Poreklo prezimena, naselje Senta

127 komentara

1. 7. avgust 2018. u 18:19

   Vojislav Ananić

   ONO NAŠE NEKAD ŠTO BEJAŠE

   https://vesti-online.com/Riznica/Vesti/703456/Ono-nase-nekad-sto-bejase-Istorija-draza-od-knjizevnosti

   Odgovori

2. 7. avgust 2018. u 18:20

   Vojislav Ananić

   STEVAN, ODOCNELI ŽDRAL

   https://vesti-online.com/Riznica/Vesti/705147/Stevan-odocneli-zdral

   Odgovori

3. 7. avgust 2018. u 18:21

   Vojislav Ananić

   PRIČA O SRPSKOM ČEHOVU

   https://vesti-online.com/Riznica/Vesti/702359/Prica-o-srpskom-Cehovu

   Odgovori

4. 8. avgust 2018. u 18:56

   Vojislav Ananić

   Atila Pejin
   Istorijat Sente

   Prema arheološkim nalazima naši krajevi su već od praistorije nastanjeni. Počev od paleolitskih zajednica mi nalazimo dokaze o kontinuiranom prisustvu čoveka: tragove materijalne kulture Kelta, Sarmata, Huna i Avara.

   Srednjovekovno naselje je verovatno nastalo u XII veku od zimskog staništa, a kao posed mađarske rodovske aristokratije iz loze Sente-Magoč, a prvi pisani izvori koji pominju Sentu potiču iz 1216. godine i vezani su za ime mađarskog kralja Andrije II. Za vreme mongolske-tatarske najezde i Senta je stradala, ali ubrzo posle toga ponovo se spominje u pisanim dokumentima; u drugoj polovini XIV veka ona se već nalazi u posedu budimskog kaptola. Prirodna bogatstva okolnog kraja, zatim prihodi od takse povoljno su uticali na dalji razvoj naselja. Pored ribarstva i poljoprivrede, stanovništvo se bavi i raznim zanatima. 1506. godine, za vreme vladavine Vladislava II Senta, već kao razvijena varoš, dobija titulu slobodnog kraljevskog grada. Senta je uspela da izbegne opasnost koja joj je pretila za vreme seljačke bune Đerđa Dože, ali nije dugo uživala u miru; 1526. godine opustošena je prilikom povratka pobedničkih turskih trupa sa Mohačkog polja, koje su pri povlačenju kroz naše krajeve opljačkale i zapalile sva potiska naselja, pa nisu poštedele ni Sentu. Posle pada Budima i Segedina, Turci su trajno zavladali i Sentom. Pustošenja, vezana za turske pohode, pa uvođenje turske uprave i poreskog sistema uticalo je na promenu etničkog sastava stanovništva. Mađarsko seljaštvo, koje se prvenstveno bavilo zemljoradnjom, masovno je napustilo ove krajeve, a njihovo mesto su popunjavali Srbi-stočari koji su dolazili sa juga, gde je već ranije, padom Srpske despotovine, započela turska vladavina. Oslobođenje od turske prevlasti doneo je bečki rat. Odlučujuća bitka odigrala se upravo kod Sente 11. septembra 1697. godine, kada je austrijska vojska pod vođstvom genijalnog Eugena Savojskog nanela veliki poraz turskoj armiji. Posle sklapanja mira u Sremskim Karlovcima i Senta je postala deo vojne granice, a njeni žitelji su većinom Srbi-graničari. Posle novih ratova došlo je do novih pomeranja vojne granice, pa je došlo do razvojačenja Potiske granice. Da bi sačuvali stečene privilegije, Srbi masovno napuštaju potiska naselja i odlaze na novoformirane granice (Slavonija, Srem, Banat) ili čak u Rusiju, na poziv carskog dvora. Bečki dvor je takođe želeo da ih zadrži i da bi sprečio dalje otseljavanje graničara iz ovih krajeva, formirao je od potiskih opština privilegovani dištrikt. Neka naselja su dobila i dodatne privilegije i rang varoši, kao što je bio slučaj i sa Sentom. Vakum, nastao masovnom emigracijom Srba, popunjavale su mađarske i slovačke porodice, dolazeći sa severa, iz prenaseljenih mađarskih županija, pa se etnički sastav stanovništva ponovo drastično menjala. Krajem XVIII veka u Senti se nastanjuju i prvi Jevreji, unoseći novi etničko-verski element u društveni život varoši. Do sredine XIX veka neki kobni događaji sprečavaju nesmetani razvitak grada. 1769. godine Senta je skoro do poslednje kuće izgorela u vatrenoj stihiji, a 1831. godine velika epidemija kolere u Mađarskoj nije poštedela ni senćansko stanovništvo. Događaji vezani za 1848/49. Ipak su najbolniji, jer pored ogromne materijalne štete, poremećeni su dotad veoma dobri međunacionalni odnosi u gradu. Posle pada apsolutističke vladavine, a naročito donošenjem austro-ugarske nagodbe (1867), i u Senti se primećuje ekonomski uspon, a proces liberalizacije oseća se i u društveno-političkom životu. 1873. godine Senta definitivno postaje grad sa uređenim senatom a istovremeno i jedan od značajnijih centra u Potisju. To je doba istinskog društveno-ekonomskog procvata: gradi se most preko Tise i velelepne zgrade na Glavnom trgu i u važnijim ulicama blizu centra; izgrađuje se kej i železnica; osnivaju se bankarske institucije; izlaze prvi lokalni listovi. Utemeljena je Narodna bašta, koja je postala omiljeno izletište Senćana. 1895. godine, povodom posete cara Franja Josipa I, grad dobija javno električno osvetljenje i asfaltirane puteve i trotoare. Istim povodom podignut je i spomenik senćanske bitke. Članovi senćanske elite osnivaju mnoštvo raznih udruženja karitativnog, konfesionalnog ili, pak, sportskog karaktera. Početkom našeg veka razvitak se nastavlja: umesto srušenog drvenog, gradi se novi, moderni gvozdeni most, a umetsno izgorele gradske kuće ubrzo se podiže nova, današnja. Izbijanje I svetskog rata zaustavi dalji napredak, a promena režima posle rata dugo vremena ne odgovara ovoj sredini. Nerešeno agrarno i nacionalno pitanje uveliko sprečava razvitak grada koji je i dalje sačuvao agrarni i višenacionalni karakter. Velika, svetska ekonomska kriza je još više otežala život Senćana. Polagani uspon primećujemo tek krajem 30-ih godina. Izbijanje novog svetskog rata donosi i novu promenu režima koja ponovo kobno utiče na društveno-ekonomski život u varoši. Nikako i nikad ne smemo zaboraviti tragične događaje vezane za proleće 1944. godine, kada je posle nemačke okupacije Mađarske, iz grada odvedeno više od 1400 Jevreja u razne logore smrti, gde ih je jedva preživelo 15 odsto. Mada Senta nikada nije postala istinsko urbana sredina, niti veći duhovni centar, ipak je dala neka veća imena srpskoj i mađarskoj kulturi, a to su: Jovan Muškatirović, Stevan Sremac, Đula Dudaš, Lajoš Turzo.

