Ruma i okolna sela

12 komentara

1. 11. maj 2017. u 11:57

   vojislav ananić

   NIKINCI

   Selo u Srijemu, u srezu mitrovačkom; stanica na željcznici Ruma— Klenak, od Rume 16 km k jugu. Ima 2.203 stauovnika (većinom potomaka naseljenih Arbanasa-Klimenata), općinsko poglavarstvo, rimokatoličku župu, evangeličko-refonmirani pastorat, 3 pučke škole, poštu i telegraf, tvornicu opeka i motorni mlin. U N. našlo se rimskih novaca i drugih sitnih ostataka rimske kulture.

   J. M-n.

   IZVOR: prof. St. Stanojević, NARODNA ENCIKLOPEDIJA SRPSKO-HRVATSKO-SLOVENAČKA, III KNJIGA , N—R, IZDAVAČ: BIBLIOGRAFSKI ZAVOD D. D. ZAGREB, GUNDULIĆEVA 29 ZASTUPA DR- ERIK MOSCHE, MIHANOVIĆEVA ULICA 1, 1928.

   Odgovori

2. 18. maj 2017. u 09:22

   vojislav ananić

   DOBRINCI

   Selo Dobrinci nalazi se na putu Ruma-Pećinci, severno od autoputa Beograd-Zagreb.

   Dobrinci su naselje u Srbiji u opštini Ruma u Sremskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 1716 stanovnika. Prema istoriskim podacima Dobrinci su najstarije naselje na području rumske opštine, a do početka 19. veka i jedno od najvećih mesta u Sremu. Hrabrost i slobodarki duh Dobrinčana i njihovo učešće u Prvom i Drugom srpskom ustanku su sačuvani u zapisima Nićifora Ninkovića rođenog u Dobrincimam, direktan svedok i hroničar tih vremena. Opis likova Karađorđa, Knjaza Miloša, srpskih vojvoda i hajduka, zahvaljujući njemu sačuvani su kao svojevrsna istoriska građa. U istoriskom kontekstu ostalo je zapamćeno učešće Dobrinčana 1848 godine na Majskoj skupštini vojvođanskih Srba u Sremskim Karlovcima. (Vikipedija)

   Selo se prvi put pominje 1390. Kao neselje Sremskoj oblasti tadašnje Kraljevine Ugarske. Prema podacima iz 1495. naseljeno je većinom Srbima. Godine 1521. i Dobrinci su potpali pod vlast Otomanske imperije a kratko vreme su bili u sastavu Sremske kneževine pod vlašću srpskog kneza Radoslava Čelnika kao Turskog vazala.
   Posle proterivanja Turaka, od 1718. Potpada pod Habsburšku monarhiju. (Iz Vikipedije na engleskom jeziku)

   Odvodnjavanje zemljišta na ovom području datira još iz doba Rimljana. Tako je polovinom III veka za vladavine cara Proba ( 276 – 282 godine ) iskopan kanal “Jaračka Jarčina“ koji još i danas postoji i funkcioniše. (Hidrosrem)

   Na Domu kulture

   Za vreme II svetskog rata partizanski pokret je bio aktivan u tom delu Srema a i sami Dobrinci su neko vreme bili slobodna teritorija.
   Na pločama je veliki broj imena žrtava i boraca NOR.

   SPOMENIK SLOBODI Autor: Petrović Sredović Slavka – 1959. Dobrinci, centar sela ispred Doma kulture.

   PRAVOSLAVNA CRKVA SV. NIKOLE
   Mitrovački zidar Franc Sigl sklopio je ugovor sa Crkvenom opštinom 1808. da sagradi dobrinačku crkvu prema planu iločkog hrama. Po tipu, ova crkva pripada vojvođanskim bogomoljama nastalim u prvoj polovini XIX veka. Jednobrodna je, sa polukružnom apsidom na istoku i zvonikom iznad zapadnog dela građevine. Prekrivena je dvoslivnim krovom, dok dekoraciju zidnih površina čine niski sokl, pilastri i istureni krovni venac. Unutrašnjost crkve ukrašena je zidnim slikama Petra Čortanovića 1831. Slikarstvo trospratnog ikonostasa, bogate barokne drvorezbe, rad je nepoznatog majstora iz druge polovine XVIII veka. Korišćeni su delovi starog ikonostasa u kombinaciji sa rezbarijom i ikonama iz XIX veka. (‘Spomeničko nasleđe Srbije’) Crkva je spomenik kulture velikog značaja.

   U Dobrincima je rođen Jovan Subotić.

   JOVAN SUBOTIĆ (Dobrinci, 30. januar/11. februar 1817 — Zemun, 16./28. januar 1886) je bio advokat, srpski pesnik i političar.
   Posle završene gimnazije u Sremskim Karlovcima i Segedinu, studije je nastavio u Pešti, gde je doktorirao na filozofiji 1836. godine, a 1840. godine na pravu. Baveći se advokaturom, od 1842. godine do 1847. godine je uređivao “Letopis Matice srpske”, koji je tada još izlazio u Pešti. Revolucionarne 1848. godine bio je inicijator i sazivač skupštine Srba u Pešti koja je imala zadatak da s obzirom na opšte političke prilike u Austriji, formuliše srpske zahteve. Iste godine, učestvovao je i na majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima, na kojoj je ustanovljena Karlovačka patrijaršija i mitropolit Josif Rajačić. Za vreme boravka u Zagrebu, kao dramski pisac bio je postavljen za upravitelja Zemaljskog kazališta…
   U Novi Sad je prešao 1868. godine, gde se bavio advokaturom. Tu je bio biran za predsednika Matice srpske i pročelnika „Društva za Srpsko narodno pozorište“. Svojim delovanjem je uspešno povezivao srpske i hrvatske kulturne i političke centre kao što su Novi Sad, Zagreb, Osijek i Beograd, gde je, takođe, boravio neko vreme. (Odlommci iz Vikipedije)

   Dobrinci su izrazito poljoprivredno orijentisano selo.

