolonije Crno Brdo od 4. novembra 1923. godine 21 kolonistička porodica, koje su tada stanovale u kiriji u Feketiću, imale su 77 članova ili u prosjeku 3,66 članova po porodici. Godine 1938. u koloniji je živjelo 137 lica odnosno u prosjeku naseljenička porodica iznosila je 6, 5 članova. Godine 1939. kolonija je imala 146 žitelja, što znači da se za period 1923– 1939. godine kolonija povećala za ukupno 69 lica , odnosno skoro se udvostručila brojem. Kao osnovno pitanje funkcionisanja male kolonije bilo je pitanje školovanja djece jer je kolonija bila udaljena od naselja Crno Brdo 6 km. Atarskim putem koji je u jesen i zimu bio neprohodan. „Naselje je na utrini, nema mjesta za crkvu i školu” pisao je 24. juna 1925. godine revizor Saveza F.Pejović. „Kolonija je vrlo mala, nema škole, a ima djece za školu dovoljno” izvještavao je F. Pejović 4. marta 1927. godine. Škola je bila izgrađena 1929–1930. godine jer je agrarna zajednica 9. marta 1930. godine bila spremna da se 1 k.j. zemlje „dade nastavniku ako dođe na dužnost do 20. maja”. „Kolonija ima lijepu školu koja je koštala 300.000 dinara izvijestio je revizor Saveza F. Pejović 2. januara 1931. godine, „ali nažalost učitelja nemaju. Dolazila je neka učiteljica, pa se razboljela i otišla. U Feketiću imaju 17 učitelja. U koloniji učitelj ima lijep stan i podrum. Djece za školu imaju 45.” Novoizgrađena škola sa učiteljskim stanom nije riješila potpuno problem školovanja djece u koloniji jer učitelji su izbjegavali da dođu u novo naselje sa dvadesetak kuća odvojeno od svijeta.

   BEZ VODE NEMA ŽIVOTA

   Da bi mala izolovana kolonija funkcionisala postavio se i problem kvalitetne pijaće vode u naselju i zdravstvene zaštite stanovnika novog sela. Kolonija je od ljekara i ambulante bila udaljena 6 km. Putem koji je u jesen i zimu bio neprohodan. Novo naselje ni 2. januara 1931. godine nije imalo arterski bunar i uslijed nedostatka zdrave pijaće vode „djeca naročito boluju ” kako je istakao u svom izvještaju revizor Saveza F. Pejović. Uprava Dunavske banovine odobrila je sredstva za bušenje arterskog bunara, ali do 10. juna 1933. godine ništa nije urađeno po tom pitanju. U izvještaju agrane zajednice o prosvjetnom i zdravstvenom stanju u koloniji od 31. decembra 1939. godine navodi se da je jedan „arterski bunar podignut o trošku Banovine, a još je jedan potreban.” Jedina organizacija koja je funkcionisala u novom selu bila je agrarna zajednica osnovana 12. aprila 1921. godine neposredno po doseljavanju kolonista. U dopisu agrarne zajednice Poljoprivrednom odjeljenju Dunavske banovine od 25. marta 1936. godine navodi se da se „kolonija Feketić nalazi u čisto njemačkoj opštini, opkoljena sa svih strana od Nijemaca i Mađara, te su prema tome kolonisti u svim stvarima upućeni sami na sebe. Jedina ustanova u koloniji je agrarna zajednica u kojoj su okupljeni svi kolonisti te je neophodno da agrarna zajednica ima svoj, makar i skroman zadružni dom u kome bi se smjestile sve privredne i kulturne ustanove koje su potrebne jednom iole naprednom selu.” Sami kolonisti izvijestili su Savez agrarnih zajednica za Banat, Bačku i Srem 7. maja 1930. godine da su u koloniji organizovali Poljoprivrednu knjižnicu i čitaonicu.

   Piše: dr Milan Micić

   Izvor: SRPSKO KOLO, Br. 45.

