PIŠE: Saradnik portala Poreklo Snežana Aleksić
NOO intenzivno od kraja 1943. godine nastoji da uspostavi vlast u selima Sreza Zemun. U januaru 1944. sprovodi opštu mobilizaciju u NOV, od proleća 1944. na čitalačkim grupama i masovnim konferencijama „prorađuje“ ideje boljševizma uporedo sprovodeći likvidacije „narodnih neprijatelja“, na ovaj način vršeći dodatni pritisak na stanovništvo. Uspostavlja kontrolu nad trgovinom i drugim privrednim segmentima. Za razliku od prvih godina rata, kada su sprovođene partizanske diverzije po svim selima i u atarima Sreza Zemun, koje su uvek za posledicu imale fašističke „reakcije“ ili „racije“, što su zapravo bile nemačke i ustaške odmazde nad civilnim stanovništvom, od kraja leta 1944. Glavni narodno-oslobodilački odbor Vojvodine (GNOOV) šalje naredbe o osiguranju objekata u času rasula okupatorskih snaga, na taj način štiteći po svaku cenu privredne objekte koji su po okončanju rata masovno podržavljeni. Preraspodela kapitala koja je usledila počev od prve mirnodopske godine sprovedena je u skladu sa Zakonima koje su donele novostvorene vlasti.
O položaju stanovništva Sreza Zemun po oslobođenju najjasnije govori podatak da su agrarne delatnike vlasti gonile na predaju poljoprivrednih proizvoda po „vezanim“ cenama, na prisilan rad i na još puno drugih moranja i pod moranje. Tortura je sprovođena tako da sve izgleda kao da je na dobrovoljnoj bazi, što jasno svedoče zapisnici sa zborova birača, zapisnici sa sednica i plenuma MNO-a. Svi zapisnici MNO-a iz Sreza Zemun dostavljani su na uvid i odobravanje višim instancama, odnosno SNO Zemun, koja je kao stepenik piramidalne strukture upravljanja KPJ bila posrednik između više i najniže lestvice vlasti koju su u operativnom smislu na lokalu sprovodili MNO-i. Usamljena žalba Janković Radovana višim vlastima, koje su ceo predmet vratile na nadležnost MNO Jakova, potvrđuje koliki stepen samovolje u odlučivanju je bio prisutan kod lokalnih vlasti u odnosu na stanovništvo. Bilo je ovo vreme u kome „Kadija te tuži, Kadija ti sudi“. „Kadije“ su najčešće bile MNO-i gde se kod izvesnih vlastodržaca javljaju određena trvenja, te su se međusobne lične netrpeljivosti, krađe, svađe i podmetanja odgovornih drugova našli u zapisnicima.
Komunističke vlasti nastojale su da novu Jugoslaviju ustroje legitimno u okvirima pozitivnog prava, te se stoga, počev od odluka AVNOJ-a potom naročito u periodu 1945–48. pristupilo donošenju Zakona na čijim osnovama su postavljeni temelji nove države. Sve je rađeno „u ime naroda“. Sprovedeni su izbori na kojima je izražena „narodna volja“, a predstavljeni su kao slobodni i demokratski bez obzira što nisu imali zagarantovanu tajnost. Žene Srema koje su herojski podnele ratne strahote, po oslobođenju stiču pravo glasa, u novoj Jugoslaviji mogle su da biraju i budu birane. Na opštim izborima za MNO-e koji su održani u novembru 1947. na listi kandidata i zamenika u Srezu Zemun našlo se 13 žena, od čega je čak 3 na listi u Jakovu.
Dokument – Izborni plakat – Istorijski arhiv Beograda (Zemun IAB–34–8)
NA DAN 9. NOVEMBRA 1947.
