Poreklo stanovništva sela Trstena, Grad Vranje – Pčinjski okrug. Prema knjizi Riste T. Nikolića „Poljanica i Klisura“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih 1902. i 1903. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Dolina Trstenske Reke u srednjem toku sva je gotovo pod gustom šumom. Samo po levoj strani doline, kao i pored reke, gde su proširenja, ima češće njiva i livada. Inače veći deo Trstenske Reke u srednjem toku prava je klisura, te je i poznat kao Klisura. Klisura je od Kaline Doline, čiji potok sa leve strane utiče u Trstensku Reku pa do Jabukovske Doline, čiji je potok desna pritoka Trstenske Reke. Dolina je uska, duboka, reka se od šume jedva vidi.
Od Jabukove Doline se unekoliko proširuje, po levoj strani, koja je poznata pod imenom Bela Voda, ima njiva i livada, kao i pored reke. Od tog proširenja, ponovo uz reku, nastaje klisurasti deo doline, iza kojeg se opet javlja proširenje, gde ima njiva i livada, a u tursko doba tu su Arnauti imali svoju džamiju.
Od tog proširenja, gde je bila džamija, pa sav sliv doline Trstenske reke do razvođa, kojim ide srpsko-turska granica, zvao se Novakovce, kako ga i danas zovu stariji ljudi; inače se zove Trstena.
U tom deli Trstenske Reke, u izvorištu iste, gde je bilo Novakovce, nalazi se današnje selo Trstena. Kuće su na levoj strani Trstenske Reke, po kosama i njihovim stranama a između dolina potoka Kopiljačkog i Crnokamenskog, kao i na desnoj strani ovog drugog potoka i Trstenske Reke, gore po ridu. Po obema dolinama Trstenske Reke kuća ima do proširenja doline, gde je u tursko doba bila džamija. Odatle dolina Trstenske Reke pripada selu Dragobuždu.
Vode.
Meštani koriste vodu za piće sa kladenaca, kojih ima pored svake kuće a poznati su: Mandrdino Kladenče u Maljokovoj Livadi i Suvi Kladenac.
Zemlje i šume.
Njiva i paše ima na mestima oko kuća, jer su svi naselili na imanju, koje su kupili. Ostalo zemljište je pod šumom i livadama. Ova su mesta gde ima njiva, livada i paše: Štumelj, Ramni Deja, Jazbine, Jusuova Dolina, Pavlova Njiva, Đorđijina Vratnica, Crni Kamen, Mečevica, Orlova Čuka, Pardina Livada, Selište, Ponog, Rastoljica i dr.
Tip sela.
Selo je razbijenog tipa. Nema naročitih mala, već se sami po sebi izdvajaju pojedini delovi sela, koji se nalaze po kosama i kosanicama sa obe strane Trstenske Reke, gde su njive seoske. Kuće su po tim kosama po dve-tri u grupi, jedna od druge udaljene najviše 30-40 koraka, kao kuće na kosanici između Kopiljačkog i Crnokamnskoga Potoka, ispod današnje srpsko-turske granice. Takvih grupica kuća ima i po ostalim delovima sela i one su međusobno udaljene 250-450 koraka, gde ih rastavlja kakva kosanica ili dolinica.
U kućama, koje su u grupi, obično žive stanovnici različitog porekla, jer su se tu nastanili zbog imanja, koje su kupili zajednički ili svaki za sebe, a imanja su bila jedna do drugog.
U selu ima 45 kuća.
Starine u selu.
Na mestu, gde je današnje groblje, bilo je staro srpsko groblje, koje su Arnauti zvali „kaursko grobje“. Na njemu nema nikakvih osobiti tragova, viri samo iz zemlje šiljasto kamenje, koje je uraslo u travu.
Postoji predanje, da je na mestu današnjeg sela Trstena (srpska ne ona arnautska) ranije postojalo selo Novakovce. Pomenuto staro groblje jamačno je iz vremena, kada je ovo selo postojalo.
Sa desne strane Trstenske Reke u njenom izvorištu postoji mesto Samokov, gde su danas livade i šuma. Tu je vele bio samokov, a starac Ilija Đurakov priča o „vadama“,kojih tu ima i kojima je voda sa samokov sprovođena.