   Odgovori

2. 5. novembar 2019. u 05:58

   Vojislav Ananić

   Milan Micić: Kolonisti “bez zemljaka”

   Izvor: Milan Micić; Banija Online

   Banija

   ponedeljak, 04. novembar 2019. | 19:05
   154

   Za portal Banija Online piše: dr Milan Micić, istoričar i književnik
   Kolonizacija srpskih dobrovoljaca sa Banije u Banat i Bačku ( 1920- 1941)

   Dobrovoljci srpske vojske sa Banije u procesu kolonizacije Banata i Bačke 1920- 1941. godine ni u jednom kolonizacionom naselju usled svoje malobrojnosti nisu nastupali kao homogena zavičajna grupa. Na najvećem banatskom veleposedu Andrije i Aleksandra Čekonjića ( oko 35 000 k.j. zemljišta) na prostoru između Begejskog Svetog Đurđa ( Žitište) i Žombolja ( od 1924. godine u Rumuniji) duž pruge Veliki Bečkerek( Petrovgrad) – Žombolj nadeljeno je zemljištem 22 dobrovoljca sa Banije i to u novim naseljima Vojvoda Stepi -14, Aleksandrovu- 6 i Banatskom Karađorđevu -2, a na susednom veleposedu Anastazije Sečenji u koloniji Rusko Selo-3.

   Prvi doseljenik, uz Đorđa Ćojanovića iz Varoške Rijeke, kod Bosanske Krupe na majure A.Čekonjića u privremeni smeštaj ( u zgrade za radnike, žitne magazine, staje, šupe , svinjce, kotarke ( čardake) za kukuruz) sa kojih je kasnije formirano najveće dobrovoljačko naselje u Kraljevini Jugoslaviji Banatsko Karađorđevo jeste Petar Pustinja, iz Premuštaka ,kod Petrinje. Ova dvojica naseljenika smestila su se u jesen 1920. godine u žitne magazine u nemačkom naselju Čestereg. Petar Pustinja u trenutku doseljavanja imao je 27 godine a njegova supruga Milka Bunčić – 25 godina. Tačno 13. novembra 1920. godine u magazinu za žito rodio se njihov sin Simo Pustinja prvo doseljeničko dete u koloniji Banatsko Karađorđevo. Petar Pustinja bio je rođen 18. januara 1893 godine i 14. juna 1918. godine došavši iz SAD stupio je u jedinice srpske vojske. U ovu dobrovoljačku koloniju naseljenu sa dve trećine naseljenu kolonistima iz Like, dok su ostali kolonisti bili iz Bosne, Hercegovine, Boke Kotorske i Banata u kojoj je nadeljeno zemljom 1.026 porodica, naselio se sa Banije i Nikola Meandžija iz Majskih Poljana kod Gline. Nikola Meandžija je takođe bio dobrovoljac iz SAD, rođen 1.februara 1892. godine koji je stupio u srpsku vojsku 1917. godine. U koloniju Rusko Selo na veleposedu A. Sečenji među 345 porodica nadeljenih zemljom nadeljeni su zemljom i trojica dobrovoljaca sa Banije. Adam Radošević, iz iz Šakanlije, kod Dvora na Uni , nije bio naseljen u koloniji. U koloniji se naselio Mihajlo Vujičić, iz Kobiljaka, kod Dvora na Uni i naslednici Mihajla Dukića, iz Obljaja ,kod Gline Stevan Vujičić rođen je 10.septembra 1898. godine i kao dobrovoljac došao je iz SAD.