   Dobrinci su jedno od mnogih mesta u kojima se poslednjih decenija ‘ništa ne događa’ i po čemu bi se o tim mestima pronosio glas. Blizina većih mesta i lakše putovanje do njih izmestili su društveni život dobrim delom iz ovakvih seoskih sredina.

   Odgovori

3. 18. maj 2017. u 09:29

   vojislav ananić

   MALI RADINCI

   ‘’Mali Radinci su naselje u Srbiji u opštini Ruma u Sremskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 598 stanovnika.’’ (Vikipedija)

   Mali Radinci se nalaze oko četiri km. istočno od Rume, a udaljeni su oko 1,5 kilometara na sever od puta Ruma – Putinci – Inđija.

   Sledi tekst sa adrese maliradinci.blogspot.com:

   Postanak sela
   Nema podataka kako je nastao naziv Mali Radinci. O postanku sela Mali Radinci najstariji pisani dokumenti nalaze se u knjizi “Srbi u Sremu” od dr. Dučana Popovića. Na strani 96 ove knjige pise: “1702. godine zabeleženi su jedni Radinci kao naseljeni – verovatno Mali (Donji). 1734. godine imali su 28 domova, 1736. godine imali su samo 13 kućnih starešina sa 10 oženjenih braća ili sinova i 4 odrasla neoženjena sina ili brata i jednom udovicom sa posedom. 1756. godine imali su 30 domova, 1766. godine 43 doma, 1774., godine 53 doma, a 1791. godine 55 domova sa 324 duše. 1810. godine imali su 61 dom a 1808. godine 402 duse.” U XVIII veku Mali Radinci pripadali su Iločkom odnosno iriškom vlastelinstvu. Iločko vlastelinstvo dobila je od bečkog dvora Papinska porodica Odeskalski iz Rima. Ovo vlastelinstvo je bilo podeljeno na iločko i iriško. U ime porodica Odelkalski vlastelinstvom je upravljao baron Marko – Aleksandar – Pejaćević. Iriškom vlastelinstvu je pripadalo 19 naselja i bilo je najveće u Sremu.

   Značajno je ovde pomenuti i političke prilike u Sremu XVII i XVIII veka. Karlovačkim mirom 1699.godine izmedju Turske i Austrije Srem je podeljen na dva dela. Granica je povučena linijom (Marsiljijeva linija) koja je u Sremu polazila od Slankamena na istoku do Rače (ušća Bosuta u Savu) na jugozapadu. Ova granica je isla pravo na selo Maradik i dalje na Rumu. Prolazila je pokraj grada Mitrovice. Gornji Srem je pripao Austriji, a Donji Srem zajedno sa gradom Mitrovicom južno od označene linije ostao je još skoro 20 godina pod Turcima. Ove vojno-političke promene u Sremu uticale su u znatnoj meri na političke, socijalne, kulturne i ekonomske prilike našeg naroda u Sremu. Naročito se odrazilo na pitanje vere i pokreta za unijaćenja Srba koji sprovodi katolička crkva i carski dvor u Beču.

   Geografski položaj
   Na blagim padinama fruškogorskih brežuljaka u severoistočnom Sremu lezi živopisno selo Mali Radinci. Selo je ušorenog tipa. To je jedno od manjih sela rumske opštine. Mali Radinci se sa zapada graniče sa Rumom, sa juga i jugozapada Kraljevcima i Žarkovcem, sa severoistoka sa Šatrincima i sa severozapada Irigom. Od najbliže zeljeznicke stanice Kraljevci udaljeni su oko 4-5 kilometara, a od auto-puta Beograd – Zagreb oko 10 kilometara. Do drugog svetskog rata je imalo oko 150 domaćinstava i priblizno 500 stanovnika, sa preko 2.000 jutara obradive zemlje. Selo je u ekonomskom pogledu napredno, a njegovi stanovnici vredni zemljoradnici.

   Zemljište je plodno, većim delom valovito i pogodno za zemljoradnju i ostale ratarske kulture. Po svom sastavu ovo zemljište cine lesne zaravni prekrivene dobrim slojem humusa.

   Selo se nalazi na nadmorskoj visini 121 m. Prosešna nadmorska visina atara je 120 do 140 metara. Kroz selo Mali Radinci protiču dva potoka, Leštanski i Suodolski. Izvorišta ovih potoka su dosta bogata vodom, a nalaze se na južnim padinama Fruške gore.

   Atar Malih Radinaca zahvata 1491 hektar.

   Stanovništvo
   Stanovnistvo Malih Radinaca je od davnina bilo mešovito. Tako i dan danas. Apsolutnu vecinu čine Srbi preko 80%, Madđara ima oko 12%, a ima i izvestan broj Roma i dr.

