Poreklo prezimena, selo Brezovica (Trstenik)

Poreklo stanovništva sela Brezovica, opština Trstenik – Rasinski okrug. Prema knjizi Momčila R. Todosijevića „Podgočka naselja trsteničkog kraja“, izdanje Beograd 2008. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan

Položaj i tip sela.

Brezovica je seosko naselje razbijenog tipa, na stranama doline Brezovačke reke, desne pritoke Zapadne Morave, uokvirena bregovima Gradac (449m), Rogovi (513m), Drenjak (716m), Magarčić (536m), a na udaljenosti 12km od Trstenika, na njegovoj jugozapadnoj stani. Graniči se sa sledećim atarima sela: Gornja Crnišava (sa istoka), Leskovica i Stublica (sa juga), Stanišinci (sa zapada) i Popina (sa severa). Ima više zaselaka: Atanaskovići, Kostići, J očići, Babići. Nekada je tu bio i veliki zaselak Todorovac, ali se dosta porodica odatle iselilo.

Ime sela.

Selo ima naziv biogeografskog porekla – po prostranim brezovim šumama. Breza je reč staroslovenskih naroda, biljka za koju se veruje da ima magičnu moć.

Postanak sela.

Selo se pominje u prošlosti, pod turskom vladavinom, kao Stanci (naselje od koliba). Godine 1526. zabeleženo je i kao Brezovica i kao Stanci, sa 9 vlaških kuća. Tadašnji stočari Vlasi, poreklom Grci, bili su pokretljivi sa svojom stokom, pa su zato kuće pravili od lakog materijala, koje su bile više kolibe no kuće. Potes Bačije asocira na tragove ostataka od koliba ili torova, koji su delom i ukopavani, što se može zaključiti po ostacima udubljenja. U prošlosti porodične kuće bile su locirane uglavnom na padinama okolnih brda i bregova, pa se postepeno vršilo preseljavanje bliže Brezovačkoj reci. Taj proces silaženja bliže Reci još traje. Gotovo kod svih familija ima pomeranja u tom smislu.

Starine u selu.

Jedan meštanin se seća kada je u groblju pronađen novčić sa likom, kako tvrdi, cara Konstantina. Pored tragova objekata na Gradcu, ima ostataka i na levoj strani Brezovačke reke, ispod sela. Tu su ostaci temelja, veruje se da je tu bila crkva.

Zemlje i šume.

Atar sela podeljen je na atarske potese. Od doline Brezovačke reke najčešće su se dizale strme strane obrasle šumom, a pri vrhu su zaravni koje su obrađivane: to su njive i vinogradi. Sada su vinogradi uglavnom iskrčeni. Bačije je potes koji se podiže od Brezovačke reke, zahvata njenu desnu stranu, do masiva Gradac i Rogovi. To su livade koje su nekada bile bačije, torovi i stočarske kolibe. I sada su to livade, koje se kose za zimsku ishranu stoke – seno. Gradac i Rogovi su masivi pod šumom. Ravni put je potes koji se prostire od naselja Todorovac prema jugoistoku. Kada počinje da se spušta prema reci Ravni put nosi naziv Rudine. To je obradivi deo, ali deo Rudine zarastao je bagremovom šumom. Brod je potes gde se Bršljanica sastaje sa Leskovičkom rekom. U prošlosti tu nije bilo mosta (izgrađen 1967) pa se gazila reka (brod, kako se to u narodu naziva). Magaračko brdo, od Jagodinog brega, između Brezovačke i Sitrovačke reke, podiže se ovo brdo, koje ima pašnjaka, šuma, ali i obrađenih površina. Da li je na njemu paslo mnogo magaraca pa je po tome dobilo ime, nije poznato. Ržište je južno od Magaračkog brda, a dalje prema jugu levo su Bugarčići, a desno Cerovica, a nastavlja se Baraćsko brdo, a zapadno od njega je Drenjak. U najvećem delu ovi potesi su obrađivani (vinogradi, šljivaci i žitarice), ali su strmiji delovim bili pod šumom. Majdani su strme strane Leskovičke reke, južno od potesa Brod. Tu meštani vade kamen za pečenje kreča. Magarčić je brdo između Majdana i Bršljanice, reke koja se pruža prema jugu. Njegove strane su pod šumom, a visoravan se obrađuje. Sada su njive, a nekada su tu bili i vinogradi. Njegovim razvođem vodio je stari (karavanski) put preko Župe za Prokuplje.