   Mihajlo Dukić kao četnik elitnog odreda srpske vojske Dobrovoljačkog odreda Vojvode Vuka ( Vojina Popovića) poginuo je 30. septembra 1916, u borbama za Kajmakčalan kada je ova elitna jedinica srpske vojske oslobodila Kajmakčalan- kapiju otadžbine.Udovica dobrovoljca Mihajla Dukića, Marta Dukić, 1935. godine tražila je 7.000,oo dinara za gradnju kuće što znači da do tada nije izgradila kuću u koloniji, a prema izveštaju Saveza agrarnih zajednica za Banat od 4.aprila 1940. godine“ „udovica Marta Dukić prošle godine kupila je kuću za 9.000, oo dinara platila je 7.000,oo i nema 2.000,oo da isplati do 15. maja 1940. Zajam joj je potreban jer je prošla godina bila vrlo hrđava.“

   U koloniji Vojvoda Stepa sa Banije zemljom je bilo nadeljeno 14 dobrovoljaca. Trajno su se naselili Jovan Micić iz Majskog Trtnika, kod Gline, Mile Kovarbašić iz Drenovca, kod Gline, Stanko Bulat iz Buzeta , kod Gline, Pavle Kordić iz Bjelnika, kod Petrinje i Petar Crevar iz Buzeta, kod Gline. Ilija Carić, iz Žirovca, kod Dvora na Uni, po podacima od 24.septembra 1937. godine «živi u Americi, ali se na njega ekspropiriše zemljište jer mu je naseljen brat sa porodicom». Odlukom Komisije za likvidaciju agrarne reforme Petrovgrad br. 1375/38 ekspropirisana je zemlja Janka Arbutine iz Martinovića kod Gline i on je oslobođen naseljavanja. u Drugoj agrarnoj zajednici u Vojvoda Stepi 21. avgusta 1935. godine Mladen Šukunda iz Glinskog Trnovca vodio se kao « nepoznat»; u istim spiskovima 1936- 1938. godine vodi se njegovo ime a 18. maja 1939. godine u napomeni navodi se da je preminuo.

   Dobrovoljci sa Banije naseljavani u koloniji Vojvoda Stepa nisu se zajednički naseljavali već pojedinačno i svi oni zakasnili su sa naseljavanjem u procesu kolonizacije koja je u ovoj koloniji počela još 1922. godine. Dobrovoljac Pavle Kordić iz Bjelnika 7. avgusta 1933. godine u svom dopisu agrarnoj zajednici u Vojvoda Stepi naveo je da se « ovih dana doselio». Pavle Kordić po doseljavanju stanovao je u izuzetno teškim uslovima i 16. juna 1934. godine tražio je zajam za gradnju kuće «pošto sam pod kotarkom koju sam namestio.» Pavle Kordić ubrzo je rešio problem stanovanja jer je 16.septembra 1934. godine kupio za 3.000,oo dinara kuću u ul. Zetskoj br.44 od Jove Dačića optanta iz Batanje u Mađarskoj koji je kupio kuću u severozapadnom delu kolonije gde su se nalazili njegovi rođaci i seljani iz zavičaja a Pavle Kordić tako se naselio u deo sela u kojem su bili naseljeni kolonisti iz Like ( Korenica, Otočac).

   Milan- Mile Kovarbašić iz Drenovca,kod Gline, rođen 1894. godine bio je na pečalbi u SAD a potom se borio kao srpski dobrovoljac na Solunskom frontu. Posle Prvog svetskog rata radio je kao žandarm u Beogradu, potom napustio posao, oženio se sa Savom Branković iz Vlahovića, kod Gline, i dobio ćerku Anu. Godine 1928. otišao je po drugi put u SAD, ali je došao u vreme velike ekonomske krize i tek 1932. godine uspeo je da se vrati u Jugoslaviju. Godine 1933. sa porodicom je došao u koloniju Vojvoda Stepa i izgradio kuću u ul. Zetskoj br. 17 u delu sela u kojem su živeli izmešani kolonisti iz Bosne, Dalmacije, Boke Kotorske, Like, Banata.