   Posle drugog svetskog rata broj stanovnika u Malim Radincima bio je: 1948. godine – 580 stanovnika od toga 457 Srbi, 105 Mađari i Hrvati, a 1971. godine: 578 stanovnika , od toga: 492 Srbi, 60 Mađari, 15 Hrvati i 11 ostali. Broj domaćinstava: 1948. godine 141, 1971. godine 157.
   Pre Drugog svetskog rata u Malim Radincima živelo je i oko 8% Nemaca.

   O.Š. “Zmaj Jova Jovanović”

   U knjizi “Pravoslavno ispovedanje vere” izdatoj u Moskvi 1744. godine postoji zapis od 15. aprila 1780. godine da je Miron Stajić bio ucitelj maloradinačke mladeži. Sem ovoga zapisa nema kasnijih podataka o radu škole. Tek u Šematizmu srpskopravoslavne mitropolije Karlovačke od 1905. godine nalaze se podaci o školi u Malim Radincima. U Šematizmu je zabeleženo da je škola u Malim Radincima 1888. godine imala 32 djaka. Od toga bilo je muških 20 i ženskih 12.

   Osnovna škola je po zakonu od 1868. godine bila obavezna za svu decu od 6 do 12 godina. Svaka opština u kojoj je bilo najmanje 30 dece dorasle za školu morala je otvoriti osnovnu školu.
   Letopis škole je nestao za vreme drugog svetskog rata, pa se ne moze tacno utvrditi kad je škola sazidana. Prema nekim kazivanjima najstarijih mestana , jer pisanih dokumenata nema, početkom 20. veka sazidana je sadasnja školska zgrada.

   Crkva Sv.Nikolaja
   U dokumentima koji postoje u crkvenoj arhivi Mitropolije u Sremskim Karlovcima najstariji zapisi rodjenih i venčanih zabeleženi su 1767. godine. Srpska pravoslavna crkva je sazidana je 1765. godine za vlade carice Marije Terezije. Zgrada ove prvobitne crkve nije sačuvana, a nema ni podataka o imenu graditelja. Kasnijih godina crkva je dograđivana i produžavana. (renovirana je 1991. godine)
   Prema dokumetima sremskokarlovačke mitropolije crkva je dogradjena 1834. godine. Dogradnju je izveo ugledani zidarski majstor Anton Hening. Ovaj majstor zidao je sadašnji zvonik i produžavao crkvu.
   Crkva je posvećena sv. ocu Nikolaju (9.maj – 22.maj). Sadašnji njen oblik je isti kako ga je sagradio majstor Hening. U unutrašnjosti crkve nalazi se živopis – slika Sv. Stevana Dečanskog. Ova slika ima veliku istorijsku i umetničku vrednost. Radio ju je nepoznati autor. Ikonostas je delo Jakova Orfelina koji je radio i ikonostase u crkvi u Sremskim Karlovcima i u manastiru Krusedol. Za vreme drugog svetskog rata crkva nije (skoro nista) oštećena, iako se na crkvenom tornju jedno vreme nalazila partizanska osmatračnica.

   Parohijski dom i stan sveštenika sazidan je pre 80-90 godina (prema predanju, jer pisanih dokumenata nema).

   Odgovori

4. 5. jul 2017. u 17:18

   vojislav ananić

   RUMA

   Ruma se nalazi u zapadnom delu sremske ravnice i prvi put se pominje početkom XIV veka, kada je na manastirskom groblju izgrađena kapela 1323. godine pod nazivom Aratorlo, kasnije Arpatoro. Pod nazivom Ruma naselje se prvi put pominje 1634. godine kada je bila srpsko selo sa dva kneza. Tada je Ruma bila pod turskom vlašću i pretpostavlja se da je njeno ime orijentalnog porekla.
   Nakon završetka Austro-turskog rata 1699. godine, Srem je podeljen na dva dela, pa je Ruma ostala u turskom delu sve do 1718. godine. Tek nakon Požarevačkog mira, Ruma se našla pod vlašću Habzburgovaca. Početkom XVIII veka ona je čisto srpsko naselje. U narednom periodu broj stanovnika raste doseljavanjem Srba i Nemaca. Sredinom XVIII veka, kada počinje plansko naseljavanje Nemaca po Sremu, u Rumu se doseljavaju 173 nemačke porodice.
   U XVIII veku baron Marko Pejačevič je na mestu današnje Rume izgradio novo sedište svog vlastelinstva. Počinje da se gradi novo urbano naselje, koje 1747. godine dobija status slobodne varoši. U toku XIX veka povećava se broj stanovnika koji se pretežno bavio poljoprivredom i zanatstvom.
   U drugoj polovini XVIII veka Ruma je bila varošica u kojoj je postojala privatna srpska srednja škola, gimnazija, koja je radila od 1770. do 1787. godine. U tom periodu radila je i franjevačka gimnazija, smeštena u prvoj zgradi na sprat u Rumi. U Rumi su tokom XVIII i XIX veka podignuta tri pravoslavna hrama: Nikolajevski (1758), Vaznesenski (1761) i Svih svetih (1840).

   IZVOR: koliko se poznajemo, iz istorije nacionalnih zajednica u Vojvodini, IX izdanje, Novi Sad, 2014. god.

