Poreklo prezimena, selo Telovac (Bela Palanka)

Poreklo stanovništva sela Telovac, opština Bela Palanka – Pirotski okrug. Prema knjizi dr Mihaila Kostića „Belopalanačka oblast (kotlina)“, izdanje 1970. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Geografsko topografske prilike.

Selo leži na blago nagnutoj padini Dela, u visini od 700 metara, između: doline Luka, na istoku i doline Dolinja, na zapadu. Na severu, iznad Telovca uzdiže se vis Donje Gradište (629 m), iznad suteske Sv.Oca a na jugu, sa kraške površi Garinja, uzvišenje Veličkovo Bačište (795 m). Kolskim putem, koji vodi zapadnom stranom Sedlarskog Potoka, naselje je spojeno, na severu, sa selom i železničkom stanicom Čiflik, u dnu gornjeg dela belopalanačke kotline, a na jugu, pored Pustosela, podnožjem Veličkovog Bačišta, sa dolinom venca, kojim je spojen sproveden drum Bela Palanka-Pirot preko pomenute kraške površi Garinja, u zaleđu planine Belave.

Vode.

Od izvora u selu na mestu Pobučje izgrađen je rezervoar za vodu kapaciteta 5000 litara. Voda iz rezervoara sprovedena je u seosku česmu. Izvori u ataru i oko sela su: Bostan, kaptiran za česmu, Telovačka Česma, od „uhvaćenog“ izvora na mestu Mađile, Korita sa ozidanim koritom za pojenje stoke, Bojin Kladenac, Savina Padina, Stanina Dolina i Badnj.

Granice atara, zemlje i šume.

Granica atara na istoku, sa Sinjcem, povučena je od Sinjačkog Kamena preko grebena Belave na Sedlar do Orli Kamena, tromeđe: Suvodola, Ponora i Telovca; na jugu od Orli Kamena preko Antine Širine, granica izlazi na Dojkinu Lokvu, tromeđu: Šljivovika, Klisure i Telovca; na zapadu sinor je obeležen od Golubarnika niz Trsinu Poljanu, Brbin Vrtop ka Lukin Kamenu dolinom potoka Dolinja do puta Čiflik-Telovac, kojim se nastavlja do mesta Krsta, a na severu, od Krsta, granica ataru je na Vodeničištu u Sedlarskom Potoku, odakle uzlazi na bilo Belave kojom vodi ka Sinjačkom Kamenu.

Privredne površine (oranice, livade i zabrani) telovačkog atara su u potesima: Kapež, Dolni Del i Bostan, na karbonskim naslagama, Jasen, Drum, Dolnja Rudina, na kraškoj površi – njiva sa zabranima. Utrina obuhvata: Trsinu Poljanu, Dojkinu Lokvu, Bojin Kladenac i Belavu.

Tip sela.

Telovac je visinsko selo grupne zbijenosti. U srediini naselja na blagoj padini Dela nalazi se Sredselo. Istočno od Sredsela, razlikuju se: Palavrinska i Đorđinska Mala; severno Vutulovska Mala a zapadno i južno Stevanovska i Bojčinovska Mala. Kao raselica sela na kosi Ridu postala je Gažderovska Mala.

Starine u selu.

Pod visom Veliko Gradište najednom ćuviku, gde je bio rimski kastel, pronađene su rimske grobnice sa očuvanim kosturima. Na nekim kosturima nađene su staklene plavkaste grivne. Od drugih starina, sa ovog lokaliteta, značajniji su ostaci vodovodnim keramičkih cevi, jedan ručni mlin i raznoliko keramičko posuđe. Na mestu zvanom Pustosel takođe su nalažene ostaci rimske materijalne kulture: opeke, posuđe, novac i dr. Tu je Jona Bojinac pri oranju otkopao, kako tvrdi, „metalno bure“, u kome se nalazio „srebrni novac“. Na tom mestu on je podigao „spomen“ koji i danas postoji.

Poreklo stanovništva.