   Jovan Micić, iz Majskog Trtnika ,kod Gline rođen je 15. septembra 1893. godine. Iz SAD došao je kao srpski dobrovoljac na Solunski front i posle rata dobio je zemljište u Adi kod Vukovara ali je tražio promenu zemljišta i dobio je zemlju u koloniji Vojvoda Stepa. Dušan Milošević, kolonista iz Pocrnja, kod Ljubinja i predsednik Prve agrarne zajednice 24.avgusta 1934.godine žalio Savezu agrarnih zajednica za Banat na članove Druge agrarne zajednice „Micić Jovu, Šukundu Mladena, Sirar Petra i Pavković Iliju koji se ne nalaze u ovoj koloniji, a zemlju imaju. Samo dođu, saberu u džep arendu sa zemlje, a o kućama ni pomena nema.“ Istog dana kada je pisana tužba predsednika Prve agrarne zajednice (24.avgust 1934. godine) Jovan Micić. uputio je zahtev Drugoj agrarnoj zajednici u kojem je tražio 1.000 cigala i 700 crepova jer „nameravam na svom gruntu podići nešto malo kućice kako bi imao staništa da bi mogao naseliti familiju. Obavezujem se da ću podići kuću do berbe kukuruza.“ Očigledno kolonista Jovan Micić ovaj zahtev za gradnjom kuće napisao je pod pritiskom tužbe predsednika Prve agrarne zajednice, jer je njegova molba odbijena na sednici Druge agrarne zajednice 4.septembra 1934. godine sa obrazloženjem da je „imenovani kući otputovao i otkazao pozajmicu.“ Na skupštinama Druge agrarne zajednice od 18. aprila 1935 .godine do 6. septembra 1936. godine pored imena Jovana Micića u napomenama je zapisano: “Glina, Hrvatska, nije u selu“ i „Hrvatska, kući“. Februara 1936. godine među imenima 23 kolonista koji su dobili građu za kuću bilo je ime Jovana Micića što znači da je kuća u ulici Alekse Šantića u međuvremenu izgrađena do krova. Kuću u ul. Alekse Šantića Jovan Micić izgradio je na placu od 800 kv. hv. nenaseljenog dobrovoljca Pavla Zinaje iz Majskog Trtnika koji je kao nadoknadu dobio 800 kv.hv. zemljišta u ataru kolonije. U pomenutoj kući boravila je tokom 1937. i 1938. godine porodica koloniste Nikole Uzelca, iz Jošana,kod Udbine, a porodica Jovana Micića u nju se uselila marta 1937 godine godine tako da su ove dve porodice živele godinu dana zajedno dok porodica Uzelac nije izgradila kuću. Godine. 1942. Jovan Micić kupio je kuću od udovice Vukosave Jovanović iz Čeneja u Rumuniji u ul. Zetskoj br. 19. neposredno uz kuću Mile Kovarbašića iz Drenovca sa kojim je drugovao. Jovan Micić bio je trgovac stokom i tokom 1936. godine propao je u trgovini usled stočne bolesti. Rus- emigrant u jednoj glinskoj gostioni rekao mu je da što pre ode za Banat jer će „ovde biti krvi do kolena:“ Jovan se preselio u Banat sa ženom Stojom rođ. Lončar iz Majskih Poljana, sinom Ostojom i ćerkama Dragicom i Milkom.

   Dobrovoljci naseljeni sa Banije u koloniju Vojvoda Stepa živeli su u različitim delovima sela. Porodice Kordić i Carić živele su u „ličkom kraju“, Micić i Kovarbašić u jugoistočnom delu sela gde su živeli kolonisti iz raznih krajeva,a porodice Crevar i Bulat u severnom delu sela u okruženju kolonista iz Bosne. Zbog svoje malobrojnosti banijski dobrovoljci u Vojvoda Stepi nisu bili zavičajno prepoznatljivi već su smatrani ili Ličanima ili Bosancima. Tako su kolonisti sa Banije bili „bez zemljaka“ u kolonijama jer su sve druge naseljeničke zajednice bile brojne, homogene, međusobno solidarne i povezane. Naseljeni Banijci su se ispomagali između sebe, ali su se svojim osobinama trudili da se uklope u zavičajnu heterogenost naselja u koja su došli.

   Odgovori

3. 5. novembar 2019. u 06:03

   Vojislav Ananić

   Kolonizacija srpskih dobrovoljaca sa Banije u Banat i Bačku ( 1920- 1941)

   Izvor: Milan Micić; Banija Online

   Banija

   sreda, 16. oktobar 2019. | 18:26

   1065

   Za portal Banija Online piše: dr Milan Micić, istoričar i književnik

   Ko su srpski dobrovoljci i kolonisti?