Vode.

Brezovica se nalazi na pobrđu Goča, što je uslovilo da je tu pristustvo vode u vidu rečica i izvora sasvim zadovoljavajuće. Dve rečice koje sakupljaju vodu od izvora i potočića koje teku sa dosta visokih delova Goča, ulaze u naselje u vidu Bršljanice, koja je sakupila vodu levo i južno od Stublice i izvori i potočići koji teku, takođe, sa dosta visokog područja planine Goča i sakupljaju vodu sa atara Leskovice i istočno od Stublice dajući vodu Leskovičkoj reci koja, takođe, teče prema naselju. Obe ove rečice se sastaju na vrhu sela zvanom Brod sa približno istim količinama vode. Dalje njihove vode teku pod imenom Brezovačka reka, sa dosta velikim padom, pa i pri velikim vodostajima ne dovodi do izlivanja vode iz korita. Ulaskom u popinski atar reka dobija ime Popinska reka i kao takva uliva se u Zapadnu Moravu, kao desna pritoka. Sa desne strane Brezovačka reka prima dva potičića sa dosta kratkim tokom, prvi je Todorovac, a zatim Čolicki potok. Sa leve strane Brezovačka reka prima prvo kraću pritoku Zmijak, a zatim pri kraju atara dužu pritoku Sitrovicu reku. Na reci Bršljanici je mali vodopad. Zabeleženo je da su u prošlosti na ovim rekama radile 10 vodenica i tri valjare. Izvora ima više, ali pomenućemo samo izvor Majdan, koji je sa dosta izdašne vode. Meštani se snabdevaju vodom sa osam separatnih vodovoda. Interesantno je da i na ovim brdima bunarske vode nisu velike dubine, kreću se do deset metara.

Komunikacije.

Brezovica je asfaltnim putem i stalnom autobuskom linijom povezana za administrativnim centrom Opštine Trstenikom. Put vodi dolinom Brezovačke reke, a kod potesa Brod odvaja se jednim krakom uz Bršljanicu prema Stublici, a drugim dolinom Leskovičke reke prema Leskovici. Jedan put, preko Todorovca i potesa Ravni vodi za Gornju Crnišavu, ali je loš i teško prohodan. Put Popina – Brezovica, u dužini od dva kilometara, asfaltiran je 1977. godine. Most na Bršljanici za put prema Leskovici širine 6h4m, izgrađen je 1967. godine.

Školstvo.

Ovo selo dosta je udaljeno od Trstenika, pa je meštanima bilo otežano školovanje, tako da je 1898. godine samo njih 16 znalo da čita i piše.

Meštani su stvorili uslove da njihova deca pohađaju školu 1894, kada je otpočela škola sa radom u kući Zorke Radosavljević. Nova škola izgrađena je 1912. godine. Prvi učitelj bio je Milan Nikolić. Škola nije radila u Prvom sv. ratu, a u Drugom sv. ratu četnici su je koristili za smeštaj svojih foramcija i veoma je oštetili.

Učitelj Vasilije Arsić bio je i pčelar, a ostao je u sećanju po tome što je veoma lepo uredio školsko dvorište i podigao voćnjak, a kasnije 1977. stvorio je u školi veoma prijatni ambijent uredivši školu i dvorište što je zabeležio inspektor Gavrilović Dragoslav obilazeći školu te godine.

Ostali podaci o selu.

Putujući Dečji vrtić za Brezovicu osnovan je 1981. godine.

Zadružni dom je napravljen za potrebe kulture, ali je često menjao namenu. Jedno vreme služio je za smeštaj omladine pri izvođenju vojne obuke.

