Poreklo prezimena, selo Crna Reka (Trgovište)

Poreklo stanovništva sela Crna Reka, opština Trgovište  – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Gornja Pčinja“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih delimično 1940. godine, kao i 1949. i 1950. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Crna Reka je planinsko selo i prostire se u izvorišnom delu Tripošnice na granici njiva, koje su na zapadu, i paše, koja su na padini planine Doganice na istoku.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa izvora i kladenaca. Pojedini izvori su ozidani u česme. Njihovi su nazivi: Bir, Jankov Kladenac, Pojište, Kisela voda i dr.

Zemlje i šume.

Oko kuća su potesi pod njivama, pašom i šumom. Nazivi su ima: Kitka, Svnar, Crnorečki Preslap, Juručke Rtine, Anište, Vagranje, Zajednica, Bukova Njiva, Meče Rupa, Vrla Njiva, Bačevište, Kriva Rtina, Gola Ornica, Gusta Reka, Korito, Srednja Rtina, Redžepov Grob, Plavilo, Markova Rtina, Kolevo Gumno, Zelenci, Prisoj, Sedlarce, Gornje Kolo, Gradiše ili Čukar, Garvansko Osoje, Selište, Lenište, Miladinova Košara, Jelovarnik, Karamanov Rid i Skok.

Tip sela.

Crna Reka je razbijenog tipa. Kuće su rasturene bez reda po mahalama, kojih ima pet. Nazivi za mahale su: Bajinovska (8 kuća), Mijovska (16),  Brička ili Prisojska (14), Krstinska (5) i Kalovska (6). Rastojanje između mahala iznosi po 15 i više minuta hoda.

Crna Reka je 1949. godine imala 8 rodova u 49 domaćinstava.

Postanak, ime sela, starine i prošlost.

U istočnom delu atara nalazi se mesto Gradište ili Čukar. To je manje uzvišenje strmih strana podesno za odbranu. Na njemu se ranije nalazilo malo utvrđeno naselje.

Nedaleko od Gradišta, niže sadašnje Bričke Mahale, postoji potes Selište. Na Selištu od starina poznaju se: korito izrađeno na kamenoj osnovi, ostaci od neke vodenice, iskopavaju se zidovi od kuća i stari grobovi. I u drugim delovima crnorečkog atara, naprimer u Bričkoj Mahali, nalaze se ostaci od starijeg naselja. To naselje se na severozapadu širilo se do današnjeg Crvenog Grada, kako se kazuje, u ovom velikom starom naselju, pored hrišćanskih srpskih stanovnika, živelo je oko 15 muslimanskih juručkih porodica. Jednom, kada je bila svadba, pri zajedničkom veselju, svatovi su se opili i započeli svađu. U svađi su pobijeni svi Juruci, osim jednog njihovog dečka, koji je izbegao u kočansko selo Sakulicu. On je ispričao tamošnjim stanovnicima šta se dogodilo u Crnoj Reci. Zbog toga su u Crnu reku došli kočanski Turci, koji su zapalili selo, a narod većinom pobili. Po pričanju sadašeih meštana na crnorečku planinu Doganicu su dolazili drugi Juruci da žive posle pomenutog događaja. Samo ti Juruci ovde nisu dugo ostali, već su prešli u neko selo Ovče Polje, gde su postali ratari. Dok su u Crnoj reci živeli Juruci, tu je postojao neki njihov han., očuvan do donas po nazivu potesa Anište oko koga se nalaze ostasi „juručkih kuća“, zatim, Juručke Rtine i Redžepov Grob.

J. H. Vasiljević je objavio da u Crnoj Reci postoji i jedno manastirište – u Bričkom Prisoju. Tamo se nalaze ostaci starog hrama i drugih zgrada a iznad manastirišta ukazuje na na tragove manastirske kule.

Sadašnju Crnu Reku osnovali su doseljeni rodovi, koji su počeli dolaziti od kraja XVIII ili početkom XIX veka,. Kao osnivači sela navode se preci današnjih rodova: Bajinovci, Mijovci i Baba-Zlatinci.

Ime sela došlo je po reci Tripošnica, koja se u izvorišnom delu zove Crna Reka.

Poreklo stanovništva.

Svi stanovnici su doseljeni. Rodovi su:

-Bajinovci, Mitrovdan i Aranđelovvdan, su prvi doseljenici. Poreklom su iz nekog sela blizu Ćustendila. Ovde su došli krajem XVIII ili početkom XIX veka. Imaju iseljenih porodica u Tuzluku – Bugarska, okolini Gnjilana i Kačarevu kod Pančeva.

-Mijovci, Đurđevdan, potiču od deda Mije, koji se doselio „od Kratovsko“. Ovde žive od prve polovine XIX veka: Stojan, 70 godina – Dimče – Tasa – Mija, koji se doselio. Žive u istoimenoj mahali koju su osnovali.

-Baba-Zlatinci, Sv. Nikola i Sv. Atanasije, su se doselili kada i Mijovci, ali starinu ne znaju. Imaju jednu porodicu iseljenu u Zevgaru kod Carevog Sela (sada Delčevo) i u Karavukovu – Bačka.

