Poreklo prezimena, selo Režance (Kačanik)

Poreklo stanovništva sela Režance, opština Kačanik – Kosovski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Kačanička Klisura“, (podaci prikupljeni 1940. i 1948. godine). Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo se nalazi u gornjem delu Ortice, desne pritoke Lepenca. Kuće su poređane na zaravnima sa obadve strane reke.

Vode.

Stanovništvo dobija vodu iz 11 bunara, koje se nalaze po dvorištima, i nekoliko česama. Glavnije česme su: Kroj, Irija i Teljudžit.

Zemlje i šume.

Seoske šume i utrine nalaze se oko sela po kosama i na dolinskim stranama. Njive su ispod sela duž Lepenca i samo nekoliko iznad Asovske Mahale i oko Ortice. Nazivi pojedinih mesta su: Osoj, Naja, Ograda, Pržina, Derven, Livadica, Smak, Nikola (tu su ranije bile njive), Libo Glava, Šulan (Prisoj), Zabel, Kiša (Crkva), Kodra Dulas (Dulovo Brdo), Kodra Mojave (Veliko Brdo).

Tip sela.

Prvobitno Režance sastojalo se iz jednog dela (od današnje mahale Rogač) i po tipu je bilo zbijeno. Sredinom 19 veka na južnoj strani atara izdeljeni seoski stanovnici osnovali su Asovsku Mahalu (udaljenu oko 1 km), a od početka ovog veka na isti način osnovali su još Malič (na istoku oko 2.5 km) i Orticu ili Hunel-Mahalu (nazvata Ortica po reci; leži oko 0.5 km jugozapadno od glavnog seoskog dela).

Režance ima ukupno 38 domova (1948 g.). Rodovske su kuće, izuzev y mahali Ortica ili Hunel, među sobom izmešane. Najveći deo stanovništva selo je dobilo priraštajem, a kuća deobom i raspadanjem zadruga. Mahala Rogač ima 14, Asovska 9, Ortica 8 i Malič 7 domova.

Prošlost i starine.

Preci današnjih muslimana, koji su se od kraja 18 veka doseljavali iz Severne Arbanije, u Režancu su zatekli stare pravoslavne južnoslovenske rodove. Od njih i sada se pamti o rodu Stojanovci. Oni su bili toliko bogati vinogradima i vinom da je jednom, kada im se izlilo vino u podrumu, potekao potok od koga se obojila voda u Lepencu. Opšte je predanje da su pravoslavni stanovnici iz Režanca na dan sv. Ilije, zbog slave, dolazili u susedni goranački manastir.

Prvobitno pravoslavno stanovništvo živelo je uglavnom delu sela sada zvanom Rogač Mahala, a na mestu zvanom Kiša (severozapadno od sela) imalo je crkvu sv. Đorđa. Druga seoska crkva nalazila se na jugoistočnoj strani naselja. Sa namnožavanjem muslimanskih doseljenika, pravoslavno stanovništvo iz Režanca se potpuno iselilo.

Jugoistočno od Režanca, na daljini od oko 1 km (desno od reke Ortice), nalazi se uzvišenje zvano Kepi Isar (Hisar). Na temenu uzvišenja, nalaze se ostaci od zidova, crepovi i postoji rupa gde se sada za vreme kiše sklanjaju čobani. Kome je pripadalo ovo utvrđenje i kada je razoreno, današnji doseljeni seoski rodovi ne znaju.

Godine 1900. Režance je imalo 16 muslimanskih domova.

Poreklo stanovništva.

Svi su sadašnji seoski stanovnici doseljeni muslimani arbanaškog govora. Rodovi su:

-Rogač (4 k), od fisa Beriš. Računaju se kao prvi muslimanski doseljenici. Ovde su došli krajem 18 veka (Bećir, živ, 50 godina–Redžep-Sejdo–Alil-Jašar, koji se doselio). Žive u istoimenoj mahali.

-Džon (6 k), od fisa Beriš. Doselili su se krajem 16. veka iz Severne Arbanije. Žive u mahali Rogač.

-Beram (4 k) i:

-Redžalar (6 k) u mahali Rogač. Doselili su se iz Severne Arbanije u isto vreme kada i rod Džon. Pripadaju fisu Beriš.

-Malič (3 k), od fisa Beriš. Doselili su se iz Severne Arbanije kada i gornji rodovi. Najpre se naselili u mahali Rogač, a posle su osnovali novu mahalu, koja je dobila naziv po njihovom rodovskom imenu.

-Asovci (8 k), od fisa Beriš. Doselili se iz istog mesta kao i prednji rodovi. U selu su od oko 100 godina. Najpre su živeli u mahali Rogač, a posle osnovali istoimenu mahalu.

-Huned (7 k), od fisa Beriš. Doselili se u 19 veku iz Severne Arbanije. Po doseljenju neko vreme živeli u mahali Rogač, a od pre 15 godina, na mestu gde su imali trla, osnovali su mahalu Ortica (ime po mestu kraj reke) ili Hunel.

Pre 40 godina dve porodice od roda Redžalar iselile su se u Skoplje. U Skoplje se iselila i jedna porodica od roda Malič pre 10 godina.

Privredne prilike.

Atar Režanca imao je 1947 g. 119 ha pod oranicom (kukuruz 38, pšenice 28, ječam 28, raž 19 ha i drugo), 1 ha pod vinogradima, 55 ha pod pašnjacima i 28 ha pod šumom. Prihodi od zemljišta su slabi. To se vidi iz pojave da nema seljaka koji mogu da ishrane kuću svojim žitom preko cele godine.

Radi potrebe zemljoradnje i zbog ishrane, stanovnici drže stoku. 1948 g., u selu je bilo ukupno: goveda 110, ovaca 117 i koza 344. Koze su više zastupljene, jer se one leti lakše napasaju u šumaricama, a zimi hrane lisnikom.

Za život stanovništva u Režancu veliki značaj ima fabrika cementa „Šar“ u susednom naselju Đeneral–Jankoviću. Iz svake seoske kuće u fabrici radi po jedan muškarac; njegovom zaradom pomažu se ukućani u izdržavanju.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Kačanička Klisura“, (podaci prikupljeni1 940. i 1948. godine). Priredio saradnik Porekla Milodan.