- Mesnog narodnog fronta u AŠANJI
A) U izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a, a koje obuhvata ulice: celo područje mesta Ašanja
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Milivojević Žika zemljoradnik Ašanja | 1 | Vukobradović Jovan zemljoradnik Ašanja |
| 2 | Mileusnić Lepa domaćica Ašanja | 2 | Zorkić Cveta bolničarka Ašanja |
| 3 | Dolinaj Šurica ml. zemljoradnik Ašanja | 3 | Čipkar Janko zemljoradnik Ašanja |
- Mesnog narodnog fronta u BATAJNICI
A) u izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a, a koje obuhvata ul: Banovačku ul. Desnu stranu Vojačke do kuće Rašule Toše
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Marković Aleksa zemljoradnik Batajnica | 1 | Kerečki Cveja zemljoradnik Batajnica |
| 2 | Straživuk Desanka domaćica Batajnica | 2 | Mihajlović Vuka domaćica Batajnica |
| 3 | Pražić M. Petar zemljoradnik Batajnica | 3 | Milivojević Živan zemljoradnik Batajnica |
B) u izvornoj jedinici br. 2 u kojoj se bira 2 člana SNO-a, koje obuhvata ulice desnu stranu Vojačke, od kuće Uzelac Mije do kraja iste, cela leva stana Vojačke sa Dobanovačkom i Šangajem
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Obreški Mile zemljoradnik Batajnica | 1 | Crnogorac Jovan zemljoradnik Batajnica |
| 2 | Stanković Rada zemljoradnik Batajnica | 2 | Kerečki Branko bravar Batajnica |
V) u izbornoj jedinici br. 3 u kojoj se bira 2 člana SNO-a, a koje obuhvata ul: celu Zemunsku ul. sa željezn. naseljem i vinogradima
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Mojsilović Trivun zemljoradnik Batajnica | 1 | Pržić Stevan zemljoradnik Batajnica |
| 2 | Josimović Sreta zemljoradnik Batajnica | 2 | Marković Gliša zemljoradnik Batajnica |
- Mesnog narodnog fronta u BEŽANIJI
A) U izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 2 člana SNO-a, a koje obuhvata birače od slova A do slova L Lauševića
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Manojlović Ranko činovnik Bežanija | 1 | Novaković Pavle zemljoradnik Bežanija |
| 2 | Savičević Berislav zemljoradnik Bežanija | 2 | Drgičević Đorđe zemljoradnik Bežanija |
B) U izbornoj jedinici broj 2 u kojoj se bira 2 člana SNO-a, a koja obuhvata birače od slova M od Mandovačkog do slova Š sa početnim prezimenom Šargić
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Vukosavljević Stevan zemljoradnik Bežanija | 1 | Vasković Branko nameštenik Bežanija |
| 2 | Đurđević Svetozar zemljoradnik Bežanija | 2 | Biloš Katica domaćica |
- Mesnog narodnog fronta u BEČMENU
U izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 1 član SNO-a a koja obuhvata celo područje MNO Bečmen
| KANDIDAT | ZAMENA | ||
| 1 | Maksimović Boško zemljoradnik Bečmen | 1 | Ćosić Petar zemljoradnik Bečmen |
- Mesnog narodnog fronta u BOLJEVCIMA
A) u izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a, a koja obuhvata ulice: od kuće Radovanović Steve, Gornja ulica prema Progaru do Karasek Katarine, Grobljanska ulica, Obrenovačka ulica, Savska ulica od Vanka Stanka, Glavna ulica od MNO-a, Jovičićeva ulica, Ciganska ulica, te desna strana od Slobodana Mijuškovića do kuće Jovana Stanojlovića
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Mileusnić Ilija zemljoradnik Boljevci | 1 | Zubović Žika zemljoradnik Boljevci |
| 2 | Bartko Andrija zemljoradnik Boljevci | 2 | Kovar Petar zemljoradnik Boljevci |
| 3 | Bakić Pavle zemljoradnik Boljevci | 3 | Stanković Milan zemljoradnik Boljevci |
B) U izbornoj jedinici br. 2 u kojoj se bira3 člana SNO-a koja obohvata ulice: od kuće Uroša Živanovića, prema Željezničkoj stanici, zatim Savsku ul. od Janka Matuha do Janka Tomana, i od Slavka Pejnovića prema Begluku do kanala i prema Željezn. stanici
