Poreklo prezimena, selo Popina (Trstenik)

Poreklo stanovništva sela Popina, opština Trstenik – Rasinski okrug. Prema knjizi Momčila R. Todosijevića „Podgočka naselja trsteničkog kraja“, izdanje Beograd 2008. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan

Položaj i tip sela.

Popina se nalazi jugozapadno od Trstenika, na udaljenosti od 10km. Seosko je naselje razbijenog (drumskog) tipa. Naselje je smešteno u erozivnom proširenju doline Popinske reke, na nadmorskoj visini 195-290m, na padinama Gavranice (362m), J agodinog brega (405M) i G radca (449m). Selo ima dve celine: Popinu i Malu Popinu.

Atar sela je veličine 724ha i graniči se sa atarima sela: Osaonica, Trstenik i Čairi (sa istoka), Brezovica sa juga i Dublje (sa zapada i severa). Simbol sela predstavlja vodenički kamen, zbog ranije dominantne izrade vodeničkog kamenja.

Postanak sela.

Selo je staro srednjevekovno naselje. Godine 1718. Navedeno je da nema domova, “selo bez stanovništva. Poznato je da je selo imalo domove na većoj nadmorskoj visini, čak i na J agodinom bregu. Bilo je i više domova u Maloj Popini. Sada se sve više naseljavaju pored glavnog puta i pored Popinske reke.

Starine u selu.

Ima očuvanih ostataka hrama (Porta) na mestu sadašnjeg seoskog zapisa. Na brdu Gradac ima ostataka rimskog utvrđenja. Smatra se da je bilo sa manjom posadom koja je kontrolisala put uz Popinsku reku prema Župi. Ispred utvrđenja je izvor “Crvena„. Meštani veruju da je tu bila i crkva. U ostacima utvrđenja pronađena je tepsija Dukata. Pri prolasku, krava je nagazila ploču i kada se ista iskrivila pokazali se dukati.

Meštani kažu da je 1960. godine neki Turčin po nekoj mapi i skici tražio te dukate. Žuta strana prema Rogovima (513m) ima stubove i alke na njima. Meštani veruju da su to alke gde su vezivani čamci.

Zemlje i šume.

Atar sela podeljen je na potese. Potesi i bregovi u ataru su sledeći: Iričanka je ravan deo ispod sela između puta i Popinske reke. Tu jedan broj domaćinstava gaji povrće, ali ima i njiva sa drugim kulturama. Kamenica je potes dosta raznovrstan po konfiguraciji i prisutnim uzgajanim kulturama. Obuhvata dolinu reke Kamenice, obradive površine, bašte, voćnjake, šume. Stojkovina je potes od Trstenika prema Rogovima, najvišem vrhu u tom delu. Sada su šume, ali su ranije to bili vinogradi. Glavica je obrasla šumom, ali ima i pašnjaka. Mala Popina je potes između Rogova i Gradca. Ima tu naseljenih porodica, a širi prostor čine livade sa sočnim pašnjacima. Tu je deo koji se zove Staro Selo. Jor je potes koji je nekada obilovao šljivacima i pašnjacima, a sada je najvećim delom pod šumom. Gradac (393m), vrh koji se strmo diže od Popinske reke. To je nekada bilo utvrđenje sa posadom koja je kontrolisala prolaz dolinom Popinske reke. Jagodine Brdo je nekada bilo naseljeno. Sada je obraslo šumom.

Vode.

Popinska reka protiče sredinom sela. Vodu ima preko cele godine. Ranije su na njoj bile vodenice i jedna valjara sukna, Kroz zaseok Mala Popina teče Đakovački potočić, čiji je izvor ispod brega Rogovi. To je desna pritoka Popine. U ataru ima više izvora. To su izvori odakle počinju mali potočići. Meštani najradije pričaju o izvoru “Crvena„ koji se nalazi na istočnoj strani Graca. Posada utvrđenja odatle se snabdevala vodom. Meštani veruju da je tu bila crkva na u vodu stavljaju metalne novčiće. Snabdevanje meštana vodom je iz gravitacionih vodovoda.

Komunikacije.

Kroz Popinu prolazi put koji se od magistrale iznad mosta na Popinskoj reci odvaja i prati rečni tok prema selu Leskovici, a usput se odvaja jedan krak za Dublje i Stublicu. Iz centra sela jedan put odvaja se za zaseok Đakoviće. Meštani imaju stalnu autobusku liniju za Trstenik. Glavni put je asfaltiran. Prema Brezovici je asfaltiran 1977. godine. Ovaj put, koji preko Popine, Brezovice i Leskovice vodi za Župu, a zatim za Prokuplje proglašen je 1927. godine za Oblasni put. Na Kamenjačkoj reci napravljen je most 1928. godine, koji je i sada u upotrebi.