   Petar Crevar, iz Buzeta, kod Gline na ostrvo Elis, u karantin na ulazu u Njujork, dospeo 13. februara 1906. godine iz Roterdama brodom Stadendam, imao je 20 godine i u tom trenutku bio je oženjen. Kao mesto poslednjeg boravka ubeležen je Vrginmost.

   Mile Kovarbašić, iz Drenovca , kod Gline stigao je u SAD 3. septembra 1911. godine brodom Klivlend iz Hamburga. U tom trenutku imao je 17 godina. Kao poslednje mesto boravka ubeležena je Glina.

   Stanko Bulat, iz Buzeta, kod Gline, 13. jula 1913. godine došao je u SAD iz Liverpula na brodu Koronia. Zapisano je da je tada imao 32 godine a kao poslednje mesto boravka zabeleženo je: Staza, Hrvatska.
   Zemlja iz koje je Petar Crevar dolazio zapisano je da je bila Mađarska, Mile Kovarbašić- Austrija, a Stanko Bulat Hrvatska. Za svu trojicu napisano je da su po nacionalnosti bili Hrvati..

   Po porodičnom predanju u kući Micića u Vojvoda Stepi, u Banatu, Ostojin otac Jovan Micić, iz Majskog Trtnika, kod Gline kao sedamnaestogodišnjak 1910. godine ukrao je svom ocu Iliji par konja, prodao ih na vašaru u Petrinji i pod imenom Nikole Dubajića otišao za Ameriku. Nikola Dubajić 12. juna 1910. godine kao sedamnaestogodišnjak iskrcao se na ostrvo Elis. U SAD dospeo je iz engleske luke Sauthempton na brodu Njujork.

   Sva ova četvorica ljudi, zajedno sa Pavlom Kordićem iz Bjelnika, kod Petrinje, susrešće se u velikoj banatskoj koloniji Vojvoda Stepa, na veleposedu grofa Andrije Čekonjića kao srpski dobrovljci nadeljeni zemljom i naseljeni u koloniji u periodu 1920- 1941. godine. Na zemlju nadeljenu srpskom dobrovoljcu Iliji Cariću, iz Žirovca, kod Dvora na Uni, koji se 1919. godine vratio u SAD 1938. godine došao je sa porodicom njegov brat Marko. Ilija Carić vratio se u Čikago , formirao porodicu i 50-tih godina 20. veka poslao je dve burme za venčanje Dmitra Carića, Markovog sina, i Smilje Milinović iz dobrovoljačkog naselja Vučkovac kod Našica. Ukupno 14 srpskih dobrovoljaca sa Banije bilo je nadeljeno zemljom u ovoj banatskoj koloniji ali se ostali nisu doselili u procesu kolonizacije.
   Vojvoda Stepa je bila jedno kolonističko mesto od 201 kolonije koje su između dva svetska rata formirane u tzv. severnim krajevima (Banat, Bačka, Srem, Baranja, Slavonija) u kojima je pred Drugi svetski rat živelo oko 100. 000 ljudi.

   Na području Banata formirano je 35 kolonija u kojima je uoči Drugog svetskog rata živelo oko 30.000 ljudi, na području Bačke 52 kolonije u kojima je živelo blizu 30.000 ljudi, i na prostoru Srema 24 nova naselja u kojima je krajem 30-tih godina 20. veka živelo oko 9.000 lica .U Baranji u procesu kolonizacije osnovano je 7 kolonija u kojima je živelo oko 2.000 ljudi, a u Slavoniji 83 kolonije sa oko 27.000 lica.