   Ovu bogatu kulturno-istorijsku baštinu čuvaju, prezentuju i dalje grade danas postojeće kulturne ustanove grada: muzej, istorijski arhiv, biblioteka i dom kulture.

   Odgovori

5. 8. avgust 2018. u 18:57

   Vojislav Ananić

   Veoma pismena varoš kraj Tise
   Dnevnik 3. januara 2016. 20:37

   Prilježni letopisac Sente, Petar Tarzić je, nakon desetak knjiga, objavio i monografiju „Osnovne škole u Senti 1697-1920“, pre koje se bavio istorijom pravoslavne crkve, Srpskom čitaonicom, biografijom najčuvenijeg Senćanina Stevana Sremca, društvenim životom Srba u znamenitoj i vrlo pismenoj varoši kraj Tise. Nameravao je da piše o srpskim veroispovednim školama, ali ustanovio da ih je teško odvojiti od mađarskih i jevrejskih, te se pozabavio sa tri Monografske sveske Sente Petera Tota i Karolja Kalmara, spomenicom štampanom povodom veka škole „Turzo Lajoš“ Lasla Tarija i knjigom „Građevinarstvo u Senti“ Zoltana Vaklaija, a u mesnom Istorijskom arhivu našao obilje materijala.

   – Kako su za Monografske sveske korišćeni relativno ograničeni izvori, uzeo sam slobodu da ih obogatim svojom dokumentacijom, novim izvorima i biografijama učitelja – objašnjava Terzić.Inače, škole koje su bile pod okriljem katoličke crkve od 1751. do 1869, preuzela je opština, dok su pravoslavne i jevrejske ostale pri svojim verskim zajednicama sve do 1920, kad su podržavljene. Terzić je period nakon toga ostavio budućim istraživačima.

   Đula Dudaš u „Istorijatu grada Sente“ tvrdi da je u varoši škola bilo i pre Mohačke bitke 1526, ali se pouzdano zna da je Grčko-istočna srpska postojala 1703, Katolička veroispovedna 1755, salašarska 1861, a Srpska privatna, u Slavnićevom šoru, radila od 1885. do 1892. Zakladna je škola Đene Branovačkog otvorena 1892, imala udobne učionice pa i stan za poslužitelja, a prvi učitelj je bio Sava Ludajić, kasnije školski nadzornik.

   Najstariji poznati srpski učitelj, od 1797, je bio jerođakon Isidor Branković, otac paroha Timotija i deda patrijarha Georgija Brankovića. Rođen je u Adi a kršten u Subotici 1773. od oca Simeona Branile i majke Rokse. Znamenit je i Teodor Toša Branovački, učitelj akademika Stevana Sremca. Nije ga zaboravio, pa mu je, 35 godina od odlaska iz Sente 1903, napisao posvetu između korica „Iz knjiga Starostavnih – Veliki Župan Časlav“. Branovački je za učitelja izabran 1863. i ostao do penzionisanja.

   Vrli hroničar Milivoje V. Knežević beleži da je Toša bio uča starinskog kova, decu je neobično voleo i s njima vrlo lepo postupao. Uz to je imao kaligrafski rukopis, ruke doista zlatne, sam je savladao veštinu duboreza, a znao je mnogo narodnih poslovica, izreka i zagonetki. Ostavio ih je na krčazima, koje je pravio sa grnčarom Palom Klauzom, pa se cela kolekcija čuva u Gradskom muzeju. Mnogi su u privatnim zbirkama, a na obodu jednog, koji je kod Terzića, piše: „Koji mnogo ije i pije ni za kakav posao nije! Tako je“! Među mudrostima gosni Toše su i: „Gde je vino gazda, tu je mozak prosjak”, „Pijmo vina dokle traje vjeka, ta vino je melem za čoveka!”, „Nema lica bez rujnoga vinca, Ni junaka bez puna bardaka!” Bio je prenumerant knjige „Život i običaji naroda srpskog”, koju je priredio Vuk Karadžić, jedan od osnivača Srpske čitaonice u Senti 1868, u više navrata biran je u Upravni odbor, a 1900. i za predsednika.

   Najstariji učitelj Mađar je, verovatno, bio Janoš Palasti, a kasnije se pominju Ištvan Lakrič i Jožef Hegediš, dok je Terzić ustanovio da je najstariji jevrejski, možda, iz porodice Fleš. Njima je Marija Terezija 1790. dala specijalnu dozvolu da se nastane u Senti, jer Jevreji nisu imali građanska prava sve do 1840. Njihovo školstvo je bilo komplikovano za istraživanje, jer su živeli u strogo zatvorenoj zajednici. Ipak, Laslo Viga 1783. beleži da u varoši obitava 20 familija Mojsijeve vere, čija deca uče Toru, poznavanje jezika i račun.

