Poreklo prezimena, selo Mirkovci (Čučer-Sandovo)

Poreklo stanovništva sela Mirkovci, opština Čučer-Sandovo, Severna Makedonija. Prema knjizi Dr Jovana F. Trifunoskog „Skopska Crna Gora“, izdanje Skoplje 1971. godi ne. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela i vode.

Mirkovci leži na zaravnjenom zemljištu, visokom 480 do 500 m. Severno od sela, na daljini od oko 20 minuta hoda, izdiže se padina planine Crne gore. Međutim, sa juga, istoka i zapada pruža se prostrano, blago zatalasano zemljište dosta pogodno za zemljoradnju. Mirkovcu su najbliža sela: Kučevište sa SI, Banjani sa SZ i Gluvo sa JZ.

Stanovnici oskudevaju u dobroj pijaćoj vodi= služe se vodom sa jedne česme i iz 15 bunara, koji leti znatnim delom presušuju. U okolini Mirkovca na planini su jači izvori Dokša i Slivović.

Zemlje i šume.

Nazivi potesa na planinskom delu atara su: Ramnište, Senokos, Dokša, Slivović, Paprad, Pašinovac, Bela bara, Gradište, Prisoj, Bunar, Banjašnica, Grob, Zarbova livada, Crkven rid, Koprive, Jaori, Preslap, Ajdučko kladenče, Kumanovske kladenče, Golema i Mala ledina, Kompirište.

Nazivi potesa na nižem zemljištu su: Podselo, Blatina, Mel, Buzalak, Donja reka, Grebište, Reka, Goliovo, Karadžinac, Orlov brest, Bara, Batov brest.

Tip sela.

U celini Mirkovci ima zbijep tip i naselje je izduženo od severa prema jugu. Međutim, u njemu izdvajaju cc dva kraja; Gornja mahala sa oko 50 kuća i Donja mahala sa oko 122 kuće. Rastojanje između mahala je neznatno. Zatim u svakoj mahali postoje grupe kuća koje pripadaju porodicama zajedničkog porekla. Te grupe zovu se Šiškovi, Kajstorovi, Levajkovi, Smokovi itd. Mirkovci ima 177 kuća.

Prošlost i starine.

Mesto Gradište nalazi se na planinskom delu atara. Leži kraj puta koji vodi iz Skopske Crne gore prema selu Korbuliću u oblasti Binačke Morave. Na tom mestu na površini zemlje sada se vide slabi ostaci od zidova.

U Mirkovcu očuvana je manja grupa starinačkih rodova sa svega 26 kuća. To je siguran znak da je ono staro naselje, svakako srednjevekovno. Međutim, u istorijskim izvorima prvi put se pominje u 15. veku: njega je 9. februara 1445. r. — Isa-beg priložio medresi i imaretu u Skoplju.

Zato što je staro naselje i Mirkovci obiluje hramovima. Ima manastir, dve crkve i tri kapele. Manastir Sv. Ilija (ženski) leži u dolini Kučeviške reke južno od sela. Veoma je lep. Sagrađen je pre početka Drugog svetskog rata na mestu gde su postojali ostaci starog manastira. Oko ruševina skupljao se narod na Ilijindan. O manastirskoj slavi i danas se održava veliki sabor, zvani „panađur”.

Crkve se nalaze u samom selu: crkva Sv. Nikole je u Donjoj mahali, crkva Sv. Petka u Gornjoj mahali. Starija je prva crkva, dok je druga obnovljena 1875. g. Oko svake crkve Je po jedno groblje.

Kapele su: Sv. Bogorodica, Sv. Markulija i Sv. Đorđe. Sagrađene su u periodu po oslobođenju od Turaka. Prva je u blizini manastira, a druga (kažu i Sv. Merkulija) kraj Gornje mahale. Priča se da je bila crkva nekog pretka današnjeg seoskog roda Vrsaćevi. Treća kapela je severno od Mirkovca, na daljini jednog sata hoda. Nalazi se na mestu raseljenog sela Slivovića.

Kako je pomenuto u Mirkovcu ima malo starog, verovatno srednjevekovnog stanovništva. Znatno veći deo rodova potiče od doseljenika. Poglavito su dolazili sa severa i severozapada iz sadašnjih arbanaških sela u Kačaničkoj klisuri i na Kosovu – Blaca, Đurđevdola, Drobnjaka, Palivodenice, Čaglovice. Ima doseljenika i iz starog sada raseljenog sela Slivovića na planini Crnoj gori, pa iz kumanovskog sela Matejče. Doseljavanja su bila krajem 18. i u prvoj polovini 19. veka.

Stanovnici Mirkovca, pored zemljoradnje, mnogo su se bavili stočarstvom. Stokom su bili naročito bogati rodovi Džangarovi, Zavisovi, Smokovi, Ingilizovi, Grujovi i Kopčarevi. U većem broju gajili su koze, zatim ovce i goveda. Bilo je domaćinstava koja su imala po 200 koza. Mirkovačka stoka leti je boravila u bačilima na mestima Dokša, Slivović, Senokos i Paprat.

Po oslobođenju od Turaka stanovnici Mirkovca, pomođu kupovine i agrarne reforme, znatno su povećali površine sa obrađenom zemljom na strani prema Skopskom polju. Pa i pored toga oni su ostali dobri stočari. Zato je do kraja Drugog svetskog rata u ovom selu bilo mnogo stoke, a među njom i oko 300 pari volova. Međutim, poslednjih godina mirkovačko stočarstvo potpuno je opalo. Na početku 1970. g. celo selo imalo je samo 10 pari volova, oko 15 krava, a samo tri kuće po 30 ovaca.

