Poreklo prezimena, selo Zlatance (Crna Trava)

Poreklo stanovništva sela Zlatance, opština Crna Trava. Istraživanje „Crna Trava i okolna sela“ saradnika portala Poreklo Miroslava B. Mladenovića Mirca, lokalnog etnologa i istoričara

Nastanak sela i poreklo stanovništva:

Selo Zlatance je naselje u Srbiji u opštini Crna Trava u Jablaničkom okrugu.

Prema popisu iz 2002. bilo je 158 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 193 stanovnika). Prosečna starost je iznosila 56,0 (51,7 kod muškarca i 59,8 kod žena).

U naselju je prema popisu u 2002.g. živelo 77 domaćinstva sa prosečnošću članova porodica sa 2.05 po domaćinstvu.

Isključivo žive Srbi. Prema poslednja tri popisa broj stanovnika je u padu.

Demografska slika stanovništva posle Drugog svetskog rata je izgledala ovako: 1948.g.(576 stanovnika), 1953.(5229, 1961.(460), 1971.(358), 1991.(1939 i 2002.g.(160 stanovnika).

Istočno od varošice Crne Trave, na blago nagnutim padinama Plane (Orlovca-Stankinog krsta), leži selo Zlatanci.

Dobilo je ime po središnoj mahali (danas Budićevo) u kojoj je 1835 godine otvorena osnovna škola.

Selo Zlatance (Zlatanci) kao prostarno selo, sastoji se iz sledećih mahala:

-Mahala Z l a t a n c i (5k),

– Mahala P o p a d i s c i (33k),

– Mahala Č a u š e v i (8k),

– Mahala Č u r š i s c i (7k),

– Mahala D u b i s c i (6k),

– Mahala M a k i n c i (8k),

– Mahala V e s i n c i (5k),

– Mahala G o l u s c i (7k),

– Mahala L u l i n c i (5k),

– Mahala L e p o j i n c i (10k),

– Mahala S l a v k o v c i(5k),

– Mahala S t r u m i ć ev i (8k),

– Mahala G o r nj i S t r u m i ć e v i (11k).

Z l a t a n s k a mahala dobila je naziv po imenu prvog doseljenika Zlatana.

Selo Zlatance je naseljeno od stanovnika iz: Božurne kod Oplenca (Šumadija), Bugarske, Crne Gore, Raške, Znepolja, Krive Feje, Stragara (kod Kragujevca), iz Gračanice (sa Kosova) i okolnih sela sa Vlasine.

Naseljavanje stanovništva u selo Zlatance, kao i na Vlasini i ostalim naseljima Crne Trave, Vlasine, Lužnice i Vlasotinca je bilo višeetapno.

Mnogi su se naseljavali baveći se stočarstvom, drugi na rad u rudnicima, treći bežeći od turskog zuluma ili bežeći od „krvnine“, a bilo je i prisilnog naseljavanja stanovništva hrišćanskog porekla radi čuvanja klanaca od strane Turaka u derbejdžiskim selima ovoga kraja.

Derbejdžije su bile manje pozadinske jedincie koje su čuvale klanac Turaka u prolazu sa karavanima od hajduka, tako što su „bubnjevima-tupanom“, najavljivali Turcima kada je bio klanac prilaz za Carigrad.

Ovde treba da se doda da su na ovim poslovima radili čak iz Bosne, Crne Gore, Hercegovine, Makedonike,Kosova-kao plaćeni vojnici, koji su nekada bili i islamizirani, a onda posle oslobobađanja od Turaka se ponovo vratili u hrišćansku veru.

Neki su kao derbedžije radili kao kovači, čuvali konje na pašama u planini, radili u polje na skupljanju sena, radili u puškarnice, u samokove i bili čak i „ukrotitelji konja“-DŽAMBASI.

Čukurska mahala se smatra da je najstarijom. Za nju se kaže da je zapisana u „ćutuk“ što znači da je od vajkada. Tvrdi se da su meštani sa Kopaonika.

Samo selo Zlatance dobilo je naziv po osnivaču po imenu Zlatan, osnivača roda Zlatanova mahala-koji se naselio iz sela Božurne kod Oplenca.