   Odgovori

6. 9. avgust 2018. u 11:49

   Vojislav Ananić

   Stevan Kragujević

   AUTOBIOGRAFIJA

   Svetlost dana prvi put sam ugledao u Senti 4. februara 1922. godine. Osnovnu školu završio sam u rodnom mestu a i fotografski zanat naučio sam u Senti od 1936. do 1939. godine kod fotografa Ronaia. On je bio jedan od običnih fotografa sa skromnim alatima. Aparati su mu bili na meh, večine 13×18 cm sa drvenim tronošcima.
   Kao šegrt, sa takvim aparatom sam išao svake nedelje u Čoku, kod pekara Kokaija, gde je majstor iznajmio njegovo dvorište u Glavnoj ulici. Tu je bio ”atelje” sa ćebetom na zidu, i tu su svake nedelje Čokani fotografisani. Dolazio sam biciklom a kamera je bila pozadi u jednoj plehanoj tepsiji. U to vreme u Čoki nije bilo fotografskih radnji.
   Kao dečak od četrnaest godina sam se već osamostalio i slikao sam sve: porodične slike, malu decu, portrete, svadbe i sve što sam tog dana slikao sledeće nedelje sam donosio fotografije.
   Posle tri godine sam se oslobodio i tada mi je majstor Ronai kazao da sam slobodan jer kod njega nema mesta za dva pomoćnika. Na moju sreću, praktični rad, ispit, sam polagao kod fotografa Danila Jakšića, koji je bio u to vreme jedan od najmodemijih fotografa u Vojvodini: salonska kamera, nekoliko aparata “Lajki”, sa više objektiva, savremene laboratorije, i tome slično. Još u Zanatskoj komori, kada sam polagao usmeni, prišla mi je gospođa Jakšićka i pitala me šta ću posle da radim. Ja sam joj rekao da me je majstor Ronai otpustio i da ne znam gde ću. Ona me potapšala po ramenu i rekla “od sutra možeš doći kod mene da radiš”.
   Kao šegrt, želeo sam da jednog dana imam ručni sat. Jer, stalno sam morao da idem na posao rano ujutru, u pet sati. Ustajao sam, bez sata, na vreme, najčešće i pre, samo da ne zakasnim.
   Kada sam se oslobodio 1939. godine zaposlio sam se kod veoma dobrog i naprednog majstora gospodina Jakšića. Dok sam radio kod njega, od moje mame dobio sam dva ćupa pekmeza, jedan od šipaka, drugi od šljiva. Odmah mi je sinula ideja, da taj pekmez jedem mesec dana, uštedim prvu platu, i da za te pare kupim ručni sat! Što smislih to i učinih.
   Mesec dana sam jeo pekmez i hleb. Ujutru komad hleba namažem sa pekmezom od šljiva, a za ručak komad hleba sa pekmezom od šipaka, i tako naizmenično, ceo mesec. Ali, morao sam da rasporedim ta dva ćupa tako da mi dotraju mesec dana. Pri kraju meseca su komadi hleba morali biti sa nešto tanjim premazima pekmeza. Uštedeo sam mesečnu platu od 500 dinara, a sat sam kupio za 450. I dan-danas ga čuvam kao dragu uspomenu.
   U fotoateljeu Jakšića sam dobio prvo saznaje o pravom fotografisanju “Lajkom” i salonskim aparatima. Radnja je bila na gospođino ime, ali pravi gazda i fotograf je bio gospodin Danilo Jakšić. Tu sam radio od 1939. do 1943. godine. Kod Jakšićevih sam najviše naučio snimanje reportaže. Slikao sam na ulici, svakog i ko ne želi, razne balove, noću sa magnezijumom, sve nove godine, po svim lokalima u Senti. Od 1943. godine sam postao samostalni fotograf, posle kratkog odsluženja vojnog roka kod Mađara jer sam bio otpušten zbog gluvoće i nastavio rad samostalnog forografa. Po ulicama i parkovima sam slikao i na pozive svadbe. Kod kuće u špajzu sam napravio provizornu laboratoriju, u kojoj sam radio i posle oslobođenja i dok nisam otišao na odsluženje vojnog roka. U Kragujevcu, u Dom JNA, radio sam kao fotograf i reporter od 1947. do 1949. godine kada sam radio u Tanjugu, odnosno Direkciji za informisanje.
   Gospođu Evu Biro sam upoznao 1949. godine, u aprilu. Bila je urednik fotografje u Direkciji za informacije pri vladi SFRJ. Direktor te ustanove je bio Vlado Dedijer, u ono vreme bog i batina. Dakle, tu sam se zaposlio i bio neposredni Evin saradnik. Direkcija za informacije je tada bila oformljena da bi se propagandnim putem suprotstavljala Informbirou. Evin i moj posao je bio da aktuelne političke i uspehe tadašnje SFRJ plasiramo u inostranstvo, preko naših ambasada u svetu.
   Sve političke ličnosti i kulturne ljude koji su dolazili u našu zemlju ja sam snimao a Eva pisala propratne tekstove. Takođe sam snimao uspešne fabrike, industriju, pametne naše ljude od velikog ugleda, akademike, koji su nešto značili u svetu. Za sve to je Eva osmislila i meni dala zadatke za snimanje a ona ih potom prosledila Stranim agencijama i listovima i ambasadama koje su imale svoje izloge. Sećam se da sam jednom od Eve dobio spisak svih naših uspešnih fabrika, po republikama, pa sam morao da ih lepo snimim, da nas dostojno reprezentuju u svetu. Takođe sam snimao po republikama znamenite ljude: čuvene umetnike, dirigente, vajare, slikare, fudbalere, gimnastičare… Takođe, snimao sam tada čuvenog katoličkog nadbiskupa Stepinca, kada je bio interniran u njegovo malo rodno selo kraj Zagreba, da pokažemo svetu da je živ i da svakodnevno drži misu u maloj seoskoj crkvi. Pošto već tada nisu bili baš najidealniji odnosi između republika ja sam imao speciajlno odobrenje za snimanje od Saveznog SUP -a.
   Dakle, moja saradnja sa gospođom Evom Biro je trajala od 1949. do 1952. godine, kada je Direkcija rasformirana. Ja i Eva smo prešli u “Tanjug” odnosno tadašnji “Jugo-foto”. U Direkciji za informacije je bilo zaposleno stotinak naših novinara, iz cele zemlje i najboljih listova, koji su govorili po nekoliko jezika kao i Eva. Ona je jednom, 1950. godine, organizovala u Birčaninovoj 6, gde je bila Direkcija, skup sa preko stotinu fotoreportera iz cele Jugoslavije, iz svih redakcija. Razgovarali smo o fotografiji i propagandi. Na taj sastanak su došli Toša Dabac, Bogoljub Cikota i mnogi drugi iz svih većih listova, i samostalni umetnici fotografije. Svi su oni radili za potrebe Direkcije uz dobru nadoknadu.
   Dakle, ja sam bio prvi fotoreporter kod Eve Biro. Posle smo prešli u “Tanjug” a ja sam otišao krajem 1952. u “Politiku”. Mojim odlaskom nisam prekinuo saradnju sa gospođom Biro.
   Eva je bila vrlo srdačna i prijatna osoba. Sa svakim je znala da uspostavi korisnu saradnju. Razumela se u fotografije, znala je na fin način da nas uputi u tajne fotografije. U velikoj meri i ja treba njoj da zahvalim za sve što sam postigao na polju novinske fotografije.
   Godine 1968. snimao sam prve velike demonstracije beogradskih studenata. Posle njih su objavljene knjige ilustrovane mojim slikama. Doživele su nekoliko izdanja.
   Jedna slika mi je posebno draga jer smatram da takvu nijedan list nema.
   Prilikom puštanja u rad nove zgrade “Politike”, posetio ju je i Tito sa Jovankom. Tom prilikom je “Politika “ izdala poseban broj. Uz večeru, Titu su doneli prvi broj gde je na naslovnoj Strani bila njegova slika i tekst o poseti “Politici”. Tito je gledao list i naravno prvu Stranu. Prema meni je bila okrenuta zadnja Strana. Ja sam se dosetio i rekao: ”Druže Tito, ima nešto interesantno na zadnjoj strani”.
   Tito je okrenuo list i ja tada brzo napravih nekoliko snimaka sa naslovnom stranom gde se on vidi i naslov, zaglavlje, “Politika”. Tito je razumeo zašto sam to učinio.
   Tita sam slikao i sa tri Ordena narodnog heroja. Od njega sam dobio zlatan ručni sat sa posvetom. Još ga nisam stavio na ruku, da se ne otrca posveta sa potpisom “J. B. Tito”. Imam desetak samostalnih izložbi. Jednu samostalnu knjigu “Tito i pioniri”. Izlagao sam fotografije u Senti, Novom Sadu, Kikindi i Beogradu. Od tih slika je načinjena i jedna lepa knjiga. Učestvovao sam na mnogim zajedničkim izložbama. Ja im ni broja ne znam.
   U “Politici” sam proveo trideset godina i mnogo sam slika objavio. Sa urednikom Ljubom Stojovićem pokrenuo sam rubriku “U slici i reči”, u kojoj su najčešće objavljivane moje slike.
   Od 1949. godine sam, kao fotoreporter akreditovan u Saveznoj skuštini i Skupštini Republike Srbije. Ta akreditacija i dan-danas traje. Preko pola veka! Mada sam penzioner već dve decenije moja stalna propusnica za Skupštinu još važi.
   U mnogim listovima sam bio stalni saradnik. Radio sam najviše za “Mađar so” i “Sedam dana”. “Za Mađar so” i “Dnevnik” radim i sada kao penzioner. Za “Mađar so” preko četrdeset godina. Kada je “Politika” dobila novog urednika Danila Purića, na redakcijskom sastanku je zabranjeno da se tezgari, da se radi za druge listove. Ja sam obavestio druge redakcije da ne očekuju više od mene fotografije. Međutim, urednik “Mađar soa” mi je odgovorio: “Samo ti šalji fotografije i dalje, mi ćemo te prekrstiti. Od sada ćeš se zvati Kertes Ištvan!” To isto su uradili i u “Het napu”. Tamo me prekrstiše u Kormoši Ištvana! I tako sam ja jedno vreme imao tri imena. Ali važno je da su moja početna slova ostala ista!
   U Beogradu 3. februara 1982. godine dobio sam rešenje da više nisam službenik NIP “Politike”, po sili zakona, a 4. februara mi je rođendan! Eto, dan ranije, da ne bi zakasnili!
   U Senti sam 1996. godine napravio jednu izložbu o Senti koje više nema. Urednik Televizije Beograd Kamenko Katić napravio je o meni i izložbu i polučasovnu reportažu. Dva puta je bila emitovana pa se rodila ideja, kod kolega drugih redakcija, da me predlože za nagradu “Svetozar Marković”, za životno delo. I to mi je jedina značajnija nagrada u mom životu. Istina, dobio sam i dve druge, Oktobarske nagrade grada Sente. A najveće su mi nagrade kada me nepoznati ljudi i danas, posle dvadeset godina u penziji, susreću i prisećaju se mojih slika i čestitaju mi.
   Sve ovo ne bih postigao da nisam imao nesebičnu podršku moje supruge Leposave Kragujević i kćerke Tanje Kragujević. Moja spruga celi radni vek provela je u RTS a počela je u Radio Beogradu kao spiker Prvog programa.
   Sa mojom suprugom Lepom, Leposavom (devojačko prezime Stojkov) živim zajedno u srećnom braku već šest decenija. Kroz ovaj život smo prošli ruku pod ruku još daleke 1943. godine u Senti. Nakon rata prešli smo u Beograd. Lepa je završila Visoku filmsku školu u klasi profesora Vjekoslava Afrića a od 1949. godine je spiker Prvog programa Radio Beograda. Ceo radni vek je provela u Radioteleviziji Beograd.
   Lepa i ja imamo ćerku Tanju kojom se ponosimo. Naš zet Vasilije Vujić, takođe je iz Sente, iz čuvene porodice donatora Joce Vujića. Vasa je profesor fizičkog vaspitanja u Zemunskoj gimnaziji.
   Još i danas snimam slobodne teme iz Sente i Beograda za “Ekspres Politiku”, “Mađar so” a i “Dnevnik”. Čini mi veliko zadovoljstvo kad vidim da mi se objavi po koja fotografija. Ja se držim naše izreke – “Novinar nikada ne ide u penziju”.

