Poreklo prezimena, selo Crni Kao (Batočina)

Poreklo stanovništva Crni Kao, opština Batočina – Šumadijski okrug. Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Crni Kao je sa desne strane Crnokalskog Potoka, leve pritoke reke Lepenice. Kuće su mu podignute na stranama dveju kosa koje dele vodu Odžinskom i Crnokalskom Potoku, sa jedne, a Crnokalskom Potoku i manjim levim lepeničkim pritočicama sa druge strane.

Vode.

Crnokalci se poglavito služe živom vodom, ali su u novije vreme počeli kopati đermove da bi imali vodu bliže svojim kućama. Najjače su žive vode: Stojkovićki Bunar – koji se zove i Kladenac i Bela Češma, koja je ranije mogla odmah pokretati vodenicu. Od manjih izvora su: Jasen, Lazarevićka i Stojanovićka Češma. Do danas je iskopano osam đermova.
Selo ne strada od poplava ni kada su najvlažnije godine kada Crnokalski Potok ošteti gde-koja seoska polja.

Zemlje i šume.

Polja i šume su skoro sva van sela. Do najdaljih treba ići oko 45 minuta. Šume su poglavito u Smrdanu, Ravni i Rakljanskom Potoku. Zajednička „selska“ njiva je u Smrdanu.
Crnokalski atar zauzima prostor veličine 975 hektara. Od toga protora dolazi na ziratani zemljište 892 hektara – njive 486 i livade 406 hektara. Šume ima ukupno 83 hektara.
U ataru ovoga sela svojih imanja imaju meštani Lapova a Crnokalci imaju svoje zemlje u atarima Sipića i Graca.

Tip sela.

Selo ima dva kraja, Gornji i Donji. Oni su rastavljeni jarugom kojom voda teče samo posle dužih kiša, inače je suva. Osim pomenutih krajeva postoji i Ciganska Mala u vrhu Gornjeg Kraja od koga je udaljena desetak minuta hoda.
I u ovom selu postoje kućne grupe jačih porodica. U Gornjem Kraju takve grupe imaju: Despotovići, Glavaševići, Milenkovići i Likarci; u Donjem Kraju – Glavaševići, Kalajdžići i Ćeleševići.

Ime selu.

Meštani pričaju da su selu dali ime doseljenici iz Crne Trave, koji su ovde naišli na takvo zemljište da se njime, posle kiše, nije moglo ići od „crnog kala“ (blata). Iz tih razloga su selo nazvali tim imenom.
Krajevi Gornji i Donji zovu se po svojim položajima na seoskom potoku a Ciganska Mala je dobila ime po Ciganima, kojima je jedino naseljena.

Starine u selu.

U crnokalskom ataru raspoznavali su se do pre desetak godina tragovi nekog starog, Džidovskog Groblja, koje je bilo na mestu gde su sada ciganske kuće. Od njega danas nema nikakvih vidljivih tragova i ne zna se – čije je bilo. Pouzdano je samo da su tu ukopavani hrišćani. Ono je možda iz našeg srednjovekovnog doba. Ime polja Odžine Livade opominju na negdašnji život Turaka u ovom kraju.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

Crni Kao je osnovan pre 110 godina, u doba Kočine Krajine. Osnovao ga je Jovan Glavaš sa svojim bratom Stanojem, od kojih su današnji Glavaševići. Oni su dobegli iz vlasinske Crne Trave zbog turskog zuluma. Najpre su se nastanili u Visku iznad Sipića, odakle su se posle godinu dana preselili u Šavac ispred Batočine gde nisu dugo ostali, već su se premestili na današnje mesto, jer su tamo bili na meti Turaka, koji su ih mnogo gonili na kuluke.
Gornji i Donji Kraj su postali u isto vreme a Ciganska Mala znatno docnije, tek 1870. godine, od privremenih zgrada, čergi.
Osim Glavaševića došli su u ovo selo Streljići, Despotovići i Likarci, te meštani smatraju ova četiri roda kao osnivače Crnog Kala. Oni danas imaju u selu 45 domova ili skoro 2/5 od ukupnog broja kuća u selu.
Crni Kao se najpre pominje u Naznačeniu, zatim u Gavrilovićevom Rečniku ka Crni kao.
On je unesen samu u dve karte prve polovine XIX veka i to: u Rusku 1831. godine kao Crni Kaljđ i u Miloševićevoj 1850. godine, pravilno.
Prvi popis kojim je obuhvaćen kao Crni Kao bio je onaj iz 1866. godine.
Selo je poglavito raslo novim doseljavanjem, jer je posle 1815. godine dobilo 20 rodova. O Prvom ustanku ovamo je dobeglo svega 3 roda.
Crnokalci su poreklom iz deset oblasti. Lepenica im je dala 8 rodova, Resava 5 rodova, neposredni desni sliv Binačke Morave 4, Vlasina 2, Bugarska 2, Jasenica 2 a po jedan rod Timok, Veternica, Vranjska Pčinja i Rasina.
U ovo selo dobeglo je 7 rodova, 5 rodova je došlo na imanje, 4 roda na poklonjenu zemlju, 4 roda na ženino imanje, pod dva roda su došla kao sluge i dovoci a po jedan rod vodi poreklo od dunđera, kovača i usinjenika.