Ovde je „vazdušna banja“ za dugovečnost ljudi:-čist vazduh, planin ski vazduh, hladna vida, čist vazduh, zdrava prirodna ishrana, kretanje u radu na polje i sa stokom, vedrina života,..

Zato među ovim planinskim gorštacima imalo je i ima koji svoj živetni vek odživeli a i danas žive 100.godina pa i 105.godina; kako su zabeležile dnevne novine 2007.godine za 105-godišnju Vinku Radojlović u planinsko selo Zlatace u opštini Crna Trava.

Selo Zlatance je dalo bezbroj intelkektualaca, a među njima je veoma poznat profesor Momčilo Zlatanović, kao sakupljač narodnih umotvorevina na jugu Srbije.

* * *

Crnotravska slava: Petrovdan

Najčešća krsna slava u Crnoj Travi (zaseok-selo Zlatance):Sv. Nikola

* * *

Tekst o Vinki Radojlović

Baki staroj 105 godina već 15 godina ne treba lekar

11.06.2007.

STAROST – U selu Zlatance u opštini Crna Trava živi najstarija baka na jugu Srbije, Vinka Radojlović, koja ima 105 godina i bez ičije pomoći još uvek posluje po kući i dvorištu.

Ona više od 15 godina nije zatražila lekarsku pomoć, a ipak je dobrog zdravlja, sem što je izdao sluh.

Sa suprugom Stavrom, koji je umro pre 33 godine, izrodila je tri sina i jednu kćer, a sa njom živi najstariji osamdesetogodišnji sin Dmitar.

Svom dugom životu, kako smatra baka Vinka, treba da zahvali pravilnoj ishrani.

– Jedem samo čorbasta jela bez mesa, mlečne proizvode i voće, a ponekad popijem i čašicu rakije ili pivo – odala je tajnu najstariji stanovnik južne Srbije.

(Zabeleženo iz dnevnih novina: 2007.godine-podvukao:M.M.)

* * *

Poreklo rodova (mahala):

Z l a t a n s k a mahala dobila je naziv po imenu prvog doseljenika Zlatana.

Po kazivanju Radovana Đorđevića, Ljubomira Vojinovića (1909.g.) i braće Budića-njeni žitelji vode poreklo iz sela Božur kod Oplenca-Topole u Šumadiji.

Zlatan je imao tri sina:- jedan je živeo u Crnoj Travi (Livađu) i bavio se trgovinom stoke, drugi ostao tu na očevini, a treći otišao u Lulince.

Zlatanov sin koji je živeo u Livađe imao je tri potomka: Vojina Šošku, Đoku i Tasu Čorbadžiju.

Tasa i Đoka su poput oca se bavili trgovinom, a Vojin i Šoška pečalbarstvom.

Od Đoke su današnji Đorđevići u Crnoj Travi, od Tase Tasići (poštarovi), a od Vojina – Vojinovići (Barkinci).

Lulinci i Lepojnici su podelbina.

Predak Čurčišćana bio je neženjeno momče iz sela Rile, kod Lirskog manastira u Bugarskoj.

To momče šilo je anterije i kožuhe i sviralo u gajde. Zlatančani ga tu zadrže, uzmu ga za zeta, ustupe mu deo imanja, podignu kuću i tu odome.

Dubušćani su potomci čuvenog junaka Dubije.

Livađani vode poreklo od Crnogoraca iz Kadijine Luke kod Danilovgrada.

Potomci su velikog junaka Dubije, koji nije hteo da se tamo poturči, već je pobegao ovamo.

Od njega su Boškovići u Livađu i Dubisci u Zlatancu.

Slavili su slavu Sv. Nikolu. Livađani koji su slavili Sv. Jovana od Zlatančana su Bisini (Švabini) od Rašinaca iz Broda, a straina im je iz Raške.

Golušćani su doseljeni iz Gornje Melne.

Braća Momčiloi Đokaostala su tu u Golušcima, a treći brat Stanoje1875. godine odselio se u Ivanje u Pustoj Reci i tamo obrazovao naselje.