   Senta, januara 2002. godine
   Stevan Kragujević

   Iz knjige Borivoja Mirosavljevića Prostor večnosti, Foto, kino i video savez Vojvodine, Novi Sad, 2003, Str. 18-21.

   Beleška:
   Nije poznato šta je bio konkretan povod da Stevan napiše ovu autobiografsku crticu. No ipak, može se pretpostaviti da je razlog bio i njegov predstojeći, jubilarni rođendan, 4. februara 2002, i 66 godina bavljenja fotografijom.
   U jednom privatnom pismu g. Borivoju Mirosavljeviću, kolegi, novinaru, majstoru fotografije, prijatelju i dobrom poznavaocu njegovog rada (budućem priređivaču fotomonografije Prostor večnosti), Stevan taj datum pominje i kao moguće obeleževanje Jubileja, do kojeg, međutim, nije došlo. Te zime je dugo boravio u rodnoj Senti, a samo deset dana po povratku u Beograd, 17. aprila 2002, Stevan je preminuo. Sahranjen je u Senti, 19. aprila 2002, uz počasti rodnog grada, u prisustvu porodice i kolega, iz Sente, Beograda, Novog Sada, Sombora, i drugih gradova.
   Povodom godišnjice njegovog odlaska, objavljena je fotomonografija Prostor večnosti, sa tekstom njegove Autobiografije (u knjizi joj je priređivač dao naziv “Od seoskog do dvorskog fotografa”), uz mnoge druge tekstove o njemu i intervuje reprodukovane iz štampe i raznih drugih publikacija, ali i sa zapisima i sećanjima prijatelja i kolega, pisanim posebno za ovu knjigu.
   Monografija je tokom aprila 2003. godine promovisana u Senti, Beogradu i Novom Sadu, uz uvodne reči poznavaoca Stevanovog rada, fotografskih Stručnjaka, i njegovih kolega, i uz prateće izložbe koje su tim povodom održane u svakoj od ovih sredina za koje je Stevan Kragujević bio životom i radom trajno vezan. Svi ovi tekstovi govora i sećanja sačuvani su, sabrani i objavljeni u knjizi B. Mirosavljevića Antologija fotografije Vojvodine, knjiga 4, Foto, kino i video savez Vojvodine, Novi Sad, 2003.
   T. K.