Kroz selo je vodio stari put, koji su Arnauti zvali „kaurski put“. Prolazio je pored Samokova. Danas je tu gusta bukova šuma.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
Prvi postanak naselja na mestu današnje Trstene gubi se u ranijoj prošlosti. Pre današnje Trstene postojalo je selo Novakovce, o kome se zna vrlo malo. Kažu da je u njemu živeo kovač Novko, po kome je selo dobilo ime. Zna se da je postojalo selo Trstena ali na mestu, gde je danas arnautsko selo Trstena u Turskoj, u izvorištu Desivojačke Reke. Tada je Trstena bila naseljana Srbima, kao i sva ostala sela u okolini, koja su danas naseljena Arnautima. Postoji predanje, da je samo iz Trstene onda izlazilo 70 devojaka i da od njih „po lepa čeljad nemalo“. Kako je Novakovce raseljeno, ne zna se. Pre samog dolaska Arnauta, u Trsteni su živeli Srbi, na koje se svakako odnosi predanje, a Novakovce, dok ga nisu oteli Arnauti, bilo je u sastavu sela Vlasa. Arnauti, pošto su zauseli Trstenu i ostala bliska sela, počeli su nasilno prisvajati zemlju u Novakovcu. Zauzevši Novakovce, oni su proširili Trstenu u sliv Veternice. Neki Arnauti u Trsteni bili su poreklom Otnjani, a pojedine porodice su se zvale: Cukinska, Azirosa, Ljuljinska i dr. Posle 1878. godine svu su Arnauti izbegli iz Trstene, koja je potom naseljena Srbima.
Današnji stanovnici u Trsteni poreklom su uglavnom iz Pčinje i iz nekih sela Poljanice.
-Pepelarci, Nikoljdan, su iz Butrenja u Vranjskoj Pčinji a starinom su iz sela Stepanca.
-Aladžakovci* su iz Vlasa.
-Đorgazovci* ili Pavlovići su iz Vlasa.
-Stošići, Nikoljdan, su iz Seoca u Vranjskoj Pčinji.
-Popadici ili Soskinci, Nikoljdan, su iz Vaganca u Pčinji.
-Veljanovci(Stojan Mitrović), Nikoljdan, su iz Vaganca.
-Stamenković (Tasa), Nikoljdan, je iz Vaganca, prizetio se u Veljanovce.
-Veličković (Đorđe), po starom prezimenu Jovinci a zovu ih i Sejačani, Nikoljdan, su iz Seoca.
-Gmitrović* (Jaćim), Mitrovdan, je iz sela Jablanica – blizu Vagana i Vranjskoj Pčinji.
-Josifović (Mita), Aranđelovdan i Nikoljdan, je iz Maglenda i Vranjskoj Pčinji.
-Stošić (Zlatko), Aranđelovdan, je iz Maglenca odakle je došao Stoša Vukonja. Po njemu su nazvani Stošići.
-Cvetković (Nikola), Đurđic, je iz Bogdanovca kod Bilače.
-Jovanović (Mladen), Nikoljdan, je iz Seoca.
-Stoilković (Aleksa), Aranđelovdan, je iz Žbevca.
-Dunđerin (Stevan), Aranđelovdan, je iz Seoca ili Maglenca i Vranjskoj Pčinji.
-Dodići (Kona i Veljko), Aranđelovdan, su iz Donjeg Neredovca – Pčinjeski srez.
-Pešić (Arsa), Nikoljdan, je iz Buštrenja,
-Jović *(Stoilko) je iz Vlasa od Baba-Ivaninske porodice.
-Desivojački* (Nikola) je iz Vlasa.
-Disić *(Mika) je iz Vlasa od Aladžakovske porodice.
-Stojković* (Stojan) je iz Vlasa od Aladžakovske porodice.
-Stošić* (Milisav) je iz Vlasa.
-Stojanović* (Stoilko) je iz Ravne Reke u Vinogošu.
-Milisavljević* (Vasa) je iz Vlasa od Aladžakovske porodice.
-Ilić* (Mane) je iz Vlasa iz Đorgazovske porodice.
-Stevanovići* (Arsa i Đorđe) su iz Pčinje.
-Disić* (Marinko) je iz Vlasa.
-Aleksić* (Trajko) je iz Seoca.
-Janjić* (Manasije) je iz Buštrenja.
-Samardžiski* (Aleksa) je iz Seoca.
-Popović* (Aleksa) je iz Vaganca.
-Stojanovići* su iz Maglenca u Vranjskoj Pčinji.
*Ne kaže se koju slavu slave, mada se to može, po poreklu, lako utvrditi.
Svi se stanovnici naselili na kupljeno imanje. Neki od njih su imanje kupili od države.
Seoska slava je Đurđevdan.
IZVOR: Prema knjizi Riste T. Nikolića „Poljanica i Klisura“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih 1902. i 1903. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)