Popadišćani su od popova koji su često krstarili čak do Znepolja, te se smatra da su i oni iz Melne.

Bogini u Popadišcima su Srbi.

Od njih su se ovde zadržali Đorini, a ostali su 1877.godine nastanjeni u Žitnom Potoku.

Mišini u Čauševima su od Dubiščana(iz Danilovgrada-Crna Gora)

Čauševski mahalčani su su iz Šipkovice ili Krive Feje, a Damnjanovi iz Stragara kod Kragujevca.

Makinčani su sa Kosova (Gračanica).

Nazvani su tako što je u doba rudokopnje tu bila ustava za zahvat vode kojom je ispirana ruda (makina- na turskom znači postrojenje-mašina-podvukaoM.M).

Vesničani su od Zlatančana.

Čukurska mahala se smatra da je najstarijom. Za nju se kaže da je zapisana u „ćutuk“ što znači da je od vajkada. Tvrdi se da su meštani sa Kopaonika.

Gornjoslavkovci su od Drainca (Znepolje). Od njih su Blatarčani i Ćosini.

Strumićevčani su iz Preslapa, a starina je iz Strumice.

* * *

Poreklo prezimena rodova (po imenu rodonačelnika, mestu i svecu):

Najden-Najdanović,

Tasa-Tasić,

Buda-Budić,

Nikola-Nikolić,

Ignjat-Ignjatović,

Dimitrije-Dimitrijević,

Đoka-Đokić,

Đorđe-Đorđević,

Vojin-Vojinović,

Boško-Bošković,

Cvetko-Cvetković,

Kuzman-Kuzmanović,

Miladin-Miladinović,

Milenko-Milenković,

Milen-Milenović,

Milten-Miltenović,

Mladen-Mladenović,

Petar-Petrović,

Radisav-Radisavljević,

Radojlo-Radojlović,

Rajko-Rajković,

Ranđel-Ranđelović,

Rista-Ristić,

Slavko-Slavković,

Stefan(Stevan)-Stefanović(Stevanović),

Stojan-Stojanović,

Tričko-Tričković,

Veljko-Veljković….

* * *

Momčilo Zlatanović sakupljač narodnih umotvorevina

Momčilo Zlatanović (Rataje, kod Vranja, 1934) je srpski leksikograf, sakupljač narodnih umotvorina Južne Srbije i vranjskog kraja, književnik i profesor univerziteta u penziji.

Rođen je u porodici doseljenika iz Crne Trave, iz bratstva Radovinci. Završio je Gimnaziju „Borisav Stanković“ u Vranju (1954) i Višu pedagošku školu u Nišu – Grupa za srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost (1956).

Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Skoplju, na Grupi za istoriju književnosti naroda Jugoslavije (1958), gde je i doktorirao (1973) s tezom „Istorijske pesme vranjskoga kraja“.

Radio je kao nastavnik srpskohrvatskog i ruskog jezika u Pasajnu, kod Gnjilana, potom u Ekonomskoj školi i Gimnaziji u Gnjilanu (1956-1958-1959). Od 1960. je profesor i prosvetni savetnik u Vranju.

Od 1967. godine predaje teoriju književnosti, narodnu književnost i metodiku srpskohrvatskog jezika i književnosti na višim školama u Vranju.

Potom je, od 1993. godine do penzionisanja 2001, profesor narodne književnosti i retorike na Učiteljskom fakultetu u Vranju, na kome je osam godina bio i prodekan za naučnoistraživački rad (1993 – 2001).

Po penzionisanju dve godine predaje narodnu književnost na Flizofskom fakultetu u Nišu.

Zlatanović se bavi narodnim pesništvom, leksikografijom, metodikom nastave književnosti i drugim oblastima nauke i kulture. Piše i kratku prozu.

* *

DELA:

Zbirke narodnih umotvorina:

• Igliče venče nad vodu cveta, narodne pesme, 1967.

• Nišna se zvezda po vedro nebo, narodne pesme iz Vranja i okoline, Vranje, 1967.

