Poreklo stanovništva sela Trnovo, opština Bar – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Nalazi se blizu Komarna. U naselje se dolazi krakom puta, dugim 2 km (izgrađen je 1935. god.), koji prema selu skreće od ceste Virpazar—R. Crnojevića. Smješteno je obodom izrazite uzdužne uvale, okružene brdima i planinama. Na sjeveru se uzdignutim površinama, zvanim Plemera i Gradišta, razgraničava od Ljubotinja, sa sjeveroistočne i istočne strane su vijenci Strehe, Rastovice i Ušitca, a sa jugoistoka uvala Tunje, dok su sa juga i jugozapada vijenci Malog brda i Svinjštika. Dužinom (SI—JZ) od 3,2 i širinom (S–J) od 1,2 km atar sela zahvata 4,21 km2. Naselje se (kod crkve) nalazi na visini od 350 m.
Istorijat.
Pominje se 1234. godine. Po defteru iz 1521, y kome je zavedeno kao mahala, imalo je 23 kuće, a 1523. godine, zapisano kao selo. Početkom 17. vijeka Bolica navedi da je imalo 40 d. i 100 vojnika, a isto tako, registrujući ga kao selo y oblasti ljubotinja, kazuje da je imalo 14 kuća i 40 vojnika. Početkom 19. vijeka Dipre i Somijer kazuju iste, prve Boličine podatke. Godine 1899. imalo je 38 d. sa 189 stanovnika (100 m. i 89 ž.; pismenih 31 m. i.2 Ž.). Erdeljanović je, međutim, naveo broj domaćinstava po bratstvima, ali za „stanovništvo cijelog predjela Trnova“ uključujući dakle i Komarno. Iz tog broja ne možemo izdvojiti posebne padatke za Trnovo. Sa druge strane nedovoljno pouzdanim mogu se smatrati i pocaci iz 1925. godine, po kojima je selo imalo 94 d. i 408 stanovnika. Pri tome mislimo na današnji statistički okrug sela. Na ovu napomenu upućuje činjenica da je 1948. godine u selu bilo 35 d. sa 169 stanovnika. Razlika između ovih podataka umanjuje vrijednost prvih, i pored toga što uzimamo y obzir aproksimaciju demografskih gubitaka i iseljavanja.
Struktura stanoovništva.
U posljednja tri popisa, pak, Trnovo je imalo: 1953 (32 d: 126 stanovnika), 1961 (32 : 105) i 1971 (19 :74). U zadnjoj godini popisano je 50 mještana koji od rođenja stanuju u selu, a ostali su doseljeni iz (11 iz seoskih i 4 iz gradskih naselja) iste (15) i drugih opština Crne Gore (9). Tada su bila 4 dnevna migranta. U Zadnja dva popisa domaćinstva su prema broju članova bila: sa 1 (6:5), sa 2 (6 : 1), sa 3–5 (12:9) i sa više od 5 (5:4).
Istovremeno je struktura glavnih starosno–polnih grupa bila sljedeća: prva 49 : 28 (ž. 23 : 15), druga 36 : 31 (ž. 20 : 18) i treća 20 : 15 (ž. 14 : 11).
Prema obrazovanju, mještani“ su bili: bez škole 43 : 2’2 (ž. 42 : 19), sa četvorogodišnjom 39:34 (ž. 14 :28), sa osmog0dišnjom 2 :5 (ž. 2 :5), a nepismenih je bilo 19 :6 (ž. 17 : 15), od kojih starijih od 35 godina 19 :15 (ž. 17:14).
U istom periodu posjedovna i dohodovna struktura domaćinstava izgledala je ovako: bez zemlje (6:O), do 2 ha (20 : 15) i sa 2 – 5 (3:4), a prema dohotku: poljoprivrednih 14:5, mješovitih 4:6 i nepoljoprivrednih 5 : (s. U 1953. godini., 72 aktivnih izdržavalo je 50 lica; u poljoprivredi 66:44, dok je lica sa ličnim primanjima bilo 5. U naredna dva popisa taj odnos je bio: aktivnih 28:20 i izdržavanih 69:45 ; y poljoprivredi prvih 26 : 17 i drugih 40 : 15, dok je lica sa ličnim primanjima bilo 8 :9.
Tip sela.
Sastavljeno iz dvaju dijelova; Gornjeg (7 kuća) i Donjeg kraja (14), Trnovo pripada zbijenom tipu naselja. U oba dijela kuće su manje-više grupisane, a rastojanje između njih je oko 100 m. Prvi dio smješten je jugoistočnim podnožjem Svinjštika, a drugi je jugoistočno, niže prvog, na rubu uvale, tj. podnožjem brda Strehe. Od postojećih kuća 16 je prizemnih, a 5 na izbi. Pokrivene su tiglom ; 11 je sa daščanim plafonom, 6 sa malterisanim i 4 bez plafona. U međuratnom periodu y 3 kuće napravljene su po 3 sobe i kuhinje i 2 ostave, a y poratnom y 6 kuća po 3 sobe, kuhinje i ostave. Zapuštenih kuća ima 5. Stambeni fond je popisan kao 21 stan, sa 697 m2, od kojih je iz prvog perioda 12, iz drugog 5, iz trećeg 3 i četvrtog 1; 14 ih je bilo sa otvorenim ognjištem, a svi su bez električne instalacije. Prema vrsti su: 13 jednosobnih i garsonjere, 3 posebne sobe, 4 dvosobni i 1 trosobni; 2 stana tada nijesu bila nastanjena, 4 su korišćena za odmor i rekreaciju, a i za vrijeme sezonskih radova.
