Poreklo stanovništva sela Zagora, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Nalazi se pomeđu lješanske i Riječke nahije, odnosno u južnom podnožju Velje gore. Užu lokaciju naselja, naime, ograničavaju okomite strane iste gore i neravna kamenita površ Plaćenog luga. Krakom dugim 3 km, izgrađenim 1967. g., povezana je (preko Paraca) sa putem koji voci od Titograda preko Krnjičke kamenice za Gornju lješansku nahiju. Susjedna sela su joj dobrska Župa, Češljari, ‘Balci i Štitari, na jednoj, i Proganovići, Releza, Gradac i Parci, na drugoj strani.
Samo naselje je, mada zbijeno, izduženo obodom uvale a kuće su jedna do druge, ili jedna iznad druge, dok su imanja jednim dijelom na domaku kuća, a drugim pocvojena od njih y nedalekoj ucolini što se pruža niže puta ka Parcima. Sem tih dvaju ugnutih dijelova, atar sela zahvata okolne okomite strane, glavice i neravne kamenite površi, a ograničava ga linija koja sa istočne strane počinje od Gusara i ide preko Rastova vrha i Velje gore do Šumače, odakle skreće za zapad preko Prosina, Plaćenovog puta na Bularev do. Odatle se nastavlja južno pored Zaruplja, Njivica i Dugog dola na Velju glavicu, a zatim preko Zapločkog krša, Rupa poniže Motovila i Veljom gorom pravo na Gusar. Dug (Z–I) 3 i širok (S–J) 1 km, atar zahvata 3,03 km2 površine. Naselje je (kod crkve) na visini od 340 m.
Istorijat.
Zagora se prvi put pominje y povelji Ivana Crnojevića 1485. godine. U turskom defteru 1521. godine zavedena je kao selo sa 16 kuća, a gotovo jedan vijek kasnije Bolica navodi da je imala 17 domova i 50 vojnika. Početkom 19. vijeka Dipre i Somijer saopštavaju da je u njoj bilo 19 kuća. Godine 1903. imala je 23 d. Jovićević je u selu evidentirao 21 d., a 1925. bilo ih je 26 sa 136 stanovnika. Do 1948. broj prvih se popeo za 4 i drugih za 14. A zatim je bilo: 1953 (34 : 136), 1961 (36 :126) i 1971 (24 :78). Od zadnjeg broja te godine y mjestu je od pođenja stanovalo 59, a ostali su doseljeni, i to 11 do 1945, a 8 poslije te godine. U zadnja dva popisa domaćinstva su prema broju članova bila: sa 1 (9:5), sa 2 (6:4), sa 3–5 (9: 9), sa 5-8 (11:6) i sa 8 i više (1 :0). Istovremeno je struktura glavnih starosne–polnih grupa bila: prve 55:27 (ž. 22 : 10), druge 49 : 31 (ž. 25 : 20) i treće 22:20 (ž. 13 : 8).
Struktura stanovništva.
Prema obrazovnim obilježjima mještani su bili: bez škole 29:17 (ž. 27 : 15), sa četvorogodišnjem 63:49 (ž. 22:20), sa osmogodišnjom 6 :7 (ž. 5:2), sa srednjom 0 : 1 i kvalifikovani radnici 1 : 0 a nepismenih je bilo 19:14 (ž. 18:14).
Tada je posjedovna i dohodovna struktura domaćinstva bila: bez zemlje (4 : 1), do 2 ha (5 : 6), sa 2-5 (3 : 9), sa 5-10 (5 :6), sa 10 -15 (8:1) i sa 15 i više ha (11 : 1), odnosno poljoprivrednih 27:21, mješovitih 5:2 i nepoljoprivrednih 4 : 1.
U 1953. god. 49 aktivnih izdržavalo je 82 lica; u poljoprivredi 44 :70, a sa ličnim primanjima bilo je 5 lica. Isti odnos se za naredna dva popisa izmijenio ovake: aktivnih je bilo 68:41, izdržavanih 46:35; y poljoprivredi 61:40 i 32:34, a sa ličnim primanjima 12:2.
Tip sela.