Zanimanje stanovništva.

Meštani imaju mali prostor za bavljenje ratarstvom, pa se bave voćarstvom i zanatstvom. Najveći broj meštana bavio se tesanjem i obradom kamena: obrada sokle za zidanje podruma i temelja kuća, izrada korita, santrča za bunare, izrada nadgrobnih spomenika, vodeničkog kamenja i sl. Nije poznato od kada se bave ovim zanatima, klesanjem kamena, ali je Vujica Pajević 1885. god. ubeležen i pored imena stoji “kamenorezac”.

Rabadžije iz okolnih sela volujskim kolima prevozili su proizvode popinskih kamenorezaca na udaljene prostore Jugoslavije.

Sada pored pomenutih poslova ovim kamenom ukrašavaju česme, ograde, fasade i slično.

Samo se poneko bavio drugim zanatima — Čomagić Stanojlo bio je opančar, Stojaković Mihajlo i Nikola, kovači.

Školstvo.

U selu je dugo vladala nepismenost. Zabeleženo je da 1898. godine zna da čita i piše 14 muškaraca i 1 žena. Do otvaranja škole u Popini deca su išla u Dublje, a još ranije u Trstenik.

Škola u Popini počela je sa radom školske 1939/40. godine, a prvi učitelj bila je Zdravka J aćimović iz Zaušja (Bileća). Škola je počela sa radom u privatnoj kući Rajka Pajevića, a 1947/48. godine u kući je Radoslava Krstića. Zatim je škola prešla u kuću Radoja Krstića, pa u njegovu kamenorezačku radionicu. ·

Useljenje u novu školu svečano je obavljeno 29. novembra 1964. godine. Škola je dobila ime “Radoje Krstić”. U dvorištu škole 1983. god. postavljena je skulptura od kamena. Autor je Adžić Božidar, profesor. Gromada kamena izbušena sa više strana, simbolizuje patnju, povrede, ožiljke, koje je neprijatelj nanosio našim ljudima. A oni trpe i opstaju, a ožiljke nose na sebi i u sebi. Osmogodišnja škola počela je sa radom 1963. godine.

Ostali podaci o selu.

Posle Drugog svetskog rata mladi počinju da se interesuju za sport, ali omladina sela počela je da se bavi organizovanije sportom kada je asfaltiran sportski poligon pri školi i kada je napravljeno fudbalsko igralište.

Sportsko društvo “Popinski borci” registrovano je 18. 01. 1979. godine, a ponovo registrovano 27. 05. 1985. godine, odgovorno lice Milan Radmanovac.

Zdravstvena ambulanta otvorena je 1978. godine i opslužuje i Dublje, Brezovicu i Stublicu.

Za potrebe više sela otvorena je i Veterinarska ambulanta, ali nije dugo radila.

Selo ima više kulturno istorijskih spomenika.

Spomenik pored Popinske reke i puta Trstenik – Vr. Banja je skromna mermerna piramida borcima Kraljevačkog partizanskog odreda palim 15. oktobra 1941. godine u borbi protiv Nemaca. Tu je branjen prilaz Kraljevu, gde je izgubilo živote 42 mladića, a to je skoro cela Vrnjačko–trstenička četa.

Bista Radoja Krstića postavljena je u dvorištu Osnovne škole “Radoje Krstić”. Bistu je uradio 1973. godine Dušan Ćirić, nastavnik iz Trstenika.

Spomenik Popinskoj borbi posvećeno je još jedno obeležje podignuto na mestu gde su bili položaji rodoljuba, nazvano Spomen park (6,8ha). Objekat je otvoren 1981. godine. Projektant je bio Bogdan Bogdanović, prof. arhitekture iz Beograda. Simbolika Spomenika: okrugli otvori podsećaju na cevi oružja, a piramidalni oblik srednjeg dela simbolizuje nišan puške pomoću koga su usmeravani kuršumn i nanošeni gubici neprijatelju. Prostor je bio uređen za skupove i manifestacije. Staze su korišćene za moto trke, čemu su bile prilagođene, sada izrovane i neupotebljive.

Selo slavi Spasov dan. Okupljanje se vrši u centru sela.

Selo nema crkvu. Pripada parohiji brezovačkoj .

Meštani se sahranjuju u dva groblja. Gotovo je u centru sela, a drugo u zaseoku Mala Popina.

Poreklo stanovništva.

-Babići

Ista familija sa Babićima iz Brezovice, samo kasnije (posle 1862) doseljeni iz Župe (Rogavčina).

