Gornji Milanovac i okolna sela

23 komentara

1. 15. maj 2013. u 00:27

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela opštine Gornji Milanovac, Dragolj. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Ovo selo leži u basenu Kačera. Sa istočne strane odvojeno je od Bosute rekom Raslovom. I ovde, kao i u Bosuti, oštro se razlikuje plastika zemljišta u dvema delovima njegovim, na levoj i desnoj strani Kačera. Zemljište na levoj strani ima veću visinsku razgranu. Sa jugo-zapadne strane ovoga dela sela prolazi razvođe između Kačera i pritoke mu Kozeljice. Ovde su iz toga razvođa: Teovac, Strmošnjak, Krnja Jela i Gornje Brdo. Od ovih brda se pružaju četiri kose u dolinu Raslove, rastavljene Milutinovim Potokom i potokom Lisinom (ovako se zovu i dve kose između njih). Po sastanku ovi se potoci zovu Selište, a kad, malo niže prime vodu iz izvora Dragoljice, rečica dobija naziv Dragoljica, koja uglavnom teče na istok i, pošto primi potok Rakovac, utiče u Raslovu. Gotovo na sredini sela, do samog Kačera, opet sa leve strane, diže se plećato Perišino Brdo, od kojeg se na tri razne strane pružaju kose: Jagnjilo, Mulin Grm i Prskovača. Zemljište sa desne strane Kačera je talasasta ravan, ravnije od ovog u Bosuti sa desne strane Velike Bosute. Ovo je seoski atar, gde su trla i jedan deo seoskih kuća, prosečen je sa severa na jug potokom Preturicom. Mesta, gde su kuće, zovu se: Preturica, Širokovac i Rakovčić, No, velika većina seoskih kuća sa leve strane Kačera, po zaravanjcima kosa, pored potoka, visoko iznad dubodolina. Meštani razlikuju selo, sa leve i seoski atar sa desne strane Kačera.

   Izvori.

   -Najglavniji izvori su: Dragoljica, Studenac, Sopot, Prskovača, Nikoljac, Lomića Izvor, Kamaljevića Izvor, Živanovića Izvr, Lomića Česma i još desetina manjih oko kojih su prikupljene kuće.

   Zemlje i šume.

   -Zemlja za obrađivanje manjim je delom između kuća, kao okućnica, a većim u seoskom ataru, pola časa hoda od sredine sela. Plodnosti je dobre, za nešto bolja no u Bosuti, naročito je plodna u seoskom ataru. Najveće su njive ispod Teovca, Strmošnjaka, Krnje Jele i na Perišinom Brdu.
   Šume ima na zapadnoj strani sela. Većinom je bukova. Podeljena je i jako razređena.
   Dragolj se ističe sa velikim brojem trla. Zna se da su i sve današnje kuće na seoskom ataru najpre bila trla koja su, dužim bavljenjem izvesnih članova zadruge u njima, preobraćena u kuće. Danas ima 55 trla. Između njih, kao i između kuća na seoskom ataru, nije veliko rastojanje, a na takvom zemljištu, da skupa izgledaju kao malo šumadijsko selo.

   Tip sela.

   -Selo je razbijenog tipa, ali su kuće zbijenije nego u ostalim selima, te čini kao neku sredinu između starovlaškog i šumadijskog tipa sela. Osobito su kuće ublizu po pojedinim zaseocima, a naročito su zbijene na seoskom ataru.
   U selu ima šest zaselaka: Rakovac, Selište, Podgorje, Ravnište, Pod-Perišinim Brdom i Seoski Atar.
   U selu ima 117 kuća, od kojih je u Rakovcu 19, Selištu 28, Podgorju 11, Ravništu 22, Pod-Perišinim Brdom 22 i na Seoskoma Ataru 15 kuća.

   Ime selu.

   -Po narodnom pričanju neki Turčin je bacio dragi kamen u izvor, koji se po tome nazvao Dragoljicom, a po ovome je došlo i selu sadašnje ime.

   Starine.

   -Na seoskom ataru ima mesto Staro Selo, blizu koga je madžarsko groblje. Drugo madžarsko groblje je u Ravništu a treće blizu sadašnjeg groblja. Dva poslednja su sa leve strane Kačera. I ovde se, kao i u Bosuti, nalaze isti onakvi stari novci.

   Poreklo stanovništva.

   -Samo se za jednu familiju od tri kuće kaže da je ovde od starina, a sve ostale su doseljenici od Sjenice, Nove Varoši i užičkog okruga.
   U Rakovcu su:
   -Petrovići (Živanovići, Nikolići), doseljeni iz Sugubine (između Sjenice i Javora) pre 120 godina, slave Nikoljdan.
   U Selištu su:
   -Lomići, familija vojvode Loma, čiji je otac došao u 18. vekau iz Gojne Gore-okrug užički, slave Jovanjdan.
   -Ćosići (Kamaljevići, Jovičići, Obradovići, Pantelići) su došli iz Sukubine kad i Petrovići, slave Nikoljdan.
   -Ristovići, predak, Ristov otac Milutin, se doselio iz Čelica kod Nove Varoši 1809. godine, slave Đurđevdan.
   -Rakići je ista porodica kao i Rakići Pod-Perišinim Brdom.
   U Podgorju su:
   -Ilići (Miloševići), koji su došli početkom Prvog Ustanka iz Tatinca-okrug užički, slave Jovanjdan.
   -Stevanovići (Petrovići, Mijailovići), čiji je deda Stevan došao iz Čelica kod Nove Varoši 1809. godine u Boljkovce a odatle ovde, slave Đurđevdan.
   U Ravaništu su:
   -Krstanovići, za koje se kaže da su starinci, slave Aranđelovdan.
   -Stojanovići, čiji se deda Stojan doselio iz Sjenice za vreme Kara-Đorđevo, slave Mratindan.
   -Lomići, isto kao i u Selištu.
   -Miloševići, isto kao i u Podgorju.
   -Josipovići, jedna familija sa Ilićima i Miloševićima u Podgorju.
   U Pod-Perišinim Brdom su:
   -Rakići, čiji je predak Periša Rakić došao iz Rudnika u kuću vojvode Loma kao dovodac, i od njega i Lomove kćeri izrodila se ova familija. Po njegovom imenu se i ovo brdo nazvalo*, slave Đurđevdan.
   *Kod vodenice toga Periše Rakića bila je, kako se priča, prva škola u Kačeru oko 1839. godine. U toj školi je bio učitelj neki Jovan Marković iz Srema ili Bačke.
   -Petrovići (Todorovići, Jaćimovići) su jedna familija sa Petrovićima u Rakovcu.
   -Đosići, isto kao i u Selištu.
   -Ristovići, isto kao i u Selištu.
   -Kovačevići su jedna familija sa Stevanovićima u Podgorju.
   -Vesovići su došli iz Osata u Bosni za vlade Kneza Miloša, slave Stevanjdan.
   U Seoskom Ataru su:
   -Milivojevići. Za vreme Prvog Ustanka doseljena su dva brata, Milivoje i Miloje, za Zlatara kod Nove Varoši, pa se od Milivoja izrodila ova porodica, slave Mitrovdan.
   Ostale su porodice od ovih što su u selu.
   Seoska zavetina je Mali Spasovdan.