Posle neke od „čuma“, koja je na početku XIX veka pomorile naselje, ostalo je nekoliko kuća od kojih vodi poreklo današnjih 14 starinačkih porodica, već izdiferenciranih u posebne rodove. To su rodovi:

-Stamenovi (Stamenovići i Aleksići), Aranđelovdan. Aleksići znaju: Vukadina – 60 godina, Saćiju, Alkeksu i Stamena. Ima ih odseljenih u Rumi.

-Đorđinci I  (Đorđevići, Zlatkovići i Vidanovići); Đorđinci II (Đorđevići), Aranđelovdan i Nikoljdan i Marinkovci, Aranđelovdan. Vidanovići znaju: Savu – 55 godina, Sotira, Videna i Đorđa. Čuje se i stariji prekor Džordžinci po Džori, kako se ranije izgovaralo ime Đorđe. Đorđevići i Zlatkovići su od drugog Đorđevog sina Zlatka. Ima ih odseljenih u Zemun. Peja Đorđević primio je ženinu slavu „da može da ide drugima u goste“. Ima ih odseljenih u Belu Palanku. Marinkovci(Đorđevići) broje: Branko – 43 godine, Mihajlo, Marinko, Zlatko i Đorđe. Ima ih odseljenih u Belu Palanku.

-Bojinci (Jonići i Mijalkovići, Panići), Aranđelovdan. Panići znaju: Jovana – 57 godina, Nešu, Panu i Jonu. Jonića ima odseljenih u Beloj Palanci i Nišu.

-Spasilkovi (Spasići, Nikolići), Aranđelovdan. Nikolići broje pojaseve: Danila, Jelenka, Igu i Nikolu. Nikola i Spasa – od koga su Spasići, bili su braća.

-Veličkovci (Veličkovići), Aranđelovdan. Živojin – 45 godina, Vladimir, Sokol, Veličko i Paunko. Ima ih odseljenih i Niš, Ćupriju, Beloj Palanci i Sinjcu.

-Đuklini (Džunići i Jocići), Aranđelovdan. Nikola – 45 godina, Anta, Mana i Džuka. Gruja Jocić došao je iz istog sela kao privodnjak, 1925. godine.

-Sokolovići, Aranđelovdan. Svetozar – 45 godina, Mina, Živa i Sokol.

-Palavrinci (Đorđevići), Aranđelovdan. Stavrija – 78 godina, Živa, Đorđe – „Palavra“.

-Bojčinovci (Ćirići, Ilići i Đorđevići), Nikoljdan. Vlada Ilić došao kao privodak iz sela Dola a Vlastimir Đorđević iz istog sela. Ima ih odseljenih u Zaječar i Dimitrovgrad.

-Gaždarevi (Živići, Krstići i Zlatkovići), Mitrovdan i Nikoljdan. Krstići broje: Đuru – 45 godina, Simeona, Krstu i Živu. Aleksandar Zlatković je došao kao privodnjak iz istog sela; zadržao je svoje prezime a primio ženinu slavu. Ima ih odseljenih u Nišu i Beloj Palanci.

-Cuculeini (Stefanovići i Mitrovići), Nikoljdan. Mitrovići broje: Najdana – 45 godine, Kocu, Stevana i Miru. Stefanovića ima odseljenih u Beloj Palanci.

-Šandravelini (Ignjatovići i Mitići), Nikoljdan. Gruja Mitić i Mihajlo su došli iz Kremenice u kuću Stojana Ignjatovića. Stojan, koji nema dece primio je svoje sestriće, da se ne bi „zagubila familija“. Mihailo je primio prezime Stojana.

-Čolakovi (Antići), Nikoljdan. Miodrag, Nikola, Milan, Pota i Anta „Čoljak“.

-Banzarevi (Ristići), Nikoljdan. Stojan – 40 godina, Ilija, Rista i Krsta.

Selo ima svoje posebno groblje.

Da ga „ne bi bio grad selo se zavetovalo i uzelo preslavu Spasovdan“.

Naselje se ranije zvanično nazivalo Tejilovac. Poljska sela Pirotske Kotline zovu ga različitim imenima – Tijovac, Tijelovac i Tivolovac. U stanovnišvu Belopalanačke Kotline čuje se najčešće samo ime Telovac.

IZVOR: Prema knjizi dr Mihaila Kostića „Belopalanačka oblast (kotlina)“, izdanje 1970. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.