Zagora pripada zbijenom tipu sela. Objedinjava ga glavni put koji uzdužno vodi kroz selo. Od ukupno 28 kuća – 11 je prizemnih, a 17 na izbi. Tiglom su pokrivene 24, a pločama 4; daščani plafon je y 18, malterisani y 7, a bez plafona su 3 kuće. U periodu 1918–41. god. samo je jedna kuća dograđena, dok je poslije 1945. obnovljeno i renovirano 13 kuća. U selu su popisana 24 stana sa 943 m2, od kojih su 10 iz prvog, 8 iz drugog, 2 iz trećeg i 4 iz četvrtog Perioda. Prema vrsti su: 22 jednosobna i garsonjere i 2 posebne sobe; svi su bili nastanjeni.
Stanovništvo.
U julu 1974. god. u selu su živjeli:
-Božovići (15) i:
-Pavlićevići (16 d.).
Poslije 1945. iselilo se 27 mještana (y Cetinje 10, Titograd 10, Beograd 3 i u Kotor, Budvu, Rijeku i Pariz po 1). Povremeno dolazi 9 d. U Vojvocini je kolonizovano 9 d. Ranije je u Ameriku išlo 8 lica. Sada selo ima 3 dnevna migranta (1 do Titograda i 2 do R. Crnojevića). Stanovnika starijih Od 55 god. je 24, a penzionera 6.
Vode.
Zajedničke vode u selu su 2 bistijerne, zvane Sinjac i Rešna i 1 ubao, zvani Javljen (za pojenje stoke). Sve su starije i blizu su sela. Privatnih bistijerni ima 11, od kojih su 4 izgrađene poslije 1945. Godine.
Ostali podaci o selu.
Od 1968. god., kada je uvedeno električno osvjetljenje, mještani su pribavili 2 električna šporeta, 8 frižidera, 3 televizora, 5 radio–prijemnika. Ipak, gotovo sva domaćinstva pored šporeta (obične ima 10 d.) koriste ognjišta, što znači i one stvari koje su za njih vezane (crepulju, sač i verige). Razumije se, mnogo manje u onim kućama koje imaju šporet: za nekeGpotrebe ono je nezamjenjivo, u prvom redu za sušenje mesa. Hoce, i ovdje, kao i u svim drugim selima koja su elektrificirana, prisutna je tendencija da se ono pedvoji od ostalog, dijela kuće ili premjesti u posebno napravljenu, ili uz kuću dograđenu prostoriju. Ujedno su, takođe zadnjih godina, izvršene znatne promjene y opremi kuća novim namještajem i drugim pokućstvom, tako da su se samo y tri domaćinstva zadržale starije vrste kreveta, u 8 skrinje i manje—više ručno rađeni stolovači i tronoške.
Zbijenosti sela znatno doprinosi relativno veliki broj pomoćnih objekata. Pored svake kuće je bar po jedan, a oko nekih i po više manjih. Pojata, naime, ima 35; sem 4 koje su pokrivene pločama ostale su pod slamoš pretežno su oniže i građene u suvomeđi. One izvjesno stješnjavaju dvorišta i obore, čiji su sastavni dijelovi. Inače, dvorišta i obori, kao i manje obradive površine neposredno oko kuća („zgrade“) su ograđene, uglavnom suvomeđom. Od glavnog seoskog puta razgranjavaju se uski putevi i staze prema kućama i imanjima koja se, iako malo podvojena i često sasvim ograđena, mogu tretirati kao okućnice. Ti potesi između kuća (mještani kažu „te doline“) se inače nazivaju „potkutnjice”. Druga imovina razmještena je u Zapločnom kršu, Miroč dolu, Vragoškoj rupi, Njivicama, Plaćevom lugu i drugdje. Srednja udaljenost svih imanja od kuća je oko 1,2 km. Kad se ima u vidu ovdašnja relativno otežana prohodnost, ta udaljenost, razumije se, nije mala.
Seoska komunica, pak, obuhvata strme i poglavito ogolićene južne padine Velje gore. Tu su ispaše i branjevine, u koje se s jeseni puštala stoka (preko ljeta su ovce izjavljivane u Gornju Moraču ili Kuče); davana je na čuvanje.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)