-Pavlovci ili Krstanci, Nikoljdan, potiču od deda Pavla, koji se doselio od Bosilegrada. Naziv Krstinci je mlađi i on se odnosi i na mahalu kojiu su osnovali. Doselili su se u prvoj polovini XIX veka.

-Stajinci,Aranđelovdan, su poreklom iz Ljubate kod Bosilegrada. Ovde su se doselili posle prednjih rodova. Po jedna njihova porodica živi u Peći i Karavukovu.

-Stojčini, Aranđelovdan i Đurđevdan, su poreklom iz okoline Bosilegrada, iz neko sela gde imaju rođake. Kuće su im u mahali Kalovci. Doseljeni su kada i Stajinci.

-Pavlovci ili Albanci, Jovanjdan, su ovde „dovedeni“ iz Radovnice. Tamo su pripadali rodu Karadžici. Dalja starina ime je iz okoline Bosilegrada. Ima Albanci su dobili u Crnoj Reci, po tome što su „oštri ljudi“. U Crnoj Reci žive od prve polovine XIX veka.

-Cvetanovci, Aranđelovdan, potiču od osnivača roda Cvetana, koji je pre oko125 godina došao iz Karamanice u okolini Krive Palanke. Deda Cvetan naselio se na pustu zemlju nekog deda Stojka, koji se pre toga iselio u Donje Vranje. Pojasevi unazad su ima: Andon, 64 godine – Lazar – Gruja – Cvetan, koji se doselio. Pomenutog deda Stojka „globili“ su stanovnici iz roda Bajinovci zbog toga što im je njegova stoka opasla žito, zbog čega se Stojko naljutio i iselio iz Crne Reke. Posle toga njegovu zemlju su hteli da zauzmu Mijovci. Da bi ti sprečili Bajinovci su pozvali da se ti doseli Cvetan iz Karamanice. Cvetanovci se računaju kao poslednji seoski doseljenici. U rodu Cvetanovci Andon, živ od 64 godine, posle Prvog svetskog rata se mnogo obogatio trgovinom stokom, koju je najviše prodavao u Vranju.

Seoska slava je Spasovdan.

Iseljeni rodovi.

Iz Crne Reke potpuno su iseljeni:

-Deda Stojak, Minčini i neki drugi. O njihovom poreklu se ništa ne zna.

-Stojko Atanasov se iselio u selo Nezerici – Ćustendil. Tamo se iselio pred kraj turske vladavine.

*

Poreklo stanovništva naselja Dukat u sastavu sela Crna Reka

Položaj sela.

Dukat je selo pored ranije tursko-bugarske granice.  Selo je malo vezano i za padinu planine Doganice. Dukat se nalazi na granici njiva i šuma, koje su na zapadu, i paše, koja je na istoku.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće sa izvora.

Zemlje i šume.

Oko naselja su potesi Durle, Doganica, Ugar, Dukatska Reka i dr.

Tip sela.

Dukat se sastoji od jedne mahale u kojoj kuće nisu grupisane, između kojih su njive, plitki dolovi ili manji zabrani.

Dukat je 1949. godine imao osam domova.

Postanak sela i prošlost.

Do 1878. godine Dukat je činio mahalu susednog sela Dukata, koji pripada slivu Strume – okolina Bosilegrada. Dotle se ovo naselje zvalo Vukadinska Mahala. Pomenute godine granica između Turske i Bugarske ovu mahali je odvojila od glavnog sela. Posle oslobođenja od Turaka ta se odvojenost i nadalje zadržala. Od tada Dukat u slivu Pčinje je administartivono pripojen pčinjskim nasseljima, dok je glavno selo Dukat ostalo u srezu Bosilegrada. Administativono sada se pčinjski Dukat smatra kao deo sela Crna Reka.

Na ataru pčinjskog Dukata nema ostatka od starina. Naselje je osnovano oko sredine XIX veka na zemljištu gde je pre toga bila šuma i gde su preci današnjeg roda imali privremene stočarske stanova.

Iako mali, pčinjski Dukat ima svoje posebno groblje.

Poreklo stanovništva.

Stanovnici u naselju pripadaju rodu:

-Vukadinovci – 8 kuća. Najpre su  živeli u susednom Dukatu, koji se nalazi u bosilegradskom srezu; odatle su došli ovde oko sredine XIX veka. Od pomenutog roda preko pčinjskog Dukata ima iseljenih porodica: U Tuzlaku – Bugarska, tikveškom selu Tamjaniku i u Karavukovo – Vojvodina. Kućna slava Vukadinovaca je Đurđevdan. Naselje slavi Spasovdan.

J. H. Vasiljević je pogrešno baveo da u Dukatu žive Stanimirovci, koji slave vavedenje.

Iseljeni.

-Mirdžinci i Baba-Ilinčiki žive u Novom Glogu. Najpre su iz Dukata prešli na spahijsku zemlju početkom XIX veka. Predak drugog roda Bojko, iz Dukata se iseliopre 20 godina. Ne zna se pouzdano u kom delu Dukata su živeli, pčinjskom ili strumičkom slivu.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Gornja Pčinja“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih delimično 1940. godine, kao i 1949. i 1950. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.