Poreklo stanovništva, selo Novo Selo, opština Gadžin Han – Nišavski okrug. Prema knjizi Marije Antić „Antropogeografska proučavanja naselja Zaplanja“ na osnovu ispitivanja tog područje od 2005. do 2010. godine, edicija Koreni – Službeni glasnik, Beograd. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj naselja i glavne geografske odlike.
Novo Selo se nalazi u Donjem Zaplanju. Smešteno je na severozapadnim padinama Babičke gore (1.059 m), y izvorišnom delu Mastine reke i na njenom razvođu sa Barbeškom rekom. Locirano je 4 km južno od regionalnog puta Gadžin Han — Toponica. Udaljeno je 19 km jugozapadno od Gadžinog Hana i 41 km jugoistočno od Niša. Prostire se u visinskom pojasu od 420 do 460 m.
Vode.
U ataru se nalaze izvori Miletin kladenac, Ramljak, Lazarova bača, Sečovina, Leštar, Kolarka, Cerovac i dr.
Zemlje i šume.
Obradiva zemlja, danas izuzetno slabo iskorišćena, je na potesima Oraovica, Ornica, Golemi čukar, Crkvište, Gradište, Đokinski kladenac i dr., a poslednja dva imaju i značajne površine pod pašnjacima. Zasadi vinograda su se nalazili na mestu Kolište.
Šuma je locirana na mestima Kolarka, Ramnjak, Osoje, Žeznice, Tanki del, Prisače, Drnova padina, Milentin kladenac, Cerovac i dr. Seoska utrina se nalazi na mestu Zelenika. Ranije je služila za ispašu, a danas je pod zasadima bora.
Oblik i fizionomija.
Novo Selo je zbijenog tipa i nepravilnog okruglastog oblika. Fizionomski povezuje sedam mahala – grupa srodničkih kuća: Petrovce, Mutavdžije, Đokince, Milekoviće, Mitiće, Saviće i Đorđince, od kojih je poslednja u savremenom periodu raseljena.
Starine u selu.
Iako i sam naziv naselja upućuje na činjenicu da je, za razliku od većine zaplanjskih sela, novijeg datuma, tragovi ranije naseljenosti u novoselskom ataru su brojni i značajni. Pored lokaliteta Tanki del i Vučjanica, značajem se ističe uzvišenje Gradište (503 m). Ty se nalaze materijalni tragovi za koje se smatra da predstavljaju ostatke nekadašnjeg rimskog utvrđenja (u narodu „grada“), okruženog jakim zidinama sa kulama i dvema ulaznim kapijama. Sa obzirom na to da je kamen sa ovog Gradišta korišćen za izgradnju kuća, njegovi ostaci su u velikoj meri uništeni, a pogotovo u savremenom periodu iskopavanjima „tragača zlata“.
U neposrednoj blizini nalaze se temelji latinske crkve koju su meštani posećivali na dan praznovanja Sv. Petke i Sv. Trojice.
Ostaci latinskog groblja su na mestu Golemi čukar. Na potesu Crkvište se, po predanju, nalazila još jedna crkva, ali njeni tragovi nisu vidljivi. Iz turskog perioda očuvano je sećanje da se na mestu Ravnište nalazilo tursko gumno.
Poreklo stanovništva.
Sve familije su doseljene tokom turskog perioda, u približno isto vreme i iz istog razloga – ubistva Turčina.
-Petrovci su doseljeni iz Pukovca,
-Mutavdžici iz Koprivnice,
-Đokinci iz Čekmina,
-Milenkovići iz Ćurline,
-Mitići iz Malošišta,
-Savići iz Lipovice a:
-Đorđinci ne pamte migraciono poreklo.
U Novom Selu danas žive pripadnici familija:
-Petrovci (5 kuća, slave Sv. Ranđela),
-Mutavdžici (4 kuće, slave Sv. Ranđela),
-Đokinci (3 kuće, slave Sv. Vrače),
-Milenkovići (3 kuće, slave Sv. Vrače),
-Mitići (3 kuće, slave Sv. Vrače) i:
-Savići (3 kuće, slave Sv. Ranđela). Familija:
-Đorđinci (slave Sv. Jovana) je u savremenom periodu raseljena.
Seoska slava – „litije“, ja prvi dan Duhova, a sabor Sv. Petka. Kod škole se nalazi drveni krst iz 1707. ijoš jedan novijeg datuma, a u blizini je i viševekovno stablo hrasta („miro“), jedno od najvećih (prečnik oko 2 m) i najstarijih u Zaplanju.
Novija iseljavanja stanovništva.
U savremenom periodu iseljeno je i „ugašeno“ (smrću domaćina) 18 kuća: po
5 kuća familija:
-Petrovci (u Niš) i Mutavdžije (u Niš i Brestovac), 4 kuće familije:
-Đorđinci (u Toponicu i Pasi Poljanu), 3 kuće familije:
-Savići (u Toponicu i Brestovac) i 1 kuća familije:
-Đokinci (u Niš).
Funkcije u selu.
Novo Selo je tradicionalno stočarsko naselje. Tržišni značaj imala je prodaja ovaca, krava, teladi, jagnjadi i jarića na pukovačkoj i leskovačkoj pijaci. Ratarstvo je oduvek zadovoljavalo samo sopstvene potrebe ruralnih domaćinstava. U novije vreme je bio prisutan tržišni uzgoj duvana i jagodičastog voća.
Na bazi zastupljenosti osnovnih funkcija Novo Selo pripada primarnim seoskim naseljima. U selu se nalazi zgrada četvororazredne škole, koja je zbog manjka učenika prestala sa radom početkom 70-ih godina HH veka, a zadružni dom (izgrađen 1950) i prodavnica su ruinirani.
Uređenje naselja.
Meštani su se do izgradnje seoskog vodovoda 1973/74, kada su kaptirana dva izvora – Bare, u ataru susednog sela Babičko, snabdevali vodom sa javne česme. Ona je izgrađena 1928. kaptažom Milentinog kladenca, najizdašnijeg izvora u novoselskom ataru. Stoka se napajala iz korita postavljenih uz javnu česmu i sa izvora Ramljak, Lazarova bača, Sečovina, Leštar, Kolarka, Cerovac i dr., koji su korišćeni i za navodnjavanje bašti.
Novo Selo je elektrificirano 1966, a asfaltni put dobija krajem 80–ih godina HH veka.
IZVOR: Prema knjizi Marije Antić „Antropogeografska proučavanja naselja Zaplanja“ na osnovu ispitivanja tog područje od 2005. do 2010. godine, edicija Koreni – Službeni glasnik, Beograd. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)