   Nova država ( Kraljevina SHS ) kolonizovala je na sever zemlje srpske ratne veterane- dobrovoljce iz dinarskih krajeva i srpske optante iz Mađarske kao osnovno kolonizaciono tkivo. Cilj kolonizacije bila je nesigurnost nove države na panonskom prostoru, zaštita granica ka Rumuniji, a posebno ka Mađarskoj koja je gajila otvorene revizionističke ambicije ka tim krajevima i nepovoljna etnička struktura po južnoslovensko ( srpsko) stanovništvo u Banatu, Bačkoj i Baranji.

   Kolonisti u tzv. severnim krajevima trebali su da budu simboli i čuvari novostvorene države.

   Popisi stanovništva iz 1921. godine reflektovali su nepovoljnu etničku sliku za Kraljevinu SHS u Baranji, Bačkoj i Banatu i pojačavali insistiranje na neophodnosti kolonizacije ovih krajeva novoj državi dokazano vernim stanovništvom .

   U Bačkoj prema popisu iz 1921. godine živelo je 260.988 Mađara (35,50%), 246.598 Srba i Hrvata (33,55%),173.796 Nemaca (23,64%), 30.933 Slovaka (4,22%). Po ugarskoj statistici iz 1910. godine u Bačkoj je bilo 145.063 Srba, a prema statistici Srpske patrijaršije u Karlovcima 1913. godine 189.343 Srba, što znači da južnoslovensko stanovništvo u Bačkoj nije imalo ni relativnu većinu a da je srpsko stanovništvo u Bačkoj bilo u manjini. U Banatu je po popisu iz 1921. godine bilo Srba i Hrvata 214.213 (32,29%), Nemaca 126.530 (23,20%), Mađara 98.471(18,06), Rumuna 72.377( 13, 27%),što ukazuje da je i u ovoj regiji srpsko stanovništvo imalo tek relativnu većinu. Na teritoriji jugoslovenske Baranje živelo je prema jugoslovenskom popisu 1921. godine 49.173 stanovnika. Srbo- Hrvata bilo je 15.602 (31,7%) od čega 6.780 pravoslavnih (13, 8%), Mađara 16.638 (33,8%), Nemaca 15.976 (32,6%), odnosno neslovena bilo je 66,4% od ukupnog broja stanovnika.

   U Banatu i Bačkoj u periodu 1920- 1941. godine nadeljeno je zemljištem 129 dobrovoljaca srpske vojske sa Banije i to u Banatu 69 i u Bačkoj 60.

   Ko su bili dobrovoljci vojski dveju srpskih država Kraljevine Srbije i Kraljevine Crne Gore u Velikom ratu ( 1914- 1918)?
   To su bili, mahom, Srbi – austrougarski državljani iz Banije, Like, Korduna, Dalmacije, Slavonije, Bosne, Hercegovine, Boke Kotorske, Banata, Bačke, Baranje, Srema koji su se, vođeni idejom srpskog državnog i duhovnog jedinstva, opredelili da se u ratu bore na strani srpske i crnogorske vojske.

   To su bili ljudi unapred osuđeni na smrt. U slučaju zarobljavanja čekao ih je austrougarski preki sud, porodice bi im bile internirane u logore a imovina konfiskovana. Zato se dobrovoljci srpske vojske nikada nisu predavali. U rumunskoj vojsci i danas postoji mit o tome da se Srbi nikada živi ne predaju. Taj mit proizašao je iz borbi Prve srpske dobrovoljačke divizije u Dobrudži u leto- jesen 1916. godine kada su dobrovoljci u slučajevima opkoljavanja vršili samoubistva da ne bi pali živi neprijatelju u ruke i na taj način štitili su svoje porodice.

   Srbi iz Austrougarske stupajući u redove srpske vojske izražavali su želju svojih krajeva iz kojih su poticali da se ujedine u jedan državni okvir sa Kraljevinom Srbijom.

