Poreklo stanovništva, selo Ličje, opština Gadžin Han – Nišavski okrug. Prema knjizi Marije Antić „Antropogeografska proučavanja naselja Zaplanja“ na osnovu ispitivanja tog područje od 2005. do 2010. godine, edicija Koreni – Službeni glasnik, Beograd. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj naselja i glavne geografske odlike.
Ličje je smešteno u Gornjem Zaplanju. Veći deo naselja lociran je na jugoistočnim padinama Babičke gore (1.059 m), a manji (zaselak Barje i deo Hanova) u podnožju Suve planine (1.810 m). Nalazi se u izvorišnom delu Kutinske reke, leve pritoke Nišave. Prostire se s obe strane (najveći deo na desnoj) regionalnog puta Nikola Tesla — Gadžin Han – Krastavče – Donji Dušnik – Ravna Dubrava. Udaljeno je 20 km jugoistočno od Gadžinog Hana i 42 km jugoistočno od Niša. Prostorno se razvija u visinskoj zoni od 450 do 620 m.
Vode.
U ataru se nalaze izvori: Polje, Stublina, Šopa, Čuka, Zabel, Gaber, Karapajilski, Miračijski, Luganski i Pećarski kladenac i dr.
Zemlje i šume.
Obradiva zemlja je na potesima Ševarin do, Brest, Smrdeli kladenac, Vragolija, Malo Ličje, Golema livada, Šerbince, Kalini vir, Derulja i dr.
Livade su na mestu Kotorske livade, a pašnjaci na Čuki, Drstilu, Pejkinoj ornici, Šapinom braništu, Šumanovim livadama i Dubokoj padini.
Šume (uglavnom hrastove) su na potesima Bučje, Vragolija, Drstilo, Račin del i Jabukovik.
Vinograda je bilo na Vinskom kolu, a voćnjaka na parcelama malih površina.
Seoska utrina, dodeljena u tursko vreme, nalazi se na mestima Čuka, Drstilo, Popovo gumno i Stupnički del.
Tip sela (Oblik i fizionomija).
Ličje je razbijenog fizionomskog tipa. Njegovi zaseoci su prostorno raspoređeni u radijusu od 6 km. Fizionomski objedinjuje četrnaest mahala: Selo (najstariji deo naselja), Dalinci, Pećarci, Turija, Mlačkinci, Spasinci, Šumanci, Jovinci, Mladenovci, Vučajci, Ajtinci, Ševarin do, Hanovi, formirani po oslobođenju od Turaka, i Barje, najnoviji deo naselja, nastao posle Drugog svetskog rata.
Starine u selu.
Materijalni ostaci (keramika i dr.) neidentifikovane starosti pronađeni su na mestima Del i Čukar. Na lokalitetu Gradac evidentirani su tragovi rimske naseljenosti – zidine neke veće građevine, a na susednom uzvišenju – Bućevica, pronađeni su gvozdeni predmeti antičke starosti.
Prema narodnom predanju, u graničnom delu atara Ličja ka Komarici postojao je vizantijski manastir. Smatra se da je prvobitna lokacija naselja bila na Selištu, gde se nalazio pravoslavni hram srednjovekovne starosti posvećen Sv. Georgiju (mesto Crkvine). Njegovi ostaci su gotovo u potpunosti uništeni u prekopavanju ovog lokaliteta od strane „tragača zlata“.
Interesantan je i izuzetno star nadgrobni spomenik (1h1,5 m) na seoskom groblju. Sa obzirom na to da je Ličje bilo funkcionalno značajno mesto u turskom periodu, još uvek se mogu videti građevine – hanovi i kuće, doduše prilično oronule, iz tog vremena, a u narodnom sećanju se još uvek sačuvalo tursko gumno, nedaleko od Sela, gde je uziman desetak, kada je poslednji gospodar sela bio Mamut Đakovalija Husein.
Poreklo stanovništva.
Gotovo sve familije se danas smatraju starosedelačkim. Iako postoje indicije o doseljavanju pojedinih rodova (Vučajci su starinom iz Stupnice kod Leskovca, Dalinci sa prostora srpsko-bugarske granice i dr.), većina ne pamti, ni u formi predanja, svoje poreklo i vreme doseljavanja, kao ni podelu nekih starih familija na današnje rodove.
