Poreklo prezimena, selo Kriškovci (Laktaši)

Poreklo stanovništva sela Kriškovci– opština Laktaši. Prema knjizi Živka Vujića „Laktaška Župa – prošlost i sadašnjost“, izdanje 2013. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela i komunikacije.

Selo u opštini Laktaši, udaljeno 14 km sjeveroistočno od opštinskog centra i 9 km od magistralnog puta Klašnice–Prnjavor. Prostire se na površini 10,198 km2, smješteno je na 109 – 224 m n. v. Kroz selo prolazi asfaltni put, dužine 3 km, izgrađen 1979. godine koji povezuje Drugoviće i Srbac.

Tip sela.

Kuće su razbijenog tipa i pretežno su locirane oko glavne saobraćajnice. Graniči se sa selima Gumjera, Papažani i Šeškovci.

Sjeverna strana je pod šumom (obronci Gumjere), a zapadnom stranom protiče Vrbas. Poznatiji vodotoci su Bundalov, Gajića i Lazića potok, te rječica Gumjera.

Teren je pretežno ravničarski, uglavnom nagnut prema jugozapadu pa je pogodan za gajenje žitarica (kukuruz, pšenica, ječam, zob), povrća (paprika, paradajz, kupus, mahune, krompir) i voća (jabuke, kruške, vinova loza, šljive, orah, trešnje).

Privreda.

U Kriškovcima je postojala Zemljoradnička zadruga „Župa“, osnovana poslije raspada CP3 (1953), a radila je do 1995. godine. Bavila se otkupom svih vrsta poljoprivrednih proizvoda i šumskog voća, te po tome bila čuvena u cijeloj Župi i šire.

Mještani Kriškovaca i okolnih sela mogli su da prodaju sve što su proizveli, a mogli su da kupe sve što im je bilo potrebno za domaćinstvo i poljoprivrednu proizvodnju.

Ostali toponimi.

Od brda najpoznatija su Bojića (na kome je veliki bazen pitke vode), Gajića, Basalovo, Bundalovo, Vulinovo i Ćejića brdo (na kome je nekada bio turski čardak, a kasnije klepalo). Pored ovih poznatiji toponimi su: Lužani (Donji i Gornji lug), Donje i Gornje bare, Gložik, Rakitići, Orlović i Kukilovac.

Zanimaanje stanovništva.

Stanovništvo Kriškovaca bavi se poljoprivredom, a manji dio je zaposlen u Laktašima, Banjaluci i inostranstvu.

Poznatiji zaseoci su: Gajić, Guduraš, Lužani, Skrobonje, Ćejići i Šikanje.

Obrazovanje.

Selo ima osnovnu školu „Ćirilo i Metodije” koja je područna škola OŠ „Mladen Stojanović”, Laktaši. Prva školska zgrada sagrađena je na Prauljama, septembra 1947. godine na kojoj je postavljena ploča koja o tome svjedoči. Prvi učitelj je bio Radosav Jovanović. Četvororazredna škola je radila do 1960. godine, kada je otvorena prva osmogodišnja škola na laktaškoj opštini. Nosila je naziv „Danko Mitrov”, a 1993. je priimenovana u Osnovnu školu „Ćirilo i Metodije“. Osveštana je 28. Maja 1994. Sadašnja školska zgrada je sagrađena 1975, a u oktobru iste godine počinje izvođenje nastave.

Ostali infrastrukturni objekti.

U Kriškovcima postoji Kapela Sv. Trojice, izgrađena 1976. godine na temeljima stare drvene crkve – ćelije, koja je danas prerađena u parohijalnu salu. Kriškovci su pripadali parohiji Drugovići do 2007. godine. Pored ćelije, 2003. godine započela je izgradnja Crkve Preobraženja Gospodnjeg, koja je završena 2010. Otvaranjem nove crkve oformljena je nova parohija sa centralnom crkvom u Kriškovcima kojoj pripadaju sela Šeškovci, Papažani i Milosavci. Tradicionalni narodni zbor (žitne molitve — masla) održava se kod crkve drugog dana Duhova. U selu postoje četiri pravoslavna groblja: Basalovo, Gajića, Lužansko i Ćejića groblje.