Slava: Sv. Trifun.

Broj porodica: Popina 5, Novo Selo 1.

– Vasiljevići

Najverovatnije poreklom iz Crne Gore. Meštani ih nazivaju Piperi. Prvi su Stevan (rođen 1830) sa sinovima: Radivoje, Milorad, Živko, Vladislav; zatim Milenko sa sinovima Vojislavom i Borivojem. Zbog nedostatka dokumentacije nije se moglo utvrditi u kom je srodstvu Milenko sa Stevanom (brat ili sin).

Slava: Sv. Nikola.

Broj porodica: Popina 6.

– Grozdanići

Prvi se pominje Pavle (rođen 1837).

Slava: Sv. Đorđe.

Broj porodica: Popina 1, Zemun 1.

-Đukići

Predak im Doseljen iz Ploče. Nepoznato je ime doseljenog pretka, ali se zna da je imao sinove Jovana i Vučka.

Broj porodica: Popina 12, Vr. Banja 3, Trstenik 1.

Slava: Alimpije Stolpnik i Đurđevdan.

-Đakovići

Nepoznato je odakle su se doselili. Poreklom su od Fatića, Plav (Gusinje). Pri doseljenju menjali su porodična imena u Jankoviće, Nikoliće, a posle 1863. godine ponovo se svi vraćaju na Đakoviće. Poznati su kamenoresci braća: Dušan, Miloje i Miljojko. Milan je otišao na miraz u Brzeće, a Sreten u Odžake. Živadinov sin Stevan u jednom mandatu obavljao je funkciju podpredsednika SO Trstenik. Nije se moglo iz arhivske građe utvrditi u kakvim je rodbinskim odnosima Sofronije (sin Vojislav, rođen 1885) sa ostalima u familiji.

Slava: Mitrovdan i Jeremijindan.

Broj porodica: Popina 9, Trstenik 3, Vr. Banja 2, Odžaci 2, Beljici 1.

– Jankovići

Nepoznato je odakle su doseljeni. Pojavljuju se tri porodice Jankovića. Janićije (r. 1816), sin Josip i unuk Nikola i sin Gligorije. Braća Jankovići – Nikolići: Petar, Aleksije (i sin Jovan), Jevrem (i sin Bogoljub) i Todosije. Stojković Janko i sinovi Nićifor i Petar; od njih ima potomstva.

Slava: Sv. Toma.

Broj porodica: Popina 2, SAD 1, Trstenik 2.

– Krnjinci

Doseljeni od Peći (Kosovo), selo Krnjina. Nastanjeni u Maloj Popini, ali i na Jagodinom Brdu (koje je dobilo ime po baba J agodi). Pominju se među prvima, ali nisu mogli da se uklope u rodoslov familije: Miloš, Stevan, Antonije. Popisom 1863. godine nisu obuhvaćene sve porodice Krnjinaca. Nikola Krnjinac je radio nadgrobne spomenike. Živan Lukin, u periodu od 1983-1985, držao je farmu bikova u turnusu od 120 grla. Jedno vreme Držao diskont piva Pivare Bečej. Živanov sin Dragan radi u finansijskoj službi Opštine Trstenik, kao načelnik službe. Slavko, sin Aleksandra, poznat je sportista-fudbaler.

Slava: Sv. Arhanđel i Velika G ospoina.

Broj porodica: Popina 6, Vr. Banja 3, Trstenik 1.

– Krstići

Došli iz Krive Reke. Prvi se pominje Jaćimović Krsta (rođ. 1816). Kamenorezačkim zanatom bavili se Radoje Milosavljev i Radoslavljevi sinovi Ljubinko i Miloš. Miloš i Njubinko (braća) radnju registrovanu u Kraljevu drže od 1949. godine. Sada kamenorezačku radnju “Granit plus“ drži u Kraljevu. Krstić Gordan, od 1997. godine. Istaknuto mesto u ovoj familiji ima Krstić Radoje (rođen 1894. god.). Pre Drugog svetskog rata imao je samostalnu kamenorezačku radu sa više upošljenih radnika. Kao vrlo mlad počeo je da se bavi politikom. Tri puta uzastopce biran je za predsednika dubljanske opštine. Po dolasku Nemaca 1941. Godine Radoje pristupa pokretu otpora. Drži patriotske govore po mnogim mestima. Rasinski partizanski pokret izabrao ga za zamenika komandanta, ali ga ostavlja na terenu. Nekoliko puta je hapšen, ali i puštan iz pritvora. Bio je izabran za većnika AVNOJ–a, a kada je trebalo da krene na zasedanje u kući je uhvaćen od četnika i potom nađen na 2 kilometra prema Goču zaklan 6. novembra 1942. godine. Njegovo ime nosi škola u Popini i jedna ulica u Trsteniku. Spomen bista postavljena mu je u dvorištu škole. Jovanov Ljubiša bio je u jednom mandatu predsednik Omladinske organizacije Opštine Trstenik.