Ispred Zadružnog doma postavljen je Spomenik, posvećen borcima palim u Drugom sv. ratu.

Crkva je sagrađena na starim temeljima. Prvo je tu bila crkva brvnara. Kada je izgorela, na njenom mestu je sagrađena crkva čakmara, a kasnije 1910. godine sadašnja crkva. Kada je brvnara izgorela zvona te crkve odneta su u selo Stanišince.

Seoska slava je Beli Petak.

Omladina sela ima Sportski poligon u Dvorištu škole, koji je asfaltiran i na kome se okuplja omladina.

Sportsko društvo “Krečar” registrovano je 26. 12. 1978. godine, a kao odgovorno lice stoji Živko Miodragović.

Za vreme leta sportsku aktivnost upotpunjuje plaža na bazenu, koji je izgrađen 1969. godine.

Selo je tehnološki počelo da se razvija kada je 1964. godine dobilo struju. I najudaljenije kuće prema Leskovici povezane su električnom linijom.

Dobijanje telefonskih veza, 1998. godine, selo je rešilo vrlo važno pitanje komunikacije, posebno što je dosta udaljeno od centra Opštine.

Mesna kancelarija je u Brezovici, koja opslužuje i

Stublicu. Godine 1846. selo je imalo Primiriteljni sud (opštinu), koji je obuhvatao i Stublicu.

Brezovica je 1859. godine pripadala Kozničkom srezu.

Poreklo prezimena.

– Aćimovići

Došli su iz Stublice, bili Sretenovići. Jaćim (rođ. 1792) došao iz Stublice, pa su njegovi potomci Jaćimovići, a kasnije Aćimovići.

Slava: Sv. Ilija i Sv. Trifun.

Broj domova: Brezovica 2, Trstenik 1.

– Atanaskovići

Nepoznato je odakle im se doselio predak. Prvi se pominju Anđelko, Petar, Miloje i Milenko. Tridesetih godina proteklog veka bila je jedna od brojnijih familija i bogatijih u tom periodu. Imali su podrume u vinogradima i vodenice. Zdravko je bio pinter poznat u kraju. Jovan, Milosavljev sin, bio je prvak Jugoslavije u takmičenju metalaca, a zatim je osvojio i drugo mesto u Evropi.

Slava: Sv. Jovan.

Broj domova: Brezovica 6, Štulac 1, Francuska 1, Vrnjačka Banja 2, Gornji Ribnik (salaši) 2, Pajsak 1.

– Baraći

Mesto Bare kod Leposavića postojbina je svih Baraća. U Brezovicu su došli preko zaseoka Čolići, Strmenica. Pri dolasku, po Mileti, bili su Miletići, a po Veselinu Veselinovići. Miloje je rođen 1792. godine. Inače, šire bratstvo potiče iz Sinja. Odatle su otišli u Crnu Goru (Bijelo Polje), pa odatle u Bare. Dalje su išli preko Kuršumlije. Kada su Baraći došli u Brezovicu, deo familije, kao Bežanovići, otišao je u Novo Selo.

Najpoznatiji iz bratstva je Đorđe Barać (1831–1913), kaluđerski – Sava Dečanac. Bio je episkop žički i iguman dečanski; učestvovao je na Berlinskom kongresu 1878. godine.

Barać Milun pripadnik je Srpske radikalne stranke. Po uvođenju višepartijskog sistema u Srbiji u naše vreme stranka ga birala od 1992. godine za svog poslanika za Narodnu Skupštinu Srbije i to u tri mandata.

Slava: Sv. Nikola.

Broj domova: Brezovica 3, Trstenik 2, Pančevo 1.