   Izvor: NAPISI, GOVORI, TEKSTOVI IZ ŠTAMPE, KNJIGA, KATALOGA, ENCIKLOPEDIJA O STEVANU KRAGUJEVIĆU Fotoreporteru i umetničkom fotografu (Senta, 4. februar 1922 – Beograd, 17.april 2002)

   Odgovori

7. 9. avgust 2018. u 18:56

   Vojislav Ananić

   Branovački, Stevan
   28.05.2009.
   Branovački, Stevan, pravnik, političar, javni radnik (Senta, 1. VII 1804 – Novi Sad, 8. II 1880)

   Osnovnu školu i prvi razred gimnazije završio je u Senti, drugi u Subotici, od trećeg do šestog u Baji, sedmi i osmi i filozofiju u Segedinu a pravne nauke u Požunu (1826). Praktikant je bio u Bečeju kod Bačko-potiskog distrikta i kod Kraljevske table u Pešti. Advokatski ispit položio je s odličnim uspehom 1828. i otvorio kancelariju u Senti. Počasni podfiškal Potiskog distrikta i staratelj Siročadskog stola u Senti bio je od 1831. Za supstituta senatora u Magistratu Potiskog distrikta izabran je 1842, a 1848. za solgabirova (sreskog načelnika) u Senti kao prvi neplemić u tom zvanju. Revolucionarna zbivanja zatekla su ga u banji Fired, odakle šalje ostavku na zvanje ne vraćajući se u Sentu. Prezimio je u Baji, no s proleća 1849. bio je primoran da se skloni u Zemun. Srpska narodna uprava imenovala ga je za sreskog načelnika u Palanci, no tamo nije ostao dugo, ponovo beži u Zemun i Beograd. Posle revolucije vratio se na senćansko imanje, a 1850. njegov školski drug Isidor Nikolić, komesar Vojvodstva, imenovao ga je za komesara Bačko-potiskog distrikta. Kada je distrikt posle godinu dana ukinut, imenovan je za sudiju privremenog zemaljskog suda za Vojvodstvo u Novom Sadu, za sudiju Okružnog suda u Novom Sadu (1854) i za potpredsednika istog suda sa titulom zemaljskog sudije (1859). Državnu službu napustio je 1861. i posvetio se javnom radu. Varoš Novi Sad birao ga je za poslanika Ugarskog sabora 1861, pa ponovo 1865-1868. Revnosno je zastupao srpske interese pri uvođenju zakona o narodnostima i o autonomiji Mitropolije srpske.
   Kada je Miletić preuzeo upravu Srpske čitaonice u Novom Sadu, izabran je za predsednika njenog Pozorišnog odbora koji osniva Srpsko narodno pozorište avgusta 1861. Sa sekretarom Zmajem potpisuje prvi Poziv srpskom narodu na prilaganje za pozorište. Načelnik Društva za SNP bio je do 1868. i ponovo 1871-1874. U Upravni odbor Matice srpske izabran je 1864. a od 1865. do 1867. bio je njen potpredsednik. Prvi put za predsednika Matice srpske izabran je 1867. a posle Subotićevog jednogodišnjeg predsednikovanja 1868. on je do smrti bio predsednik, vodeći Maticu neoštećenu kroz njen najmučniji period. Takođe je bio i predsednik Srpske crkvene opštine u Novom Sadu (1868-1872) i jedan od patrona gimnazije. Više godina, počevši od 1868, bio je predsednik Prve trgovačke i obrtničke banke. Pošto je Miletić drugi put suspendovan kao gradonačelnik, nasledio ga je i tu dužnost obavljao tri godine. Uprkos pretnji suspenzijom, nije sprečio narodne manifestacije povodom Miletićevog izlaska iz zatvora 1871. Iste godine pomagao je prikupljanje priloga za Bokeljski ustanak. Bio je biran za poslanika Starobečejskog sreza na Preobraženskom srpskom saboru 1872, ponovo 1875, kada je predsedavao Saboru koji bira patrijarha, te 1879. za stalnog potpredsednika Srpskog sabora. S puno snage i oduševljenja priključio se mlađoj političkoj struji i zaštitio svojim renomeom dostojanstvo Sabora pred agresijom vlasti. Veliki ugled uživao je u redovima Ujedinjene omladine srpske. Nije bio čovek spisateljskih sklonosti – od njega je ostalo štampano samo nekoliko saborskih govora i interpelacija zbog kojih su ga zvali srpskim Katonom.
   Mesto u političkoj i kulturnoj istoriji Srba zaslužio je “čvrstom rodoljubivom voljom i revnošću” i neumornim zalaganjem. Ožalilo ga je celokupno “prečansko” Srpstvo: toplim napisima S. Miletić, a J. J. Zmaj pesmom, Matica crnom zastavom (sedam dana), komemoracijom i pomenima, crkve su osam dana zvonima objavljivale njegovu smrt.

   LITERATURA: Berislav Berić, O Srbima u Senti, KS 1835, knj. XI, 271-272; S. Miletić, Stevan Branovački, Nad grobom Branovačkog, Zastava, 1880, br. 21, 22; Stevan V. Popović, Stevan Branovački, Javor, 1880, br. 7, 217-222; Vasa Stajić, Novosadske biografije, I, Novi Sad 1936, 96-102; Živan Milisavac, Istorija Matice srpske, II, Novi Sad 1992. B. Kovaček

   Odgovori

8. 9. avgust 2018. u 18:58

   Vojislav Ananić

   SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA SV. ARHANGELA MIHAILA
   8. novembra 2016.