Mirkovci je jedno od važnijih sela Skopske Crne gore. Žeđ za pismenošću i čitanjem knjiga kod njegovog stanovništva bila je razvijena još u 19. veku. Stoga u ovom selu otvorena je škola 1844. g.

Seoska slava je na dan Sv. Pantelejmona – 9. avgusta.

Poreklo rodova.

Starinački rodovi. U starince S. Tomić je ubrojio sledeće mirkovačke rodove:

-Novkovi (6 k),

-Vučkovi (4 k),

-Kopčarovi (3 k),

-Karovi ili Kostićevi (2 k) i:

-Kimovi (2 k), slave Sv. Petku.

-Zotevi (4 k), slava im je „Prečista“ (4. decembra).”)

Ja sam doznao da su starinci još:

-Urumovi (5 k, Sv. Petka). U ovom rodu oko sredine 19. veka postojao je predak Stanko, zvani Urum–beg. Imao je zadrugu od 90 duša i bio veoma bogat: njegovi su bili Galički han i Bela kafana u Skoplju.

Doseljenici poznatog porekla:

-Smokovi (9 k, „Sv. Đorđija“ – Đurđic), za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz današnjeg arbanaškog sela Blaca u Kačaničkoj klisuri.

-Vučovi (8 k, „Sv. Đorđija“), za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz današnjeg arbanaškog sela Đurđevdola u Kačaničkoj klisuri.

-Šoliovi (4 k, Sv. Petka), za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz današnjeg sela Drobnjaka u Kačaničkoj klisuri.

-Dabovi (2 k, „Sv. Đorđe mrsen“  – Đurđic), za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz današnjeg arbanaškog sela Palivodsnice u Kačaničkoj klisuri.

-Kovačevi (3 k, Sv. Petka), za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz današnjeg kosovskog sela Čaglovice. Leži kraj puta Priština—Lipljan.

-Šiškovi (14 k, Sv. Nikola), za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz Matejče u okolini Kumanova.

-Kajstorovi (12 k, Sv. Petka), za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz Slivovića, sada pustog sedišta na planini Crnoj gori. Međutim, meni su neki rekli da su oni iz okoline Prilepa, što je manje verovatno.

-Kur6alijevi (5 k, Sv. Nikola), i za njih je S. Tomić doznao da su doseljeni iz pomenutog Slivovića.

Ja sam doznao još za poreklo sledećih rodova:

-Kaskarovi (4 k) i:

-Toskinčevi (2 k), slave Sv. Petku. Ranije su činili jedan rod. Doseljeni su iz pomenutog Blaca u Kačaničkoj klisuri. Tamo jedno mesto nosi ime Kaskarova crnica.

-Jankovi (4 k, „Prečista“), njihovi preci živeli su na današnjem mirkovačkom potesu Senokos na planini Crnoj gori.

-Zotevi (4 k, „Prečista“), doseljeni su iz skopskog sela Bardovca. Tamo su se zvali Tunevci.

-Kumanovci (2 k), doseljeni su 1965. g. iz okoline Kumanova. Ovde su najpre radili na putu Skoplje—Skopska Crna gora, zatim su kupili zemlju i ostali u Mirkovcu.

Doseljenici nepoznatog porekla su:

-Levajkovi (9 k)

-Šoliovi (3 k),

-Temkovi (2 k) i:

-Šutevi (1 k), slave Sv. Petku. Od roda Šoliovi ima iseljenika u skopskom selu Vučidolu.

-Zivisovi (6 k),

-Grujovi (4 k),

-Ingilizovi (3 k) i:

-Mandžukovi (1 k), slava im je „Sv. Đorđija“.

-Vrsaćevi (8 k),

-Bundevi (4 k),

-Balšićevi (3 k),

-Beličevi (3 k),

-Cangarevi (2 k) i:

-Kalemdžiovi (1 k), slave Mitrovdan. Od poslednjeg roda tri porodice žive u susednom Sandevu.

-Vučovi (7 k),

-Cimbarovi (5 k) i:

-Pijakovi (4 k), slave „Sv. Đorđe posen“ –– 9. decembra.

-Bajevi (7 k) i:

-Škripčevi (3 k). slave „Sv. Đorđe posen“ (Alimpije Stolpnik).

Cigani-Romi:

-Imer Demirov (1 k), doselio se kao kovač pre sedam–osam godina. Pre toga živeo je u Kučevištu.

-Živko Vlajković (1 k), doselio se kao radnik pre četiri godine iz Mogile u oblasti Binačke Morave.

Iseljenici.

Stanovnici Mirkovca uglavnom su se nerado iseljavali, čak ni onda kada ne mogu obezbediti solidnu egzistenciju na malom posedu. Umesto da se iseljavaju, oni koriste postojeći autobuski saobraćaj za svakodnevni odlazak na rad u Skoplje i povratak kući.

Doznao sam za ove starije i novije iseljenike iz Mirkovca. U selo Sušicu u dolini Pčinje (Skopska kotlina) davno su iseljeni rodovi:

-Mirkovci (9 k) i:

-Andžici (3 k), poticali su od istog pretka.

-Petkinčevi (1 k) u skopsko-crnogorskom selu Ljubancu takođe su doseljeni iz Mirkovca.

Posle Prvog i Drugog svetskog rata iz Mirkovca ima iseljenika: u skopskom selu Vizbegovu (5 k), Skoplju (oko 20 k), banatskom selu Glogonju (4 k). Iseljenici u Vizbegovu su od današnjih rodova Mandžukovci i Šiškovci, dok su iseljenici u Glogonju iz današnjeg roda Levajkovcm.

IZVOR:  Prema knjizi Dr Jovana F. Trifunoskog „Skopska Crna Gora“, izdanje Skoplje 1971. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.