   Odgovori

5. 22. jul 2017. u 07:39

   vojislav ananić

   STEJANOVCI

   Ovo selo leži malo udaljenije od Fruške gore, gotovo u istom pravcu sa Pavlovcima, a od Pavlovaca istočno, na cesti, koja ide iz Rume u Mitrovicu. (Od ceste oko 500 m daleko.) Selo je vrlo lepo, proteže se od severa k jugu, u tri sokaka, a sredom preseca ih četvrti sokak.
   Ime Stejanovci postalo je po predanju od staroga Stojan- grada, koji leži na podnožju Fruške gore, severno od današnega sela. Za taj grad, od koga se danas poznaju samo temelji i gradski jendeci, ne zna se, čiji je bio; narod veruje, da je bio turski. Po njemu je dobilo selo ime Stojanovci, što se kasnije promenilo u Stejanovci. Narod priča, da je blizu toga grada bila prva naseobina, što je dosta verojatno, jer u blizini nalazi se jedna niva Crkvina; tu, kažu, da je bila crkva.
   Groblje je bilo na mestu, gde je danas Ćire Jelenića vinograd. Tu kosti ljudskih možeš rukom nakopati, koliko hoćeš; a za vreme bujica znade voda po Čitave skelete isplakati. Staro groblje je u današnjoj opštinskoj nivi Dudari, gde i danas ima po kamenu mnogo napisa, ali su nečitki.
   Crkva je osnovana i načinjena 1764. god., a u to doba je bila tu i škola, u crkvenoj porti od pletera načinjena. Crkva je usred sela, a preko od nje je vrlo lepa škola. Ove godine 1909. crkva je trudom i marom Stejanovčana lepo renovirana, kako spolja tako i iznutra.
   Bregovi: Bošćevac, Pustar, Okop, Zvečaj, Gaj (šuma, koja se stere više man. M. Remete), Kozarice, Vranova Stena, Grad, Bajića Polje, Brekina, Prečka, Guvnište, Livadni Do, Oračko Polje, Bešenovački Breg, Kod Brestova, Crkvina.
   Dolovi: Mlake, Veliki do, Mali do, Vodeno.
   Njive: Špitali, Srednje njive, Od Bregova, Bregovi, Kaluđerske njive, Krčevine, Spajinsko Guvno, Spajinsko Voće (Katinac), Bare, Strmoplavnice, Dužnice, Blizanci, Kutlače i Čovinac.
   Kroz selo idu dva „gata“.
   Selo danas broji oko 180 kuća i 1600 duša, sve sami Srbi pravoslavne vere.
   Adamović 9 Jugović 1
   Alanović I 1 Kovačević 29
   „ II 7- Krečković 3
   Andrijević 1 Kuzmanović 2
   Banovac 1 Laćarac 11
   Bena 1 Lazić 1
   Crnobarac 4 Lešenko 7
   Cvejić 2 Lukić I 7
   Ćirić 1 „ II 1
   Ćirković 7 Majinski 2
   Dukić 2 Mijajlović 1
   Đisalović 1 Mijatović 1
   Đuričić 2 Milinković 5
   Filipović 3 Milovanović 2
   Grrčić 1 Mirković-1. 11
   Ilić 7 „ II 5
   Ivanić 2 Mišić 30
   Ivanišević 1 Miškovac 3
   Janošević 1 Mraović 1
   Jelenić 5 Nešković 11
   Jovanović 1 Nikolajević 2
   Jovanović-Stojkov Nikšić 5 Stolić 7
   Ninković 4 Sibić 3
   Ostojić 5 Šamanović 1
   Pešić 11 Šivolski 1
   Petrović 4 Tomić 24
   Petruško 11 Utvić 7
   Popović 11 Večerinac 1
   Kadić 2 Vidarević 7
   Rakić 11 Vobočko 1
   Ristić 3 Vučković 23
   Stepanović 3 Vuković 7
   Stojanović 5 Zavišić 7
   Stojisavlević 5 Zelaić 11
   Stojšić 7

   U jednoj staroj crkovnoj knjizi spominju se ove stare porodice stejanovačke iz god. 1769.: Bosanin, Srclančev, Grčić, Rajanov, Pandur, Sunajlić, Vulović, Tandrčić, Stojkov, Selanović, Perićev, Vasilev, Sivolić (valada su to danasnji Sivolski), Jeremić, Dunavić, Miškov, Pavlović i Bogosavlević. Među najstarije porodice svet broji Zelaiće, Alanoviće, Popoviće i Neškoviće.