   Nakon Velike seobe 1690. godine doseljeni Srbi u Senti podigli su svoju prvu bogomolju zapadno od današnjeg hrama, pri kraju današnjeg parka u centru grada. Bila je izgrađena od naboja i pletera, a nakon gradnje nove crkve od tvrdog materijala, na osvećenom mestu 1809. godine postavljen je krst, koji je kasnije premešten u portu crkve. U popisu stanovništva u Senti iz 1767. godine navodi se da je Srpska pravoslavna crkva u Senti građena „nanovo i nedavno od tvrdog materijala, od cigalja i kamenja, te da je ukupno bilo 374 vernika i da je imala dva sveštenika”. Prema zapisima paroha Timotija Brankovića, prva crkva od „tvrdog materijala” građena je na mestu gde i danas stoji 1751. godina. Ikonostas u crkvi je oslikao 1782. godine Jovan Isajlović Stariji, „živopisac iz mitropolitskog Dalja”. Crkva je jako oštećena u buni 1849. godine kada je izgoreo krov, toranj, unutrašnjost i tom prilikom stradao je i ikonostas.
   Temeljnoj obnovi hrama pristupilo se 1851. godine i tom prilikom su zvoniku, koji je stajao slobodan sa tri strane, pripojeni bočni prostori krstionica i ulaz u zvonik- stepenište. Time je visoki barokni zvonik u potpunosti pripojen osnovi crkve čime je izmenjen izgled fasade. Prema prostornoj koncepciji, samoj osnovi, te unutrašnjim i spoljnim arhitektonskim elementima, proporcijama osnovnih delova hrama, crkva je građena po uzoru na somborsku Georgijevsku crkvu pod čijim uticajem su se gradili pravoslavni hramovi u periodu gotovo tri decenije u ovom kraju.
   Crkva je u osnovi jednobrodna, sa petougaonom apsidom spolja i iznutra, te sa plitkim pravougaonim pevničkim ispadima koji naročito u unutrašnjoj osnovi blago naglašavaju krstoobraznost hrama. Zapadna fasada je nešto naglašenija, a dva para pilastara potenciraju vertikalnu podelu, a tome doprinosi i visoki barokni zvonik koji se centralno uzdiže. Centralno je postavljen ulaz iznad koga je u luneti oslikana ikona patrona crkve. Zidno platno je duž celog objekta izvedeno u duhu klasicizma, razdeljeno plitkim pilastrima, ravno je i bez arhitektonske plastike, na tri strane sa uzidanim nadgrobnim pločama. Analizom epitafa saznajemo da se radi o imenima znamenitih Srba od kojih su neki imali plemićke titule i bili su veliki ktitori Pravoslavne crkve.
   Pilastri se ponavljaju i u unutrašnjem prostoru deleći ga na tri traveja i podržavajući lukove koji formiraju sferne svodove iznad prostora naosa. Originalna plastika očuvala se na završecima lukova u obliku motiva „lambrekena”.
   U unutrašnjosti je prilikom adaptacije crkve dozidan hor kojeg nose dve bočno postavljene konzole u vidu voluta sa floralnom reljefnom dekoracijom.
   Od ikonostasa, kojeg je 1782. godine oslikao Jovan Isajlović Stariji očuvane su samo dve ikone: Isus Hristos, ulje na drvetu i Krunisanje Bogorodice, slikano uljem na platnu. Prema pisanju Leposave Šelmić ikona Car David, koju je Joca Vujić iz Sente, naš poznati kolekcionar umetničkih slika i drugih vrednosti, dobio na poklon od Ignjata Branovačkog 1908. godine, pripisuje se Jovanu Isajloviću Starijem i ikonostasu crkve u Senti, kao i jako oštećena ikona Apostola Jakova, koju je Vujić kasnije nabavio za svoju kolekciju.
   Prilikom radova na resturaciji ikonostasa i zidnih slika koje je izvodio Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture 1975. godine, nad centralnim delom hrama, u drugom traveju svoda otkrivene su slike koje se pripisuju istom autoru. Otkriven živopis obogaćuje fond slikarskih dela domaćih majstora XVIII veka, posebno dela Jovana Isajlovića Starijeg, slikara formiranog pod uticajem Teodora Kračuna, a posebno predstavlja dokaz arhitektonske autentičnosti objekta sagrađenog polovinom XVIII veka.
   Današnji ikonostas u crkvi rađen je nakon bune. Izrada duboreza ikonostasa bila je poverena 1853. godine poznatom majstoru Mihajlu Janiću iz Arada. Pozlatu i marmorizaciju ikonostasa, pevnica, episkopskog stola, povereno je Aleksandru Tempferu. Ikonostas je oslikao Pavle Simić, akademski slikar bečke škole, jedan od prvih predstavnika našeg romantizma, u periodu od 1859-1862. godine. Ikonostas pripada tipu razvijene višespratne oltarske pregrade sa rezbarijom koja nosi stilske karakteristike klasicizma.
   Pored ikonostasa Simić je radio i ikone na južnim i severnim pevničkim stolovima, zatim pozadi njih lamperijama, na Bogorodičinom i Vladičanskom tronu, na balustradi hora pet kompozicija, kao i veliku uljanu sliku iznad ikonostasa sa prikazom Sv. trojice u centralnom delu i jevanđelistima u uglovima. Veljko Petrović je svojevremeno pisao: „Njegove biblijske kompozicije na horu senćanske crkve idu u najbolje kod nas uopšte i sa apsolutnog slikarskog gledišta one su odlični primerci klasične romantike”.