   Međutim, Srbija je Niškom deklaracijom od 7. decembra 1914. godine proklamovala svoje ratne ciljeve a to je bila borba za ujedinjenje Južnih Slovena (Srba, Hrvata i Slovenaca) u jednu državnu celinu. Pošto su u redovima dobrovoljačkog pokreta bili samo oni Hrvati i Slovenci jugoslovenske orijentacije, najčešće pripadnici dela intelektualnog sloja , dok je u masama i znatnom delu hrvatske i slovenačke inteligencije prohabsburško i austrofilsko osećanje bilo većinski izraženo tokom rata Jugoslovenski odbor i Srpska vlada dobrovoljački pokret spolja (prema srpskim saveznicima i njihovim javnim mnjenjem) preimenovali su u jugoslovenski dok mu je osnovni vojnički nacionalni suspstrat ostao srpski.

   Na taj način dobrovoljci srpske vojske ( Jugoslovenska divizija) izražavali su jugoslovensku ideju simulirajući na taj način volju hrvatskog i slovenačkog naroda koja je tokom Velikog rata većinski bila protivjugoslovenska i protivsrpska.

   U vojnom pogledu dobrovoljci srpske vojske bili su poslednji branioci Beograda (1915), štitili su povlačenje srpske vojske (Dobrovoljački odred- 1915); 30. septembra 1916. godine elitna jedinica srpske vojske Dobrovoljački odred Vojvode Vuka ,koji se 83% sastojao od Srba preko Drine, Save i Dunava ,konačno je oslobodila Kajmakčalan. Posle okupacije Srbije (1915) dobrovoljci Srbi- austrougarski državljani bili su poslednja i jedina popuna srpske vojske. Svaki četvrti ili peti vojnik u redovima srpske vojske koji je učestvovao u proboju Solunskog fronta septembra 1918. godine bio je dobrovoljac – austrougarski državljanin.

   Osnovni izvor za prikupljanje dobrovoljaca u srpsku u crnogorsku vojsku bili su Srbi austrougarski vojnici ratni zarobljenici pre svega u Rusiji, ali i u Srbiji i Italiji, Srbi na radu u SAD i prebezi u Srbiju i Crnu Goru tokom 1914. godine iz Srema, Istočne Bosne i Istočne Hercegovine.

   Odgovori

4. 30. april 2022. u 19:48

   petar

   kako tendenciozan tekst, skrivenih namera. a ko je ziveo na tim prostorima pre doseljavanja koja ste naveli i gde su otisli srbi kad su napustili kosovo sa Carnojevicem?

   Odgovori

5. 6. jul 2023. u 16:03

   (re)Introduction

   “The Pannonian Sea was a shallow ancient lake, where the Pannonian Basin in Central Europe is now. The Pannonian Sea existed from about 10 Ma (million years ago) until 1 Ma(million years ago).”

   5 prehistoric type of early humans:
   “Homo erectus facts ; Lived: from about two million years ago until at least 250,000 years ago ; Where: Africa, Asia and perhaps Europe .”

   “Krapina Neanderthal site, also known as Hušnjakovo Hill (Croatian: Hušnjakovo brdo) is a Paleolithic archaeological site located near Krapina, Croatia.Periods Palaeolithic(lasted from about 250,000 to 30,000 years ago).”

   “The Migration Period in Ancient Europe, 300-568 CE”.

   “Slavonia – The name Slavonia originated in the Early Middle Ages(476 – 1000 AD). The area was named after the Slavs who settled there and called themselves Slověne. ”

   Prijevod:
   “Panonsko more je bilo plitko drevno jezero, gde se sada nalazi Panonski basen u srednjoj Evropi. Panonsko more je postojalo od oko 10 Ma (pre milion godina) do 1 Ma (pre milion godina).”

   5 praistorijskih tipova ranih ljudi:
   “Činjenice o Homo erectusu; Živio: od prije otprilike dva miliona godina do prije najmanje 250.000 godina; Gdje: Afrika, Azija i možda Evropa.”

   “Lokalitet krapinskih neandertalaca, također poznat kao Hušnjakovo brdo (hrvatski: Hušnjakovo brdo) je paleolitsko arheološko nalazište koje se nalazi u blizini Krapine, Hrvatska. Razdoblja paleolitika (trajala su prije otprilike 250.000 do 30.000 godina).”

   “Period migracija u staroj Evropi, 300-568 n.e.”

   Odgovori