Vode.
Selo se opskrbljuje živom i akumuliranom vodom. Sjeverozapadno od sela je izvor Učak, koji se ranije mnogo koristio; sada se katkada koristi preko ljeta, kada vode zataje ili presahnu. Njime se uglavnom koristi Gornji kraj, dok Donji uzima vodu sa izvora Ušitac, koji ne presušuje. U selu je i zajednička bistijerna, koju nazivaju Nova voda, a zadužbina je (od prije 100 godina) Mihaila Pavićevića Vujovića. U privatnom vlasništvu je 6 bistijerni ; preko ljeta gotovo redovno presušuju. Ušitac je jedan od rijetko uređenih izvora u Staroj CrnojGori. Prilaz, sjedišta i korita su mu ozidana u kamenu. Mještani kažu da se na njemu uoči balkanskih ratova pojilo po nekoliko hiljada grla stoke. Nedaleko, na suprotnoj strani od njega, su tri veće pećine – Grbočica, Babatuša i Spila.
Stanovništvo.
U selu su jula 1973. godine živjeli:
-Pečurice (10 d.),
-Vujovići (4),
-Planinići (2) i po 1 dom:
-Lješevići, Vuksanovići i Petrovići.
Povremeno iz Titograda i Virpazara dolaze 4 d. U Vojvodinu je kolonizovano 5 d.; vratilo se 1. Na rad u druge zemlje ranije je išlo 19 mještana.
Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.
Budući da u selu nije uvedeno električno osvjetljenje, promjene u standardu su uveliko izostale. U pomenuto vrijeme 2 d. su imala samo ognjište, 17 ognjište i običan šporet, a 1 samo običan šporet, zatim crepulju, sač i verige 8, stolovače 4, stari sanduk za ostavu 13, a od novijih stvari – gotovo sva domaćinstva novije postelje i stolice, 3 kauče, 7 tranzistore itd.
Što se tiče pomoćnih objekata, ovdje ih je, za razliku Od prethodnih sela, srazmjerno više. Razlog je u tome što je i prizemnih kuća više. Sve kuće imaju ograđena dvorišta i obore. Štale su obično u produžetku kuća ili ispod njih. Prve su obično građene u kreču, a druge su više suvomeđe, pokrivene slamom ili pločama. Dijelovi dvorišta koji su bliže kući mahom su popločani, a pored vrata kuće, sa jedne i druge strane su tu i tamo istesane kamenice za sjedenje. Kuće su više y izdvojenom položaju nego zbijene i do svih njih se dolazi seoskom ulicom. Zbog takvog položaja, oko njih gdjegdje bliže ili nešto dalje su okućnice. Najveći broj isparcelisanih nalazi se na podzidama. Oranica je neuporedivo manje nego ranije. Sada se više drži krupna stoka, a radnih ruku je malo, pa su livade više zastupljene.
Trnovo je y sklopu dopunskog plemena, kako smo napomenuli, imalo sva prava korišćenja plemenskog komuna i ribolova. Ova prava, prema konstataciji Erdeljanovića, datiraju od druge polovine XVII vijeka, kada su Trnovo i Komarno stupili y plemensku zajednicu sa Dupilom.
Do pripajanja je došlo poslije trvenja i sukoba oko granica i prava učešća y ribolovima između Riječke i Crmničke nahije. Oba sela su kao geografska cjelina prirodno gravitirala jezgru teritorije dupioskog plemena, koje su do tada sačinjavali Dupilo i Popratnice. Na taj način je dupiosko pleme znatno ojačalo i kao takvo, šireći teritoriju prema Skadarskom jezeru, učvršćivalo svoje pravo u ribolovima i komunima, posebno u Fučkoj gori. Međutim, zbog toplog podneblja i ranije jake malaričnosti Skadarskog jezera preko ljeta, Trnovo je poput okolnih sela prvenstveno sitnu stoku davalo na čuvanje lovćenskim čobanima. A te stoke je prije balkanskih ratova bilo oko 700 grla, uoči drugog svjetskog rata oko 500, a danas pet puta manje.
Imanja u užem dijelu atara su y znatnoj mjeri očuvana kao bratstveničke cjeline i uglavnom podijeljena na dva dijela. Donjokrajska imanja prostiru se od ulaza u selo do njegove sredine (do crkve), a gornjokrajska od crkve do ljubotinjske granice.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)