Poreklo stanovništva sela Šajkovac, opština Podujevo – Kosovski okrug. Prema knjizi dr Kosovke Ristić „Malo Kosovo“, a prema podacima prikupljanim u sedmoj deceniji XX veka – izdanje u Prištini 1971. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela i komunikacije.
Šajkovac se nalazi u južnom delu Malog Kosova. To je jedno od onih sela koja su primaknuta višim delovima istočnog kotlinskog oboda. Šajkovac se nalazi na putu koji povezuje sela iz gornje Batlave sa Podujevom. U širem smislu, ovaj put spaja dolinu Kosanice sa Gornjom Jablanicom, preko Malog Kosova.
U odnosu na okolna sela, Sajkovac je znatno izdvojen. Nalazi se u podnožju brda čija se visina naglo penje prema istoku, gde konačno pređe u najviše delove oboda. Šajkovac je izdvojen i u odnosu na samu kotlinu. Po njegovom geografskom položaju se može ubrojati u ona mesta u koja su se najradije naseljavali prvi albanski doseljenici. Udaljen je od glavne kotlinske komunikacije, na dodiru je nizije pogodne za obradu zemlje prema nižim delovima kotline na zapadu i brdovite zaleđine na kojoj ima dosta šume prema istoku. To su bila najpogodnija mesta za naseljavanje albanskog življa, koje je dolazilo iz brdovite Albanije, ili iz krajeva sličnih po tim prirodnim uslovima.
Tip sela.
Sajkovac je pretežno albansko selo. U njemu ima dve grupe naseljenika, jedni su stariji naseljenici, a drugi muhadžiri. On je podeljen u mahale, ali se ta mahalska podela uglavnom odnosi na one najstarije albanske naseljenike, dok su muhadžiri više poznati po rodovima nego po mahalama.
To je selo zbijenog tipa. Visina zidova kojima su ograđena dvorišta njegovih stanovnika ni u jednom selu nije tako upadljive kao u Šajkovcu. Put je kroz selo nešto sužen, pa je tako siv i prašnjav kolovoz omeđen isto tako sivim neokrečenim debelim zidovima od ćerpiča. To prolaznika upozorava na prošlost koju je ovo naselje imalo.
Najveći deo sela se nalazi na slabo izraženoj dubničkoj terasi koja je, tu i tamo, očuvana po istočnim delovima kotline.
Mahale u selu i poreklo stanovništva.
Jupoli mahalaje naseljena potomcima najstarijih naseljenika u ovom selu. To su:
-Jupoli, doseljeni direktno iz Malesije. O vremenu doseljavanja nema tačnih podataka. Zna se da su iz fisa Bitić. Ovaj naziv fisa se kod nas pominjao samo jednom i dato je objašnjenje da su ti naseljenici dobili to ime po reci iz severne Albanije, koja se tako naziva, a oni su iz doline u njenom gornjem toku doseljeni u Malo Kosovo. Ta reka Bitići je desna pritoka Drima i protiče kroz kraj u kome dominira fis Beriše.
Muljoli mahala je jedna od većih, jer u njoj ima oko 12 kuća. Poznati su kao:
-Muljili, a doselili su se iz Albanije kada i Jupoli. Došli su iz istog kraja i pripadaju istom fisu.
Ukelji. mahala je takođe naseljena starijim naseljenicima Albancima. U njoj ima 14 kuća, a stari su im bili u krvnom srodstvu. Mahale su dobile imena po glavama porodica koji su se doselili iz Albanije. Uka i Mulja su bili braća, a Ujup, unuk jednog od njih. Prvo su se doselili Uka i Mulja sa svojim porodicama, a odmah posle njih i Ujup sa svojima. Međutim, Ujup nije došao pravo u Šajkovac, već je izvesno vreme živeo u Belom Polju, pa se onda preselio. Kaže se da je u Belom Polju živeo kratko vreme, ali se ne kaže koliko. Smatra se da je glavni razlog, koji je uticao na preseljavanje Ujupa iz Belog Polja, bilo neslaganje sa fisom Beriše, koji je tamo dominirao.
U Sajkovcu ima i muhadžira. Oni nisu strogo po mahalama podeljeni, ali se tačno zna ko je odakle naseljen, pa se tako i nazivaju.
-Obrandža ima tri kuće. Oni su doseljeni kao i svi drugi muhadžiri. Došli su iz sela Obrandže i pripadaju fisu Kiljmen.