• Mori Bojo, bela Bojo, narodne pesm ekoje se pevaju u Vranju i okolini, Leskovac, 1968.

• Stojanke, bela Vranjanke, narodne pesme koje se pevaju u vranjskoj oblasti, Leskovac, 1969.

• Vranjske legende I, Vranje, 1970.

• Kraljičke pesme, Vranje 1971.

• Vranjske legende, predanja i priče II, Vranje, 1974.

• Narodne pesme i basme južne Srbije, SANU, 1994.

• Pričam ti priču, Vranje, 2000.

• Legende i predanja, Vranje, 2003.

• Narodne pesme i basme Kosovskog Pomoravlja, Vranjske knjige, br. 4, Vranje, 2007.

• Narodne pripovetke iz južne Srbije, Vranjske knjige, br. 5, Vranje, 2007.

• I san o sreći već je bol. Misli, Vranje, 2012.

* *

Književno-istorijske i etnografske studije:

• Kultura javnih komunikacija, Vranje, 1979.

• Narodno pesništvo južne Srbije, Vranje, 1982.

• Prvi srpski ustanak na jugu Srbije i tradicija, Vranje, 2004.

• Istorija i tradicija, Vranje, 2006.

• Pčinja, Vranjske knjige, Vranje, 2007.

• Članci i studije (1), Vranjske knjige, Vranje, 2007.

• Članci i studije (2), Vranjske knjige, Vranje, 2007.

• Poljanica, Vranjske knjige, Vranje, 2008.

* *

Antologije:

• Sija zvezda, narodne pesme o oslobodilačkoim ratu i revoluciji, Gradina, Niš, 1974.

• Lirske narodne pesme iz južne i istočne Srbije, Beograd, 1982.

• Epske narodne pesme jugoistočne Srbije, Vranje, 1987.

• Lirske narodne pesme, Niš, 2000.

* *

Leksikografija:

• Rečnik govora južne Srbije, Učiteljski fakultet Vranje, 1998,

• Rečnik govora juga Srbije, Vranje, 2011.

* *

Proza:

• Životni krug, Vranje, 2010.

* *

Udžbenik:

Školska lektira srpskohrvatskog jezika za VIII razred osnovne škole sa nastavom na albanskom i turskom jeziku, Priština, 1970.

* *

Knjige u koautorstvu:

• Čudno drvo, lirske narodne pesme jugoistočne Srbije (izbor, sa Stanišom Stošićem), Niš, 1971.

• Da znaješ, mome mori, vranjske pesme (izbor, sa Miroslavom Milovanovićem), Obelisk, Beograd, 1972.

• Narodne pesme južne Srbije o oslobodilačkom ratu i revoluciji (sa Nikolom P. Ilićem), Leskovac 1985.

• Narodne pesme iz leskovačke oblasti (sa Dragutinom M. Đorđevićem), SANU, Beograd 1990.

• Lirske narodne pesme jugoistočne Srbije, izbor (sa Vladimirom Cvetanovićem), Učiteljski fakultet, Vranje 1999.

• Narodno pesništvo danas (sa Vladimirom Cvetanovićem), Učiteljski fakultet, Vranje, 1999.

• Obeležavanje dvestote godišnjice Prvog srpskog ustanka i stvaranje moderne srpske države u opštini Vranje (sa Borivojem Ćukovićem), Vranje, 2005.

* *

Priredio:

• Vuka Pop-Mladenova: Ljudski jadi, pripovetke, Vranje, 1972.

• Tematski dvobroj časopisa “Naše stvaranje” o Vuku Karadžiću, br. 1-2, Leskovac, 1987.

• Vranje kroz vekove, izbor radova, Vranje, 1993.

• Hadži-Todor Dimitrijević, život i delo, Vranje, 2001.