   Odgovori

2. 20. maj 2013. u 00:02

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela opštine Gornji Milanovac, Trudelj. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Trudelj leži u dolini Kozeljice, u njenom gornjem toku, gde se zove Trudeljska Reka. U ovom selu njena dolina je najviše proširena. Od Dragolja jeo Trudelj odvojen razvođem Kačera i Trudeljska reke. Strane i kose što su na suprotnu stranu stranu od dragoljskog atara u dolinu Trdeljske reke spuštaju čin desnu stranu trudeljske doline: južna i zapadna strana Topovišta čine jednu izdvojenu geografsku celinu – zaselak Varnice. Na zapadnim položajima i kosama Teovca i Strmošnjaka je zaselak Raslova, a na položaju i kosi Krnje Jele je zaselak Litice. Sa leve strane Trudeljske Reke prolazi onaj venac od brda što razdvaja vode ovoj reci, odnosno Kačeru i Brezovici. Ovde su poimence: Gradska Bara, Debelo Brdo, Bunaja, Motika, Glavica, Vis, Bratinci i Mrtvenik. Strane i kose ovih brda koje se strmo spuštaju u rečnu dolinu čine levu stranu trudeljske doline. Ova je strana kratkim dubodolinama podeljena u tri izdvojena dela, zaseoka: Bogojeviće, Crnu Reku i Mirkoviće.
   Seoske su kuće na supadinama pomenutih brda i stranama njihovih kosa po zaravanjcima.

   Izvori.

   -Najglavniji izvori su: česme pod Delinim Potokom, pod Glavicom, izvori pod Mrtvenikom, pod Crnom Rekom, kod Velikog Brda, pod Debelim Brdom, u Brajinovcima, Kaluđerska Voda, česma u Širakovcu (ispod Teovca), izvor pod Gradskom Gorom, Careva Voda (u istoimenoj šumi ispod Crne Reke), voda u Klještavici. Ispod Krnje Jele imaju četiri česme. Ima još nekoliko manjih izvora po selu. Imaju dva đerma.

   Zemlje i šume.

   -Ziratna zemlja je većim delom rasturena između i iznad kuća, a manjim u rečnoj dolini. Rodnosti su dobre, kao i u Dragolju. Najveće su njive na: Teovcu, Strmošnjaku i Debelom Brdu, gde se poglavito gaji ovas.
   Po stranama i vrhovima pominjanih brda oko sela ima nekoliko seosskih zajedničkih šuma, kao: Teovac, Gradska Gora, Bunaja, Klađa, Careva Voda i Zbegovište. Poretke šume ima na Krnjoj Jeli. Najviše je bukove, manje cerove, a nađe se i javor, jasen itd. To su seoske ispaše. Šume se daju pod zakup.

   Tip sela.

   -Trudelj je selo je razbijenog, pravog starovlaškog tipa. Zbog veće visinske razgrane i poentiranijeg zemljišta, seoske su kuće jako skrivene. Deli se na 6 pomenutih zaselaka, razdvojenih Trudeljskom Rekom i dubodolinama potoka. Zaselak Varnice, zbog veće izdvojenosti i većeg prostranstva ima izgled zasebnog sela, našta i njegovi meštani pretenduju.
   Svega u Trudelju ima 149 kuća, od kojih u Varnicama 35, Raslovi 20, Crnoj Reci 22, Bogojevićima 20, Litici 30 i Mirkovičćima 22 kuće.

   Ime selu.

   -U ovom kraju ima dosta priča o teškim nametima udaranim na narod pri zidanju Ostrvice, za vreme „Proklete Jerine“. Jedna od tih priča veli da su trudne žene iz ovoga sela donosile kamenje za zidanje Ostrvice, otkuda je selu dobilo sadašnje ime. Ime zaseoka Varnica objašnjava se time što su tu, za vreme zidanja Ostrvice, bile mnoge krečane, te su gorele vatre, pa su se noću viđale mnoge Varnice.

   Starine u selu.

   -Ime Staroselske reke, pritoke Trudeljske Reke, i ime obližeeg uzvišenja Bošnjačkog Groblja podsećaju na neko ranije naselje, o kome se inače u narodu ništa ne priča. Drugihe kakavih ostataka ranijih naselja u selu nema.

   Poreklo stanovništva.

   -Za četiri familije u ovome selu zna se da su ovde od starine, a za ostale se veli da su se doselile iz okoline Sjenice i užičkog okruga i to mahom za vreme Prvog ustanka. Porodice su po krajevima ovako rasporđene:
   U Varnicama su:
   -Katrandžići (Mihailovići, Milivojevići, Simeunovići i Vidojevići), koji su došli iz Sjenice za vreme Kara-Đorđevo, slave Lučindan.
   -Ostojići su starinci, sleve Nikoljdan.
   -Alapzelovići (Ivanovići), takođe starinci, slave Đurđevdan.
   -Antonijevići su doseljeni iz Gostilja u okrugu užičkom, doselio se Antonije početkom 19. veka, slave Pantelijevdan.
   U Raslovi su:
   -Ćajovići (Damnjanovići, Mlađovići), koji su došli 1809. godine iz Drenove-okrug užički zajedno sa Danilovićima u selu Zagrađu, sa kojima su od starine jedna familija, slave Đurđevdan.
   -Stanoševići su došli pre 130 godina iz užičkog okruga, slave Đurđevdan.
   -Damnjanovići (Birtulići-starije prezime), takođe su došli iz užičkog okruga, pre 130 godina, slave Đurđevdan.
   U Crnoj Reci su:
   -Pavlovići, Janjići, Ostojići (u Varnicama) su starinci, od starine su jedna familija, slave Nikoljdan.
   U Bogojevićima su:
   -Bogojevići, koji su jedna familija sa Pavlovićima i Janjićima iz Crne reke, slave Nikoljdan.
   U Litici su:
   -Baltići, Jevrosimovići i Čolići, od starine jedna familija, kažu da su ovde „od Kosova“, slave Nikoljdan.
   -Milići, za koje se zna da su davno došli odnekuda, slave Nikoljdan.
   U Mirkovićima su:
   -Lazarevići, starinci, slave Jovanjdan.
   -Čamdžići (Matići, Živanovići) su došli pre 120-130 godina iz užiičkog okruga i to najpre u Teočin (okrug rudnički) pa odatle u ovo selo, slave Aranđelovdan.

