Starosedeocima u Bosanskoj Krajini smatraju se sve porodice koje je tamo “zatekla” okupacija Bosne i Hercegovine (1878). Čini se da se svi doseljenici sa Zmijanja mogu svrstati u starosedeoce, iako su mnogi od njih u zapadne delove Bosanske Krajine (Pounje, Podgrmeč, Potkozarje) došli preko Like i Severne Dalmacije.
U Srednjem Pounju nailazimo na veliki broj rodova poreklom sa Zmijanja. Neki autori su otišli korak dalje pa su ove starosedeoce iz Pounja svrstali u “starosedeoce u Bosni” (iz perioda pre Turaka). Prema toj teoriji, matica ovih rodova bila je negde na potezu Srednja Bosna – Sanski Most (otprilike oblast Donjih Kraja), a po osobinanama se ne razlikuju od muslimanskog i katoličkog (starosedelačkog) stanovništva Srednje Bosne.
Ovo treba uzeti sa rezervom, pošto se kod mnogih porodica sa tog spiska sreću predanja o poreklu “iz Hercegovine”, a i genetički rezultati često upućuju na južnije dinarske oblasti, o čemu će kasnije biti reči.
Kao najčešća krsna slava kod starosedelačkih rodova izdvaja se Đurđevdan. Ovde ćemo obraditi nekoliko porodica koje slave Đurđevdan, a ulaze u ovu kategoriju. U pitanju su: Vranješi, Milinovići i Mršići (sa sačuvanim predanjem da su isti rod).
U ovoj su grupi, ali međusobno nesrodni, još i: Svjetlice, Stanivukovići, Tesle, Ivanići, Ercezi, Arelji, Dražići, Jovanići, Orelji, Kerkezi (i njihov ogranak Zecovi) i Rabate (i njihov ogranak Marići). Svi slave Đurđevdan.
Poreklo
Vranješi su u Pounje došli iz Bjelajskog polja (okolina Bosanskog Petrovca). Tamo se smatraju prilično starom porodicom i ne znaju odakle su se doselili. Od Vranješa vode poreklo Milinovići iz Pounja. Vranješa je bilo 9, a Milinovića 3 kuće u Srednjem Pounju početkom 20. veka.
Mršići (5 kuća) su poreklom iz Dabra (okolina Sanskog Mosta), gde su se zvali Milinovići.
Genetika i DNK srodnici u Krajini i drugim oblastima
Testirani su jedni Vranješi (Đurđevdan) iz Sanskog Mosta i pripadaju haplogrupi I2-Y3120>S17250>A1328.
U Krajini je ova podgrana I2-Y3120 prilično raširena, tako da Vranješi imaju veliki broj bliskih i relativno bliskih dnk srodnika. Ovoj podgrani u Krajini pripadaju Rodići, zatim Lalići-Šijani-Price, kao i porodice koje slave Pantelijevdan.
Važno je napomenuti da se do sada svi testirani I2-A1328 iz Krajine, na osnovu predanja i literature, uglavnom mogu svrstati u doseljenike iz Hercegovine. Ovo je prva starosedelačka porodica koja pripada pomenutoj podgrani. Sa druge strane, ovo prezime, kao i slava Đurđevdan, su dosta česti u tom kraju, pa je vrlo moguće da ima više nesrodnih Vranješa. Van Krajine, najbliži dnk rođaci nalaze se na prostoru Istočne i Stare Hercegovine (Piva).
Mršići iz Pounja nisu testirani, ali jesu jedni Mršići iz Prijedora. Oni takođe slave Đurđevdan, a pripadaju haplogrupi I2-Y3120>S17250>PH908. Dakle ne postoji genetička veza sa testiranim Vranješima, pa bi za priču o ovom rodu bilo najbolje da se testira konkretno neko od Mršića iz Velike Rujiške (Novi Grad).
Inače su ovi Mršići iz Potkozarja testirani na svega 17 markera (Yfiler raspored), pa nije zahvalno porediti ih sa ostalim pripadnicima I2-PH908. Vredno je međutim pomena da i na tako malom broju markra imaju najbliža poklapanja (-2) sa testiranima iz Like (Večerinovići, Plaški) i Istočne Hercegovine (Gacko, Nevesinje). Interesantno da sve ove porodice slave upravo Đurđevdan.
Izvor:
- Milan Karanović, Pounje u Bosanskoj Krajini, 1925.
- Petar Rađenović, Bjelajsko Polje i Bravsko, 1925.
- Srpski DNK projekat
Autor: Nebojša Novaković
Komentari (0)