-Maćastenci su se prvo doselili u Sibovac, ali su se brzo preselili u Šajkovac. Ima ih pet kuća, a pripadaju fisu Kiljmen.
-Prevetica ima tri kuće. Oni su prvo živeli u Glavniku, a zatim su se preselili u Šajkovac. Oni pripadaju fisu Sopa.
-Rudari su iz Rudara. Doselili su se iz Donjeg Ljupča, a otuda. ubrzo posle dolaska iz Kosanice, u Šajkovac. Ima ih 6 kuća i pripadaju fisu Krasnići.
-Maćasteni su doseljeni 1955. godine iz Dumoša, inače su muhadžiri, doseljeni iz Mačje Stene, pripadaju fisu Kiljmen. Iste je godine preseljena i jedna porodica iz Konjuševca. Tamo su pripadali starijim albanskim naseljenicima iz fisa Beriše.
Dve kuće:
-Sadrija se računaju kao Cigani. Doselili su se u Šajkovac pre 1950. godine iz okoline Polatne, u Gornjem Labu.
O vremenu naseljavanja prvih albanskih stanovnika u Šajkovac imamo jedan dosta pouzdan izvor koji, sa malom rezervom, možemo primiti kao tačan. Stanovnici Šajkovca su nas obavestili da su im stari njihovi pričali da je u vreme njihovog naseljavanja u Šajkovac, u Malom Kosovu a i u samom Šajkovcu, bio glavni »gospodar« Malić Paša Džinić. Tako su i oni odmah po dolasku postali njegove čifčije. Malić Paša Džinić se pominje u boju na Deligradu. On je sa vojskom iz svog pašaluka želeo da pomogne gušenju ustanka u Srbiji. To je, dakle, bilo početkom XIX veka. Šajkovac je bio begovska svojina sve do 1914. godine, a poslednji njihov beg je bio Hadži Hajrula beg. Naši sagovornici su nam rekli pa čak i oni pamte kada je okolina ovog sela bila skoro neobrađena. Bilo je, kažu oni, tada manje stanovnika i manje obrađene zemlje. Zato su oni često svoju stoku terali na pojilo čak u Surkiš, da im se tamo stoka pored Surkiškog vira odmori i osveži. Polje je, kažu oni, bilo u to vreme pusto.
Pored Albanaca u Sajkovcu ima nekoliko srpskih i crnogorskih kuća. Ovi su stanovnici doseljeni mahom posle prvog svetskog rata.Tako su:
-Otovići doseljeni oko 1924. iz Vasiljevca, na dobijenu zemlju. Oni su i u Vasiljevcu živeli samo od kraja prošlog veka, jer su poreklom Crnogorci (došli su kada i svi ostali Crnogorci, u taj kraj).
-Savkovići su iz Gubavaca. Doselili su se 1930, na kupljenu zemlju. Iz Vasiljevca su se 1924. doselili i:
-Božovići. Oni su takođe Crnogorci. Iste su godine došli i:
-Vukovići, takođe iz Vasiljevca, na dobijenu zemlju. I oni su Crnogorci.
-Kozići su se doselili iz Brusa 1930. godine. Oni su se prvo doselili u Svetlje, oko 1924, kada i Kozići, koji sada žive u Svetlju, pa su se tek posle 6 godina doselili u Sajkovac.
Ima Crnogoraca koji su doseljeni iz Crne Gore direktno. To su:
-Vranići. Oni su se doselili 1924, na dobijenu zemlju.
-Vojvodići su doseljeni iste godine iz okoline Nikšića. Njih ima četiri kuće, a doselili su se na dobijenu zemlju.
Još nekoliko albanskih kuća ima u Šajkovcu čiji su stanovnici doseljeni iz okolnih sela. Tako je iz Brajina doseljeno tri porodice. Jedna je:
-Ratkocer, doseljena iz Retkocera i pripada fisu Krasnići.
-Hasani su iz Brajine doseljeni tek oko 1961. godine, a tamo su doseljeni među prvima i pripadaju fisu Beriše. Iz istog sela su i:
-Bećiri, pripadaju istom fisu. Ove tri porodice su preseljene iz doline Batlave, zato što im je imanja poplavilo Batlavsko jezero.
IZVOR: Prema knjizi dr Kosovke Ristić „Malo Kosovo“, a prema podacima prikupljanim u sedmoj deceniji XX veka – izdanje u Prištini 1971. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)