   Seoska je zavetina Nedelja pred Mladog Sv. Nikolu.

   Odgovori

3. 21. maj 2013. u 01:13

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela Zagrađe, opština Gornji Milanovac. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Sa Zagrađem prelazimo u sliv Brezovice, u čijem se izvornom kraju, a ispod sela Rudnika, nalazi ovo selo. Rečna je dolina ovde uska, a sa strane zagrađske doline vrlo su strmenite. Desnu stranu čine strane i kose onoga venca od visokih brda koja razdvajaju vode Jasenice i Kozeljice na desnu i Brezovice na levu stranu. Na delu venca iznad ovog sela su brda: Velika i Mala Kelja, Drenjak, Mečija Glavica, Konjevac, Ostrvica, Ćajino Brdo, Gradska Gora i Kasamovac. Na stranama i supadini ovih brda i njihovim kosama po zaravanjcima nalazi se velika većina seoskih kuća. Levu stranu Zgarađske doline čine strane i kose razvođa između Brezovice i Davidovačke, odnosno Krive Reke. Ovde su iz tog razvođa ova uzvišenja: Mutanjska Kosa, Koviljica, Puškarice, Visoka, Zmijinjak i Drenovača. Na ovoj strani je samo 16 kuća (dve familije).
   Kose i zaravanjci, gde su seoske kuće, zovu se: Ćelija, Pluževina, Parlog, Smrdan, Slatina, Bare, Coljevci, Zmajevac, Oglavak, Gorička, Musinje i Pšeničište.

   Izvori.

   -U ovom selu, kao i u Rudniku, ima vanrednih izvora, kao: Jasenica, Draguš (oba na Ostrvici), Izvorac, drugi Izvorac, Šušterevac, Rasadnik, Srebrnica, Odžanjac, česma na Vojvodinama, česma na Projištu, u Grotu, kod Osovog Votnjaka, kod Danilovića kuća, dalje Oblatna, Liparje, Doćen, česma pod Keljom, Žućak, izvor kod Joceviće kuće, izvor pod Smrdanom, Pejovska česma i česma pod Kršom.

   Zemlje i šume.

   -Zemlja za obrađivanje je malim delom između kuća, a većim izdvojena po seoskim potesima: pored reke, ispod kuća, iznad kuća, po stranama i zaravnjima pomenutih brda, najviše na Ostrvici, Sućerama, Vidačevici itd.
   Ovi su potesi daleko od sredine sela za pola časa hoda. Zemlja je srednje rodnosti: bolja no na Rudniku, a nešto slabija od one pored Kačera. Jednoj porodici za osrednji život dovoljno je 7-8 hektara zemlje. Najveće su njive u Ostrvici, gde se poglavito seje ovas.
   Šume je dosta, i oko sela i u samom selu. Sve su zajedničko seosko imanje. U samom selu su: Mačkovac, Kose, Konjevac, Krš, Cicaljka, a oko sela: Višnjice, Vukovo i Kelja. U šumama preovlađuje bukovina.

   Tip sela.

   -Selo je razbijenog, starovlaškog tipa. U dužinu se proteže za 6-7 kilometara. Niza Zagrađsku Reku (Brezovicu) ređaju se tri velika zaseoka: Brezovica, Zagrađe i Malo Selo. Drugi je zaselak odvojen od prvog samo rekom, koja tu savija i pravi luk, a treći od drugog je potokom Dragušem. Po zaseocima su kuće veoma skrivene, zbog jako visinski razvijenog zemljišta, te se i sa najvećih uzvišenja jedva po nekoliko kuća vidi.
   Svega u selu ima 137 kuća, od kojih u Brezovici 34, Zagrađu 78 i Malom Selu 25 kuća.

   Ime selu.

   -Ime je selu, bez sumnje, došlo zbog toga što je za gradom (Ostrvicom).

   Starine u selu.

   -Na ataru ovoga sela, u vrh jednog kamenitog, skoro nepristupačnog visa, nalaze se razvaline srednjovekovnog grada Ostrvica, koja je bila središte kakve oblasti. U biografiji despota Stefana Lazarevića priča se kako je pobunjeni vlastelin Nikola Belocrkvić, pošto je savladan, sklonio u ovaj grad.
   Kod Ostrvice ima ostataka starih kaldrmisanih puteva, koji su iz Rudnika i Trudelja vodili pored nje.
   U Zagrađu ima tri madžarska groblja.

   Poreklo stanovništva.

   -Od 14 familija, koliko ih u selu ima, za 6 se kaže da su starinci, a ostalo doseljenici od Sjenice i užičkog okruga. Priča se da su doseljenici u Zagrađu zatekli 7 kuća.
   U Brezovici su:
   -Jocovići (Markovići i Ivkovići) doseljeni od Sjenice zajenno sa Markovićima i Ivkovićima iz Rudnika, slave Jovanjdan.
   -Marijanovići, takođe doseljeni od Sjenice za vreme Prvog ustanka, slave Nikoljdan.
   -Pajovići (Glišovići, Lukići, Pajovići), su došli iz Srema pre Prvog ustanka, ali su ipak stariji od ostalih. Pajin sin je bio dobošar kod Kara-Đorđa i poginuo je kod Sjenice, slave Nikoljdan.
   -Obrenovići, zvani Osaćani, doseljeni su iz Osata u Bosni pre 53 godine, najpre su radili kao majstori, pa se posle stalno naselili, slave Đurđevdan.
   U Zagrađu su:
   -Jevtići (Savkovići, Jočevići), starinci, slave Sv. Vasilija.
   -Rašići, starinci, slave Đurđic.
   -Petrovići (Radisavljevići, Đorđevići, Milosavljevići), starinci, slave Nikoljdan.
   -Trišići (Ćorovići), starinci, slave Đurđevdan.
   -Pejovići su, takođe, starinci, slave Stevanjdan.
   -Ljubičići (Ristivojevići), doseljeni iz Dobrinje-okrug užički pre 100 godina. Najpre su se naselili u Davidovcu, pa odatle ovde, slave Đurđic
   Pada u oči kako su u Zagrađu, koje je u sredini sela, sem jedne familije, sve sami starinci, dok su u drga dva krajnja zaseoka sve doseljenici.
   U Malom Selu su:
   -Danilovići (Bogdančevići), koje je doselio Kara-Đorđe 1809. godine iz Drenove-okrug užički, slave Đurđevdan.
   -Srijemčevići (Nikolići, Markovići), za koje se sa nesigurnošću veli da su starinci, slave Nikoljdan.
   -Novakovići, jedna familija sa Karaulićima iz Rudnika, ne kaže se koju slavu slave, naknadno provereno “na Rudniku”, slave Nikoljdan.
   -Nešovići, nedavno doseljeni iz užičkog okruga, slave Stevanjdan.
   Zavetina je Beli Četvrtak po Trojicama, a ima i zajedničku zavetinu sa susednim Reljincima, koja pada na Sv. Germana.