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Papuga Đura zemljoradnik Boljevci | 1 | Tisovski Đura mlinar Boljevci |
| 2 | Domonji Janko zemljoradnik Boljevci | 2 | Nedelicki Đura zemljoradnik Boljevci |
| 3 | Radosavljević Raja zemljoradnik Boljevci | 3 | Popović Jovan zemljoradnik Boljevci |
- Mesnog narodnog fronta u DEČU
U izbornoj jedinici broj 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a a obuhvata ceo područje MNO Deč
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Stojković Nenad zemljoradnik Deč | 1 | Adamović Negovan zemljoradnik Deč |
| 2 | Jovanović Svetozar zemljoradnik Deč | 2 | Radojčić Živko zemljoradnik Deč |
| 3 | Vuletić Lazar zemljoradnik Deč | 3 | Bačevac Slavko zemljoradnik Deč |
- Mesnog narodnog fronta u DOBANOVCIMA
A) U izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a a obuhvata ulice: Surčinsku ulicu, od Krste Jelića, Dečansku ulicu, Žabare i Vretenare
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Obradović Mirko ekonom Zemun | 1 | Radović Gojko zemljoradnik Dobanovci |
| 2 | Čapelja Janko zemljoradnik Dobanovci | 2 | Čanji Palko zemljoradnik Dobanovci |
| 3 | Tatić Veljko zemljoradnik Dobanovci | 3 | Petrović Slavko zemljoradnik Dobanovci |
B) U izbornoj jedinici br. 2 u kojoj se bira 3 člana SNO-a koja obuhvata ulice Ugrinovačku i Maletince
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Petković Radoslav berberin Dobanovci | 1 | Andrić Bogoljub zemljoradnik Dobanovci |
| 2 | Katanić Đoka zemljoradnik Dobanovci | 2 | Snjida Janko zemljoradnik Dobanovci |
| 3 | Milanović Ivan zemljoradnik Dobanovci | 3 | Đurica Obrad poljoprivredni radnik |
- Mesnog narodnog fronta u JAKOVU
A) U izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 2 člana SNO-a, a koja obuhvata: Glavnu ulicu levu stranu od Josimović Pere do Jovanović Branka, Žužić sokak, Boljevačka ulica, Darabučeve ledine, desna stana glavne ulice od kuće Kerlenjar Nikole cela Krivaja od kuće Jankeš Dušana do Veselinović Đoke
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Vukojević Momir zemljoradnik Jakovo | 1 | Jovanović Milica domaćica Jakovo |
| 2 | Putniković Nada domaćica Jakovo | 2 | Živković Mira domaćica Jakovo |
B) U izbornoj jedinici br. 2 u kojoj se bira 2 člana SNO-a a koja obuhvata ulice Gornje ledine, desnu stranu glavne ulice od kuće Raca Raje, Grković Sokak, Hrvatski sa Josimovićem lidinama
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Janković Branko mehaničar Jakovo | 1 | Žigić Boža, stolar Jakovo |
| 2 | Otanjac Vasa zemljoradnik Jakovo | 2 | Karapandža Proka zemljoradnik Jakovo |
- Mesnog narodnog fronta u KARLOVČIĆU
U izbornoj jedinici broj 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a, a koje obuhvata celo područje MNO Karlovčić
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Petošević Žika činovnik Karlovčić | 1 | Ostojić Nikola zemljoradnik Karlovčić |
| 2 | Dragišić Rada kovač Karlovčić | 2 | Pavlović Živko zemljoradnik Karlovčić |
| 3 | Petošević Obrad zemljoradnik Karlovčić | 3 | Kovačević Periša zemljoradnik Karlovčić |
- Mesnog narodnog fronta u KUPINOVU
A) U izbornu jedinicu br. 1 u kojoj se bira 2 člana SNO-a, a koje obuhvata ulice: Ciganski šor, Šište od kuće Grujuć Bogoljuba
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Stajčić Raja zemljoradnik Kupinovo | 1 | Ranisavljević Paja zemljoradnik Kupinovo |
| 2 | Radosavljević Leposava domaćica Kupinovo | 2 | Stepanović Milana domaćica Kupinovo |
- Mesnog narodnog fronta u MIHALJEVCIMA
U izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 2 člana SNO-a, a koja obuhvata celo područje sela
