Poreklo stanovništva sela Gramađa, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Selo se nalazi oko ušća Jelašničke Reke u Južnu Moravu. Sredinom naselja vodi put Vranje – Surdulica. Okolna sela su: Jelašnica, Dekutince i Lepenica.
Vode.
Voda za piće dobija se iz bunara i sa izvoram kojih ima ddva.
Zemlje i šume.
Potesi na ataru su; Ćelberija, Franište, Lazarova Šuma, Anište, Vrtakinje (šuma), Kula, Baranica (pokraj Južne Morave) i Kaursko Grobje.
Tip sela.
Gramađe je selo razbijenog tipa. Deli se u četiri mahale, koje se zovu: Donja, Gornja, Čivlak i Simigovac, Poslednja mahala čini izdvjeniji deo sela.
Gramađa je 1952. godine u svom sastavu imala ukupno imala 41 domaćinstva.
Postanak i ime sela i prošlost.
Današnja Gramađa osnovana je oko sredine XIX veka. Osnivači su bili doseljeni Srbi koji su radili kao ifčije na imanju pojedinih muslimanskih Arbanasa naseljeih u susdnoj Jelašnici i pojediih Turaka naseljenih u Vranju. Prilikom oslobađanja 1878. godine bili su zatečeni ovi vlasnici zemlje: Ajram, Arif i Zenel iz Jelašnice, zatim Abdula-beg iz Vranja. Bajra j imao zemlju današnje Simigovac Mahale dok je Abdula-begu pripadala Čiflik Mahala. Priča se, kako je Abdula-beg bio je sin Husejin-paše. Jedna Husejin-pašina čerka imala je čiflik u susednoj Lepenici – Anamski Čiflik.
Prilikom oslobađanja od Turaka u Gramađi su bile zatečene samo dve stalno naseljene kuće. Od njih potiču današnji rodovi Stojičići i Stefanovići. Ostalu zemlju čiflik-sahibije obrađivali su pomoću stanovnika iz susednih sela. Najviše stanovnika Gramađa je dobila novim doseljavanjima posle 1878. godine.
Nekada se u ovdašnjem selu na Jelašničkoj Reci ispiralo zlato iz peska, prečišćeni pesak skupljan je u gomile, u narodu zvane gramađe. Po tim gomilama peska, koje se i danas poznaju, nastalo je ime sela. Ispiranje peska otpočeo je da vrši i jedno englesko društvo 1914. godine. Usled Prvog svetskog rata taj rad je odmah prestao.
Kaursko Grobje zove se „brdence“ u severnom kraju sela. Tu su se neko vreme pod Turcima sahranjivali Srbi čifčije iz Gramađe, Dekutinca, Poloma i Jelašnice. Kasnije je Abdula-beg, jedan od čiflik-sahibija, zabranio je sahranjivanje u pomenutom groblju. Od tada su Srbi iz Gramađe u Jelašnice osnovali novo groblje „kod jelašničkog manastira“.
Anište je mesto pokraj puta u Donjoj Mahali. Naziv je ostao po hanu, koji je za vreme Turaka držao je neki „Grk“. U hanu se radilo do 1878. godine, pa su te godine vlasnici prešli u Vranje. Od njih sada potiče rod Kostići. Pored Aništa je i mesto Kula. Za vreme Turaka tu je u jednoj zgradi postojala straža, koja je kontrolisala sabraćaj na važnom putu Vranje – Surdulica – Vlasina.
Do Prvog svetskog rata Gramađa se računala kao mahala Jelašnice. Od tada, zbog brzog narastanja i udaljenosti, izdvojena je u zasebno selo. Danas je Gramađa, usled podesnog položaja, administrativni cntar za nekiliko okolnih sela.
Seoska slava je Sv Nikola prolećni. Ova slava je od pre 30 godina.
Poreklo stanovništva.
Za vreme Turaka doselili su se:
-Stojičići, Nikoljdan, su poreklom iz Bresnice kod Bosilegrada. Doselio se Dima predak trećeg pojasa: Stojan, 70 godina – Spasa – Stojica- Dima. Ona je radio kao čifčija na zemljištu Arbanasa iz susdne Jelašnice.
-Stefanovići, Nikoljdan. Rod je produžio „prizećem pastorak“ iz Poloma. Pravi Stefanovići, koji su bili odnekuda doseljeni, su izumrli.
Po oslobođenju od Turaka doselili su se:
-Milosavljevići i Stojkovići, Nikoljdan, su doseljeni iz Velikog Buštranja. Kuće su im u mahali Simegovcu.
-Antići ili Buštranjci, Nikoljdan, su doseljeni posle 1878. godine iz Velikog Buštranja.
-Stefanovići drugi, Aranđelovdan, su se doselili iz Buštranja kod Preševa.
-Marinkovići, Sv. Petka, su doseljeni iz Crvenog Grada u Gornjoj Pčinji.
-Nikolići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Velikog Rajinca kod Preševa.
-Stanisavljevići, Nikoljdan, su se ranije zvali Markovići. Poreklom su iz okoline Ćustendila u Bugarskoj. Tamo si živeli četiri brata. Jednom su oni „napravili belja“ pa se preselili u vranjanski pašaluk; Marko je došao u Jelašnicu (Sava, 64 godina – Ilija – Stanisav – Marko), Janko u Sebe Vranje (tamo se zovu Jankovići), Nikola u Bogoševo a čevrti brat u Masuricu (gde je osnovao rod Čitinci). Stanisavljevići iz Jelašnice prešli su u Gramađu 1897. godine (imaju istoimenih rođaka u Jelašnici).
-Antići, Nikoljdan, su doseljeni iz Mahale Karadag u Priboju. Izgleda da su tamo bili starinci.
-Zlatanovići, Mitrovdan, su doseljeni iz Crne Trave u slivu Vlasine.
-Đorđevići, Vavedenje, su doseljeni iz Klinovca.
-Petrovići, Nikoljdan, rod je osnovao „prizetko“ je doseljeni iz Repinca. Oni su starinci u ovoj oblasti.
-Mančini, Nikoljdan. Pravi Mančini su izumrli. U njihovojkući sada živi domazet iz sela Stajkovca iznad Jelašnice.
-Dimići, Nikoljdan, potiču od „prizetka“ doseljenog iz Golemog Sela u Poljanici.
-Đurovići, Jovanjdan, su poreklom iz Crne Gore. Rod je osnovao Gradimir, koji je bio službenik u Vranju. Odatle je došao u Gramađu na ženino imanje.
-Markovići, Mladenci, su doseljeni Dekutinca. Tamo s pripadali rodu Anđelovi čije je dalje poreklo iz Donje Ljubaate kod Bosilegrada.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)