   Odgovori

4. 21. maj 2013. u 22:28

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela Reljinci, opština Gornji Milanovac. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU

   Položaj sela.

   -Ispod Zagrađa, opet u dolini Brezovice, nalazi se selo Reljinci, odvojeno od Zagrađa samo potokom Riđincem. Prema položaju i malom prostranstvu ovo selo više liči na zaselak Zagrađa, jer prema ovome ne stoji drukčije nego kao zaselak Varnice prema Trudelju ili kao Drenjina prem Živkovcima. Desnu stranu sela čine strane i kose brda Parloga, koje je u vezi sa pomenutim razvođem između Brezovice i Kozeljice, a levu stranu čine strane i kose onih bregova kojima se završava rezvođe između Brezovice i Davidovačke Reke a poimence od Drenovače i Resice. Seoske su kuće na stranama i kosama pomenutih uzvišenja, po zaravanjcima.

   Izvori.

   -Najglavniji su izvori: Blizan, Senina, Česma, izvor u Džematu, u Markovićima, Čekrljašici, Ambarini, Maskimovića Česma, Stojkovića Česma i drugi.

   Zemlje i šume.

   -Zemlja za obrađivanje rasturena je po selu između kuća. U uzanoj rečnoj dolini malo je njiva i livada. Zemlja je srednje rodnosti, kao i u Zagrađu. Najveće su njive na Parlogu i Drenovači, gde se poglavito seje ovas.
   Zajednička seoska i jedina poveća šuma je Milatovac, na zapadnom kraju sela, do Ugrinovaca, gde je većinom bukova gora.

   Tip sela.

   -Selo je razbijenog, starovlaškog tipa i veoma je slično sa Zagrađem. Deli se na tri zaseoka: Koprivnicu, Markoviće i Džemat.
   Svega u selu je 55 kuća, od kojih je u Koprivnici 20, u Markovićima 17 i u džematu 18 kuća.

   Ime selu.

   -O imenu sela u narodu se ništa ne priča.

   Poreklo stanovništva.

   Od 7 familija u selu za tri se kažže da su starinci, a ostale su doseljene.
   U Koprivnici su:
   -Kandići, starinci. Ova je familija odavno izumrla po muškoj liniji. Tu se prizetio jedan uljez iz nekog obližnjeg sela, te se familija nastavila i staro prezime održala. Sada slave, po uljezu, Aranđelovdan a stara slava je bila Lazarevdan.
   -Stojkovići su doseljeni od Sjenice za vreme Prvog ustanka, slave Aranđelovdan.
   -Maksimovići (Radojičići, Ilići, Jeremići), za koje se zna da su doseljeni, ali se na pamti odakle, slave Jovanjdan.
   U Markovićima su:
   -Markovići, starinci. Iz starine jedna familija sa Grujićima u Džematu, slave, kao i Grujići, Đurđic.
   U Džematu su:
   -Grujići (Sretenovići, Damnjanovići, Kuzmanovići, Jevtići, Adamovići) su starinci, slave Đurđic.
   -Đorđevići, koji su starinom iz kačerskog sela Poljanice, odakle je pre oko 100 godina dovela otuda neka žena sina Đorđa, od koga je nastala ova familija, slave Mitrovdan.
   -Mitrovići su doseljeni pre oko 120 godina iz Leskovca, slave Đurđevdan.

   Seoska zavetina je Drugi dan Duhova.

   Odgovori

5. 22. maj 2013. u 23:45

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela Mutanj, opština Gornji Milanovac. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Mutanj se nalazi na zapadnoj strani brda Straževica i kosama što se od nje na tu stranu pružaju. Ove su kose razdvojene dubodolinama dvaju povećih potoka: Dobrokovca i Velikog Potoka, koji izviru iz Straževice, i pošto se sastanu, čine Cerovačku Reku. Seoske kuće leže visoko u strani Straževice, a ispod njih, na kosama, je seoski potes.

   Izvori.

   -Najglavniji izvori su: Obradova Voda, Kunovac, Česmica, Studenac, izvor pod bregom Ćavom, Dobrokovac (izvor istoimenog potoka) i drugi neznatniji.

   Zemlje i šume.

   -Zemlje za obrađivanje je vrlo malo između kuća, a mnogo je većim delom u potesu, na jugo-zapadnom kraju sela oko Velikog Potoka, na mestima Grovištu i Kršu.
   Zemlja je srednje rodnosti, otprilike kao u Zagrađu.
   Zajednička seoska šuma je Zovljak u Straževici, gde preovlađuje bukova, a posle ima najviše hrastove gore.

   Tip sela.

   -Selo je razbijenog, starovlaškog tipa. Kako je malo, zaseoci se ne razlikuju, nego je jednostavno.
   U selu ima 41 kuća.

   Ime selu.

   -Priča se da se selo ovako prozvalo po tome što se voda u Velikom Potoku i Dobrokovcu često zamuti.

   Poreklo stanovništva.

   -Sve je seosko stanovništvo doseljeno za vreme Prvog ustanka od Novog Pazara, Sjenice i jugo-zapadne granice Užičkog okruga.
   U selu su:
   -Dmitrovići, doseljenici iz Svodola kod Novog Pazara za vreme Kara-Đorđevo, slave Nikoljdan.
   -Maksimovići, takođe doseljeni iz Svodola kad i Dmitrovići, slave Mratindan.
   -Ljubisavljevići, doseljeni iz Sjenice, slave Đurđevdan.
   -Tošići, doseljeni “od Javora prema Sjenici, sa granice Užičkog okruga”, slave Nikoljdan.
   -Rajčići su odakle i Tošići, sleve Nikoljdan.
   -Ivanovići, doseljeni “sa granice Užičkog okruga prema Novoj Varoši”, slave Nikoljdan.
   -Jovanovići su odakle i Ivanovići, slave Alimpijevdan.

   Seoska zavetina je Trći dan Duhova – Treće Trojice.