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Maričić Borivoj zemljoradnik Srem. Mihaljevci | 1 | Jovanović Đoka zemljoradnik Srem. Mihaljevci |
| 2 | Ostojić Pavle zemljoradnik Srem. Mihaljevci | 2 | Radosavljević Pera zemljoradnik Srem. Mihaljevci |
- Mesnog narodnog fronta u OBREŽU
U izbornoj jedinici broj 1 u kojoj se bira 2 člana SNO-a a koja obuhvata celo područje MNO-a u Obrežu
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Trbojević Stevan zemljoradnik Obrež | 1 | Maričić Triva zemljoradnik Obrež |
| 2 | Pavlović Žika zemljoradnik Obrež | 2 | Prica Vojislav zemljoradnik Obrež |
- Mesnog narodnog fronta u PETROVČIĆU
U izbornoj jedinici broj 1 u kojoj se bira 1 član SNO-a, a koja obuhvata celo poručje MNO-a Petrovčić
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Vukasović Radojka učiteljica Petrovčić | 1 | Babić Rada zemljoradnik Petrovčić |
- Mesnog Narodnog Fronta u PROGARU
U izbornoj jedinici broj 1 u kojoj se bira 2 člana SNO-a a koja obuhvata celo područje MNO Progara
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Guđa Svetozar zemljoradnik Progar | 1 | Morar Momčilo kovač Progar |
| 2 | Melcer Petar zemljoradnik Progar | 2 | Rakić Petar zemljoradnik Progar |
- Mesnog Narodnog fronta u SURČINU
A) u izbornoj jedinici br. 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a a koje obuhvata ulice: Mlinsku, Davidovićevu, Partizansku, Beogradsku, Jakovačku Dobanovačku, Trg Maršala Tita, Dubrovačku, Skopljansku, Savsku, Vojvođansku, Obe strane od Srete Radulovića do kuće Žarka Čortanovačkog
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Svilarović Stojan zemljoradnik Surčin | 1 | Gajin Petar zemljoradnik Surčin |
| 2 | Branković Lazar zemljoradnik Surčin | 2 | Nikolić Milovan (Jankov) kovač Surčin |
| 3 | Sudžuk Lazar zemljoradnik Surčin | 3 | Davidović Milan zemljoradnik Surčin |
- Mesnog Narodnog fronta u UGRINOVCIMA
U izbornoj jedinici broj 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a, a koje oubhvata celo područje MNO Ugrinovci
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Janković Ivan zemljoradnik Ugirnovci | 1 | Družetić Dušan zemljoradnik Ugrinovci |
| 2 | Vukomanović Mitar zemljoradnik Ugirnovci | 2 | Milurović Jovan zemljoradnik Ugirnovci |
| 3 | Krtenić Pavle trgovački pomoćnik Ugrinovci | 3 | Milurović Žarko zemljoradnik Ugirnovci |
- Mesnog Narodnog Fronta u ŠIMANOVCIMA
U izbornoj jedinici broj 1 u kojoj se bira 3 člana SNO-a a koja obuhvata celo pordučje MNO Šimanovci
| KANDIDATI | ZAMENICI | ||
| 1 | Alđin Trivun zemljoradnik Šimanovci | 1 | Atanacković Nikola zemljoradnik Šimanovci |
| 2 | Radivojević Lazar zemljoradnik Šimanovci | 2 | Marić Boža zemljoradnik Šimanovci |
| 3 | Radsavljević Anka domaćica Šimanovci | 3 | Radosavljević Vida domaćica Šimanovci |
SMRT FAŠIZMU – SLOBODA NARODU!
U Zemunu 25. oktobra 1947. godine SRESKA IZBORNA KOMISIJA BROJ 1
Sekretar: Stevan Ćirković Predsednik: Burg Bohumir
U leto 1949. vršene su pripreme za predstojeće izbore za Narodnu skupštinu FNRJ, dovođeni su u red birački spiskovi i izborni materijal. U nedostatku hartije i dalje se glasalo pomoću glasačkih kuglica. U mestima Zemunskog sreza bilo je birača: Ugrinovci 1.134, Surčin 1.940, Batajnica 2.212, Progar 808, Petrovčić 490, Obrež 720, Šimanovci 1.152, Ašanja 1.049, Bečmen 439, Boljevci 1.795, Dobanovci 1.883, Kupinovo 1.232, Karlovčić 932, Deč 892, Jakovo 1.233. Odziv na izbore nije ispunio očekivanja KPJ što je, između ostaloga, i u uzročno-posledičnoj vezi sa ekonomskom politikom koja je u poratnim godinama vođena.
Odlomak iz knjige: Aleksić S, Jugoistočni Srem sredinom HH veka u dokumentima Istorijskog arhiva Beograda, Dobrovoljno silom naterano, IK Prometej, Arhiv Vojvodine, 2020.
Komentari (0)