Poreklo stanovništva sela Šinđon, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Nalazi se nedaleko od Rijeke Crnojevića, pored puta prema Titogradu. Od Titograda je udaljen 27, Od Cetinja 17 i Od Rijeke Crnojevića 1 km. Topografski je lociran na lijevoj uzdignutoj i omanjoj dolinskoj „visoravni“ Rijeke Crnojevića, koja čini podnožni dio brda Pusa, a zahvata prostor između Šanika i Crne glavice.
Naselje je okrenuto prema istoku i razmješteno na relativno maloj površini – bilo pri strani brda, bilo na omanjim brijegovima koji se dosta strmo spuštaju prema rijeci. Granica atara sa sjevera počinje od Kupljenove strane pa vodi grebenom Kozica i spušta se poviše Graba, gdje prelazi put Titograd – Cetinje; odatle se nastavlja rijekom do Ulova pa prelazi put Cetinje – Titograd i preko Vodičke strane i Mostova, obuhvatajući Sepišta izbija na Ždrijelo, a zatim grebenom Pusa i preko Žute grede izlazi na Kupljenovu stranu. U tom okviru atar je dug (S–J) 1,7 i širok (Z–I) 1,7 km, te zahvata površinu od 2,97 km2. Sredina naselja je na visini Od 80 m.
Istorijat.
Sudeći po samom nazivu sela (koji na albanskom znači Sv. Jovan), može se pretpostaviti da njegovi zameci potiču iz srednjeg vijeka, kada su zajedno sa Zećanima i Arbanasi ovuda izgonili stoku. Na takav zaključak upućuju i činjenice da y ovim krajevima nalazimo nekoliko toponima vezanih za Arbanase. Ovome valja dodati i ovdašnji naziv Selišta, za koja Jovićević kaže da su vrlo stara; kućice su tu suhomeđe, malo je klačnih, a rasturene su po stranama i valama. Ovima je pripadalo, bez sumnje i selo Špuri, koje se spuštalo do više današnjeg Šinđona. U Špurama se nalazi starinski ubao . . . Tu je i jedna klačna kuća, od koje su zidine dobro očuvane . .. Tu se iskopavaju neki novci sa napisom s jedne strane Dalma et. Alban, a s druge je grb sv. Marka. Mada u turskim defterima nije posebno popisano, može se, zbog nevelike udaljenosti Od Šinđona do tadašnjeg „sela“ Arbanasa, pretpostaviti da je popisano y sklopu ovog drugog.
Novije naseljavanje sela bilo je sredinom 18. vijeka, odnosno poslije istrage poturica. Tada Ceklinjani zahvataju desnu stranu doline Rijeke Crnojevića i Šinđon s lijeve strane, te izdijeliše zemljište i stadoše sa stokom slaziti na zimovište, a docnije se stalno naseliše na Riječkom gradu, Šinđonu, Lipoviku, Riječanima, Dujevi i Gagošima. Svojom lokacijom, blizinom i neposrednim vezama sa naseljem R. Crnojevića, selo se u stvari zajedno sa susjednim manjim naseljima uklapa y geografski položaj riječke okoline, tako da ga Jovićević s razlogom i teritorijalno uključuje y nju. Po njemu ono je 1906. godine imalo 15 domova. Do 1925. uvećalo se za još 6 i imalo 108 stanovnika, a zatim: 1948 (16 : 79), 1953 (18:96), 1961 (22:87) i 1971 (16:68).
Zbog prigradskog položaja i pomenute komunikacije koja kroz selo prolazi, ovdašnje stanovništvo je, za razliku od brojnih drugih sela, unekoliko više vezano za selo. Tako je, na primjer, prema popisu od 1971. god. od rođenja y selu stanovalo 50 lica, dok se 14 doselilo iz iste, a 4 iz drugih opština Crne Gore. Doseljenici su: 15 iz seoskih, 2 iz mješovitih i 1 iz gradskih naselja. Od njih se 8 doselilo prije 1945, a ostali poslije te godine. U zadnja dva popisa domaćinstva su prema broju članova bila: sa 1 (6:4), sa 2 (3:0), sa 3–5 (4:9) i sa preko 5 (9:3). Istovremeno je sastav glavnih starosno–polnih grupa bio prve 40:30 (ž. 20 : 18), druge 37:28 (ž. 19 : 16) i treće 10 : 10 ( 7 : 5).
Struktura stanovništva.