   Odgovori

6. 23. maj 2013. u 22:52

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela Cerova, opština Gornji Milanovac. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Ovo selo leži u dolini Davidovačke Reke, zvane ovde Cerovačkom. U gornjem kraju, oko potoka Dobrokovca, koji se smatra kao glava Cerovačke Reke, ova je dolina klisurasta, pa se posle raširi, čim se sastane sa bočnom dubodolinom Velikog Potoka. Cerovačka Reka protiče kroz sredinu sela u zapadnom pravcu, a čim iz sela izađe okreće se na severo-zapad, protiče kroz selo Davidovicu, gde se naziva Davidovačkom Rekom, i kad iz ovoga sela izađe utiče i Krivu Reku. Desnu stranu ove reke čine strane i kose od razvođa između Zagrađanske i Cerovačke reke i nekoliko omanjih brda, što stoje u vezi sa ovim razvođem, a poimence: od Rakovića Brda (koje je u vezi sa Mutanjskom Kosom), Vitlišta, Oštrelja i Lukovice. Na stranama i kosama ovih brda, po zaravanjcima, nalaze se rasturene seoske kuće. Levu stranu čini široka kosa, koja se spušta na severnu stranu od razvođa između Grnčarice (Šilopajske Reke) i Cerovačke reke u dolinu ove poslednje. Ova kosa se zove Kamenjar.

   Izvori.

   -Najvažniji su izvori: izvor pod Rakovića Brdom, Stublina, druga Stublina, Miloševac i drugi, oko kojih se prikupljene seoske kuće.

   Zemlje i šume.

   -Ziratna zemlja je manjim delom između kuća, a većim je izdvojena u Kamenjaru, na levoj strani Cerovačke Reke. U Kamenjaru ima pet trla. Njiva i livada ima i u samoj rečnoj dolini, u donjem toku. Zemlja je dobre rodnosti, nešto bolja no u Zagrađu, a malo slabija od one pored Kačera. Najveće su njive na Oštrelju, gde se poglavito seje ovas.
   Zajedničke su seoske šume: Gredina i Jarkovi, na severo-zapadnom kraju sela, obrasle ševarom i bukvom.

   Tip sela.

   -Selo je razbijenog, starovlaškog tipa. Razlikuju se tri zaseoka: Dobrokovac, oko istoimenog potoka, Selište, sredina sela i Lukovica, na stranama istoimenog brda.
   U selu ima 63 kuće, od kojih je 27 u Selištu, 12 u Lukovici i 24 u Dobrokovcu.

   Ime selu.

   -Priča se da se selo ovako nazvalo zbog toga šti je u njemu nekada bilo mnogo cerove šume.

   Poreklo stanovništva.

   -U selu ima pet velikih familija: tri starinačke i dve doseljene pre 120-130 godina. Od 63 kuće u selu je 50 starinačkih i 13 doseljeničkih.
   U Selištu su:
   -Pekovići, starinci. Velika familija od 27 kuća, slave Nikoljdan.
   U Lukovici su:
   -Hadžići, starinci, slave Nikoljdan.
   -Likići, doseljeni pre 120-130 godina iz Prilika u užičkom okrugu, slave Đurđevdan.
   U Dobrokovcu su:
   -Štulovići, iz starine jedna familija sa Pekovićima u Selištu, slave, kao i oni, Nikoljdan.
   -Jevtići, doseljeni iz Dobroselice pre 120-130 godina, slave Đurđevdan.
   Seoska zavetina je Bela Sreda po Trojicama.

   Odgovori

7. 24. maj 2013. u 23:33

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela Šilopaj, opština Gornji Milanovac. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Ovo selo leži na reci Grnčarici (Šilopajskoj Reci), koja izvire ispod Tripovca, teče kroz sredinu sela, sa juga na sever i utiče u Cerovačkku reku u Šilopajskom Polju, ispod brega Ciganke. U donjem toku i pri ušću Grnčarice širi se okruglo i ravno polje sa svih strana zatvoreno ivičnim vencima od brda i povećih bregova. Usred polja uzdiže se breg Ciganka. Sa južne i jugo-zapadne strane sela prolazi onaj glavni planinski venac što od Rudnika ide na zapad. Od ovog venca, poimence od Tripovca i Lipe, spuštaju se blagim nagibom kose pored Grnčarice u Šilopajsko Polje. Na stranama ovih dvaju brda i po njihovim kosama nalaze se rasturene seoske kuće. Na severnoj i severo-istočnoj strani sela jeste niz bregova, koji sa tih strana, prema Davidovici i Cerovi, zatvaraju šilopajsku dolinu.

   Izvori.

   Pored dosta manjih izvora, oko kojih su prikupljene kuće, najvažniji su: Barjaktarica i izvor u Lipi.

   Zemlje i šume.

   -Zemlja za obrađivanje manjim delom je između kuća, a većim je izdvojena u Šilopajskom Polju. Zemlja je dobre rodnosti, skorao kao pored Kačera. Najveće su njive u Lipi i Tripovcu, gde se poglavito seje ovas.
   Na južnoj strani sela je zajedničko seosko imenje, Šilopajska Šuma, obrasla većinom bukovom, pa grmovom gorom. Služi i za zajedničku ispašu. Sem ove veće šume ima po selu rasturenih privatnih zabrana.

   Tip sela.

   -Selo je razbijenog, približno starovlaškog tipa. Razlikuju se tri zaseoka: Lipa, kosa istoimenog brda i strana njegova, Sredina Sela i Grnčarica (strana i kosa od Tripovice). Prvi je odvojen od ostalih Grnčaricom, a druga dva su razdvojena jednom dubodolinom.
   U selu ima 52 kuće, od kojih u Lipi 25, u Sredini Sela 16 i u Grnčarici 11 kuća.

   Ime selu.

   -U narodu nema nikakvog tumačenja o imenu ovog sela.

   Poreklo stanovništva.

   -Sve seosko stanivništvo čine doseljenici.
   U Lipi su:
   Dmitrovići, doseljeni iz užičkog okruga pre Prvog ustanka, slave Jovanjdan.
   -Brankovići, doseljeni iz Kalenića – okrug užički za vreme Kneza Miloša, slave Đurđevdan.
   U Sredini Sela su:
   -Todorovići, doseljenici iz Kalenića-okrug užički za vreme Kneza Miloša, slave Đurđevdan.
   -Stefanovići su, takođe iz Kalenića, došli kad i Todorvići, slave Đurđevdan.
   U Grnčarici su:
   -Todovići, odavno doseljeni iz užičkog okruga, slave Lučindan.
   -Milojevići su takođe odavno doseljeni iz užičkog okruga, slave Aranđelovdan.
   -Savkovići su doseljeni iz Sjenice za vreme Prvog ustanka, slave Cveti.
   Seoska zavetina je Beli Četvrtak po Trojicama.