   Odgovori

9. 10. avgust 2018. u 19:20

   Vojislav Ananić

   SRPSKA ČITAONICA U SENTI

   Kao što su, 1826. godine, obrazovani Srbi u Pešti osnovali Maticu srpsku i “Serbski letopis” 1821. današnji “Letopis Matice srpske”, najstariji letopis u Evropi s namerom da sačuvaju svoju nacionalnost, svoj jezik i kulturu, tako su vođeni istim ciljem, samo u malom, uradili i obrazobvani ljudi u Senti kada su 25. februara 1868. godine osnovali Srpsku čitaonicu sa 100 članova i doneli “Ustav” iste.
   Srpska čitaonica nije osnovana samo “poradi čitanja novina i poradi međusobnog saobraštenija “, nego je zajedno sa Srpskom pravoslavnom crkvom imala da izdrži stalnu borbu sa građanskim vlastima u Ugarskom delu Habzburške monarhije i Austo-Ugarske, predstavljajući bedem asimilaciji i nacionalnom otuđivanju Srba. Od javnih čitaoničkih manifestacija je bila najvažnija svetosavska zabava, na kojoj su prikupljani prilozi “u korist sirote školske dece”. Pored nje je bilo i zabava pri crkvenoj i školskoj slavi a povremeno su održavane i besede.
   Predsednik Čitaonice je bio pl. Simeon Karakašević.
   Juna 25. 1871. godine, senćanska Srpska čitaonica dostavlja osnovna pravila Mađarskom kraljevskom ministarstvu a ista se odobravaju 14. februara 1874. godine.
   Na glavnoj skupštinskoj sednici Srpske pravoslavne crkve, 17. aprila 1883. godine, donosi se odluka o zidanju crkveno-opštinske dvorane. Opštinska dvorana je izgrađena a 25. marta 1884. godine se ustupa Srpskoj čitaonici.
   Oktobra 26. 1887. godine u Srpskoj čitaonici je održana velika priredba posvećena jubileju proslave 100 godišnjice rođenja Vuka Stefanovića Karadžića.
   Septembra 26. 1906. godine u odborskoj Sali Srpske čitaonice, postavljena je spomen-ploča pok. Stevanu Sremcu, Senćaninu književniku i akademiku. Spomen ploču je naručio da se napravi o svom trošku Stojan Ribarac a izradio ju je Nikola Lukaček i bila je pre nego je poslata u Sentu, izložena dva dana u Beogradu u knjižari Antonija Đorđevića.
   Odlukom Ministarstva Prosvete Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 18. decembra 1923. godine, Srpska čitaonica prelazi u “Narodnu knjižnicu i čitaonicu”. Međutim, ova odluka se primenjuje tek od 1930. godine.
   Od 1914. pa sve do 1922. godine, zvanično prestaje prekid u radu Srpske čitaonice, zbog situacije nastale u toku i neposredno posle Prvog svetskog rata. Međutim, postoji i takav podatak da je već 1. oktobra 1920. godine, Srpska čitaonica ustrojila nova Osnovna pravila i time dobila dozvolu od vlasti za dalji nesmetani rad. Dozvola je dobijema na osnovu saopštenja Bač-Bodroške županije od odeljenja Ministarstva unutranjih poslova Bačke-Banata-Baranje.
   Januara 17. 1923. godine Srpska senćanska čitaonica donosi nova pravila a 21. avgusta 1926. godine Srpska čitaonica dobija diplomu člana osnivača “Matice srpske”.
   Godine 1939. Srpska čitaonica u svojoj biblioteci ima 977 knjiga da bi 1940. godine biblioteka brojala rekordnih 984 primeraka knjiga.
   U ratnim godinama Drugog svetskog rata u Srpskoj čitaonici nema aktivnosti da bi 1. marta 1943. godine i zvanično prestala sa radom zabranjena od strane mađarske okupatorske vlasti. Prestanak rada traje sve do 1. avgusta 1945. godine kada Srpska čitaonica ponovo otpočinje sa delovanjem.
   Iz blagajničkog izveštaja saznajemo da je te godine bilo 6 članova koji su plaćali članarinu od po 50 dinara i 101 član sa članarinom od 30 dinara.
   Srpska čitaonica je 1947. godine imala 110 članova a oni su plaćali članarinu od 60 dinara, jednog člana sa članarinom od 40 dinara, 10 članova sa članarinom od 30 dinara, 2 člana sa članarinom od 10 dinara i 22 člana sa članarinom od 5 dinara.
   Gradska biblioteka u Senti se osniva 1947. godine, da bi se nešto kasnije, verovatno u toku 1949. godine književni fond Srpske čitaonice preneo u nju.
   Iz blagajničkog izveštaja za 1949. godinu saznajemo u vidu opaske: “Dnevnik Čitaonice je kod Jovana Sekulića i predat novac dinara 11292,5 čitaonice 9. marta 1950. godine.”
   U Imenoj knjizi je zapisan sledeći – poslednji podatak o radu Srpske čitaonice za 1957. godinu: “Članovi Srpske pravoslavne Čitaonice u Senti – 1. oktobra 1957. godine Branovački Isa, koji je platio članarinu od 1000 dinara.”
   Na sednici Upravnog odbora Srpske pravoslavne crkvene opštine u Senti 1987. godine donosi se odluka o rušenju zgrade Srpske čitaonice zbog dotrajalosti.
   Tako je polako i tiho prestala sa radom Srpska čitaonica – Narodna knjižnica i Čitaonica u Senti, institucija koja je aktivno učestvovala u očuvanju jezika i pisma, kulture i nacionalnog identiteta Srba u Senti gajeći toleranciju i zajedništvo među ljudima dobre volje, bez obzira na nacionalnu pripadnost.

   Prošlost nam je podarila Srpsku čitaonicu, koja je po svemu sudeći odigrala ključno mesto u kulturnom životu Srba – Senćana toga vremena.
   Nadahnjujući se takvom svetlom prošlošću smognimo snage i obezbedimo materijalna sredstva oformljujući Fond za zidanje zgrade Srpske čitaonice.
   Jednom, kada budućnost bude sadašnjost a mi, obični smrtnici, prošlost, počivaćemo u miru.