* *

Radovi objavljeni u časopisima i zbornicima (izbor):

• Jedna mogućnost obrade romana u osnovnoj školi, Naša škola, br. 5-6, Sarajevo, 1964, str. 308-321;

• Obrada „Detinjstva“ Maksima Gorkog, Pedagoški rad, br. 1-2, Zagreb, 1966, str. 67-75;

• Uočavanje kompozicione strukture na pripoveci „Duga“ od Dinka Šimunovića, Nastava srpskohrvatskog jezika u sonovnoj školi, Beograd, 1967, 82-88;

• Narodne pesme o kačacima na jugu Srbije, Vranjski glasnik, IX, Vranje, 1975, str. 509-521;

• Contacts entre les elements das folklores Turc et Serbe et leur penetration mutuelle dans le midi de la Serbie, I, Uluslararasi Turk folklore kongresi bildirileri, Ankara, 1976, str. 241-257;

• Hidrellez Martafallari, Červen, Priština, 1978, 18-19, str. 79-84;

• Ojkonimi Vranjske kotline, Leskovački zbornik, XXI, Leskovac, 1981, str. 209-227;

• O nekim zakonitostima poetskog narodnog stvaralaštva danas, Društvene promene i narodno stvaralaštvo (zbornik), Filozofski fakultet, Niš, 1988, str. 57-62;

• Borisav Stanković i Stara Srbija, Književnost Stare i Južne Srbije, Beograd, 1997, 53-60;

• Narodna bajka u osnovnoj školi, Zbornik radova učiteljskog fakulteta, VI, Vranje, 1999, str. 201-210;

• Tužbalica u južnoj Srbiji, Etnokulturološki zbornik, V, Svrljig, 1999, str. 103-107;

• Dramske igre u Staroj Srbiji (Morava i Pčinja), Književnost Stare i Južne Srbije, 3, Beograd, 2001, str. 21-25;

• Preševska kaza (1878-1912, Srbija i oslobođenje srpskog naroda u Turskoj (1804-1912) (zbornik), SANU, Beograd, str. 177-183;

• Epsko pevanje u jugoistočnoj Srbiji, Ekonomika, 1-2, Niš, 2004, str. 21-30; i drugi.

* *

Nagrade:

• Prva nagrada Zavoda za unapređenje školstva Srbije, Beograd, 1966;

• Nagrade „Raskovnika“, 1971. i 1983. godine;

• Vukova nagrada Kulturno-prosvetne zajednice Srbije, 1983;

• Zlatna plaketa Učiteljskog fakuleta u Vranju, 1998.;

* *

Literatura:

• Stvaralaštvo Momčila Zlatanovića (zbornik), priredio Tihomir Petrović, Učiteljski fakultet Vranje, 2003;

• Kole Simiczijew: Momčilo Zlatanović – godny nasladowca Vuka Karadžicoa, LUD, tom 67, Wroclaw – Poznan, 1983, str. 295-304;

• Kole Simiczijew: Momčilo Zlatanović: „Narodno pesništvo južne Srbije“, LUD, tom 68, Wroclaw, str. 298-300;

• Zoran Momčilović: Vreme, ljudi, događšaji (povodom dela Momčila Zlatanovića), Niš, 2009;

IZVOR: Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/sr/Momčilo_Zlatanović

* * *

NAPOMENA:

Ovde je izostavnjen RODOSLOV porekla prezimena, kao i dopuna višeetapnog raseljavanja stanovništa; dok se ne istraži poreklo rodova sa prezimenima iz vlasotinačko-crnotravsko-vlasinskoga kraja.

* * *

IZVORI:

[1] Radomir Kostadinović: Crna Trava i Crnotravci, Leskovac, 1968.

[2] http://sr.wikipedia.org/wiki/Zlatance

[3] http://sr.wikipedia.org/sr/Momčilo_Zlatanović

[4] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Crna_Trava

Izvorni tekst za Vikipediju pisao Miroslav Mladenović, Vlasotince –Vl 03:26, 4. avgust 2006. (CEST)

[5] Miroslav B Mladenović Mirac: ZAPISI Iz rukopisa -“Crna Trava i okolna sela ” ; 1970-2013.g, Vlasotince

* * *

Autor: Miroslav B Mladenović Mirac lokalni etnolog i istoričar i pisac pesama i priča na dijalektu juga Srbije

10. decembar 2013.godine, Vlasotince, Republika Srbija