Selo ima poštu, društveni dom, područnu zdravstvenu ambulantu, benzinsku pumpu, poljoprivrednu apoteku, dva kafića i prodavnicu mješovite robe.

Poštanski saobraćaj u Kriškovcima postoji od 1963. godine, kada je otvorena zgrada pošte. Godine 1969. u mnogim kućama petrolejke su izbačene iz upotrebe, pošto je selo dobilo električnu energiju. Telefonski priključci su u upotrebi od 1992. godine, a savremeni vodovod je pušten u rad 28. juna 2011.

Centar naselja je 1963. godine imao električnu struju koju je proizvodila dinamo mašina. Prvi telefonski priključak je uveden u školu 1964. godine, a od 2007. godine centar naselja Kriškovci pokriven je javnom rasvjetom. Sanacija društvenog doma izvršena je 2008, a uređeno je i višenamjensko igralište 2007. godine. Kancelarija mjesne zajednice u Kriškovcima je postojala do 1997. godine. Selo je od 1962. godine autobuskom linijom povezano sa Banjalukom. U katastrofalnom zemljotresu 1969. godine republička komisija je pronašla 203 teško oštećene kuće.

Poreklo stanovništva.

Pouzdanih podataka o porijeklu stanovništva i nazivu sela nema. U narodu su sačuvana i razna predanja. Tako su sela Martinac, Ilićani, Kriškovci i Šeškovci, po jednom predanju, nazvana po imenima četvorice braće: Martinu (koji je od oca dobio brda do Vrbasa — današnji Martinac), Iliji (brda i dolinu do Prosječke rijeke — Ilićani), Krišku (južni dio imanja –Kriškovci) i Šišku (staro kućište — Šeškovce. Drugo narodno predanje kaže da su mještani dobro krištali i da je selo po tome dobilo ime. Pretpostavlja se da je veći broj stanovnika za vrijeme turske vladavine doselio iz Visoke krajine. Naselje Kriškovci se prvi put pominje 1716. godine.

Krajem 2012. selo je imalo 200 domaćinstava, 308 kuća i vikendica, a u domaćinstvima je živjelo 555 stanovnika srpske nacionalnosti.

Najbrojnije porodice su:

-Guduraš (21 domaćinstvo, 24 kuće, 61 stanovnik),

-Ćejić (14, 18 32), Dobrnjac (12, 18, 32),

-Brkić (9, 16, 27),

-Gajić (11, 16, 38),

-Skrobonja (10, 11, 31),

-Bundalo (7, 14, 27).

Porodice Bundalo, Guduraš i Dobrnjac slave Jovanjdan; Gajić i Ćejić ~ Đurđevdan; Brkić – Ilindan; Skrobonje – Sv. Stefana.

Porodice Adamović, Aulić, Vučenović, Vuksan, Jelisavac, Jurišić, Majstorović, Novković, Popadić, Radinković, dio Sikimića, Ćetojević i Šaula slave Đurđevdan; Bajić, Basalo, Burdelj, Veseljak, Đurić, Marjanović, Soldat, Sumrak, Ćustić i Šestak – Jovanjdan; Dragojević, Jakovljević, dio Sikimića, Stanišljević i Crnadak – Nikoljdan; Bojić – Sv. Vasilija Velikog; Bukara — Sv. Ignjatija; Đukić – Sv. Stefana; Kresojević — Tomindan; Lazić — Aranđelovdan; Perić i Rašić – Lazarevu subotu i Šikanje — Vidovdan.

Poznatije ličnosti, rođene ili su živjele u Kriškovcima: Petra Dobrnjac (1922—2007), samouka pjesnikinja, Milorad Mile Šaula (1920–1987), dugogodišnji direktor zemljoradničke zadruge „Župa“, Željko i Nikola Ćejić, privrednici, Drago Crnadak, književnik i društvenopolitički radnik, Momo Gajić, društvenopolitički aktivista, te Milivoj Bundalo – monah Simeun u manastiru Zavala.

Pored njih, u selu su (ili su bili) poznati i Drago Brkić, Rajko i Milivoj Dobrnjac, Mira i Dragutin Ćejić, Đorđo Aulić, Rade Jakovljević, Savo Ćejić, Savo Bukara…

IZVOR: Prema knjizi Živka Vujića „Laktaška Župa – prošlost i sadašnjost“, izdanje 2013. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.