Naselje Bežanija i ime/prezime Bežan

Autor: Slobodan Zrnić

Bežanija je bila jedino naselje na području današnjeg Novog Beograda, kada je on počeo da se gradi (nakon Drugog svetskog rata). Kao selo prvi put je zapisano 1512. godine (32 domaćinstva). Po već ustaljenom, i u literaturi prihvaćenom mišljenju, Bežanija je nazvana tim imenom po “bežanju” Srba od Turaka, preko reke Save, gde su sebi podigli novo naselje. Ovo može biti samo još jedan od pogrešnih mitova kada se tumači naziv nekog naselja.

Postoje turski defteri (porezni popisi) za sela Zemunske nahije iz 1578/79. i 1588/1596. godine, u kojima su popisani Bežanija, Zemun, Surčin, Jakovo, Batajnica, Banovci, Dobanovci i još neka sela koja danas ne postoje. Među iščezlim selima je i Vrbas, koji se po svemu sudeći nalazio vrlo blizu Bežanije, prema Surčinu. Na detaljnoj austrougarskoj karti s početka 20. veka, ucrtana je Vrbaska bara između Bežanije i reke Save, a tu su danas novobeogradski blokovi (Ulica Jurija Gagarina i Ivana Ribara). Prema popisu 1578/79. u tom selu su 4 od ukupno 16 zapisanih osoba nosile prezime Bežan (Raden, Paval, Ivan i Radonja Bežan). I u sledećem defteru, između 1588. i 1596. godine, popisani su Pavun Bežan, Radin Bežan, Raduka Bežan i Uglješa Bežan. Očigledno se radi o nekom starom rodu Bežan koji je postojao na tom području, mada u samoj Bežaniji nisu popisani, niti u bilo kom drugom naselju nahije Zemun. Vrlo je moguće da je upravo selo Bežanija dobilo naziv po njima.

Bežan je staro srpsko ime koje je postojalo još 1330. u dečanskim hrisovuljama. U različitim delovima Srbije (i šire) u turskim defterima iz 16. veka popisivane su osobe sa ličnim imenom Bežan. Danas postoji prezime Bežanović u Popincima u Sremu (kod Pećinaca), a prezime Bežanov je dokumentovano u više mesta u Vojvodini kroz istoriju.

Izvori:

• Podaci o Bežanima iz sela Vrbas: Dragana Amedovski,  Dva popisa Zemunske nahije iz 1578/9. i 1588-1596. godine, Mešovita građa 27, 2006. god.