– Bogićevići

Doseljeni iz Drenče – došli na miraz. Prvi je Bogićević Tomaš, a kasnije, isto na miraz došao i Vukadin, sin Tomaševog bratanca Petronija, unuk Miluna, praunuk Stevana. U Drenču su se Doselili iz Crne Gore, oko polovine 18. veka. Tomaš je došao na miraz u Paniće, u domaćinstvo Miloja i ćerke mu Vučice. Miladinov Slavko bio je predsednik Opštine, 1934-1948. godine u Brezovici. Dosta kasnije, oko 1860. godine, došao je u Brezovicu na miraz iz Drenče Petronijev sin Vukadin. Đurđev Miloš osnovao je 1991. godine Privredno društvo za proizvodnju i usluge, koje zapošljava 6 radnika i koje je uspešno poslovalo u proteklom periodu.

Slava: Sv. Nikola, Sv. Arhangel (miraz).

Broj domova: Brezovica 3, Vr. Banja 2, Trstenik 4, Osaonica 1, Kruševac 1, Drenča – deo familije.

-Babići

Predak Babića doseljen je iz Ploče, muž Stojane, a Minini iz Bzenice. Majka Petra, Pavla i Radovana, Stojana, rođena je 1813. godine, a Mina 1821. godine.

Slava: Sv. Trifun i Sv. Ilija.

Broj domova: Brezovica 5, Beograd 1, Priboj 1.

-Glidžići

Stanište familije G lidžića je u Starom Trsteniku. Familija je bogata, radna i preduzimljiva. U njoj je poniklo dosta uglednih ljudi: Gvozden (potpredsednik SO Trstenik), Vukosav (doktor medicinskih nauka), Mijuško (likovni umetnik i pisac), Svetislav (direktor škole u Stopanji), Žarko (uspešan privrednik). U Brezovicu se doselio Svetozar. Njegov sin Milan bio je veoma aktivan u selu i šire. Bio je odbornik SO Trstenik, predsednik Mesne kancelarije, delegat kongresa SKS. Kao privrednik dosta je učinio za selo. Otvorio je kafanu, sagradio bazen 1969 (prvi bazen u Opštini), počeo sa razvojem seoskog turizma 1991. godine, a nastavio je uspešno da omasovljava dolazak gostiju i da ide stopama oca njegov sin Zoran.

Slava: (?)

Broj domova: Brezovica.

-Đenedići

Đenedići su doseljeni iz Boturića.  Prvi je doseljen Miloje.

Slava: Sv. Arhanđel.

Broj domova: Brezovica 2, Bučje 1.

-Đurići

Prezivali se i Radovanovići. Milićev otac, najverovatnije je Mijajlo.

Slava: Sv. Arhanđel.

Broj domova: Brezovica 1.

-Đorđevići

Predak im je Doseljen u Brezovicu iz Bugarske. J osa i Antanasije beleže se kao Bugarin. Prvi je u Brezovici zabeležen, rodonačelnik familije, Đorđe Obradović, rođen 1802. godine; prvi predak zabeležen je kao Bugarin Antanasije. Đorđev unuk Vasilije došao je na miraz kod žene (udovice) udate u Papiće.

Slava: Sv. Nikola.

Broj domova: Brezovica 4, Gornja Crnišava 2, Brajkovac 1.

-Jočići

Predak Jočića doseljen je iz Drenče. Prvi je Radovan (rođ. oko 1770) sa sinovima Milošem i Mijajlom. Nije se moglo utvrditi čiji je sin Stojadin.

Slava: Sv. Luka.

Broj domova: Brezovica 8, Vr. Banja 1, Pančevo 1.

-Jevtovići

Predak Jevtovića doseljen je iz Leskovice.

Slava: Mitrov dan i Sv. Sava.

Broj domova: Brezovica 2, Trstenik 1, Ribnik 2.

-Kostići

Predak Kostića naselio se dolaskom iz Drenče. Kao najstariji pominju se Milenko (rođ. 1782. god.) i Milisav (rođ. 1793).

Slava: Sv. Luka i Markovdan.

Broj domova: Brezovica 11, Br. Polje 1, Novo Selo 1.

-Milenkovići

U prvim popisima pojavljuje se Milosav, pod prezimenom Milenković (popis 1837)

Slava: Sv. Arhanđel.

Broj domova: Brezovica 5, Trstenik 1, Grabovac 1, Pančevo 1, Bela Voda 1.