   PETAR TERZIĆ

   Odgovori

10. 10. avgust 2018. u 19:24

    Vojislav Ananić

    SRPSKO PEVAČKO DRUŠTVO „ZORA“ U SENTI

    Srpsko crkveno pevačko društvo ,,Zora“ u Senti osnovana je 1886. godine.Nacrt za osnovna pravila društva su odobrena 27. aprila 1889. godine, pa taj datum možemo smatrati datumom kada je rad društva i zvanično odobren od strane Mađarskog kraljevskog Ministarstva unutrašnjih poslova.
    Potreba da se osnuje pevačko društvo nameće se već 1876. godine, kada se na sednici mesnog Školskog odbora govori ,,o vladanju religioznom i moralnom srpskih učitelja u školi i crkvi,.
    Na istoj sednici se zaključuje da su ,,učitelji dužni decu učiti pojati – a ako bi ih izvan časova školskih učili, da se nagrade“.
    U prvom članu Nacrta osnovnih pravila pevačkog društva ,,Zora“, piše: ,,Društvo se osniva i nosi ime Srpsko crkveno pevačko društvo ,,Zora“, u Senti sa zadatkom, da pojanjem pri bogosluženjima budi i uzdiže hrišćansku pobožnost i da pevanjem svetovnih pesama omili u građanstvu harmonično pevanje.“
    Pevačko društvo ,,Zora“ je probe održavalo u ,,velikoj dvornici,, Srpske čitaonice gde je držalo i svoju dokumentaciju i note.
    Probe Pevačkog društva ,,Zora“ održavane su u Crkvi svetog arhangela Mihaila, na galeriji – horu. Crkveno pevačko društvo ,,Zora“ pojalo je u svetom Hramu na svetim Bogosluženjima crkvene pesme ,,koje su religiozno moćno uticale na prisutne, koji su se u svetom Hramu skupili, da izraze svoju privrženost veri pradedovskoj i okrepe dušu vrlinama hrišćanskim.“
    Rušenjem zgrade Srpske čitaonice 1987. godine arhiva Pevačkog društva ,,Zora“ se prenosi u zgradu parohijskog doma gde se i sada čuva.
    U parohijskom domu se čuvaju i orgulje koje su bile u vlasništvu Srpske čitaonice a koja je Pevačko društvo koristilo na probama.
    Pevačko društvo ,,Zora“ je u prostorijama Srpske čitaonice održavalo posela, priredbe, koncerte i besede, često sa ciljem prikupljanja ,,pripomoći i sirotoj deci školski podarenoj“.
    Često su organizovana veselja i igranke ali i koncerti pevačkih društava iz okolnih mesta.
    Veće i svečanije priredbe su organizovane u pozorišnoj sali Evžena i u svečanoj sali hotela Rojal.
    Kada je 16. novembra 1918. godine u Sentu ušla Srpska oslobodilačka Kraljevska vojska toplo i razdragano su je pozdravili rukovodioci Pevačkog društva ,,Zora“. Društvo je pripremilo i ,,kulturni program širokoh razmera, koji je imao za cilj da ponovo probudi rad društva koji se za vreme prvog Svetskog rata odvijao u skromnim razmerama“
    Komandir grada, Velimir Ž. Atanasijević, konjički potpukovnik 29. juna 1919. godine organizuje dan ,,Ratnih invalida“. Tom prilikom je Pevačko društvo ,,Zora“ organizovalo takmičenje u pevanju a prihod od ulaznica i dobrovoljni prilozi su išli kao pomoć ratnim invalidima.
    Kada je 26. jula 1919. u Sentu došao prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević (tada regent), u odboru za doček je bila i delegacija Pevačkog društva ,,Zora“ sa rukovodstvom i celim horom.
    Na proslavi 50 – godina Vatrogasnog društva u Senti, 7/8. septembra 1924. godine, učestvuje ,,Kolo Srpskih sestara“ i Senćanska Srpska crkvena Pevačka družina ,,Zora“. Ovo nije bio i jedini nastup ove dve društvene organizacije.
    Posle rekonstrukcije, pravoslavnu crkvu sv. arhangela Mihaila u Senti je osvetio dr. Irinej Đurić Episkop Bački. Njegova visost je boravila u Senti 3,4 i 5. oktobra. U subotu 3. oktobra, priređena je bakljada ispred pravoslavne crkve a Pevačko društvo ,,Zora“ i Vatrogasni orkestar su izveli nekoliko umetničkih pesama. U nedelju 4. oktobra, na svečanoj liturgiji, pojalo je Pevačko društvo ,,Zora“ zajedno sa ocem Damaskinom, pevačem vladičanskog đačkog pevačkog društva.
    Na dan ujedinjenja 1. decembra 1929. godine Pevačko društvo se ponovo predstavila javnosti.
    Na dan pravoslavnog Božića, 8. januara 1932. godine Pevačko društvo ,,Zora“ priređuje koncert koji je veoma uspeo a sledeće godine gostuje u Kikindi.
    Skupština Pevačkog društva ,,Zora“ 18. februara 1934. godine, donosi nova pravila. Jedno od novih pravila glasi: ,,društveno članstvo se deli na izvršne, potpomažuće za koje je članarina 24 dinara godišnje i dobrotvore koji u ratama u roku od dve godine treba da uplate 1000 dinara.“
    Na dan sv. Save, 27. januara 1938. godine u Državnoj realnoj gimnaziji u Senti održana je Svetosavska proslava sa prepodnevnim i večernjim programom. U prepodnevnom delu, dirigent Pevačkog društva ,,Zora“ gospodin Branko Bukurov, profesor gimnazije je održao predavanje pod nazivom ,,dr. Tihomir Ostojić“.
    Pevačko društvo ,,Zora“ je 5. februara 1939. godine održalo redovnu skupštinu – nažalost poslednju. Konstatovano je da je 1938. godini u društvo došlo više članova nego u zadnjih deset godina.
    ,,Sloga , list za grad Sentu , senćanski i novokneževački srez,, 13. januara 1940. godine objavljuje članak pod naslovom ,,Jedna od najuspelijih srpskih zabava,, .
    Članak je opširno govorio o zabavi koju je na drugi dan Božića priredila Srpska crkvena pevačka družina ,,Zora“. Na programu je bio komad iz narodnog života sa pevanjem ,,Devojačka kletva“. Komad je predstavio radnju iz osamdesetih godina prošlog veka: ,,borbu srpskog naroda protiv Turaka. Ona borba, mobilizacija, ratna psihoza, donekle aktuelna za današnje mutne međunarodne prilike, kada na sve strane čujemo o ratu.“
    Ne zadugo, aprila 1941. godine mađarska kraljevska okupatorska vojna vlast zabranjuje rad Pevačkog društva ,,Zora“.
    Ova zvanična zabrana rada društva nije značila i stvarni prestanak rada Pevačkog društva ,,Zora“.
    Probe se u to ratno vreme ne održavaju u zgradi Srpske čitaonice nego u crkvi Svetog arhangela Mihaila i to uglavnom pre službe Božje. Crkveni hor je bio prilično desetkovan jer su mnogi članovi bili proterani ili su morali da napuste Sentu.
    U to ratno i poratno vreme (1941 – 1951), dirigent hora je gospođa Vera Vujić.
    Po njenom odlasku iz Sente rukovođenje i dirigovanje Pevačkim društvom preuzima gospodin Miloš Preradov.
    Pevačko društvo u to doba nije zvanično registrovano a poznata je pod imenom Amatersko pevačko društvo. Društvo tako radi sve do 1957. godine.
    Godine 1988. na predlog Njegovog Preosveštenstva gospodina dr. Save (Vukovića), pristupa se pripremi i ogranizaciji rekonstrukcije crkve Svetog arhangela Mihaila ,,od temelja do krova“.
    Sveta crkva je 1989. godine obnovljena a 3. septembra je Njegovo Preosveštenstvo Episkop šumadijski Gospodin dr. Sava (Vuković), administrator Srpske pravoslavne eparhije Bačke osvetio obnovljeni i pozlaćeni krst na obnovljenom zvoniku hrama Svetog arhangela Mihaila u Senti.

    U toj godini pregnuća tadašnji predsednik crkvene opštine gospodin Miloš Preradov, kako piše u Zapisniku Upravnog odbora srpske pravoslavne crkvene opštine – Senta, od 12. maja 1989. godine, čini još jedan napor i ,,ponovo formira Srpsko pevačko društvo ,,Zora“ osnovano još 1886. godine.“
    Na žalost, ovaj pokušaj je ostao bez rezultata, jer je to bila više želja nego stvarna mogućnost ponovnog života i rada Senćanske Srpske Crkvene Pevačke družine ,,Zora“.

    PETAR TERZIĆ

    Odgovori