   IZVOR: Dvanaest sela u Fruškoj gori, napisao Miloš Đ. Škarić

   Odgovori

6. 22. jul 2017. u 07:41

   vojislav ananić

   PAVLOVCI

   Selo Pavlovci leži malo udaljenije od Fruške gore, u sredini između Rume i Vrdnika. Otkud Paylovci nose to svoje ime ne zna se ništa pouzdano, ali u narodu ipak živi o tome priča, koja se prenosi s kolena na koleno. Veli se, da se u davno vreme iz Srbije uputila u ove krajeve masa ludi, da potraže sebi zgodno mesto za naseobinu. Zaustavivši se ovde stadoše starešine razgledati okolicu gde bi najzgodnije bilo da se udari temelj selu. Ali tom prilikom podeli se narod na dve strane. Jedni htedoše, da se udari temelj selu u dolu, a drugi na bregu. U toj prepirci izađe jedan od uglednijih starešina po imenu Pavle pred narod, saopći im svoje razloge za breg, pa došavši na mesto, gde je danas selo, udari kolac u zemlju rekavši: „Tu neka bude selo! O odmah zatim prvi načini tu sebi kolebu, a za njim malo pomalo pridružiše se i svi ostali. Otud dakle ovome selu ime. Pavlovci. Da su ovo selo Srbi iz Srbije naselili sme se tvrditi s toga razloga, što je ovde većina porodica, koje su tu uspomenu tradicijom sve do danas verno sačuvale.
   Prva škola pavlovačka bila je sagrađena preko puta od crkve, na mjestu, gde je sada kuća pod br. 17. Tek godine 1791. sagrađena je škola na mestu, gde se danas nahodi tako zvana „stara škola“. A to se jasno vidi iz inventara, koji se čuva u arhivu parohjana. Ovu „staru školu“ podigla je tadašnja srp. prav. crkvena opština iz svojih sredstava, ustupivši joj i mesto na svome zemljištu odmah do crkve. Otuda je i mogla škola da dođe u isti inventar sa crkvom. Škola je pretvorena u komunalnu 1876. god.
   Današnja (nova) škola sagrađena je 1895. Crkva je sagrađena 1785. godine.
   Pavlovačke njive i oranice sve su na ravnici, osim vinograda, koji su na bregu Jovincu, koji leži severno od samoga sela.
   Njive: Selište, Od Rivička puta, Gorni Do, Donji Do, Kurdin veliki, Kurdin mali, Krčevine, Od Jazačka puta, Nad Voćima, Kaluđerica, Za Grobljem, Devuš. Istočni deo sela u kome su sami voćnjaci, zove se Voća.
   Potoci: Krivajski i Belavski, koji se sliva u Krivajski, a na ovome su dve vodenice: Zlatara i Novica.
   Staro je groblje iza kuća Beljanskih.
   Selo broji 96 srpskih domova sa 685 duša.
   Belanski 1 Milin 11
   Bogdanović 1 Milinković 7
   Bogičević 22 _ Minjin 1
   Bojić 1 Mišković 1
   Božin 18 .Nikolić 1 1
   Bulkeški 1 Obradović 10
   Cenanović 3 Orlović 5
   Đaković 4 Pantelić 7
   Golubović 1 Pavlović 1
   Jakovljević 1 Petrović 6) 6
   Jasenkić 1 Bakić 5
   Jerkić 7 Ranković 8 .
   Jovanović 1 Stefanović 2
   Jovičič 5 Subotić 11
   Kalić 22 Timotić 3
   Kavgić 32 Todorić 3
   Maletić 13 Vesić 24
   Marković 2 Zarić 7
   Mihajlović 1 Živanović 1

   IZVOR: Dvanaest sela u Fruškoj gori, napisao Miloš Đ. Šklarić

   Odgovori

7. 14. avgust 2017. u 11:57

   vojislav ananić

   RUMA

   Opština Ruma, prema poslednjem popisu stanovništva, ima 54.141 stanovnika. Sedište opštine je u gradskom naselju Ruma, koje se nalazi na 45° severne geografske širine i 19° istočne geografske dužine i ima oko 32.000 stanovnika. Površina opštine iznosi 587 km2, od čega su 43.270 hektara poljoprivredne površine.
   Ruma je poznata po organizaciji muzičkih i folklornih smotri amatera Vojvodine i Srbije, likovnoj koloniji i sportskim dostignućima. Nadomak Rume su fruškogorski manastiri i izletišta kao i nekoliko veštačkih jezera.
   Komunalna opremljenost svih naseljenih mesta (16 sela i grad Ruma) je dobra, sva naselja su međusobno povezana putevima sa savremenim kolovozom.
   Naseljena mesta opštine Ruma su:
   Buđanovci, Vitojevci, Voganj, Grabovci, Dobrinci, DonjiPetrovci, Žarkovac, Klenak, Kraljevci, MaliRadinci, Nikinci, Pavlovci, Platičevo, Putinci, Ruma, Stejanovci, i Hrtkovci.