   Odgovori

8. 26. maj 2013. u 00:09

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela Kriva Reka, opština Gornji Milanovac. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Kroz ovo selo teče istoimena reka, čija je dolina u početku dosta raširena i vrlo plodna, no koja se, sa daljim tokom, sve više sužava. Sa leve strane reke je ono razvođe što ide od Tripovca na severo-zapad između Brezovice i Boljkovačke Reke. Iz toga su razvođa u ovom selu Žuta Bara, čiji je vrh Mramor. Na stranama ovog brda i kosi, koja se blago spušta u dolinu Krive Reke, nalazi se rasturen jedan deo seoskih kuća. Dalje na zapadnoj strani sela spuštaju se u rečnu dolinu strmenite i pošumljene kose Rtovi i Vlaški Potok, na čijim je stranama drugi deo seoskih kuća. Sa desne strane reke uzdiže se brdo Golubac, na čijim su stranama, a po mnogobrojnim zaravanjcima, takođe seoske kuće.

   Izvori.

   -Najvažniji izvori su: dva pod Golupcem, dva u Paljevini, Miličića Česma, Peljevac, Janićijeva Stublina, Voda u Dakovu Dolu i Jordan.

   Zemlje i šume.

   -Ziratna je zemlja većim delom rasturena po brdima i kosama između i iznad kuća, a manjim je delom u rečnoj dolini. Najveće su njive na Golupcu, gde se seju strmna žita.
   Ovo je selo veoma šumovito. Zajedničke su šume: Vlaški Potok, gde preovlađuje bukova šuma, Rtovi i Žuta Bara, gde je cerovina, graničevina i bjelovina.

   Tip sela.

   -Selo je razbijenog, starovlaškog tipa. U Golupcu i Žutoj Bari kuće su zbijenije, te podsećaju na delove šumadijskog sela. Uzrok tome je što ziratna zemlja za te krajeve poglavito grupisana u široj rečnoj dolini. Zbog čestih šumskih kompleksa i jače isprelamanosti zemljišta kuće su veoma skrivene. Selo je jednostavno.
   U selu imaju 63 kuće.

   Poreklo stanovništva.

   Za tri familije kaže se da su starinci, ostalo su doseljenici.
   -Sretenovići su starinci, slave Nikoljdan.
   -Vićentijevići su starinci, slave Đurđic.
   -Đunisijevići su starinci, slave Mratindan.
   -Marjanovići, čiji se praded doselio iz Dobrinja-okrug užički pre više od 100 godina, slave Aranđelovdan.
   -Bojovići su doseljeni od Sjenice “kad je Kara-Đorđe zakrajinio”, slave Đurđic.
   -Đukovići su takođe doseljeni od Sjenice, slave Lučindan.
   -Čarapići su doseljeni pre 70 godinaiz Belog Potoka-okruga beogradskog, slave Nikoljdan.
   -Miličići su doseljeni pre 80 godina iz Rogače-okrug beogradski, slave Nikoljdan.
   Seoska Zavetina je Beli Petak po Trojicama.

   Odgovori

9. 31. maj 2013. u 21:19

   Milodan

   Poreklo stanovništva sela-varošice Rudnik, opština Gornji Milanovac. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU.

   Položaj sela.

   -Ovo selo leži na zapadnoj supadini planine Rudnik i neposrednoj mu podgorini. Zahvata veliki prostor zemljišta, u dužinu 8-9, u širinu 5-6 kilometara. Seoske zemljište pripada slivu triju većih reka: Rudničke Reke (Despotovice), Brezovice i Jasenice. Zbog jače vertikalne razgrane zemljišta ovog sela, pojedini su zaseoci jače izdvojeni. Od Velikog Šturca pravcem sa zapada na sever prolazi kroz selo jedno visoko razvođe preko Prlinske Kose na Đurđevcu, Rakića Grob, Malu i Veliku Kelju do Velikog Brda. Na desnu stranu od ovog razvođa staču se vode u Jasenicu, a na levu u Despotovicu i Brezovicu. Od Velikog Brda dalje na seever nastavlja se razvođe između Jasenice i pritoke joj rečice Potočanja. Na tom su razviđu Brdo na Blatima i Metaljka. Ovaj venac najviše razdvaja pojedine seoske delove i čini ih geografskim celinama. Selo se deli na šest zaselaka: Prline, Salaši, Ćeramide, Zlatarica, Zvezda i Blata.
   Prline su u slivu Rudničke Reke (Despotovice). Ovo je gola, vodom iscrpljena kosa, koja se od Velikog Šturca na zapadnu stranu spušta u veliku dubodolinu Prlinskog Potoka. Pri vrhu Prlinske Kose, na jugo-istočnoj strani je izvor Rudničke reke, koja tu otiče jako usečenom dubodolinom. U nju se sa desne strane stače nekoloko potoka, od kojih su najvažniji: Milenkovića Česma i Potok kod Jezera. Dubodoline ovih potoka i mnoge druge jaruge jako su izbrazdale ovaj deo sela, zbog čega je i nazvan ovako.
   Salaši, u slivu Brezovice, su prostrana kosa od brda Đurevice, koje se spušta na zapadnu stranu u dubodolinu Brezovice. Od Prlina su odvojeni Delalića Potokom, čiji je izvor ispod Rakića Groba, i utiče u Brezovicu. Od Mutnja ih odvaja Salaški Potok, glavni izvor Brezovice a od Zagrađa treći potok, čiji je izvor Česma pod Keljom.
   Ćeramide su, takođe, u slivu Brezovice, su kose od Male Kelje i Velokog Brda koje se prostiru na zapadnu stranu i, preko nekoliko zaravnjenih mesta, prelazi u atar Zagrađa. Od Salaša su odvojeni potokom, čija voda dolazi iz izvora u Ćeramidama, glavne vode u zaseoku. Još je dobra i jaka voda Živanića Česma.
   Od nabrojanih zaselaka jako su izdvojeni vencem pomenutog visokog razvođa i pripadaju slivu Jasenice zaseoci: Zlatarica, Zvezda i Blata.
   Zlatarica, ovako nazvana po istoimenoj rečici, čiji je jak i hladan izvor, zvani Katra, iznad sreske kancelarije, idući Velikom Šturcu. Rečica Zlatarica teče kroz sredinu Rudnika, s početka u zapadnom pravcu, preseca glavni put koji iz Gornjeg Milanovca vodi za Aranđelovac, potom skreće na severo-istok, još jednom preseca isti put i utiče u Jasenicu*.
   *Po pričanju, u dubodolini Zlatarice nekada se nalazilo dosta zlatne rude.
   Zaselak Zlataricu čine kose velikog Šturca i Velike Kelje, koje se u suprotnim pravcima pružaju, a razdvojena je su dubodolinom rečice Zlatarice. Kroz zaselak u pomenutu rečicu staču se: Lučin Potok, Dulov Potok, čiji je izvor česma mehane za gvožđevitom vodom; Dobra Voda,pod Madžarskim Grobljem, dalje Ćenar i Česma pod Rudnikom, poslednja dva na mestu turske varoši.
   Zvezda je prostrana gola kosa koja se od viskog planinskog venca što od Rudnika na severo-istok ide, a poimence od Marijanca i Javora, i strmo se spušta u dolinu reke Jasenice. Dvama potocima koji dubodolinama otiču u Jasenicu razbijena je u tri jednolika dela. Od Zlatarice i Blata – Zvezda je odvojena rekom Jasenicom.
   Blata su sa leve strane Jasenice, na suprotnoj strani prema Zvezdi. Blata čine kose sa većim zaravanjcima koje se od Velikog Brda i Brda na Blatima spuštaju u dolinu Jasenice. U zaseoku imaju tri dobra izvora koji se potocima, kroz dubodoline, otaču u Jasenicu. Vode na zapadnoj strani od Velikog Brda i Brda na Blatima staču se, kroz dubodoline, u rečicu Potočanje, koja izvire ispod Velikog Brda, teče na severo-istok niz prostranu seosku šumu Korušac i ispod sela Rudnika utiče u Jasenicu. Blata su od Zlatarice odvojene Dragićevića Potokom, od Guriševaca Jasenicom, od Vojkovca i Zagrađa Potočanjem.
   Kopanih bunara ili đermova u selu nema, pošto ima dovoljno ivora.