-Miodragovići

Miodragovići u Brezovici doseljeni su iz Leskovice. U Leskovicu doseljeni iz Crne Gore tri brata: Miodrag (Miodragovići), J evta (J evtovići) i Petko (Petkovići). U Leskovici prvi kao Miodragović zabeležen je Cvetko, kao domaćin porodice. Vrlo brzo su se umnožili i proširili po okolnim selima: Brezovica, Jasikovica, Okruglica, Tobolac, Popina. Miljko je usinio svastikića Pantaleju Miletića iz Lopaša. Živojin je došao na miraz u Brezovicu, a njegov sin Novak otišao je na miraz u Popinu. Rankov sin Goran magistrirao je na mašinskom fakultetu i sada radi kao predavač na Mašinskom fakultetu u Kraljevu, a stanuje u Trsteniku.

Slava: Sv. Toma.

Broj domova: Brezovica 13, Tobolac 2, Popina 2, Grabovac 1, Trstenik 2, Australija.

-Mihajlovići

Došli iz Rženice u Paniće. Potomci nisu sigurni da li je otac Sretenu Dragiši i Blagoju, Radoš ili Radoslav.

Slava: Sv. Aranđel.

Broj domova: Brezovica 4, Trstenik 1, Francuska.

-Pavlovići

Pavle je bio Đorđević. Mirko, sin Vidosava, živeo je u Trsteniku. Bavio se pčelarstvom. Imao je dobar pčelinjak y Prnjavoru.

Slava: Sv. Arhanđel.

Broj domova: Brezovica 5, Trstenik 4, Kruševac 1.

-Panići

Panići su došli iz Jelakca. Inače, poreklom su od Berana, ogranak Pantovića. Potomci pamte sećanje predaka da su doseljena tri brata: Pana u Brezovicu, Ćala y Rženicu i Marjan u Dublje. U popisu 1837. godine zabeležen je Panić Mihailo, kao kmet sela. Panići, pri doseljenju u Brezovicu, zauzeli su veliki deo prostora, oko 20ha, između Zmijačke reke i Bršljanice. Rajko Panić bio je predsednik DS u Brezovici 1927. godine. Miloje, sin Vojina, 1929. godine, u čast rođenja princa, odlikovan je, kao ugledni domaćin sela Ordenom Sv. Save V reda. Stanojlo, kao učesnik rata 1877/78, dobio je odlikovanje za hrabrost i doneo pušku kremenjaču sa bodežom 0,80m. Registrovani i poznati proizvođači i isporučioci kreča: Dragomir, Ljubiša, Slobodan, Dragutin, Rajko, Krsta. Najbolji i najtraženiji majstor za pripremu zidanja kamena u krečani za pečenje kreča je Nenad. Milan Panić, nastavnik, bavi se sakupljanjem građe o prošlosti Brezovice. Časlav je jedan od uspešnijih Brezovaca, koga zanimaju tragovi prošlosti, koji se nalaze u ataru Brezovice.

Slava: Sv. Arhanđel.

Broj domova: Brezovica 15, Mataruška Banja 1, Trstenik 2, Novo Selo 1, Prnjavor 1, Selište 1, Bresno Polje 1.

-Petrovići

Doseljeni iz Puovca (Župa). Prvi se pojavljuje Toma (rođen 1803. god.), Mijajlo (rođ. 1813) i Milisav (r. 1817). Po Tomi jedno vreme prezivali se Tomići. Familija Petrović imala je mnogo stradanja u Drugom sv. ratu: streljani su od Nemaca Tihomir i Momir, u zarobljeništvu bili Dimitrije, Đorđe i Boško, a Mirko, Ranko i Milan su poginuli na Sremskom frontu. Miladin je doseljen iz Bogdanja i slavi Sv. Luku.

Slava: Sv. Nikola.

Broj domova: Brezovica 8, Bučje 1, Trstenik 1, Vrnjci 1.