   Odgovori

8. 21. avgust 2017. u 18:39

   vojislav ananić

   RUMA

   Istorija Rume

   Nastanak organizovanog života ljudskih zajednica na široj teritoriji Rume, datiraju još iz praistorije. O tome svedoče arheološki nalazi praistorijskih naselja, od kojih je svakako najznačajniji arheološki lokalitet Gomolava kod sela Hrtkovaca u Rumskoj opštini. Prvi poznati stanovnici ovih krajeva bili su pripadnici raznih ilirskih i keltskih naroda (Amantini, Breuci, Skordisci …).
   Na razmeđu dve ere, kao vesnici novog doba, u Srem je po prvi put došla rimska osvajačka vojska. Tokom godina, sve brojniji vojni logori na ovom području, polako su se pretvarali u naselja. Domorodačko stanovništvo je postepeno gubilo svoja etnička obeležja i prihvatao rimsku kulturu. Srem je postao jedna od najvažnijih pograničnih rimskih pokrajina, sa Sirmijumom kao jednom od prestonica rimskog carstva i zavičaj nekoliko rimskih careva (Dečije Trajan, Maksimijan, Aurelijan, Proba …). Na teritoriji Rume se nije nalazilo neko veće rimsko naselje, ali je zato konstatovano više poljoprivrednih imanja, tzv. vila rustika (villae
   rusticae).
   U vreme seobe naroda (od 3. veka pa nadalje) razni germanski narodi, zatim Huni, Avari i Sloveni uništili su rimsku kulturu na ovom tlu. Nakon toga, narednih vekova Srem je postao poprište sukoba Franaka, Bugara,Vizantije i Mađara, koji su svaki, na neko vreme, držali Srem pod svojom vlašću. Pitanje značenja imena Ruma za sada nije rešeno. Pretpostavka je da se radi o reči orijentalnog porekla koja je u ove krajeve došla sa Turcima, ali se ne isključuje i mogućnost da datira iz još starijih vremena. Prema za sada dostupnim izvorima, naselje sa imenom Ruma prvi put se pominje u Sremskom defteru iz 1566 / 7. godine. Ruma je tada bila selo srednje veličine (49 domaćinstava), sa crkvom i tri sveštenika. Stanovnici su bili Srbi, koji su se bavili zemljoradnjom i stočarstvom, a turskim vlastima plaćali porez.
   Kao selo u Turskoj, Ruma je dočekala Veliki bečki rat (1683 – 1699) Austrije i Turske, tokom kojeg je Srem bio opustošen, a njegovo stanovništvo se razbežalo. Ovaj rat je završen Karlovačkim mirom 1699. godine, kada je Srem bio podeljen na austrijski i turski deo, linijom Sremska Mitrovica – Slankamen. Ruma je tako još neko vreme ostala u turskom delu Srema. Tokom Velikog bečkog rata došlo je do Velike seobe Srba iz južnih krajeva (Kosovo i Metohija, Crna Gora, Stari Varna, Hercegovina …), pri čemu se jedan deo doselio u Srem. Nema pouzdanih podataka da li je selo Ruma tada dobilo nove stanovnike, ali se to sa velikom verovatnoće može pretpostaviti, bar prema prezimenima stanovnika Rume s početka 18. veka. Tek nakon novog austro-turskog rata i mirom u Požarevcu 1718. godine selo Ruma, a i ceo Srem, su za narednih 200 godina ušli u sastav Habzburške monarhije.
   U drugoj polovini 18. i prvoj polovini 19. veka zabeležena su četiri važna događaja. Ruma je imala srpsku i katoličku gimnaziju do 1787. godine. 1745. godine u Sremu je uspostavljena Vojna granica, kojoj je pripala i Mitrovica.Baron Marko Pejačević je odlučio da izgradi novo sedište svog vlastelinstva. Opredelio se za teren u neposrednoj blizini sela Rume. Tako je 1746. godine na mestu današnje Rume počelo da niče novo urbano naselje, sa širokim ulicama, koje su se sekle pod pravim uglom. Prvi stanovnici su bili Srbi – iz okolnih mesta i sela Rume, kao i Nemci – doseljenici iz Nemačke. Iako su se bavili različitim zanimanjima – od zemljoradnje do zanatstva i trgovine – svi stanovnici su uživali građanske povlastice, što je za ono vreme bila značajna privilegija. Takođe, poveljom carice Marije Terezije od 20. jula 1747, i sama Ruma je stekla status slobodnoe varoši-Trgovišta, sa pravom na održavanje nekoliko godišnjih vašara i nedeljnih pijaca. Iste godine, 10. oktobra, održan je prvi vašar u Rumi uz učešće velikog broja trgovaca i zanatlije sa svih strana.
   Uporedo sa razvojem gradskog života u Rumi, funkcionisalo je i Rumsko vlastelinstvo čiji je osnivač bio već pomenuti baron Marko Pejačević. Svoj zenit vlastelinstvo je dostiglo u drugoj polovini 19. i početkom 20. veka, kada su u okviru njega selekcionisane brojne napredne sorte žita i kukuruza. Slično je bilo i na polju stočarstva. O delatnosti ovog vlastelinstva svedoči brojna priznanja koje je ono dobilo na raznim međunarodnim izložbama. Vlastelinstvo je likvidirala posle Prvog svetskog rata Agrarna reforma.
   Kraj 19. i početak 20. veka bilo je vreme ubrzanog privrednog i društvenog razvoja Rume. Ona dobija izgled pravog gradskog naselja. Mnogi planovi su, međutim, ostali nerealizovani izbijanjem Prvog svetskog rata. Tada su se mnogi Rumljani našli u ratu koji ih je vodio protiv njihove slovenske braće, te su zato masovno napuštali vojsku ili izbegavali mobilizaciju. Neposredno po završetku rata, u Rumi je 24. novembra 1918. godine održana skupština, na kojoj su se delegati iz celog Srema izjasnili za prisajedinjenje Srema Srbiji.

   Trend razvoja, donekle usporen u ratnim godinama, nastavljen je tokom 20-tih i 30-tih godina ovog veka. Otvaraju se trgovine,zanatske i manufakturne radionice, osnivaju se banke, otvaraju bioskopi, u nekoliko štamparija se štampaju knjige i novine koje prate politički, privredni, kulturni i sportski život grada. Iako je Ruma po svoj ekonomskoj snazi (najveća žitna pijaca u Kraljevini Jugoslaviji) i kulturnom nivou njenih žitelja već odavno spadala u red gradova, zvanično je taj status dobila tek 1933. godine.

   Drugi svetski rat Ruma je dočekala kao jedan od centara nemačke nacionalne manjine u Vojvodini. Ulaskom nemačke vojske u Rumu, aprila 1941. godine, u gradu je ustanovljena okupatorska vlast. Uprkos tome mnogi Rumljani su se pridružili narodnooslobodilačkom pokretu, najpre na obližnjoj Fruškoj Gori, a kasnije i širom zemlje, dajući svoj doprinos antifašističkoj borbi. Oslobođenje grada, 27. oktobra 1944. godine, Ruma je dočekala sa znatno smanjenim brojem stanovnika, jer je veći deo pripadnika nemačke nacionalne manjine uoči oslobođenja napustio grad.