   Klima.

   -U ovome je selu, zbog velike visine, mnogo hladnije no u ostalim kačerskim selima. Vazduh je vrlo oštar i svež i lekari ga preporučuju za lečenje katara u plućima. Najviše duvaju severac i košava (ustoka). Severac je najhladniji i mahom donosi kišu a košava je najjači vetar. Sneg počinje padati početkom novembra a održi se do početka marta. Obično je visine od 60 santimetara do jedan metar.

   Nastaviće se…

   Odgovori

10. 1. jun 2013. u 21:16

    Milodan

    Rudnik, nastavak….

    Zemlja i šume.

    -Zemlja za obrađivanje rasturena je između kuća po celom selu. Sastoji se iz velikih okućnica, a potom iz atara pojedinih većih familija, koji su nekad bili grupisano imanje starijih zadružnih domova, a danas su izdeljeni na mnoge delove. Rodnost zemlje je ispod srednje, a negde je, naročito na Zvezdi, sasvim slaba. Jednoj porodici za osrednji život treba oko 12 hektara ziratne zemlje. Najveće su njive na Zvezdi, gde se obično seju pozna žita: ovas, heljda i jarna pšenica u proleće.
    U selu ima mnogo zemlje pod šumom i utrinom, koja je zajednička imovina. Rudnička Planina sa prostranom gustom šumom i utrinama je državno imanje. Seoske, pak, zemlje ima u svakom zaseoku, obično na kraju, kojom se, kao ispašom, služe seljaci dotičnog zaseoka, zašta plaćaju selu porez. Zajedničko je seosko imenje i prostrana šuma Korušac, na zapadnoj strani, od sela jedan sat hoda. Šuma je većinom bukova, mnogo manje grmova.

    Tip sela.

    -Selo je razbijenog, starovlaškog tipa. Kuće u zaseocima leže rastureno bez reda na zaravanjcima kosa, visoko iznad dubodolina. Obično je dve do pet u gupi; ređe su usamljene. Od sredine jednog do sredine drugog zaseoka ima po 2-3 kilometra, od jedne grupe kuća do druge najbliže je od 600 metara do jednog kilometra, a odstojanje između kuća u grupi je vrlo različito, od 50 do 200 metara. U Ćeramidama su kuće nešto zbijenije, a u Zvezdi su najvećma raštrkane, što dolazi od razlike u plastici i plodnosti zemmljišta. U Zlatarici, pored druma Gornji Milanovac – Aranđelovac, ima jedno zbijeno naselje. Tu je sreska kuća za Kačerski srez, osnovna škola, opštinska sudnica, dve mehane, nekoliko zanatlijskih dućana i izvestan broj privatnih kuća.
    Svega u Rudniku ima 186 kuća, od kojih u Prlinama 50, Salašima 32, Zlatarici 26, Ćeramidama 19, Zvezdi 55 i na Blatima 4 kuće.

    Ime selu.

    -Selo je ovo dobilo ime zbog negdašnjih rudnika, koji su se tu nalazili. Zaselak Prline je tako nazvano po prirodi zemljišta. Salaši, kako se priča, po nekim salašima, koji su tu u tursko vreme bili. Ćeramide, što su nekada pravili ćeramide. Zlatarica po reci Zlatarici a Blata zbog podvodnog zemljišta.

    Starne u selu.