Ličje danas naseljava 38 familija:
-Vučajci (10 kuća, slave Cv. Nikolu),
-Šumanci (12 kuća, slave Sv. Ranđela),
-Kovačevci (10 kuća, slave CB. Nikolu),
-Ajtinci (7 kuća, slave Sv. Nikolu),
-Đokinci (7 kuća, slave Sv. Nikolu),
-Mladenovci (5 kuća, slave Sv. Nikolu),
-Jovinci (5 kuća, slave Sv. Nikolu),
-Kusarci (4 kuće, slave Sv. Ranđela),
-Mlačkinci (4 kuće, slave Sv. Nikolu),
-Bojadžinci (4 kuće, slave Cv. Ranđela),
-Pećarci (5 kuća, slave Sv. Nikolu),
-Dalinci (6 kuća, slave Sv. Đorđa Alempija),
-Miračije (6 kuća, slave Sv. Ranđela),
-Spasinci (5 kuća, slave Sv. Nikolu),
-Zorinci (3 kuće, slave Sv. Nikolu),
-Menjinci (3 kuće, slave Cv. Nikolu),
-Katrandžije (3 kuće, slave Cv. Nikolu),
-Bugini (3 kuće, slave Sv. Nikolu),
-Kotorci (3 kuće, slave CB. Nikolu),
-Aluta (2 kuće, slave Sv. Ranđela),
-Turci (2 kuće, slave Cv. Nikolu),
-Pavunkovci (1 kuća, slavi Sv. Nikolu),
-Kandžinci (1 kuća, slavi Sv. Ranđela),
-Kajinci (1 kuća, slavi Sv. Nikolu),
-Kelešovci (1 kuća, slavi Sv. Nikolu),
-Đelinci (1 kuća, slavi Cv. Nikolu),
-Tugonjci ( 1 kuća, slavi Sv. Nikolu),
-Krminci (1 kuća, slavi CB. Nikolu),
-Lukinci (1 kuća, slavi Sv. Nikolu),
-Ruškini (1 kuća, slavi Sv. Nikolu),
-Tvrdišovci (1 kuća, slavi Sv. Ranđela),
-Dišini (1 kuća, slavi Cv. Nikolu) i:
-Šibljajci (1 kuća, slavi Sv. Ranđela),
Familije:
-Lulinci (slave Sv. Nikolu),
-Šapini (slave Cv. Nikolu) i Kečkerci (slave Sv. Nikolu) su iseljene.
Starosedelačke romske familije
-Saitovići, Paljići, Ilići i Jovanovići (slave Vlasuljicu) iseljene su posle Drugog svetskog rata u Prvu Kutinu, Nikolu Teslu i Brzi Brod.
Seoska slava – „litije“, koja je ranije praznovana tri dana, je Đurđevdan, a vašari su održavani na Gorešnjak, Sv. Tomu i Mladence.
Drveni krst se nalazi kod seoskog groblja, a zapisno drveće – „miro“, je uglavnom osušeno, osim izuzetno starog bresta u Pećarcima.
Novija iseljavanja stanovništva.
U savremenom periodu iseljeno je, većinom u Niš i prigradska naselja (10-ak kuća su odseljene u vreme „kolonizacije“ Vojvodine u Odžake), i „ugašeno“ (smrću domaćina) 70-ak kuća: 10-ak kuća familije:
-Tugonjci, po 5 kuća familija:
-Jovinci i Spasinci, po 4 kuća familija:
-Dalinci i Šapini, po 3 kuća familija:
-Mladenovci, Kandžinci, Šumanci, Tvrdišovci, Aluga, Mlačkinci, Kovačevci i Kečkerci, po 2 kuća familija:
– Vučajci, Katrandžije, Bojadžinci, Mlačkinci, Pavunkovci, Lulinci i Kečkerci, i po 1 kuća familija:
-Menjinci, Kajinci, Zorinci, Miračije, Turci, Kovačevci, Đokinci, Pećarci, Ajtinci, Kelešovci, Đelinci i Kotorci.
Funkcije sela.
Ličje je danas stočarsko-ratarsko selo. Stočarstvo je tradicionalno najvažnija grana ruralnog privređivanja. Tržišni karakter je imala prodaja rakije, jagnjadi i jarića, uglavnom na vlasotinačkoj pijaci, a tokom 60-ih godina HH veka uzgoj duvana.
U novije vreme zastupljen je uzgoj jagodičastog voća (maline i kupine). U poznom periodu turske vladavine, a pogotovo po oslobođenju, Ličje je bilo jedan od funkcionalnih centara Gornjeg Zaplanja.
Zanatska funkcija je bila najznačajnija, a u selu su tada postojale pinterske, stolarske, bojadžijske, kamenorezačke, potkivačke i druge radionice. I pored toga stanovništvo je iz ekonomskih razloga odlazilo u pečalbu (ćeramidžije, ciglari i crepari u Šumadiju, Mačvu i Slavoniju, a posle Drugog svetskog rata u berbu kukuruza u Vojvodinu), a na privremeni rad u inostranstvo (uglavnom u Austriju) je u novije vreme otišlo 30-ak porodica.
Na bazi zastupljenosti osnovnih funkcija Ličje pripada selima sa seoskim centrom. U naselju se nalazi zdravstvena ambulanta, apoteka, veterinarska stanica, pošta, zadružni dom (iz 1969), osmorazredna škola (u Barju), stara zgrada četvororazredne škole (u Selu), mesna kancelarija za šest sela (Ličje, Gornje Dragovlje, Šebet, Semče, Veliki i Mali Vrtop), pijaca – pijačni dan ponedeljak, spomenik palim borcima u Drugom svetskom ratu i žrtvama fašističkog terora, benzinska pumpa, dve prodavnice, kafana i dr.
Uređenje naselja.
Meštani su se u prošlosti snabdevali vodom iz individualnih bunara i sa izvora Karapajilski, Miračijski, Luganski i Pećarski kladenac, zatim Polje, Stublina, Šopa i Gaber. Između dva svetska rata izgrađene su tri javne česme — na Selištu i u mahalama Hanovi i Ševarin do. Danas je vodosnabdevanje kolektivno – preko pet mahalskih vodovoda, za čije potrebe su kaptirani izvori na potesima Čuka, Polje, Zabel, Gaber i Šopa. Stoka se napajala sa Jovanovske reke i iz bunara.
Selo je elektrificirano 1964, a telefonske veze dobija 2003. godine.
IZVOR: Prema knjizi Marije Antić „Antropogeografska proučavanja naselja Zaplanja“ na osnovu ispitivanja tog područje od 2005. do 2010. godine, edicija Koreni – Službeni glasnik, Beograd. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)