Poreklo stanovništva sela Ljubatovci, opština Laktaši. Prema knjizi Živka Vujića „Laktaška Župa – prošlost i sadašnjost“, izdanje 2013. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela i komunikacije.
Selo u opštini Laktaši, na tromeđi laktaške, čelinačke i prnjavorske opštine. Udaljeno je 18 km jugoistočno od opštinskog centra, 15 od Klašnica i 10 od magistralnog puta Klašnice–Prnjavor. Prostire se na površini 9,670 km2, a smješteno je na 167 — 324 m. n. v.
Ljubatovci su malo selo (imaju manje od 500 stanovnika prema statističkom kriterijumu), poljoprivredno (prema tipu gazdinstva), brdsko (prema prirodno-geografskom položaju), tradicionalno (prema uticaju tradicije), arhaično (prema nivou modernizacije), razbijeno (prema urbanističkom kriterijumu – kuće su raštrkane i grupisane u zaseoke koji su često rodbinski povezani).
A prema najnovijim kriterijumima Evropske unije, ovo selo je periferna seoska zona izvan uticaja grada, kome prijeti odumiranje.
Kroz selo prolazi asfaltni put dužine 5,5 km (četiri km izgrađena 1984, a 1,5 — 2002. godine. Ostali putevi do zaselaka su makadamski. Kuće su zbijenije na uskom pojasu pored rijeke Turjanice i oko glavne saobraćajnice, a raštrkane po brežuljcima.
Sa Banjalukom selo je povezano autobuskom linijom od 19. oktobra 1974. Godine 1971. u mnogim kućama petrolej ke su izbačene iz upotrebe, pošto je selo dobilo električnu energiju. Telefonski priključci se koriste od 2000. godine. Selo ima prodavnicu mješovite robe i veterinarsku stanicu.
Okruženo je selima Aleksići, Devetina, Rajičevci, Ćetojevići (laktaška), Skakavci (prnjavorska) i Lađevci (čelinačka opština).
Toponimi.
Teren je pretežno brežuljkast, osim oko rijeka. Sredinom sela se prostire uzvišenje (brdo) između dva veća vodotoka –Turjanice, koja teče prema zapadu i Rijeke, koja teče prema istoku. Od Rijeke koja se spaja sa Jovinim vrelima nastaje Jelovac koji se uliva u Turjanicu.
Na lijevoj obali Turjanice, u Kadinjanima, očuvan je toponim Turija. To ukazuje da je na tom mjestu bilo staro naselje i srednjovjekovno naselje Turija.
Vode.
Južnom stranom protiče rijeka Turjanica (na kojoj su bile četiri vodenice postoje još dvije). Turjanica nastaje od dviju manjih rječica u Branešcima: Prekaje i Kurtovića rijeke. Pretpostavlja se da je rijeka dobila naziv po prastaroj životinji tur, koju su ljudi lovili za ishranu (izumrla vrsta divljeg goveda, posljednji evropski primjerak je živio do 1627. godine).
To navodi na drugu pretpostavku da je područje oko Turjanice bilo naseljeno u prastara vremena.
Za vrijeme seljačke radne zadruge kroz Jezerine je prokopan kanal koji je služio za navodnjavanje, a kasnije postao glavni tok Turjanice.
Pored Turjanice značajniji vodotoci su Rijeka (koja ljeti presuši), i potoci Jelovac i Hajdučki potok. Poznatiji izvori su Veliki potok, Vujića bunar, Gamberovića i Dragojevića vrelo, Duler, Jovina vrela, Kovačevića točak, Ristin potok, Studenac i mnogi drugi.
Zemlje i šume.
U selu su poznatija uzvišenja pod šumom: Nagrada, Dolovi, Duler, Vujića brdo, Osoje, Prisoje, Cerik… Područje je obraslo listopadnim šumama, koje su u prošlosti krčene, pa su znatne površine pod pašnjacima, livadama, voćnjacima (šljiva, jabuka, kruška, trešnja) i njivama (kukuruz, pšenica, zob). Dobro uspijeva i povrće: krompir, paprika, paradajz, kupus, mahune. Njive se zovu: Bara, Bujadljikovača, Daulija, Ivike, Karavlašište, Kopovrat, Krubljaš, Kuseljci, Luka, Lukovište, Pjeskulja, Poprekuša, Siga, Staništa, Stjepanka, Tukovi…
U narodu su najpoznatiji lokaliteti: Dolovi, Nagrada, Jezerine (Jezerište), Crkvište.
Starine u selu.
Na uzvišenju iznad Turjanice, na lokalitetu Gradina, pronađeni su gvozdeno koplje, strelice, prsten, srebrni novac i ostaci keramike, koji vjerovatno potiču iz kasnog srednjeg vijeka.
Zanimanje stanovništva.
