Poreklo stanovništva sela Dragi Deo, Grad Prokuplje – Toplički okrug. Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Pusta Reka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Dragi Deo se nalazi na osojnoj padini rida, koji se kao poslednji ogranak Radana proteže između Dragodelske reke sa zapadne strane i udoline sa istočne strane, i došle do korita Puste Reke kod njenog formiranja. Dragi Deo ima svoj zaselak koji se zove Kruškar. Ovaj zaselak je udaljen od Dragog Dela oko dva kilometra i nalazi se u samom koritu Puste Reke, gde ova nastaje spajanjem Dragodelske, Statovačke i Kurteške Reke.
Tip sela.
Dragi Deo je selo zbijenog tipa i ganiči se sa selima: Marino Kale, Dobra Voda, Bogujevac, Statovac, Bregovina i Bublica.
Ime sela.
Nismo u mogusćnosti da objasnimo šta znači ime ovog podplaninskog pustorečkog sela; da le je naziv došao po privlačnosti ovog mesta sa obilatim pašnjacima pod planinom, koja se nedaleko od sela uzdiže, ili pak po tome, da je zemljište na kome je selo, kod deobe braće pripao kao deo onome ko se zvao Dragi, kako se priča po selu.
Vode.
Pošto je Dragi Deo podignut na ridu, kroz njega ne teče ni jedna tekućica. Zapadno od sela, na oko dva kilometra, teče Dragodelska Reka, čije se izvorišta nalazi na Radanu. Sa južne strane, dubodolinom koja odvaja rid na kome je selo i onaj na čijem je krajnjem delu tvrđava Marino Kale, teče neznatan potok bez imena, čije se izvorište isto tako nalazi na Radan planini, na lokalitetu Ćumuranski Izvor. Ovde su zapravo dva izvora, Veliki i Mali Oman.
Na oko 3 kilometra severno od sela teče Pusta Reka. To su tekućice koje obilaze selo Dragi Deo i pored njega teku.
U ataru Dragog Dela postoje dva kladenca, Ledeni Izvor i Ćumurana. Voda ledenog Kladenca je kaptirana i vodovodom dovedena u selo, te svaka kuća u Dragom Delu raspolaže planinskom tekućom vodom. Što se tiče vode sa izvora Ćumurana, vodi iz njega su upotrebili Bubličani za svoj vodovod i oko toga se sa Dragodelčanima pred sudom parničili.
Postanak sela i prošlost.
Dragi Deo se u prošlosti nalazio blizu saobraćajnice, koja je preko Magaša išla u pravcu Kuršumlije. Osim toga, na istoku, na oko kilometar, nalazila se tvrđava Marino Kale. Na gotovo istom odstojanju, samo na severu, bila je utvrđena antička varoš Bregovinsko Kale. U ataru Dragog dela postoje dva mesta na kojima se topila ruda. Po kazivanju meštana iz Dragog Dela, na lokalitetu Tavanik, koji se nalazi ispod Gornjih Livada, bio je rudnik gvozdene rude. Ispod lokaliteta Tavnik postoje ostaci od zidina i šljake od topljene rude. Na lokalitetu Orasi kao i na drugom lokalitetu koji nosi ime Valog ima zidina, koje ukazuju da je na ovim mestima u prošlosti bilo naselje.
Kada se Dragi Deo dovode u vezu sa Bregovinom iz antičke epohe može se sa sigurnošću govoriti o bujnom i burnom životu na ovom mestu u antičko i rano vizantijskog doba a, verovatno, i u doba srpske srednjovekovne države.
Zemlje i šume.
Dragi Deo ima atar koji se prostire na 822 hektara. Od ove površine oranice i bašte zahvataju samo 138 hektara. to je najmanji kompleks obradive zemlje koji ima ma koje od 53 seoska naselja Puste Reke. Pod voćnjcima je 23, livade 183, pašnjaci 148, šuma 290 dok je neplodno 40 hektara.
Zemlja nosi ove nazive: Lojze, Batolj, Crkvište, Odžaci, Statovački Rid, Poljane, Kamenitica, Suve Kruše, Bkteševica, Skoruša, Orasi, Valog, Tekija, Gumnište, Bostanište, Senjak, Kruška, Srednje Livade, Gornje Livade, Kitanova Bara, Tavanak, Crkvina, Rid, Niže Crkvine i Kod Bogdanove Vodenice.
Poreklo stanovništva.
Dragi deo je seosko naselje čiji broj stanovnika rapidno opada. Od 404 stanovnika popisanih 1953. godine sveo se na 229 – 1971. godine.
Sadašnje stanovništvo čine ovi rodovi:
-Radovanovići-Karaguzovi su doseljeni sa Vlasine.
-Mladenovići – Crnjini su sa Vlasine.
-Radenkovići – Đore (po Baja Džori-Đori) su iz Vlasine.
-Golubovići su sa Vlasine.
-Marinkovići-Karaguzovi su sa Vlasine.
-Veličkovići-Karaguzovi su sa Vlasine.
-Strahinjići su sa Vlasine.
-Stankovići su sa Vlasine.
-Zdravkovići-Karapandže su sa Vlasine.
-Živkovići-Kalajdžije su sa Vlasine.
-Zdravkovići drugi – Raškovci, Romi su sa Vlasine.
-Janković Vukoje je iz Crne Gore.
-Bećirović (Đoka), Rom, ne zna za svoje poreklo.
U zaseoku Kruškar žive ovi rodovi:
–Nikolići-Bugari su poreklom iz Božice, Ljubate, Mađila i Toplog Dola.
-Nedeljkovići –Bugari, su iz istog kraja kao i Nikolići.
-Radenkovići-Bugari su istog porekla kao i prethodni.
-Pešići, isto poreklo.
-Ranđelovići, isto poreklo.
-Đorđevići su doseljeni iz sela Dobre Vode.
Zanimanje stanovništva.
Dragodelčani seju na svojoj oskudnoj zemlji pšenicu, kukuruz i ovas. Sade i krompir za svoje potrebe. Pasulj kao podkulturu. Od voća imaju kruške i jabuke, koje su nasledili od Arbanasa, ali je to sve ostarelo i ne donosi plod. Ima mnogo divljih krušaka, od čijeg roda peku rakiju, kao i od šljiva.
Čuvaju goveda vrste buša i to po 2-3 grla. Ovaca u selu ima oko 300 a nekada ih je bilo 10 puta više. U celom selu imaju samo jednog konja. Svinje uzgajaju za domaću upotrebu.
Dragodalčani su svi od reda građeviinari i idu van sela u pčalbu. Omladina se opredelile za zanate metalske struke dok u selu žive samo starci i žene.
Pre rata u Dragom Delu je bilo ovih samostalnih zanatskih radnji: dva kovača, dve bakalnice, 3-4 stolara, pintera isti toliko. Danas u selu ima samo dva krojača, jedan albatin i kolar. Nemaju ni jednu prodavnicu prehrambene robe što im naročito teško pada.
Kao ustaničko selo Dragi Deo je za vreme Drugog svetskog rata paljen tri puta. Okupator je izvršio masovno streljanje ljudi. Poginulima i žrtvama fašističkog terora podignut je lep spomenik.
IZVOR: Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Pusta Reka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)