Slava: Sv. Nikola.

Broj porodica: Popina 2, Trstenik 1, V. Banja 1, Ribnica 1.

– Miljojkovići

Nepoznato odakle su doseljeni. Prvi se pominju braća: Mijajlo (rođ. 1828), Nikola i Petar. Zatim i Filip, a nepouzdano je da je njihov brat. Vukašin je pravio spomenje od peščara.

Slava: Sv Đorđe  Alempije (velika), Sv. Ilija, Sv. Nikola, Đurđevdan.

Broj porodica: Popina.

– Pajevići

Doseljen predak je iz Jošaničke Banje. Pajevićima je postojbina selo Cuce pored Cetinja. Vujica je ubeležen 1885. godine kao zanatlija kamenorezac. Njegov sin Radomir bavio se istim zanatom. Miljkov Radomir je profesor u Vrnjačkoj Banji. U arhivskoj građi pojavljuje se i Vukosav i sin Dragoljub, ali se nije pronašla rodbina.

Slava: Sv. Jovan.

Broj porodica: Popina 3.

– Radmanovci

Predak im doseljen iz Brusa, selo Radmanovo. Prvi predak imao je tri sina. U arhivi smo pronašli samo Radivoja, a za druga dva samo njihove sinove. Radivoje je rođen 1813. godine. Glišini sinovi Dragutin I Božidar nestali su u ratu.

Slava: Sv. Sava i Sv. Simeon.

Broj porodica: Popina 3, Trstenik 2, Štulac 1, Vrnjci 1.

– Risimići

Risima, majka Jovanova, došla je iz Crne Gore i dovela Jovana. Miladinov sin Vukoman poginuo je u Prvom svetskom ratu. U popisu 1863. pojavljuju se Jovan Čeperković i sin Miladin.

Slava: Alempije Stolpnik i Đurđev dan.

Broj porodica: Popina 4, Ruđinci 1.

– Stefanovići

Doseljeni iz Crne Gore. Pripadaju bratstvu Vasojevića. Prezivali se Vasići, a negde Vasiljevići, pa su po Stefanu uzeli porodično ime Stefanovići. Zabeleženo je da je Milan umro 1842. godine, a u kakvim je rodbinskim odnosima bio sa Radenkom i Stevanom nije se moglo utvrditi. Radenko, koji je bio Stevanove starosti, imao je sina Agatona, dalje se gubi trag.

Slava: Sv. Luka.

Broj porodica: Popina 2, Vr. Banja 4.

– Čomagići

Doselio im se predak iz Jošaničke Banje, zaseok Čomage. Stanojlo Milošev bio je opančar. Miljojko se prezivao i Kovandžić (pčelar).

Slava: Sv. Arhanđel Mihajlo.

Broj porodica: Popina 5, Brezovica 1, Vrnjci 1.

– Čolići

Predak im se doselio iz Čolinog Polja (Mitrovo Polje) iz Župe. Stojadinovi sinovi Stevan i Stanojlo i Njubodragov Mihajlo poginuli su u Prvom sv. ratu. Ljubomir je učestvovao u Srpsko-turskom ratu 1877/78. god. i ranjen je na Samokovu kod Kuršumlije 1878. godine.

Slava: Sv. Arhanđel.

Broj porodica: Popina 5, Trstenik 3, Dublje 1, Ribnik l, Kruševac 1, Beograd 1, Brezovica 2.

Doseljeni y XX veku u Popinu

1. Palić Bogomira Tomislav, iz G. Crnišave;
2. Pešterac Radoš, iz Odžaka, došao na miraz u domaćinstvo Krnjinac Jagode;
3. Petrašinović Vučko, iz Dublja, usinjen od Krnjinac Krste;
4. Pecić Radojica, Doseljen iz Dublja;
5. Milosavljević Milorad, došao u domaćinstvo Vasiljević Jovanke;
6. Ivanović Trajko, iz Dublja, došao na miraz u domaćinstvo Vukić Hege;
7. Miodragović Novak, iz Brezovice, u familiju Radmanovac;
8. Lakić Radojica, iz Velike Drenove, usinio ga Marković Živadin;
9. Trifunović Milan, došao iz Stublice.

IZVOR: Prema knjizi Momčila R. Todosijevića „Podgočka naselja trsteničkog kraja“, izdanje Beograd 2008. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.