   Na kraju ovog osvrta na bogatu prošlost našeg grada, kao krunu svemu, treba pomenuti neke od Rumljana, koji su svojim životom i delom prevazišli okvire rumskog atara i postali nadaleko poznati. Tu spadaju: Atanasije Stojković – naučnik, književnik i pisac prve Fizike na srpskom jeziku, Teodor Filipović (Boža Grujović) – prvi sekretar Praviteljstvujuščeg Sovjeti u Karađorđevoj Srbiji, Jovan i Konstantin Pantelić – slikari, Atanasije Teodorović – prvi profesor srpskog liceja, Dimitrije Matić – državnik i zakonodavac, Teodor Toša Andrejević Australijanaca – muzičar i mnogi drugi.
   Izvor: Internet

   Odgovori

9. 10. septembar 2017. u 11:15

   vojislav ananić

   RUMA

   Kontinuitet kulture i civilizacije

   Povoljan geografski položaj, leži na južnim obroncima Fruške Gore, doprineo je, nema sumnje, viševekovnom kontinuitetu kulture i civilizacije na ovom području. Iako ne leži na nekom većem vodenom toku, pored Rume su uvek prolazile glavne saobraćajne komunikacije povezujući je sa većim gradskim središtima u njenom susedstvu.
   Prvi poznati stanovnici ovih krajeva bili su pripadnici raznih ilirskih i keltskih plemena. U okolini Rume pronađen je veliki broj praistorijskih predmeta (koplja, mačevi, vrčevi), a svakako najznačajniji arheološki lokalitet je Gomolava kod sela Hrtkovaca. U selu Borkovcu (kod Rume) otkriveni su rani ratnički grobovi iz mlađeg gvozdenog doba.
   Na razmeđu dveju era u Srem su stigli rimski osvajači. Na teritoriji same Rume nije se, međutim, nalazilo neko veće rimsko naselje već samo više poljoprivrednih imanja (vila rustica). Ali se nedaleko (kod sela Petrovaca) nalazio grad Bassiana, koji se pominje kao rimska kolonija. Tu je na- đeno nekoliko rimskih nadgrobnih spomenika, nešto nakita i novca.
   U vreme seobe naroda razna germanska plemena, poput Huna, Avara i Slovena uništili su rimsku kulturu na ovom tlu. U narednim vekovima Srem je postao poprište sukoba Franaka, Bugara, Vizantinaca i Mađara.
   Ruma je, pod imenom Arpatarlo (što na mađarskom znači, ječmeno gumno), zabeležena 1323. godine i bila je svojina raznih plemićkih porodica (1519, u posedu Jakšića). Najstarije naselje sadašnje Rume treba da se nalazilo na potoku Borkovcu. U srednjem veku vodilo se kao varoš.
   Pod svojim sadašnjim imenom zabeležena je u, zasad prvom (raspoloživom) turskom popisu Srema (iz 1546), kao selo sa 16 običnih i dva udovička domaćinstva. Među stanovnicima je upisan i jedan pop. Dve decenije kasnije Ruma je imala već 49 domaćinstava sa crkvom i tri sveštenika. Stanvnici su, kao i u prethodnom popisu bili Srbi koji su se bavili zemljoradnjom i stočarstvom. Selo je, saznajemo još, imalo crkvu, a pripadala su mu i dva selišta (mezre).
   Tek nakon Požarevačkog mira (1718), Ruma je, kao i ovog puta celi Srem, ušla u sastav Habzburške monarhije.
   “Kada je 1745, zbog razgraničenja između vojne i civilne teritorije u Sremu i stvaranja Sremsko-posavske vojne granice na jednoj i Sremske županije na drugoj strani, izgubio trgovište Mitrovicu, grof Marko Pejačević, vlasnik mitrovačkog spahiluka odlučio je da stvori novo trgovište na svom posedu i u njega prenese svoje sedište. Izbor je pao na zemljište u blizini sela Rume, na koje je trebalo naseliti novo stanovništvo, izgraditi kuće i stvoriti privilegovanu opštinu gradskog tipa. Osnovnu masu stanovništva trebalo je da čine Nemci, dobre zanatlije i zemljoradnici, koji bi brzo kultivisali zemlju i povećali prihode spahiluka”. Treba istaći da su spahije još od srednjeg veka rado naseljavale Nemce kao gradski elemenat.
   Već sledeće godine Pejačević je stvorio plan “Nove Rume” sa pravim, širokim ulicama, ušorenim kućama i baštama uz njih. Od Dvorske komore u Beču izdejstvovao je ubrzo “naseljenički patent” i pristupio dovođenju Nemaca-kolonista u Rumu. U prvih pet godina u Rumu su se naselile 173 nemačke porodice sa 628 duša. Gotovo istovremeno sa Nemcima, naseljeni su ovde i Srbi (iz Mitrovice i Jarka). U najstarijem popisu Nove Rume (iz 1749. godine) zabeleženo je najpre, 40 srpskih kuća (bez naznake godine naseljavanja), zatim 26 nemačkih kuća (naseljenih 1747), pa 23 srpske
   kuce (naseljene 1747) i, najzad, 95 kuca Nemaca i Hrvata (naseljenih 1748), ili ukupno 184 domaćinstva. Do kraja svog života Pejačević je primio još oko 60 nemačkih porodica. I Pejačevićev naslednik, Josip, nastaviće ovu praksu primajući, u prvom redu, nemačke zanatlije (kolare, stolare, užare), pa će tako stići još 174 nemačke porodice. Državna vlast je pružala podršku spahiji u pogledu daljeg naseljavanja grada, ali je istovremeno nastojala da suzbije njegovu samovolju prema građanima, a naročito njegovo nastojanje da smanji zemljišni fond grada. Kasnije će se u manjim skupinama naseljavati srpski žiivalj naporedo sa Nemcima, Hrvatima i Mađarima sve dok u prvim decenijama 19. veka grad nije dosegao broj od 1500 kuća, koliko je bilo predviđeno ugovorom iz 1749. godine.