    -Mnogobrojni su ostaci od starina u ovoj nekada živoj trgovačkoj i rudarskoj varoši. Mnogobrojni tragovi, kao: rudarska okna, hodnici, razvaline hramova, kuća, groblja svedoče o intezivnom rudarskom radu. Ove su starine ispitivali J. Šafarik, Mišković, M. Đ. Milićević i drugi. Pošto su njihovi, naročito Milićevićevi opisi tačni i iscrpni, to se mi ovde nećemo baviti opisivanjem tih starina. Po njihovom ispitivanju ovde su ostavili svoje tragove: Rimljani, Dubrovčani, Turci i Austrijanci.
    Najstariji, Rimljani ovde su se, po svoj prilici, bavili u 2. i 3. veku posle Hrista. Njihova kolonija je bila na jugo-istočnoj strani Velikog Šturca, na levoj kosi koja se od njega na tu stranu pruža, između Krasojevačke Reke i Gušavog Potoka. Na toj kosi su mnogobrojni porušeni zidovi starih rimskih zdanja. Sudeći po čestini tih zdanja, neselje je bilo vrlo zbijeno, a zahvatalo je veliki prostor. Odatle za 300 metara preko Krasojevačke Reke, na jednom zaravanjku, poznaje se mesto gde su bile rimske ciglane. Malo niže odatle, južno, niz pomenutu reku, na jednoj kosi sa povećim zaravnjem bile su im kovnice. Položaj ovog rimskog naselja vezan je jedino za mesto gde se nalazila, pri površini zemlje, zlatna i srebrna ruda u žicama. Ta je ruda u Starom Veku najviše tražena, i bila je, prema nesavršenstvu rudarskih sprava onoga vremena, laka za eksploataciju. Mesto je inače teško pristupačno.
    U Srednjem veku, od kraja 13. veka pa do turske najezde, Rudnik je bio i znatno tržište, naročito za vreme Despotovine. I iz tog vremena ostali su mnogi materijalni ostaci. Razlikuju se dve srednjevekovne varoši. Jedna je bila na zapadnoj supadini Velikog Šturca. Sudeći po ostacima, ove se varoš prostirala od izvora reke Zlatarice (Katre) na zapadnu stranu jednom širokom kosom preko koje danas prolazi drum Gornji Milanovac-Aranđelovac, pa dalje donekle ispod druma i Rakića Groba. Ovaj prostor zemljišta može biti dug 1200-1500 metara a širok, otprilike, pola od toga. Danas se ovo mesto zove Rudničište. I ovo naselje je bilo dosta zbijeno. Položaj mu je bio određen mestom gde se eksploatisala zlatna i srebrna ruda u žicama. Tu su bile dve pravoslavne crkve od kojih su i do danas ostale zidine. Ni ovde, kao ni na mestu rimske kolonije, nema kuća već su njive i livade. Inače to mesto nema prirodnih uslova za naselje, naročito što je zimi izloženo vrlo jakim i hladnim vetrovima.
    Drugo srednjovekovno srpsko naselje, po mome mišljenju (Miloja T. Rakić), bilo je na mestu gde je docnije bila turska varoš, tj. na severnoj supadini Velikog Šturca, sa leve strane izvornog dela Jasenice, na mestu koje se danas zove Rudnik. Od prvoga naselja daleko je 45 minuta hoda. Tu je, pored razvalina turskih zdanja, i starodrevna katolička crkva, Misa, za koju se u narodu priča da je vrlo stara i da je pod Turcima bila džamija. Iz toga bi izašlo daje u Rudničištvu živelo pravoslavno a ovde katoličko stanovništvo. Zna se, pak, da su Dubrovčani imali u Rudniku svoju koloniju, i verovatno je to bila njihova kolonija. Zna se da su oni ovde “držali trge”, tj bili trgovci i majsori, koji su prečišćavali rude i možda kovali novac. Međutim, najviše šlaknje ima u dolini Jasenice, odmah ispod “Rudnika”, iz čega bi se moglo izvesti da se ruda pranjem prečišćavala. Da je tu postojalo naselje u Srednjem Veku moglo bi se za dokaz navesti i turska sklonost da zaseljavaju gotova naselja. u Rudničištu je, pak, u to doba bilo naselje rudarskih radenika, domaćih Srba, pravoslavne vere. Na ovoj strani nema šlaknje, nego se ruda samo vadila iz mnogobrojnih okana, a za prečišćavanje se nosila u “Rudnik”, gde opet toliko mnogo šlaknje ima, da nas navodi na zaključak da je tu bilo prečišćavanje rude u doba najintezivnijeg rudarsko rada, u drugoj polovini 14. i prvoj polovini 15. veka.
    Nedaleko od naselja u “Rudniku”, odmah preko Jasenice, na mestu zvanom Stublo, bilo je treće staro naselje, koje se može smatrati i kao deo naselja u “Rudniku”. Sudeći po ostacima jedne male pravoslavne crkve, od koje su ostale zidine i časna trpeza, i nadgrobnim spomenicima koji se tu nalaze, izgleda da je tu stanovalo stanovništvo pravoslavne vere, domaći Srbi. Narodne tradicije kažu da je tu nekada bilo mnogo kuća i da je odatle otišlo sedam sabalja na Kosovo. A priča se i da se naselja Rudničišta, zbog jakih vetrova, premestilo u Sublo.
    Kad su Turci došli u Rudnik zaselili su, kao što je rečeno, gotovo naselje, dubrovačku koloniju. Sa njihovim dolaskom rudarska je radnja mnogo opala. Ruda se kopala kulukom, a za carsku hranu. Po svoj prilici tada se naselje u Rudničištu rasturilo, a neki deo možda premestio u Sublo, jer je naselje na ovome mestu mnogo manje od onoga u Rudničištu. A Rudničište je to ime dobilo tek pošto je opustelo.
    Austrijanci su odmah po okupaciji Srbije pokušali da obnove rudarstvo u Rudniku. Tragova svoga bavljenja ostavili su na severo-istočnoj strani Velikog Šturca, u selu Ljubičevcima, gde su tragali poglavito za olovnom rudom. Zasnovana je bila čitava kolonija, koja je imala i svog katoličkog ispovednika. Radnici su bili mahom Sasi iz Erdelja i Vlasi. Okna dobiše imena: Karolina, Jozef, Jelisaveta, Sv. Trojica, Leopold, itd. Ne zna se gde je bila austrijska kolonija. Prema mestu gde se najviše ruda kopala mogla je biti u Ljubičevcima, a mogli su se naseliti i u turskoj varoši, u kom bi slučaju Misa mogla ponovo postati katoličkom crkvom. Narod za nju kaže: “Kakva ti se vera u njoj nije Bogu molila”. Po povratku Turci su se povratili na staro naselje, odakle su, početkom Prvog ustanka, morali pobeći u Užice. Od godine 1813. do aprila 1815. ovde je bila neka turska posada i po njenom izlasku ovo je naselje ostalo pusto i, zbog neposredne blizine Rudničkoj Planini, postalo državnom svojinom.
    Eksploatacija Rudnika vršena je i za vreme Kara-Đorđa. Rudarska okna iz ovoga vremena nedaleko od rimskih, na južnoj i jugo-istočnoj strani Velikog Šturca, oko izvora Gušavog Potoka. Danas se na Rudniku vadi: bakar, cink, olovo i gvožđe.
    ne može se znati kuda je ovaj stari drum prolazio kroz Rudnik. Prema onome što je rečeno u opštem delu najprirodnije da je vodio unuda kuda danas ide put iz Kalanjevaca u Rudnik, pa preko Rakića Groba na Rudničište, pa dalje kuda je vodio stari put od današnjeg Gornji Milanovac – Aranđelovac i silazio u dolinu Despotovice. Međutim, još se poznaju tragovi jednog starog puta koji je vezivao “Rudnik” i Rudničište. Ovaj put je išao severo-zapadno stranom Velikog Šturca i najkraćim putem vezivao ova dva naselja.
    Na Rudniku ima jedno “Madžarsko groblje”, gde je nekada bilo velikog kamenja.

    Nastaviće se….

    Odgovori