Poreklo stanovništva sela Jakovac, opština Knjaževac – Zaječarski okrug. Prema knjizi Marinka Stanojevića „Timok“. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Jakovac se nalazi u dolini Saravskog Potoka. Sa severne strane zaklonjen je kosom Ljubava, dok je sa drugih strana sasvim otvoren. Najveći deo kuća je u prisoju, na desnoj obali pomenutog potoka. Pruža se u dužino od oko 4 kilometra i već izbija na glavni drum.
Vode.
Saravski Potok redovno leti presušuje. Ne nanosi nikakve štete selu. Meštani koriste vodu za piće iz bunara. U selu ih je 1927. godine bilo 80.
Zemlje i šume.
Jakovac ima dosta dobre ziratne zemlje. Osobito je plodna zemlja u dolini Timoka. Od svih sela pored Timoka Jakovac ima najveći atar, koji se pruža od Šarbanovca do Timoka. Po imenima pojedinih delova atara izgleda da je nekada dolina Timoka bila jako pošumljena. Seoske njive i šume su na mestima: Barje, Crkvenac, Dulovište, Čevin Del, Ivkovac, Popova Čuka, Obli, Perša, Berčinovski Del, Vojinova Livada, Razluci,Čemernik, Golema Kruška, Bojina Padina, Zli Potok, Cerak, Radulov Dol i Mala Reka. Utrine ima dosta, ali je slaba.
Tip sela.
Selo je zbijenog tipa. Pruža se u dužinu dolinom Saravskog Potoka. Gornji deo sela zove se Gornji Kraj a donji – Donji Kraj. Pojedini krajeva se nazivaju po imenima porodica koje u njima stanuju. Od sela su izdvojeni ovi krajevi: Šumak, Grbulovci, Mala Reka i Čuturilo. Šumak je udaljen 4, Grbulovci 3 a Mala Reka 5 kilometara.
Ime selu.
Selo je dobilo ime po osnivaču ela, dedi Jakovu. Kada se ono ovde premestilo sa Jelašničke Reke dobilo je službeno ime Novi Jakovac, ali je docnije preovladalo staro ime – Jakovac.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
Ogromna većina jakovačkog stanovništva su starinci, „ćutuklije“. Skoro celo selo vodi poreklo od nekoga deda Jakova, za koga se priča da se doselio iz Drvnika u Zaglavku. Postoje dva tumačenja njegovog dolaska ovde; zbog teškog žiota ili sukoba sa seoskim subašom. Naselio se na Jelašničkoj Reci, 4-5 kilometara iznad Jelašnice. Tu se, živeći u šumi, toliko namnožila deda-Jakovljeva porodica da je obrazovala zasebno selo, koje dobije ime po osnivaču sela – Jakovac. To je moralo biti davno, jer prema jednom zapisu na drvenom krstu zavetine đurđevdanske, selo uveliko postojalo 1783. godine na tom mestu.
Nakon oslobođenja ovih krajeva od Turaka, 1833. godine, selo se počelo naglo premeštati u timočku dolinu, na današnje mesto. Gore su im bile šume, gradine i vodenice a dole, u Timoku, sva zemlja za obrađivanje. U Timoku su im bile pojate na kojima su boravili samo za vreme radova na njivama. Kako je staro selo bilo dosta udaljeno a pri tome i putevi bili vrlo rđavi, to se Jakovčani počeli seliti na svoje pojate i stvarati selo. Vlasti su se tome protivile, ali kako je celo selo navalilo da se seli, vlasti su na kraju morale popustiti i priznati službeno preseljenje sela. To je učinjeno 1866. godine i selo je dobilo ime Novi Jaovac.
Danas se mesto gde je ranije bio Jakovac zove Staro Selo. I dans su u Starom Selu jakovačke gradine, jer tamo ima vode u izobilju, pošto Jelašnička Reka nikada ne presušuje. One su raspoređene isto kako su i kuće i imanja pojedinih Jakovčana bile ovde ranije postojale. Svaka vodenica ima i danas sopstvenike one iste porodice koje su i ranije bili njihovi vlasnici. Porodice sa više stoke ovde i danas imaju svoje pojate sa stočarenje preko cele godine. Najlepši voćnjaci jakovački su i danas u Starom Selu. Stari ljudi pričaju da je Jakovac pod Turcima davao obor-kneza.
Da skoro celo selo ima isto poreklo vidi se po tome što sve starinačke porodice slave istu slave – Sv. Đorđe (Đurđic) a preslavljaju Đurđevdan, koji selo preslavlja tri dana, kao i slavu Đurđic.
Stariji ljudi kazuju da su se za vreme Prvog ustanka mnoge porodice iselile u Šumadiju ili Moravu, odakle su se neke, posle oslobođenja Timočke Krajine, vratili na svoja ognjišta. Takav slučaj je bio sa porodicama Oršiča i Marudiča.
U starince, potomke deda Jakova spadaju:
-Murtinci, čiji su danas ogranci:
-Stanojinci, Sretenovci, Nešiči, Jakovaci, Milojinci, Simionovci, Radijćiči, Milojiči i Malaniči, Čičivragovci, Prdljinci (noviji: Nešiči, Crvendajiči, Pandurci, Lautari i Tošiči), Domišljarci (noviji: Živadinoviči, Petroviči, Markoci, Cuniči i Stomatovci), Rešetarci, Tobožarci ili Milivojevci (noviji: Pavunovci, Sibinoviči, Pujiči i Adžijiči), Tećerletovci (noviji: Brćiči, Marudiči, Oršiči i Jeliniči). Ima ih 217 kuća i svo slave, kao što je već rečeno, Đurđic.
Doseljenici:
-Vučkovci, Nikoljdan. Doseljeni su iz Zagorja u Bugarskoj, iz sela Staćovaca. Žive zajedno u Maloj Reci. Njihovo doseljavanje pada posle oslobođenja Timočke Krajine, 1833. godine.
-Popovci, Nikoljdan, su doseljeni iz Ošljana u Timočkoj srezu. Prvi se doselio pop Ivan, pre 90 godina.
-Čolinci, Nikoljdan, su doseljenici ali se ne zna odakle. Siromašni su pa se neprestano seljakaju. Ima ih i u Šumadiji.
-Demirovići, Sv. Vasilije, su Cigani-Romi kovači. Poreklo se ne pominje.
Seoska slava je Sv.Petka a zavetine Rusalia, Sv. Trojice, Aranđelovdan i Jovanjdan.
Groblja ima dva, jedno je u Starom Selu, koje je pre 20 godina napušteno – zbog udaljenosti, drugo je uza samo selo, udaljeno 500 metara od Donjeg Kraja.
IZVOR: Prema knjizi Marinka Stanojevića „Timok“. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)