   Istovremeno sa naseljavanjem kolonista, Ruma je sticala obeležje trgovišta. Grof Marko Pejačević se 1747. godine obratio carici Mariji Tereziji s molbom da se u Rumi dozvoli održavanje četiri godišnja vašara kao i nedeljnog pazara svake subote. Deceniju kasnije broj godišnjih vašara se povećao na šest (prihodi od dva vašara bili su određeni opštini, a od ostala četiri, spahiluku).
   Pošto su tokom 1748. godine podignuti: opšinska kuća, spahijska kurija i drvena rimokatolička crkva, trgovište Ruma dobila je svoju osnovnu fizionomiju.
   Bilo je to pretežno ratarsko naselje, ali je imalo i razvijeno zanatstvo i jaku trgovinu. U zanatstvu su se posebno isticali Nemci kao nosioci tzv. “evropskih zanata”, u koje su se vremenom uključivali i Srbi. A što se tiče trgovine, ona je bila bezmalo isključivo u rukama Srba, povezanih sa turskim i austrijskim tržištem. Bile su zastupljene sve tadašnje vrste trgovine: stočna, žitarska, dućanska. Trgovci se, međutim, javljaju i kao zakupci pustara, mesnica, krčmi, vašara i drugih izvora prihoda.
   Budući da se u to vreme duhovni život razvijao kroz crkvu i školu, crkve i škole rimokatoličke i pravoslavne veroispovesti imale su značajno mesto u istoriji Rume. Ovde su i Srbi i rimokatolici imali vrlo dobre škole, tzv. male gimnazije, koje su se fuzionisale 1787. godine, ali su se već 1800, razdvojile i paralelno razvijale. U 18. veku podignute su i dve pravoslavne crkve: Svetog Nikole (1758) i Voznesenska (1761), a u narednom veku završena je pravoslavna crkva Sošestvija svetog duha i izgrađena katolička crkva Svetog križa (1813).
   U vreme revolucije 1848/49, trgovište Ruma bilo je u centru zbivanja. Tu je stvoren narodnjački pokret Srema, a kasnije je srpsko-vojvođanski pokret našao ovde značajno središte.
   Kraj 19. i početak 20. veka obeležava ubrzani privredni i društveni razvoj ovog naselja.
   Neposredno po završetku Prvog svetskog rata u Rumi je 24. novembra 1918, održana skupština na kojoj su se delegati iz celog Srema izjasnili za prisajedinjenje Srema Kraljevini Srbiji.
   Trend razvoja nastavljen je ovde i tokom dvadesetih i tridesetih godina minulog veka. Tada je Ruma bila najveća žitna pijaca u Kraljevini Jugoslaviji. Status grada dobila je, međutim, tek 1933. godine.
   Nakon Drugog svetskog rata, posle stradanja i izgona Nemaca, menja se etnički sastav stanovništva.
   Ruma je sada privredni i kulturni centar istoimene opštine. Ima oko 30.000 stanovnika među kojima su najbrojniji Srbi, a slede pripadnici nacionalnih manjina: Hrvati, Mađari, Nemci.
   Najveći broj stanovnika zaposlen je u industriji (mlinska, gumarska, metalna) i poljoprivredi. Ruma je dobro povezana sa Beogradom, Novim Sadom i Šapcem. Uz škole – osnovne, stručne, gimnaziju – ima i nekoliko ustanova kulture. Ali i sport i rekreacija zauzimaju značajno mesto u životu Rumljana. A, blizina Fruške gore, sa brojnim manastirima smeštenim na njenim padinama, čini Rumu i zanimljivom metom turista.

   Izvor: OLGA ZIROJEVIĆ, Panonska urbana kultura, Beograd, 2015.

   Odgovori

10. 12. april 2019. u 06:02

    Vojislav Ananić

    Dobrinci (Dobga(va)

    3abeleženi su 1308. a pod Turcima 1634. Kao naseljeni zabeleženi sy 1702. i 1713. 1734. imali su 50 domova. 1736. imali su 51 porodičnog starešinu, 12 oženjenih, i 8 neoženjenih odraslih braće ili sinova. 1756. imali su 67, a 1766. 95 domova. 1774. imali su 115, a 1791. 128 domova sa 948 duša. 1810. imali su 160 domova, a 1808. 1410 duša.

    Potesi: Dolača, Krčevte, Svrzija, Bukina bara, Vagan, Sonok, Kamenske njive, Parlog, Pošta, Dužnice, Ševin breg, Trnov dol, Zabrana, Drvarski put.

    Izvor: Srbi u Sremu 1736/7 – Dušan J. Popović, Beograd

    Odgovori