-Petrašinovići

Predak Milen došao iz Srnjana (Bratići). Milanov sin Predrag streljan je od Nemaca 1943. godine, a drugi sin Obren vratio se u Vratiće. Jedan predak odseljen iz Brezovice u Mijajlovac i sada tamo ima više domaćinstava.

Slava: Sv. Nikola i Sv. Nedelja.

Broj domova: Brezovica 3, Čairi 1, Bratići 1.

-Promicaći

Doseljeni iz Drenče. Bili Mijajlovići i Jovanovići. Jovan je rođen 1778. godine, za Miluna nije nađeno ime oca, a verovatno je neko od datih. Bili u zaseoku Todorovac.

Slava: Petrovdan i Petkovica.

Broj domova: Brezovica 4, Štulac 1.

-Rakezići

Preci im živeli u Ploči. Odatle su neki otišli u Gračac, Čaire (zaseok Beljici) i Brezovicu. Prvi se pominje Mikailo i njegovi sinovi Jeremija (rođ. 1813) i Vićentije. Rakezić Božidara Miroslav uspešan je privrednik. Na magistrali Trstenik – Vrnjci otvorio je Restoran “Breza,. Restoran radi od 1998. godine.

Slava: Sv. Nikola.

Broj domova: Brezovica 3, Štulac 1, Beljici 2, Vr. Banja 1, Pančevo 1.

-Radosavljevići

U Brezovicu se predak doselio sa sadašnjim porodičnim imenom. Poreklo vode iz Crne Gore, iz okoline Nikšića, mesto Šekularci. Prvi se pominje Radenko (popis 1831), a zatim i Miloje, Cvetko i Nikola. Pripadnici ove familije bavili su se proizvodnjom kreča i rabadžilukom. Najpoznatiji krečar je Slavko. Milojev Jovan bio je poznat trgovac. Imao je nadimak “Laudan„ što znači da je poznat, da je hvaljen, ili se on sam mnogo hvalio. Najpoznatiji rabadžija koji je sa svojom volujskom zapregom obišao mnoga naselja širom Balkana bio je Slavko Radosavljević.

Slava: Sv. Luka.

Broj domova: Brezovica 10, Trstenik 2, Stopanja 1, Francuska 1, Zagreb 1, Brajkovac 1, Gornja Crnišava 1, Jasikovica 1.

-Račići

Preci Račića živeli su u okolini Polimlja, Crna Gora. U Brezovicu se doselili preko Pleša.

Slava: Sv. Ćirik.

Broj domova: Brezovica 3, Kovanluk (kod Kraljeva) 2, Pula 1, Trstenik 1.

-Simići

Beleženi su i kao Crnčevići. Na sadašnju lokaciju došli su iz zaseoka Todorovac. U arhivskoj građi pronađeni su podaci da su Velimirovi: otac Petronije i deda Sima. U familiji, potomci kažu, otac Pantelija i deda Jeremija. U familiji je najpoznatiji Radosavljev sin Milen. Završio je sve vojne škole i dobio čin generala. Bio je član General–štaba Vojske Jugoslavije, zadužen za informisanje.

Slava: Sv. Luka.

Broj domova: Brezovica 2, Beograd 1.

Doseljeni pojedinci u HH veku

1. Šišković Svetomir, iz J asikovice, došao na miraz u domaćinstvo Aćimović Ljubinke.
2. Miodragović Borisav, iz Leskovice, u domaćinstvo Dačić Dome i ćerke mu Dušanke.
3. Jevtović Dragiša (Gile), iz Leskovice u Paniće.
4. Gašić Aca, iz Selišta, u domaćinstvo Panić Slobodana i ćerke mu Marije.
5. Vukadin Bogićević u familiju Babića.
6. Živanović Zoran, iz Ploče, u domaćinstvo Dumanović Ratka i ćerke mu Dragane.
7. Đonić Vladan, iz Ribnika, u domaćinstvo Panić Miloša i ćerke mu Biljane.

IZVOR: Prema knjizi Momčila R. Todosijevića „Podgočka naselja trsteničkog kraja“, izdanje Beograd 2008. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.