Poreklo porodica.

Redni broj, prezime (ogranci), odakle su doseljeni, Krsna slava:

Doseljeni u periodu od 1737. do 1787. godine.

-145, Likarci (Đorđevići, Nikolići i Petrovići), Leskovac, Đurđic.

Doseljeni u perodu od 1788. do 1803. godine:

-264, Veljkovići, Resava, Nikoljdan.
-285, Glavaševići, Markovići-Milojevići, Ilići, Markovići i Milanovići; Stanojevići – Petrovići i Milosavljevići; Lazarevići-Cvetkovići; Nikolići-Petrovići; i Panići), Crna Trava (Vlasina), Aranđelovdan.
-296, Despotovići (Antići, Despotovići i Milovanovići), Trnska Klisura (Bugarska), Nikoljdan.
-517, Streljići (Stojakovići), Crna Trava (Vlasina), Nikoljdan.

Doseljeni u periodu od 1804. do 1814. godine:

-689, Žakići (Vučkovići i Baba-Radići), Vranje, Đurđic.
-757, Jurgići (Markovići), Ruplje (pirotsko-vlasotinački okrug.), Mitrovdan.
-833, Milenkovići (Milanovići, Milenkovići-Milovanovići, Miljkovići i Savići), Ruplje (pirotsko-vlasotinački okrug)
-1080, Ćeleševići (Đorđevići), Ruplje (pirotsko-vlasotinački okrug), Nikoljdan.

Doseljeni u periodu od 1825. do 1903. godine:

-1210, Kalajdžići (Vučkovići-Stojanovići, Vučkovići i Đorđevići; Todorovići-Miloševići), Grljan (timočki-zaječarski okrug), Mitrovdan.
-1227, Dringići (Jocići), Mađare (krušavačko-ražanjski okrug), Đurđic.
-1326, Rančići, Kruševac, Aranđelovdan.
-1448, Milutinovići, nepoznato (Batočina), Nikoljdan.
-1556, Živkovići, Trn. Klisura (Bugarska), Aranđelovdan.
-1670, Petrovići, Resava, Nikoljdan.
-1708, Ristići, nepoznato (Kijevo), Nikoljdan.
-1756, Ivanovići, nepoznato (Vučić), Nikoljdan.
-1839, Nikolići, Dublje (Resava), Nikoljdan.
-1874, Miletići, nepoznato (Mala Pčelica), Sv.Ćirilo i Metodije.
-1913, Cvetkovići, nepoznato (Badnjevac), Sv. Petka.
-1925, Matejići, nepoznato (Donja Rača), Đurđic.
-2171, Milanovići, nepoznato (Vučić), Nikoljdan.
-2194, Bimbačići*, Palanka (Jasenica), Prvi ustanak*, Nikoljdan.
-2198, Đorđevići*, nepoznato, Prvi ustanak*, Sv. Petka.
-2199, Đorđevići*, Palanka, Prvi ustanak*, Sv. Petka.
-2201, Marinkovići*, Resava, Prvi ustanak*, Nikoljdan.
-2208, Resavčići*, Resava, Prvi ustanak*, Nikoljdan.
*Romi, period doseljenja.

Ostali podaci o selu.

U Crnom Kalu je 1903. godine bilo 27 rodova (uključujući i rodove romske nacionalnosti) u 118 domova sa 672 stanovnika. Na dan 31. decembra 1910. godine ovde je živelo 779 stanovnika u 128 kuća a na dan 31. januara 1921. godine u selu je živelo 614 stanovnika.
Seosko groblje je u Krušaru, u vrhu Gornjeg Kraja.
Zavetine su Vaskršnji Beli Četvrtak i Poljobranija 2/15 maja. Litija se nosi na Drugi dan Duhova.

Napomena: Kako se ne slažu podaci o vremenu doseljavanja u broju rodova i, eventualno, mojih grešaka, moguće su naknadne intervencije, pre svega od člana Društva srpskih rodoslovaca Aleksandra Antića “Lepeničanina”, koji je poreklom iz ovog sela.

IZVOR: Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.