Gotovo isključivo zanimanje stanovništva Ljubatovaca je poljoprivreda. Mještani se bave ratarstvom, povrtlarstvom, voćarstvom, a gaje i stoku. Manji dio je zaposlen u inostranstvu, najviše u Austriji, Švajcarskoj i Sloveniji.
Zaseoci su: Babići, Vujići, Vukelići, Gamberi, Dragojevići, Đurići, Lončari, Lužani, Kneževići, Kovačevići, Marinkovići, Pantelići, Rajići, Rogići, Teodorovići…
Obrazovanje i kultura.
Centar prosvjetnog i kulturnog života bila je škola sve do 5. septembra 2006, koja je počela sa radom 23. septembra 1949. Prvi učitelj je bio Ljubinko Dejanović, a posljednji Milosija Savanović. Škola je prestala sa radom zbog smanjenog broja đaka. Đćaci putuju autobusom u školu u Boškoviće, koja je područna škola OŠ „Holandija“ u Slatini.
U selu postoji pravoslavno groblje koje je ograđeno betonskim stubovima 2007, a u groblju je manja kapela, izgrađena 1998. godine. Prema narodnom predanju na tom mjestu je nekada bila crkva, o čemu svjedoči velika kamena ploča, vertikalno postavljena, kao i naziv Crkvište. U groblje je dovedena struja i voda. Česma je izgrađena oktobra 2008. Na lokaciji Ponor–Bjeljevina 9. februara 2002. pokrivena je lovačka kuća.
Mještani pripadaju kokorskoj parohiji i vjerske potrebe zadovoljavaju u kokorskoj crkvi (opština Prnjavor). Ljubatovci su bogati izvorima pitke vode. Skoro svaka uvala ima izvor pitke vode. Nekoliko ih je kaptirano, tako da selo nema gradski, ali ima desetak manjih lokalnih vodovoda i dosta izvora iz kojih se stanovništvo snabdijeva pitkom vodom.
U katastrofalnom zemljotresu 1969. godine republička komisija je pronašla 103 teško oštećene kuće. Dana 24. juna 2003. Ljubatovce je zadesilo olujno nevrijeme. Pričinjena je velika materijalna šteta na stambenim i drugim objektima (poskidani krovovi, polupan crijep, polomljena prozorska stakla), usjevi i voćnjaci uništeni oko 90 %, iščupana i polomljena mnoga šumska stabla i stabla voćaka. Što je još gore, nevrijeme se ponovilo 19. avgusta iste godine, ali su posljedice bile manje.
Krajem 2011. selo je imalo 87 domaćinstava, 136 kuća i vikendica, a u domaćinstvima su živjela 273 stanovnika 6 srpske nacionalnosti, osim jednog Hrvata. Za 11 godina broj domaćinstava je smanjen za 11, a broj stanovnika za 54 (umrli, odselili, udaja). Pustih kuća ima 26, praznih i nenaseljenih 19 (kuće u izgradnji ili vlasnici rade u inostranstvu, Banjaluci, Laktašima), a vikendica ima sedam“. U dvadesetogodišnjem periodu (1991 – 2011) godišnje se gasilo prosječno 1,3 domaćinstvo, a broj stanovnika se smanjivao za 7,8.
Porijeklo stanovništva.
Najbrojnije porodice 2011. godine su:
-Teodorović (12 domaćinstava, 17 kuća i 51 stanovnika) slave Sv. Ignjatija;
-Đurići (9, 14, 32) – Sv. Vasilija Velikog;
-Ćetojevići (8, 10, 23) -Đurđevdan i:
-Vujići (7, 16, 19) – Markovdan, osim jedne porodice koja slavi Sv. Stefana.
Brojnije porodice su:
-Gamber (5, 10, 18), slave Nikoljdan, Sv. Pantelejmona i Aranđelovdan;
-Dragojević (5, 10, 9) — CB. Vaslilija Velikog;
-Vukelić (6, 6, 15) — Đurđevdan; Knežević (4, 5, 20) – Sv. Ignjatija;
-Kovačević (5, 7, 15) — Đurđevdan;
–Marinković (5, 8, 13) – dio slavi Sv. Stefana, a dio Sv. Petku;
-Rajić (5, 10, 14) — Markovdan i:
-Rogić (4, 5, 21) — Nikoljdan.
Zastupljena su još prezimena:
-Babić, Dabić — slave Sv. Stefana; Gajić – Lazarevu subotu; Danojević – Sv. Ignjatija; Lončar – Đurđevdan; Pantelić – Nikoljdan; Petrović — Sv. Vasilija Velikog; Samac i Stojnić – Jovanjdan.
IZVOR: Prema knjizi Živka Vujića „Laktaška Župa – prošlost i sadašnjost“ – izdanje 2013. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)