Ujedno su obrazovna obilježja mještana bila: bez škole 20 : 14 (ž. 14 :11), sa četvorogodišnjom 40:20 (ž. 20 : 12), sa osmogodišnjom 2 :12 (ž. 0 :6}, sa srednjom 5 :4 (ž. 0 :1), sa višom 0 :1 i kvalifikovanih radnika 1 : 3 (ž. 0 : 1), a nepismenih 15 : 11 (ž. 14 : 8) lica.
S druge strane, tada je struktura domaćinstava prema veličini posjeda bila takva da ih je bez zemlje bilo 5 : 1, do 2 ha 12 : 13, .ca 2—5 (2 :2), sa 10–15 (2 :0) i sa preko 15 ha (1 :0).
U 1953. godini 26 aktivnih izdržavalo je 67 lica; u poljoprivredi 20 : 31, a sa ličnim primanjima bilo je 3. U sljedeća dva popisa taj Odnos je bio aktivnih 26 :28, izdržavanih 49 :36; y poljoprivredi 14: 19 i 8 :14, a sa ličnim primanjima 11:4 lica. Svi zaposleni (11) rade van ovog naselja, tačnije y Rijeci Crnojevića.
Tip sela.
I ovom činjenicom se objašnjava povoljan prigradski položaj sela. Njemu u prvom redu pogoduje to što kroz njega, dijeleći ga na dva bliska dijela, prolazi pomenuti put, s jedne, i blizina plovnog toka P. Crnojevića ka Skadarskom jezeru, s druge strane. Sami lokalni topografski činioci, međutim, ograničili su njegov veći razvitak, tako da se broj kuća u njemu odavno nije znatnije mijenjao. Veći dio njih je podignut tokom prošlog vijeka. Sada ih je ukupno 19, od kojih 13 prizemnih, 5 na izbi i 1 dvospratna. U periodu 1941–45. dvije kuće su bile spaljene, a zatim obnovljene. Sve su pokrivene tiglom; daščani plafon ima 6, a malterisani 13 kuća. U selu je popisano 16 stanova sa 750 m2, Od kojih su 9 iz prvog perioda, 2 iz drugog, 3 iz trećeg 2 iz četvrtog. Samo je 1 imao otvoreno ognjište, a 3 su bila bez električnog osvjetljenja. Dvosobnih stanova je 4, jednosobnih i garsonjera 3 i posebnih soba 3; svi su nastanjeni. Grupisane uglavnom y dva bliža dijela sela, kuće su i pored izvjesnih novih prepravki pretežno zadržale starinske elemente arhitekture, naročito y svom vanjskom izgledu.
Stanovništvo.
U selu su novembra 1973. živjeli:
-Jovićevići (9 d.),
-Ražnatovići (5) i:
-Petričevići (2).
Poslije 1945. iselila su 32 mještana, a sada povremeno dolazi 20 d. U Vojvodini je kolonizovano 1 d. Ranije je u druge zemlje išlo 10 (u Ameriku 7) mještana.
Vode.
Mještani se vodom snabdijevaju iz izvora zvanog Kovačica i 7 privatnih bistijerni.
Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.
Elektrifikacija sela počela je 1956, tako da je u novembru 1973. 13 kuća imalo električni šporet, 15 frižider, 4 televizor i svaka radio–prijemnik ili tranzistor. U svim kućama (sada već elektrificiranim) izvršene su krupne promjene – kako u opremi novim pokućstvom tako i u njegovom razmještaju i funkcionalnosti. Gotovo sve glavnije stare stvari su zamijenjene, dok su se sporednije ponegdje zadržale. Ujedno su vršene i znatnije unutrašnje prepravke na kućama.
Elementi reljefa i grupisani položaj naselja onemogućili su jednom broju kuća da formiraju prava dvorišta. Tako od postojećih 8, samo su 3 nešto veća, dok ih je 5 sa površinom od 50 m2. U njihovom sastavu su i pomoćni objekti, koji su, inače, uveliko izgubili svoju funkciju, jer je stoke neuporedivo manje nego prije.
U neposrednoj blizini naselja razmještena je imovina mještana, pa se njen pretežni dio smatra i drži kao okućnica. Zajedno sa ribolovom i vinogradarstvom, stočarstvo je bilo glavno zanimanje. Komunice sela su na pristrancima y padinama oko kuća i pored Jezera. Mještani ih neograničeno koriste. Budući da je uključeno u ceklinske ribolove, selo je imalo znatne koristi od ribarenja, a položaj naselja podsticao je i razvoj vinogradarstva, jer se piće moglo bolje prodati.
Stoku su pak preko ljeta davali Njegušima za čuvanje, na Lovćenu, Kučima, i to 12–15 d., a sada samo Kučima (4—6 d.).
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)